-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 2
/
ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3.xml
494 lines (494 loc) · 31.2 KB
/
ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>Ia-IIae, Inq. 4, Tract. 1, S. 2, Q. 3, T. 3, M. 2, C. 3</title>
<author ref="#AlexanderOfHales">Alexander of Hales</author>
<respStmt>
<name xml:id="JW">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>TEI encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>Ia-IIae, Inq. 4, Tract. 1, S. 2, Q. 3, T. 3, M. 2, C. 3</title>
<date when="2017-06-27">June 27, 2017</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority><ref target="https://www.earlyfranciscans.com">ERC Project 714427: Authority and Innovation in Early Franciscan Thought</ref></authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by/4.0">Creative Commons Attribution 4.0 International</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="Qb" n="quaracchi1928">Quaracchi 1928</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-critical-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a critical edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2017-06-27" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on">
<pb ed="#Qb" n="475"/>
<cb ed="#Qb" n="a"/>
</div>
</front>
<body>
<div xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3">
<head xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-Hd1e107">Ia-IIae, Inq. 4, Tract. 1, S. 2, Q. 3, T. 3, M. 2, C. 3</head>
<head xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-Hd1e110" type="question-title">QUID SIT LIBERUM ARBITRIUM SECUNDUM NOMEN.</head>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-d1e113">
<lb ed="#Qb"/>Consequenter quaeritur quid sit liberum arbi<lb ed="#Qb"/>trium
secundum nomen. Circa quod
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-d1e120">
<lb ed="#Qb"/>Primo quaeritur utrum liberum arbitrium di<lb ed="#Qb"/>catur
liberum eo quod est boni et mali indif<lb ed="#Qb"/>ferenter
vel eo quod sit boni et mali, sed magis
<lb ed="#Qb"/>mali, vel eo quod sit boni et mali, sed magis<!--c-->
<lb ed="#Qb"/>boni;
<lb ed="#Qb"/>secundo, cum liberum arbitrium sit <quote xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-Qd1e135">facultas
<lb ed="#Qb"/>voluntatis et rationis<!--1--></quote>, utrum nomen libertatis
<lb ed="#Qb"/>habeat ex parte rationis vel ex parte voluntatis vel
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>ex parte utriusque, et, si ex parte utriusque, ex
<lb ed="#Qb"/>qua parte magis;
<lb ed="#Qb"/>tertio, cum sit triplex libertas, scilicet naturae,
<lb ed="#Qb"/>gratiae et<!--d--> gloriae, ex qua libertate primo et
<lb ed="#Qb"/>principaliter nominetur liberum;
<lb ed="#Qb"/>quarto, quare duobus nominibus nominetur,
<lb ed="#Qb"/>cum sit una potentia;
<lb ed="#Qb"/>quinto, si philosophi pervenerunt ad rem
<lb ed="#Qb"/>liberi arbitrii, et, si aliquo modo pervenerunt ad
<lb ed="#Qb"/>rem, quare non pervenerunt ad nomen.
</p>
<div xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-Dd1e167" type="articulus">
<head xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-Hd1e169">ARTICULUS I</head>
<head xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-Hd1e172" type="question-title">Utrum liberum arbitrium dicatur liberam eo quod sit boni et mali indifferenter<!--2-->.</head>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-d1e175">
<lb ed="#Qb"/>Circa primum sic obicitur: a. Damascenus<!--3-->:
<lb ed="#Qb"/><quote xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-Qd1e179">Creatura rationalis vertibilis est secundum elec<lb ed="#Qb"/>tionem</quote>;
ex hoc enim liberum arbitrium<!--e--> est,
<lb ed="#Qb"/>quod eligere potest vel recusare. Cum ergo<!--f--> eli<lb ed="#Qb"/>gere
sit indifferenter inter utrumque, et recusare<!--g-->
<lb ed="#Qb"/>similiter, ergo liberum arbitrium indifferenter di<lb ed="#Qb"/>citur
boni et mali.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-d1e194">
<lb ed="#Qb"/>b. Item, <name>Bernardus</name><!--4-->: <quote xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-Qd1e198">Eo dicitur liberum
<lb ed="#Qb"/>arbitrium, quia sive in bono sive in malo aeque
<lb ed="#Qb"/>liberam habeat voluntatem</quote>. Ergo etc.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-d1e206">
<lb ed="#Qb"/>c. Item, <name>Hugo de S. Victore</name><!--h5-->: <quote xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-Qd1e210">Posse fa<lb ed="#Qb"/>cere
bonum potestatis est, posse facere malum in<lb ed="#Qb"/>firmitatis,
neutrum vero per se est libertatis</quote>. Cum
<lb ed="#Qb"/>ergo sit libertas in iis, erit in utroque indifferenter.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-d1e221">
<lb ed="#Qb"/>d. Item, <name>Augustinus</name>, in <title>Hypognosticon</title><!--6-->:
<lb ed="#Qb"/><quote xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-Qd1e225">Liberum arbitrium abi arbitrando nomen acce<lb ed="#Qb"/>pit,
ex eo scilicet quod rationalis creatura discer<lb ed="#Qb"/>nat
quid eligat quidve recuset</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-d1e233">
<lb ed="#Qb"/>Quod autem sit magis boni: 1. <name ref="#Anselm">Anselmus</name><!--7-->:
<lb ed="#Qb"/><quote xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-Qd1e240">Potestas peccandi nec est libertas nec pars
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>libertatis</quote>. — Quod sic probatur<!--8-->: <quote xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-Qd1e247">Quod
<lb ed="#Qb"/>additum minuit et separatum auget non est liber<lb ed="#Qb"/>tas
nec pars libertatis</quote>; sed potestas peccandi
<lb ed="#Qb"/>talis est; ergo etc.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-d1e257">
<lb ed="#Qb"/>2. Item, in potestate peccandi non convenit homo
<lb ed="#Qb"/>vel angelus cum Deo, cuius imaginem tenet, sicut
<lb ed="#Qb"/>dicit <name>Bernardus</name><!--k9-->; et convenit in libero arbi<lb ed="#Qb"/>trio
quoad, hoc quod est potestas recte agendi;
<lb ed="#Qb"/>ergo liberum arbitrium hominis magis est respectu
<lb ed="#Qb"/>boni quam respectu<!--l--> mali.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-d1e273">
<lb ed="#Qb"/>3. Item, sicut habetur in libro <title>De libero arbitrio</title><!--10-->,
<lb ed="#Qb"/>Deus dedit homini liberum arbitrium ad hoc ut eo
<lb ed="#Qb"/>recte uteretur, non ad hoc, ut eo non recte uteretur;
<lb ed="#Qb"/>sed recte utitur in bono, non recte utitur in malo;
<lb ed="#Qb"/>ergo liberum arbitrium magis est boni quam mali.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-d1e286">
<lb ed="#Qb"/>4. Item, <name ref="#Augustine">Augustinus</name><!--m-->, <title>De civitate Dei</title><!--11-->: <quote xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-Qd1e293">Ar<lb ed="#Qb"/>bitrium
voluntatis tunc est vere liberum, cum vitiis
<lb ed="#Qb"/>peccatisque non servit</quote>; tale autem datum est a
<lb ed="#Qb"/>Deo; ergo liberum arbitrium magis se habet ad
<lb ed="#Qb"/>bonum quam ad malum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-d1e305">
<pb ed="#Qb" n="476"/>
<cb ed="#Qb" n="a"/>
<lb ed="#Qb"/>Quod autem sit magis mali quam boni: 5. <name>Ber<lb ed="#Qb"/>nardus</name><!--1-->:
<quote xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-Qd1e315">Nemo putet ideo dictum liberum ar<lb ed="#Qb"/>bitrium
quia inter bonum et malum potestate et
<lb ed="#Qb"/>facilitate versetur, cum cadere possit per se, non
<lb ed="#Qb"/>autem resurgere</quote>. Magis ergo se habet ut sit
<lb ed="#Qb"/>mali quam boni.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-d1e329">
<lb ed="#Qb"/>6. Item, liberum arbitrium hominis per se suf<lb ed="#Qb"/>ficiens
est ad malum, non autem per se sufficiens
<lb ed="#Qb"/>est ad<!--a--> bonum; ergo liberum arbitrium magis est
<lb ed="#Qb"/>mali quam boni<!--b-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-d1e340">
<lb ed="#Qb"/>7. Item, magis habet alliciens et trahens ad ma<lb ed="#Qb"/>lum
quam ad bonum; ergo magis dicetur mali
<lb ed="#Qb"/>quam boni.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-d1e349">
<lb ed="#Qb"/>Respondeo<!--c--> quod liberum arbitrium tripliciter
<lb ed="#Qb"/>consideratur: uno modo, secundum quod non
<lb ed="#Qb"/>cogitur, et hoc modo dicitur liberum, quia indif<lb ed="#Qb"/>ferenter
est boni et mali; alio<!--d--> modo conside<lb ed="#Qb"/>ratur
liberum arbitrium secundum naturam, se<lb ed="#Qb"/>cundum
quam assimilatur Deo, hoc est secundum
<lb ed="#Qb"/>quod liberum arbitrium ordinatur ad bonum, et
<lb ed="#Qb"/>secundum hoc est boni principaliter, et hoc modo
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>dicit <name ref="#Anselm">Anselmus</name><!--2--> quod <quote xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-Qd1e376">posse facere malum
<lb ed="#Qb"/>non est pars libertatis</quote>; tertio modo conside<lb ed="#Qb"/>ratur
quantum ad defectum naturae quem habet
<lb ed="#Qb"/>ex eo quod est creatura vel secundum defectum
<lb ed="#Qb"/>voluntatis proprium, et hoc modo plus est mali
<lb ed="#Qb"/>quam boni, quia per se tendit in malum, et hoc
<lb ed="#Qb"/>modo dicit <name>B. Bernardus</name><!--3-->: <quote xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-Qd1e392">Nemo putet li<lb ed="#Qb"/>berum
arbitrium</quote> etc.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-d1e398">
<lb ed="#Qb"/>[Ad obiecta]: Secundum hoc ergo responden<lb ed="#Qb"/>dum
est ad auctoritates. a—d. Nam illae aucto<lb ed="#Qb"/>ritates<!--e-->
quae concludunt quod liberum arbitrium
<lb ed="#Qb"/>est indifferenter boni et mali, intelliguntur de li<lb ed="#Qb"/>bero
arbitrio secundum naturam illam secundum
<lb ed="#Qb"/>quam non cogitur.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-d1e414">
<lb ed="#Qb"/>1-4. Aliae vero, quae concludunt quod est tan<lb ed="#Qb"/>tum
boni sive magis boni, intelliguntur de libero
<lb ed="#Qb"/>arbitrio secundum quod assimilatur Deo.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-d1e423">
<lb ed="#Qb"/>5—7. Aliae vero intelliguntur de libero arbitrio
<lb ed="#Qb"/>secundum defectum quem habet, propter quod<!--f-->
<lb ed="#Qb"/>dicitur esse vertibile, propter quem deiectum
<lb ed="#Qb"/>plus<!--g--> inclinatur ad malum quam ad bonum.
</p>
</div>
<div xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-Dd1e436" type="articulus">
<head xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-Hd1e438">ARTICULUS II</head>
<head xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-Hd1e441" type="question-title">Utrum liberum arbitrium dicatur liberum ex parte rationis vel voluntatis<!--4-->.</head>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-d1e444">
<lb ed="#Qb"/>Secundo quaeritur utrum<!--h--> liberum arbitrium
<lb ed="#Qb"/>dicatur liberum principaliter ex parte rationis vel
<lb ed="#Qb"/>ex parte voluntatis.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-d1e453">
<lb ed="#Qb"/>Quod autem ex parte voluntatis, videtur:
<lb ed="#Qb"/>a. Quia quoad voluntatem domini sumus actuum
<lb ed="#Qb"/>nostrorum; unde dicit <name ref="#Augustine">Augustinus</name><!--5-->: <quote xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-Qd1e464">Nihil
<lb ed="#Qb"/>est ita in potestate nostra sicut voluntas</quote>; sedi il<lb ed="#Qb"/>lius
est libertas principaliter, cuius est dominium
<lb ed="#Qb"/>actuum suorum; ergo, cum voluntas sit huiusmodi,
<lb ed="#Qb"/>libertas primo et principaliter erit voluntatis.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-d1e477">
<lb ed="#Qb"/>b. Item, ratio potest cogi per argumenta et ratio<lb ed="#Qb"/>cinationes,
sed non voluntas; unde <name>Augusti<lb ed="#Qb"/>nus</name><!--6-->:
<quote xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-Qd1e485">Voluntas est animi motus, cogente nullo
<lb ed="#Qb"/>ad aliquid adipiscendum vel non adipiscendum<!--k--></quote>.
<lb ed="#Qb"/>Ergo, cum libertas sit non posse cogi, dicetur
<lb ed="#Qb"/>liberum arbitrium liberum principaliter ex parte
<lb ed="#Qb"/>voluntatis.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-d1e499">
<lb ed="#Qb"/>c. Item<!--l-->, <name>Bernardus</name><!--7-->: <quote xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-Qd1e503">Universa quae ho<lb ed="#Qb"/>minis
sunt, praeter solam voluntatem, a merito et
<lb ed="#Qb"/>iudicio libera sunt, quia sui libera non sunt</quote>. Ergo
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>ex hoc videtur quod<!--m--> sola voluntas in homine
<lb ed="#Qb"/>libera sit.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-d1e517">
<lb ed="#Qb"/>Contra: 1. <quote xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-Qd1e521">Liberum arbitrium</quote>, sicut dicit
<lb ed="#Qb"/><name>Boethius</name><!--8-->, <quote xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-Qd1e526">est liberum de voluntate iudi<lb ed="#Qb"/>cium</quote>.
Ergo liberum arbitrium dicitur liberum,
<lb ed="#Qb"/>quia est iudex suae voluntatis; sed iudicium per<lb ed="#Qb"/>tinet
ad rationem; ergo libertas attenditur prin<lb ed="#Qb"/>cipaliter<!--o-->
ex parte rationis<!--p-->, non voluntatis.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-d1e539">
<lb ed="#Qb"/>2. Item, <name>Augustinus</name><!--q9-->: <quote xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-Qd1e543">Liberum arbi<lb ed="#Qb"/>trium
dicitur ab<!--r--> arbitrando</quote>; sed hoc pertinet
<lb ed="#Qb"/>ad rationem; ergo trahit nomen ex parte rationis.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-d1e551">
<lb ed="#Qb"/>3. Item, <name>Bernardus</name><!--10-->: <quote xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-Qd1e555">Insani et infantes, quia
<lb ed="#Qb"/>non sunt compotes rationis, non habent usum li<lb ed="#Qb"/>bertatis</quote>.
Ergo non dicuntur habere libertatem
<lb ed="#Qb"/>arbitrii<!--s-->, quia non habent usum rationis; ergo
<lb ed="#Qb"/>libertas principaliter attenditur ex parte rationis.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-d1e567">
<lb ed="#Qb"/>Respondeo<!--11-->: Quod libertas arbitrii<!--t--> principa<lb ed="#Qb"/>liter
est ex parte voluntatis.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-d1e574">
<lb ed="#Qb"/>[Ad obiecta]: 1-2. Ad auctoritates vero in
<lb ed="#Qb"/>contrarium respondendum<!--u--> quod illae attenduntur
<lb ed="#Qb"/>secundum quod libertas coarctatur ad iudicium<!--v-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-d1e584">
<pb ed="#Qb" n="477"/>
<cb ed="#Qb" n="a"/>
<lb ed="#Qb"/>3. Ad auctoritatem<!--a--> vero <name>Bernardi</name> re<lb ed="#Qb"/>spondendum
quod non vult dicere quod libertas
<lb ed="#Qb"/>attendatur ex parte rationis principaliter, sed quia
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>non est<!--6--> in eis, scilicet in<!--c--> infantibus, dormien<lb ed="#Qb"/>tibus
et insanis, usus libertatis, quia non est in
<lb ed="#Qb"/>eis usus rationis.
</p>
</div>
<div xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-Dd1e607" type="articulus">
<head xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-Hd1e609">ARTICULUS III</head>
<head xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-Hd1e612" type="question-title">Ex qua libertate principaliter liberum arbitrium nomen sortiatur<!--1-->.</head>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-d1e615">
<lb ed="#Qb"/>Consequenter quaeritur, cum sit triplex libertas,
<lb ed="#Qb"/>scilicet naturae, gratiae et gloriae<!--2-->, ex qua libertate
<lb ed="#Qb"/>principaliter liberum arbitrium nomen sortiatur.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-d1e624">
<lb ed="#Qb"/>Et videtur quod gloriae: 1. Quia unumquod<lb ed="#Qb"/>que
denominari debet secundum suum optimum<!--3-->;
<lb ed="#Qb"/>sed liberius arbitrium est in iustis quam in pec<lb ed="#Qb"/>catoribus
et in beatis quam in iustis; ergo, cum
<lb ed="#Qb"/>liberum arbitrium dicatur liberrimum<!--d--> respectu
<lb ed="#Qb"/>libertatis gloriae, videtur quod ab ea principa<lb ed="#Qb"/>liter
debeat denominari liberum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-d1e642">
<lb ed="#Qb"/>2. Ad hoc facit quod dicit <name ref="#Augustine">Augustinus</name>, <title>De
<lb ed="#Qb"/>civitate Dei</title><!--4-->: <quote xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-Qd1e651">Primum liberum arbitrium, quod
<lb ed="#Qb"/>homini datum est, potuit non peccare, sed potuit et
<lb ed="#Qb"/>peccare: hoc autem novissimum est eo potentius
<lb ed="#Qb"/>quo peccare non poterit<!--e--></quote>. Ergo, cum eo potentius
<lb ed="#Qb"/>eo liberius, ab eo debuit principaliter denominari.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-d1e664">
<lb ed="#Qb"/>3. Item, <name ref="#Augustine">Augustinus</name>, <title>De praedestinatione</title><!--f5-->:
<lb ed="#Qb"/><quote xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-Qd1e671">Numquid in Christo non erat libera voluntas,
<lb ed="#Qb"/>quia peccare non potuit? Ac non tanto magis erat
<lb ed="#Qb"/>libera, quanto magis servire peccato non poterat?</quote>
<lb ed="#Qb"/>Ergo liberius est arbitrium in statu gloriae et
<lb ed="#Qb"/>gratiae in summo<!--g-->; ergo etc.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-d1e683">
<lb ed="#Qb"/>Contra: a. Nomen liberi arbitrii sonat in poten<lb ed="#Qb"/>tiam<!--6-->
et est in omnibus rationalibus creaturis<!--7-->;
<lb ed="#Qb"/>sed libertas gratiae vel gloriae non est in omnibus
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>rationalibus creaturis nec sonat in potentiam, sed
<lb ed="#Qb"/>solum libertas naturae; ergo ab illa solum de<lb ed="#Qb"/>terminatur<!--h-->
liberum arbitrium.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-d1e701">
<lb ed="#Qb"/>Respondeo: Libertas aliquando dicitur habitus
<lb ed="#Qb"/>naturalis, aliquando habitus accidentalis. Secun<lb ed="#Qb"/>dum
vero quod libertas dicitur habitus naturalis
<lb ed="#Qb"/>rationalis creaturae<!--i-->, quae cogi non potest, non
<lb ed="#Qb"/>recipit magis et minus, sed aeque est in omnibus
<lb ed="#Qb"/>rationalibus creaturis. Unde dicit<!--k--> Bernardus<!--8-->:
<lb ed="#Qb"/><quote xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-Qd1e716">Libertas a necessitate Deo et<!--l--> universae crea<lb ed="#Qb"/>turae
rationali indifferenter convenit nec magis
<lb ed="#Qb"/>bonae quam malae nec peccato vel miseria mi<lb ed="#Qb"/>nuitur
nec maior est in iusto quam in peccatore
<lb ed="#Qb"/>nec plenior in angelis quam in hominibus; manet
<lb ed="#Qb"/>tam<!--m--> integre in creatura quam in Creatore, sed in
<lb ed="#Qb"/>Creatore<!--n--> potentior</quote>. Et secundum quod libertas
<lb ed="#Qb"/>sic dicitur, dicitur liberum arbitrium liberum prin<lb ed="#Qb"/>cipaliter
ratione libertatis naturae. Secundum vero
<lb ed="#Qb"/>quod libertas est habitus accidentalis, sic est
<lb ed="#Qb"/>liberum arbitrium diminuibile<!--o--> vel etiam amis<lb ed="#Qb"/>sibile
et recipit magis et minus<!--9-->, et secundum hoc
<lb ed="#Qb"/>magis sive principalius dicetur liberum arbitrium
<lb ed="#Qb"/>liberum<!--p--> a libertate gratiae vel gloriae. Secundum
<lb ed="#Qb"/>autem quod dividitur liberum arbitrium contra
<lb ed="#Qb"/>liberum consilium et liberum complacitum<!--q-->, dici<lb ed="#Qb"/>tur
liberum a<!--r--> libertate naturae<!--10-->.
</p>
</div>
<div xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-Dd1e755" type="articulus">
<head xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-Hd1e757">ARTICULUS IV</head>
<head xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-Hd1e760" type="question-title">Quare liberum arbitrium duobus nominibus nominetur<!--11-->.</head>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-d1e763">
<lb ed="#Qb"/>Deinde quaeritur 1. quare liberum arbitrium
<lb ed="#Qb"/>duplici nomine censeatur.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-d1e770">
<lb ed="#Qb"/>1. Cum enim sit una potentia<!--12-->, ut videtur per
<lb ed="#Qb"/>hoc quod unum habet actum, scilicet eligere vel
<lb ed="#Qb"/>etiam Deo obtemperare — sicut dicit <name>Bernar<lb ed="#Qb"/>dus</name><!--13-->
quod facultatem habet qua Deo obtem<lb ed="#Qb"/>peret
— et una potentia, in quantum huiusmodi,
<lb ed="#Qb"/>unicum nomen habeat, non deberet nominari no<lb ed="#Qb"/>mine
duplicis potentiae, sed unius.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-d1e788">
<cb ed="#Q" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>Sed contra: a. <name>Damascenus</name><!--14-->: <quote xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-Qd1e792">In ipso</quote>,
<lb ed="#Qb"/>hoc est in libero arbitrio, <quote xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-Qd1e797">coniugatae sunt co<lb ed="#Qb"/>gnitivae
et vitales virtutes</quote>. Ergo habet in se
<lb ed="#Qb"/>rationem plurium virium.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-d1e806">
<lb ed="#Qb"/>b. Item, <name>Bernardus</name><!--15-->: <quote xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-Qd1e812">Liberum arbitrium
<lb ed="#Qb"/>est consensus ob voluntatis inamissibilem liber<lb ed="#Qb"/>tatem
et rationis indeclinabile iudicium</quote>, et vult
<lb ed="#Qb"/>dicere quod rationes voluntatis dicitur liberum,
<lb ed="#Qb"/>nomen vero arbitrii sortitur propter rationem;
<lb ed="#Qb"/>ergo recte duo nomina sortietur.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-d1e827">
<pb ed="#Qb" n="478"/>
<cb ed="#Qb" n="a"/>
<lb ed="#Qb"/>Respondeo quod est quaedam potentia quae
<lb ed="#Qb"/>determinatur tantum respectu cognitionis; est
<lb ed="#Qb"/>autem alia quae determinatur tantum respectu
<lb ed="#Qb"/>affectionis. Quia vero circa liberum arbitrium
<lb ed="#Qb"/>consistit meritum vel demeritum, et ad meritum
<lb ed="#Qb"/>vel demeritum exigitur cognitio et affectio, habet
<lb ed="#Qb"/>liberum arbitrium quod est cognitionis et quod est
<lb ed="#Qb"/>affectionis, et est potentia determinata respectu
<lb ed="#Qb"/>utriusque; et ideo duo sortitur nomina, ut dicatur
<lb ed="#Qb"/><mentioned>liberum</mentioned> propter voluntatem<!--a--> et <mentioned>arbitrium</mentioned>
<lb ed="#Qb"/>propter rationem.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-d1e856">
<lb ed="#Qb"/>II. Item, quaeritur quare dicitur liberum arbi<lb ed="#Qb"/>trium,
non liberum iudicium?
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-d1e863">
<lb ed="#Qb"/>1. Iudicis enim est secundum imperium definire,
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>quod non est arbitri<!--b-->; cum ergo liberum arbi<lb ed="#Qb"/>trium
in anima sit sicut potentissimum in<!--c--> im<lb ed="#Qb"/>perando<!--1-->,
ergo plus tenet formam iudicis quam
<lb ed="#Qb"/>formam arbitri; ergo potius deberet dici liberum
<lb ed="#Qb"/>iudicium quam liberum arbitrium.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-d1e881">
<lb ed="#Qb"/>Respondeo: 1. Iudex in iudicando debet sequi
<lb ed="#Qb"/>leges et arctatur ad sequendum illas, arbiter au<lb ed="#Qb"/>tem<!--d-->
non arctatur ad sequendum illas. Verum<lb ed="#Qb"/>tamen
arbitri<!--e--> non est secundum imperium de<lb ed="#Qb"/>finire
sicut iudicis. Unde dicendum quod li<lb ed="#Qb"/>berum
arbitrium habet in se officium iudicis<!--f-->
<lb ed="#Qb"/>quoad rationem, quia, in quantum deliberat, de<lb ed="#Qb"/>bet
sequi leges, sed, in quantum eligit<!--g--> vel vult,
<lb ed="#Qb"/>tenet formam arbitri<!--h-->: hoc enim ad voluntatem
<lb ed="#Qb"/>pertinet.
</p>
</div>
<div xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-Dd1e906" type="articulus">
<head xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-Hd1e908">ARTICULUS IV</head>
<head xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-Hd1e911" type="question-title">Quare philosophi non pervenerunt ad notitiam liberi arbitrii<!--2-->.</head>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-d1e914">
<lb ed="#Qb"/>Deinde quaeritur quare philosophi non per<lb ed="#Qb"/>venerunt
ad notitiam liberi arbitrii.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-d1e921">
<lb ed="#Qb"/>Et videtur quod debuerint<!--i--> pervenire: a.
<lb ed="#Qb"/>Quia, licet non pervenerint ad ea quae sunt fidei
<lb ed="#Qb"/>vel gratiae, tamen pervenerunt ad ea quae sunt
<lb ed="#Qb"/>naturae; cum ergo liberum arbitrium pertineat ad
<lb ed="#Qb"/>naturam, videtur quod<!--k--> pervenerint ad notitiam
<lb ed="#Qb"/>ipsius.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-d1e937">
<lb ed="#Qb"/>b. Item, sicut ponitur liberum arbitrium poten<lb ed="#Qb"/>tissimum
in anima ex parte motivae, ita posuerunt
<lb ed="#Qb"/>philosophi intellectum practicum potentissi<lb ed="#Qb"/>mum
ex parte motivae<!--3-->; ergo sicut pervenerunt
<lb ed="#Qb"/>ad cognitionem intellectus practici, ita potuerunt
<lb ed="#Qb"/>pervenire ad notitiam liberi arbitrii.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-d1e954">
<lb ed="#Qb"/>c. Item, aut<!--l--> liberum arbitrium est potestas fa<lb ed="#Qb"/>ciendi
quodlibet aut potestas ad<!--m--> opposita; sed se<lb ed="#Qb"/>cundum
quamcumque rationem sumatur, ad utram<lb ed="#Qb"/>que
rationem potestatis pervenerunt philosophi;
<lb ed="#Qb"/>ergo pervenerunt ad notitiam liberi arbitrii.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-d1e967">
<lb ed="#Qb"/>Contra: 1. Liberum arbitrium est principium
<lb ed="#Qb"/>meriti vel demeriti<!--4-->; sed non pervenerunt ad co<lb ed="#Qb"/>gnitionem<!--n-->
meriti vel demeriti; ergo non perve<lb ed="#Qb"/>nerunt
ad cognitionem liberi arbitrii.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-d1e978">
<lb ed="#Qb"/>[Solutio]: Ad quod dicendum quod liberum
<lb ed="#Qb"/>arbitrium<!--o--> dupliciter potest considerari: uno modo,
<lb ed="#Qb"/>secundum quod tangit <name ref="#Augustine">Augustinus</name>, in libro
<lb ed="#Qb"/><title>Hypognosticon</title><!--5-->, ut <mentioned>arbitrium</mentioned> dicatur ab arbi<lb ed="#Qb"/>trando
rationali consideratione vel discernendo
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>quid eligat quidve recuset, <mentioned>liberum</mentioned> autem eo
<lb ed="#Qb"/>quod in sua sit positum potestate, habens agendi
<lb ed="#Qb"/>quod velit possibilitatem; et secundum hoc po<lb ed="#Qb"/>terant
philosophi pervenire ad intentionem li<lb ed="#Qb"/>beri
arbitrii: hoc enim nihil aliud est quam potestas
<lb ed="#Qb"/>rationalis ad opposita. Alio vero modo dicitur li<lb ed="#Qb"/>berum
arbitrium quod habet iudicium rationis, non
<lb ed="#Qb"/>per quod sit idoneum pervenire ad ea quae ad
<lb ed="#Qb"/>Deum pertinent, sine Deo aut<!--p--> inchoare aut per<lb ed="#Qb"/>agere:
et hoc modo est unum principium meriti.
<lb ed="#Qb"/>Sicut ergo non pervenerunt philosophi ad in<lb ed="#Qb"/>tentionem
meriti, quod est ex gratia et libero ar<lb ed="#Qb"/>bitrio,
ita nec pervenerunt ad rationem liberi ar<lb ed="#Qb"/>bitrii
in quantum sine ipso non est? meritum,
<lb ed="#Qb"/>prout dicit <name>B. Bernardus</name><!--6-->: <quote xml:id="ahsh-l2Ai4t1s2q3t3m2c3-Qd1e1028">Tolle liberum
<lb ed="#Qb"/>arbitrium, non erit quod salvetur; tolle gratiam,
<lb ed="#Qb"/>non erit unde salvetur. Opus hoc sine duobus<!--r-->
<lb ed="#Qb"/>effici non potest: unum a quo fit<!--s-->, alterum cui
<lb ed="#Qb"/>vel in quo fit<!--t-->. Quod ergo<!--u--> a Deo solo et soli
<lb ed="#Qb"/>datur libero arbitrio, tam absque consensu non
<lb ed="#Qb"/>potest esse accipientis quam absque gratia dan<lb ed="#Qb"/>tis</quote>.
Per hoc potest patere quod philosophi
<lb ed="#Qb"/>pervenerunt ad rem liberi arbitrii et rationem se<lb ed="#Qb"/>cundum
hunc modum, secundum alterum vero
<lb ed="#Qb"/>non pervenerunt. Sicut<!--v--> enim bonum naturae at<lb ed="#Qb"/>tigerunt
philosophi, non tamen in ratione qua
<lb ed="#Qb"/>est diminuibile per peccatum, sic et id quod est
<lb ed="#Qb"/>liberum arbitrium, non tamen prout est initium<!--x-->
<lb ed="#Qb"/>meriti aliquo modo.
</p>
</div>
</div>
</body>
</text>
</TEI>