-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 2
/
ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2.xml
694 lines (694 loc) · 45 KB
/
ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
587
588
589
590
591
592
593
594
595
596
597
598
599
600
601
602
603
604
605
606
607
608
609
610
611
612
613
614
615
616
617
618
619
620
621
622
623
624
625
626
627
628
629
630
631
632
633
634
635
636
637
638
639
640
641
642
643
644
645
646
647
648
649
650
651
652
653
654
655
656
657
658
659
660
661
662
663
664
665
666
667
668
669
670
671
672
673
674
675
676
677
678
679
680
681
682
683
684
685
686
687
688
689
690
691
692
693
694
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>Ia-IIae, Inq. 4, Tract. 2, S. 2, Q. 1, T. 2, M. 2, C. 2</title>
<author ref="#AlexanderOfHales">Alexander of Hales</author>
<respStmt>
<name xml:id="JW">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>TEI encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>Ia-IIae, Inq. 4, Tract. 2, S. 2, Q. 1, T. 2, M. 2, C. 2</title>
<date when="2017-06-27">June 27, 2017</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority><ref target="https://www.earlyfranciscans.com">ERC Project 714427: Authority and Innovation in Early Franciscan Thought</ref></authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by/4.0">Creative Commons Attribution 4.0 International</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="Qb" n="quaracchi1928">Quaracchi 1928</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-critical-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a critical edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2017-06-27" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on">
<pb ed="#Qb" n="604"/>
<cb ed="#Qb" n="a"/>
</div>
</front>
<body>
<div xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2">
<head xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-Hd1e107">Ia-IIae, Inq. 4, Tract. 2, S. 2, Q. 1, T. 2, M. 2, C. 2</head>
<head xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-Hd1e110" type="question-title">DE LOCO HABITATIONIS PRIMORUM PARENTUM<!--3-->.</head>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-d1e113">
<lb ed="#Qb"/>Sequitur inquirere<!--p--> utrum paradisus erat locus
<lb ed="#Qb"/>conveniens habitationi primorum parentum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-d1e120">
<lb ed="#Qb"/>1. Ad cuius manifestationem praenotandum est
<lb ed="#Qb"/>quid sit paradisus et situs eius<!--4-->: situs, dico, du<lb ed="#Qb"/>plex,
scilicet respectu terrae, cuius est pars, et
<lb ed="#Qb"/>respectu caeli, a quo ambitur.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-d1e131">
<lb ed="#Qb"/>Quid autem sit tangit <name>Damaschenus</name><!--5-->, dicens<!--q-->:
<lb ed="#Qb"/><quote xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-Qd1e135">Quia vero ex visibili et<!--r--> invisibili creatura
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>conditurus erat Deus hominem secundum pro<lb ed="#Qb"/>priam
imaginem et similitudinem sicut quemdam
<lb ed="#Qb"/>regem et principem omnis terrae et omnium quae
sunt in ipsa, constituit ante eum velut quamdam
<lb ed="#Qb"/>regiam, in qua conversans beatam et omnium
<lb ed="#Qb"/>ditem<!--s--> habeat vitam. Et hic iste divus paradi<lb ed="#Qb"/>sus,
Dei manibus in Eden plantatus, gaudii et
<lb ed="#Qb"/>exultationis universae promptuarium: Eden enim
<lb ed="#Qb"/>voluptas interpretatur<!--6-->. In Oriente quidem omni
<pb ed="#Qb" n="605"/>
<cb ed="#Qb" n="a"/>
<lb ed="#Qb"/>terra excelsior positus, temperato vero et tenuis<lb ed="#Qb"/>simo
et purissimo aëre circumfulgens, plantis
<lb ed="#Qb"/>semper floridis comatus et bono odore plenus,
<lb ed="#Qb"/>lumine repletus, pulcritudinis universae et<!--a--> au<lb ed="#Qb"/>rae
sensibilis superexcedens intelligentiam, di<lb ed="#Qb"/>vina
vere<!--b--> regio et digna eius, qui secundum
<lb ed="#Qb"/>imaginem erat Dei, conversatio, in quo nullum
<lb ed="#Qb"/>irrationalium habitabat, solus vero homo divina<lb ed="#Qb"/>rum
manuum plasma<!--f--></quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-d1e183">
<lb ed="#Qb"/>Item, <name>Iosephus</name><!--1-->: <quote xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-Qd1e187">Deus ad Orientem plan<lb ed="#Qb"/>tavit
paradisum omni germinatione florentem, et
<lb ed="#Qb"/>in hunc locum introduxit Adam et eius uxo<lb ed="#Qb"/>rem,
praecipiens eis plantationum habere sollici<lb ed="#Qb"/>tudinem</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-d1e199">
<lb ed="#Qb"/>Et <name>Isidorus</name>, <title>Etymologiarum</title> libro XIV, cap. 3<!--d2-->
<lb ed="#Qb"/>ait: <quote xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-Qd1e205">Paradisus est locus in Orientis partibus
<lb ed="#Qb"/>constitutus, cuius vocabulum a Graeco in Lati<lb ed="#Qb"/>num
vertitur <mentioned>hortus</mentioned>; porro hebraice Eden di<lb ed="#Qb"/>citur<!--e-->,
quod in nostra lingua <mentioned>deliciae</mentioned> interpre<lb ed="#Qb"/>tatur;
quod utrumque iunctum facit <mentioned>hortum
<lb ed="#Qb"/>deliciarum</mentioned>. Est enim omni genere ligni et po<lb ed="#Qb"/>miferarum
arborum consitus, habens et lignum
<lb ed="#Qb"/>vitae. Non frigus ibi, non aestus, sed perpetua
<lb ed="#Qb"/>aëris temperies; ex<!--f--> cuius medio fons prorum<lb ed="#Qb"/>pens
totum nemus irrigat, dividiturque in quatuor
<lb ed="#Qb"/>nascentia flumina. Cuius loci post peccatum ho<lb ed="#Qb"/>minis
aditus interclusus est: septus est enim
<lb ed="#Qb"/>undique romphaea flammea, id est<!--g--> muro igneo
<lb ed="#Qb"/>accinctus, ita ut eius cum caelo pene iungatur
<lb ed="#Qb"/>incendium</quote>. Ex iis patet quid est paradisus,
<lb ed="#Qb"/>quia locus maximae amoenitatis, et de situ eius
<lb ed="#Qb"/>respectu terrae.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-d1e243">
<lb ed="#Qb"/>Item, <name>Strabus</name><!--3--> et <name>Beda</name><!--4--> dicunt quod hic
<lb ed="#Qb"/>locus <quote xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-Qd1e249">in Oriente positus, interiecto Oceano et
<lb ed="#Qb"/>montibus oppositis</quote> a regionibus, quas incolunt
<lb ed="#Qb"/>homines, secretus et remotissimus est pertingens<lb ed="#Qb"/>que
altitudine <quote xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-Qd1e259">usque ad lunarem circulum; unde
<lb ed="#Qb"/>aquae diluvii minime illuc pervenerunt</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-d1e265">
<lb ed="#Qb"/>II. Iis suppositis, quaeritur si paradisus fuit lo<lb ed="#Qb"/>cus
conveniens habitationi primorum parentum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-d1e272">
<lb ed="#Qb"/>Et videtur quod sic: a. Ex verbo <name>Damasceni</name>
<lb ed="#Qb"/>supra dicto<!--5-->, quod est <quote xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-Qd1e278">divina regio et digna
<lb ed="#Qb"/>eius</quote> etc.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-d1e284">
<lb ed="#Qb"/>b. Item, tria faciunt locum convenientissimum
<lb ed="#Qb"/>habitationi, scilicet abundantia bonorum, temperies
<lb ed="#Qb"/>et amoenitas. Abundantia bonorum<!--h--> fuit maxima
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>in paradiso, ut patet per <name ref="#Augustine">Augustinum</name>, XIV <title>De
<lb ed="#Qb"/>civitate Dei</title>, cap 10<!--6-->, dicentem: <quote xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-Qd1e302">Quid timere aut
<lb ed="#Qb"/>dolere poterant in tantorum tanta affluentia bo<lb ed="#Qb"/>norum,
ubi nec aberat quidquam quod bona vo<lb ed="#Qb"/>luntas
adipisceret nec inerat quod carnem ani<lb ed="#Qb"/>mumve
hominis feliciter viventis offenderet?</quote>
<lb ed="#Qb"/>Temperies maxima fuit ibi, ut patet per <name>Isi<lb ed="#Qb"/>dorum</name>,
<title>Etymologiarum</title> libro XIV<!--i7-->, dicentem:
<lb ed="#Qb"/><quote xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-Qd1e317">Non frigus ibi neque aestus, sed perpetua<!--k-->
<lb ed="#Qb"/>aëris temperies</quote>. Similiter amoenitas, quod patet
<lb ed="#Qb"/>per <name>Damascenum</name><!--8-->, qui dicit quod est <quote xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-Qd1e325">pul<lb ed="#Qb"/>critudinis
universae</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-d1e332">
<lb ed="#Qb"/>Contra hoc potest obici ex positione exposi<lb ed="#Qb"/>torum
Sacrae<!--l--> Scripturae, <name>Bedae</name> et <name>Strabi</name> et
<lb ed="#Qb"/>quorumdam aliorum<!--9-->. Una fuit de loci celsitudine,
<lb ed="#Qb"/>alia fuit de situ respectu circulorum caelestium.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-d1e343">
<lb ed="#Qb"/>A. Dicit autem <name>Beda</name> et <name>Strabus</name><!--10--> quod hic
<lb ed="#Qb"/>locus altitudine pertigisset <quote xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-Qd1e349">usque ad lunarem
<lb ed="#Qb"/>circulum</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-d1e355">
<lb ed="#Qb"/>Circa quod dubitatur: 1. Quia, cum luna sit
<lb ed="#Qb"/>frigidissima effective, videtur quod ibi sit maxima
<lb ed="#Qb"/>intemperies frigiditatis, cuius oppositum dicit <name>Isi<lb ed="#Qb"/>dorus</name><!--11-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-d1e366">
<lb ed="#Qb"/>2. Item, sub circulo solis tria sunt interstitia,
<lb ed="#Qb"/>quorum primum est in<!--m--> intemperie caloris propter
<lb ed="#Qb"/>coniunctionem vel approximationem ad solem;
<lb ed="#Qb"/>secundum est in intemperie frigiditatis propter
<lb ed="#Qb"/>remotionem et distantiam a sole, ubi generantur
<lb ed="#Qb"/>nives et grandines et huiusmodi impressiones
<lb ed="#Qb"/>frigidae; tertium est infimum, ubi quandoque
<lb ed="#Qb"/>abundat calor ex reflexione radiorum, sicut quando
<lb ed="#Qb"/>sol approximat ad zenith nostrum, et quandoque
<lb ed="#Qb"/>frigus, ut quando sol elongatur. Sed constat quod
<lb ed="#Qb"/>locus paradisi, secundum eorum positionem, aut
<lb ed="#Qb"/>est in primo interstitio, et tunc est in intemperie
<lb ed="#Qb"/>caloris, aut in secundo, et tunc est in<!--n--> intem<lb ed="#Qb"/>perie
frigiditatis, et ita ut prius.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-d1e399">
<lb ed="#Qb"/>3. Item, ignis attingit orbem lunae, ut videtur,
<lb ed="#Qb"/>quia luna est corpus infimum inter caelestia et
<lb ed="#Qb"/>suus orbis infimus<!--12-->. Aut ergo ignis locatur in illo
<lb ed="#Qb"/>aut aliquod aliud corpus aut aliquid est vacuum
<lb ed="#Qb"/>inter ultimum corpus caeleste et supremum corpus
<lb ed="#Qb"/>elementi; sed constat quod non est ibi vacuum
<lb ed="#Qb"/>nec aliud a quinque corporibus, scilicet corpore
<lb ed="#Qb"/>caelesti et quatuor elementis; relinquitur ergo<!--o-->
<lb ed="#Qb"/>quod ignis sit ibi; igitur amoenitas et foecunditas
<lb ed="#Qb"/>non potest esse ibi nec locus ille habitabilis.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-d1e423">
<pb ed="#Qb" n="606"/>
<cb ed="#Qb" n="a"/>
<lb ed="#Qb"/>4. Item, in monte Olympo, qui multo est inferior
<lb ed="#Qb"/>sphaera lunae, non vivitur propter puritatem aëris:
<lb ed="#Qb"/>aëre enim crasso vivimus et nos et animalia; unde
<lb ed="#Qb"/>ascendentes illum montem spongias aquosas<!--a--> fe<lb ed="#Qb"/>rebant
secum ad nares<!--1-->; ergo multo magis in sub<lb ed="#Qb"/>tilissimo
aëre paradisi non potuit vivere; erat
<lb ed="#Qb"/>autem Adam<!--b--> in, paradiso animalis<!--2-->, et ideo<!--c-->
<lb ed="#Qb"/>crasso aëre indigebat.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-d1e448">
<lb ed="#Qb"/>5. Item, supposito quod paradisus sit ita eleva<lb ed="#Qb"/>tus,
non erit idem<!--d--> medium sive centrum terrae
<lb ed="#Qb"/>et caeli<!--3-->, quia punctus, qui aequaliter distaret a
<lb ed="#Qb"/>superficie paradisi et ab alia superficie terrae
<lb ed="#Qb"/>diametraliter opposita, non esset centrum<!--e--> caeli,
<lb ed="#Qb"/>quia non aequaliter distaret ab omni parte cir<lb ed="#Qb"/>cumferentiae
caeli, sicut facit punctus qui est
<lb ed="#Qb"/>centrum terrae, circumscripta illa altitudine, qua
<lb ed="#Qb"/>dicunt paradisum elevari. Item, si tota terra per<lb ed="#Qb"/>foraretur
diametraliter et lapis unius cubiti de<lb ed="#Qb"/>scenderet
per foramen, descenderet quidem usque<lb ed="#Qb"/>quo
medium lapidis esset ex<!--f--> parte una centri
<lb ed="#Qb"/>caeli<!--g--> et alia pars eius ex parte altera. Eadem
<lb ed="#Qb"/>ratione, si paradisus, scilicet pars terrae, eleva<lb ed="#Qb"/>retur
ad globum lunae, necesse esset terram ex
<lb ed="#Qb"/>omni parte, ad minus in duabus partibus diame<lb ed="#Qb"/>traliter
oppositis, habere consimiles elevationes
<lb ed="#Qb"/>ad hoc ut centrum terrae esset centrum caeli, et
<lb ed="#Qb"/>tunc pateret manifeste quod terra respectu caeli
<lb ed="#Qb"/>non esset punctus sicut nec sphaera lunae; igitur
<lb ed="#Qb"/>aut paradisus non tantum elevatur aut centrum
<lb ed="#Qb"/>terrae non est centrum caeli. Ex hoc etiam vi<lb ed="#Qb"/>detur
sequi quod nec paradisus nec locus alius
<lb ed="#Qb"/>superficiem<!--h--> terrae notabiliter excedat.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-d1e503">
<lb ed="#Qb"/>6. Item, si esset in tantum<!--k--> elevatus, ut dictum
<lb ed="#Qb"/>est, accideret quod tardius esset dies in parte
<lb ed="#Qb"/>orientali et locis vicinioribus quam in occiden<lb ed="#Qb"/>tali
et locis remotioribus: amplior enim erit di<lb ed="#Qb"/>stantia
inter supremum paradisi et superficiem
<lb ed="#Qb"/>reliquae<!--l--> terrae quam inter Oriens et Occidens.
<lb ed="#Qb"/>Cum ergo oritur sol in Oriente, umbra, quam
<lb ed="#Qb"/>proicit paradisus, extenderetur ultra terminum
<lb ed="#Qb"/>terrae occidentalem; unde, sole ascendente, cur<lb ed="#Qb"/>tabitur
umbra ista paulatim in Occidente, et sic
<lb ed="#Qb"/>in parte occidentali<!--m--> prius erit sol apparens et
<lb ed="#Qb"/>sic prius dies.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-d1e532">
<lb ed="#Qb"/>[Solutio]: Ad hoc dicunt quidam quod at<lb ed="#Qb"/>tingere<!--n-->
ad lunarem circulum potest intelligi duo<lb ed="#Qb"/>bus
modis: vel secundum dimensionem localem,
<lb ed="#Qb"/>et sic non est verum verbum <name>Bedae</name>; vel se<lb ed="#Qb"/>cundum
proprietatem sive<!--o--> conformitatem, et sic
<lb ed="#Qb"/>verum est, sub hoc intellectu quod sicut circuli
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>lunaris et ipsius lunae est status et natura incor<lb ed="#Qb"/>ruptionis,
similiter et loci paradisi fuit proprietas
<lb ed="#Qb"/>immortalitatis et incorruptionis. Sed secundum
<lb ed="#Qb"/>hunc intellectum vere posset dici paradisum at<lb ed="#Qb"/>tingere
ad circulum solis vel Saturni. Propter hoc
<lb ed="#Qb"/>aliter potest dici, sine praeiudicio, quod circulus
<lb ed="#Qb"/>lunaris dicitur uno modo orbis lunae, quae ultima
<lb ed="#Qb"/>est sphaerarum caelestium, alio modo terminus hu<lb ed="#Qb"/>midarum
exhalationum, qui est post istum aerem
<lb ed="#Qb"/>turbulentum. Quia vero virtuti<!--p--> lunae attribuitur
<lb ed="#Qb"/>ducatus humorum et<!--q--> augmentum et progressus,
<lb ed="#Qb"/>potest dici lunaris circulus terminus vaporum
<lb ed="#Qb"/>humidorum ascendentium. Quod igitur dicitur<!--r-->
<lb ed="#Qb"/>quod pertingit usque ad lunarem circulum, hoc est
<lb ed="#Qb"/>usque ad aerem quietum. Vel, ut dicunt quidam,
<lb ed="#Qb"/>illud verbum <name>Bedae</name> non habet veritatem sermo<lb ed="#Qb"/>nis
proprii, sed potius parabolici: unde dicitur
<lb ed="#Qb"/>paradisus-ascendere usque ad lunarem circulum,
<lb ed="#Qb"/>ut sic eius altitudo maxima et aliis terrae partibus
<lb ed="#Qb"/>quasi incomparabiliter excelsior insinuaretur.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-d1e593">
<lb ed="#Qb"/>[Ad obiecta]: 1. Et ex hoc patet quo modo
<lb ed="#Qb"/>ad primum sit respondendum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-d1e600">
<lb ed="#Qb"/>2. Ad aliud<!--s--> dicendum quod, licet in supremo
<lb ed="#Qb"/>interstitio propter coniunctionem et approxima<lb ed="#Qb"/>tionem
ad solem sit calor intemperatus et in
<lb ed="#Qb"/>medio frigus, tamen in suprema parte medii in<lb ed="#Qb"/>terstitii
propter coniunctionem cum infima parte
<lb ed="#Qb"/>supremi interstitii, in qua est intemperies caloris,
<lb ed="#Qb"/>et puritatem aeris — in illa enim parte non est ita
<lb ed="#Qb"/>crassus aer sicut in partibus inferioribus illius
<lb ed="#Qb"/>interstitii, quia exhalationes sive vapores aquei
<lb ed="#Qb"/>et terrestres non ascendunt ad illam partem sicut
<lb ed="#Qb"/>ad partes inferiores — non fiunt in illa parte ita
<lb ed="#Qb"/>sensibiles impressiones neque caloris neque fri<lb ed="#Qb"/>giditatis
sicut in aliis partibus; unde in illa parte
<lb ed="#Qb"/>est aer quietus et temperatus et sine excessu
<lb ed="#Qb"/>caloris vel<!--t--> frigoris.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-d1e635">
<lb ed="#Qb"/>3. Ad aliud patet responsio ex dictis, quia di<lb ed="#Qb"/>citur
verbum <name>Bedae</name> debere intelligi eo intellectu
<lb ed="#Qb"/>quo circulus lunaris dicitur terminus vaporum hu<lb ed="#Qb"/>midorum
ascendentium; vel verbo illo hyperbo<lb ed="#Qb"/>lico<!--u-->
eius altitudinem maximam voluit intelligi.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-d1e649">
<lb ed="#Qb"/>4. Ad aliud dicendum quod homo ante pec<lb ed="#Qb"/>catum
subtiliori contentus erat aëre quam nunc,
<lb ed="#Qb"/>sicut homines modo contenti sunt subtiliori ele<lb ed="#Qb"/>mento
quam pisces.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-d1e662">
<lb ed="#Qb"/>5. Ad ea quae sequuntur, dicendum quod lo<lb ed="#Qb"/>cus
ille non est ita elevatus ut ad lunarem circu<lb ed="#Qb"/>lum
pertingat, sicut supra dictum est<!--4-->. Nec intel<lb ed="#Qb"/>ligendum
est, ut quidam aestimant, paradisum
<pb ed="#Qb" n="607"/>
<cb ed="#Qb" n="a"/>
<lb ed="#Qb"/>elevari super aliquam<!--a--> partem terrae aequa<lb ed="#Qb"/>liter
distantem a centro terrae et conformiter aliis
<lb ed="#Qb"/>partibus, sed<!--b--> ex parte una terrae erigitur ma<lb ed="#Qb"/>gnae
profunditatis ita ut vallis undique relin<lb ed="#Qb"/>quatur<!--c-->,
propter quod multo apparet elevatior.
<lb ed="#Qb"/>Praeterea, quia huiusmodi elevatio sive moles
<lb ed="#Qb"/>respectu magnitudinis caeli est insensibilis, quod
<lb ed="#Qb"/>est centrum terrae est centrum caeli: licet enim
<lb ed="#Qb"/>tota terra sit alicuius quantitatis respectu circu<lb ed="#Qb"/>lorum
inferiorum, nullius iudicatur esse respectu
<lb ed="#Qb"/>magnitudinis caeli.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-d1e701">
<lb ed="#Qb"/>6. Ad ultimum dicendum quod, licet magna
<lb ed="#Qb"/>sit illius loci erectio et extensio, tamen<!--d--> respectu
<lb ed="#Qb"/>totius orientalis partis et distantiae inter Orientem
<lb ed="#Qb"/>et Occidentem parva est et quasi insensibilis<!--e-->;
<lb ed="#Qb"/>unde oriente sole, umbra, quam proiciebat para<lb ed="#Qb"/>disus,
non extendebatur ultra terminum terrae oc<lb ed="#Qb"/>cidentalem<!--f-->.
Non enim est amplior distantia inter
<lb ed="#Qb"/>supremum paradisi et superficiem reliquae terrae
<lb ed="#Qb"/>quam inter Oriens et Occidens, quia, sicut dictum
<lb ed="#Qb"/>est<!--1-->, illa erectio<!--g--> secundum veritatem non<!--h--> fuit
<lb ed="#Qb"/>usque ad globum lunarem; ratio enim proposita,
<lb ed="#Qb"/>si quid habet efficaciae, habet ex illa suppositione.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-d1e730">
<lb ed="#Qb"/>B. Item, ex probabili positione aliorum Scrip<lb ed="#Qb"/>turae
expositorum similiter dubitatur.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-d1e737">
<lb ed="#Qb"/>Aestimant enim quod sit in sectione orientali
<lb ed="#Qb"/>duorum marium, scilicet Oceani et maris Medi<lb ed="#Qb"/>terranei.
Dicit enim <name>Isidorus</name>, libro <title>Etymolo<lb ed="#Qb"/>giarum</title><!--1-->,
XIII<!--i2-->, quod <quote xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-Qd1e747">Oceanum Graeci et La<lb ed="#Qb"/>tini
ideo nominant eo quod in circuli modo ambit
<lb ed="#Qb"/>orbem</quote>. Idem<!--3-->: <quote xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-Qd1e755">Mare magnum est, quod ab Oc<lb ed="#Qb"/>casu
ex Oceano fluit et in Meridiem vergit, deinde
<lb ed="#Qb"/>ad Septentrionem tendit. Quod ideo magnum ap<lb ed="#Qb"/>pellatur
quod cetera maria in comparatione illius
<lb ed="#Qb"/>minora sunt. Illud est etiam Mediterraneum, quia
<lb ed="#Qb"/>per mediam terram usque ad Orientem perfundi<lb ed="#Qb"/>tur</quote>.
Dicunt ergo quod paradisus sit in sectione
<lb ed="#Qb"/>illorum<!--k--> marium, scilicet in angulo orientali
<lb ed="#Qb"/>quartae<!--l--> habitabilis; ex quo situ ponunt quod
<lb ed="#Qb"/>paradisus est sub circulo aequinoctiali. Ad hoc
<lb ed="#Qb"/>autem potest sic persuaderi: circulus aequinoc<lb ed="#Qb"/>tialis
dividit sphaeram in duo aequalia, qui se<lb ed="#Qb"/>cundum
quamlibet sui partem aequaliter distat ab
<lb ed="#Qb"/>utroque polo; unde circulus iste dividit sphaeram
<lb ed="#Qb"/>in duo aequalia super eius centrum. Si ergo mare
<lb ed="#Qb"/>Mediterraneum transit in Orientem per mediam
<lb ed="#Qb"/>terram, transit sub circulo aequinoctiali in illa
<lb ed="#Qb"/>parte in qua transit in Orientem. Ut enim patet
<lb ed="#Qb"/>per <name>Isidorum</name><!--4-->, licet mare magnum, quod
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>dicitur Mediterraneum, fluens ab Oceano a parte
<lb ed="#Qb"/>Occasus, obliquando<!--m--> transit per Meridiem in
<lb ed="#Qb"/>Septentrionem, nihilominus secando terram<!--n--> per
<lb ed="#Qb"/>medium transit in Orientem, ut<!--o--> dicit <name>Isidorus</name>.
<lb ed="#Qb"/>Unde, in<!--p--> parte orientali secando terram, in me<lb ed="#Qb"/>dio
terrae transit in Oceanum; medium autem
<lb ed="#Qb"/>terrae est sub circulo aequinoctiali; et ita patet
<lb ed="#Qb"/>quod angulus orientalis, iuxta sectionem prae<lb ed="#Qb"/>dictam,
est sub circulo praedicto, et ita pa<lb ed="#Qb"/>radisus.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-d1e821">
<lb ed="#Qb"/>Iis autem suppositis, videtur quod locus ille
<lb ed="#Qb"/>non sit aptus habitationi humanae, scilicet quia
<lb ed="#Qb"/>locus ille est maxime intemperatus, sic: 1. Sol bis
<lb ed="#Qb"/>in anno transit per zenith eorum qui habitant sub
<lb ed="#Qb"/>aequinoctiali, scilicet quando est in principio
<lb ed="#Qb"/>Arietis et in<!--q--> principio Librae. Et tunc sunt illis
<lb ed="#Qb"/>duo alta solstitia, quia sol est in directo super
<lb ed="#Qb"/>capita eorum. Sunt iterum illis duo ima<!--r--> solstitia,
<lb ed="#Qb"/>quando sol est in primis punctis Cancri et Capri<lb ed="#Qb"/>comii,
et dicuntur<!--s--> ima solstitia, quia sol exi<lb ed="#Qb"/>stens
in praedictis primis<!--t--> punctis maxime remo<lb ed="#Qb"/>vetur
a zenith capitis eorum. Unde patet ex prae<lb ed="#Qb"/>dictis
quod, cum semper habeant aequinoctium,
<lb ed="#Qb"/>in anno quatuor habent solstitia, duo alta et duo
<lb ed="#Qb"/>ima. Patet etiam<!--u--> quod duas habent aestates,
<lb ed="#Qb"/>scilicet sole existente in alterutro duorum punc<lb ed="#Qb"/>torum
aequinoctialium vel prope; habent et duas
<lb ed="#Qb"/>hiemes, scilicet sole existente in primis punctis
<lb ed="#Qb"/>Cancri et Capricornii vel prope. Et hoc est quod
<lb ed="#Qb"/>dicit <name>Alphraganus</name><!--5-->, quod hiems et aestas sunt
<lb ed="#Qb"/>eiusdem complexionis, quia illa tempora, quae
<lb ed="#Qb"/>nobis sunt hiems et aestas, illis sunt duae hie<lb ed="#Qb"/>mes
et duae aestates. Sed regio illa, in qua solum
<lb ed="#Qb"/>semel in anno transit super zenith, utpote<!--v--> quae
<lb ed="#Qb"/>est sub capite<!--x--> Cancri, tam intemperata est ut
<lb ed="#Qb"/>fere prae calore solis<!--y--> accedente ad eos sit inha<lb ed="#Qb"/>bitabilis,
sicut sunt forte partes Indiae maioris<!--6-->.
<lb ed="#Qb"/>Quanti ergo fervoris erunt loca illa, in quibus
<lb ed="#Qb"/>sol bis in anno transit super zenith!
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-d1e887">
<lb ed="#Qb"/>2. Item, habitantes sub circulo aequinoctiali
<lb ed="#Qb"/>habent quatuor umbras, quod non habent ha<lb ed="#Qb"/>bitantes
sub circulis<!--z--> aliis. Cum ergo umbra
<lb ed="#Qb"/>obscuritati attestetur, videtur quod in illa habi<lb ed="#Qb"/>tabili
maxime abundat obscuritas et ita lucis
<lb ed="#Qb"/>carentia, et ita locus ille est minoris amoenitatis
<lb ed="#Qb"/>et etiam utilitatis quam alia loca, quia ex de<lb ed="#Qb"/>scensu
radiorum corporum luminosorum est amoe<lb ed="#Qb"/>nitas
Iocorum et fructuositas.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-d1e909">
<lb ed="#Qb"/>3. Item, videtur quod positio <name>Bedae</name> de ele<lb ed="#Qb"/>vatione
et aliorum de situ sub circulo non
<pb ed="#Qb" n="608"/>
<cb ed="#Qb" n="a"/>
<lb ed="#Qb"/>possunt simul stare, sic: Si locus ille esset tantae
<lb ed="#Qb"/>altitudinis, apud manentes ibidem quaelibet nox
<lb ed="#Qb"/>esset maior die et plus de anno esset ibi nox
<lb ed="#Qb"/>quam dies. — Quod patet, si<!--a--> intelligamus li<lb ed="#Qb"/>neam
rectam transeuntem per superficiem paradisi
<lb ed="#Qb"/>usque ad punctos Orientis et Occidentis: maior
<lb ed="#Qb"/>enim erit pars caeli sub illa linea et minor supra;
<lb ed="#Qb"/>sed sole peragente cursum suum supra lineam, fit
<lb ed="#Qb"/>dies, peragente sub, fit nox; ergo etc. Hoc autem
<lb ed="#Qb"/>non potest stare cum illa positione quae est
<lb ed="#Qb"/>quod paradisus est sub circulo aequinoctiali, quia
<lb ed="#Qb"/>circulus aequinoctialis dicitur ratione qua est
<lb ed="#Qb"/>aequatio diei et noctis, quia adaequat diem arti<lb ed="#Qb"/>ficialem
nocti. Unde ex situ paradisi sub circulo
<lb ed="#Qb"/>aequinoctiali sequitur quod ibi omnes dies arti<lb ed="#Qb"/>ficiales
suis noctibus essent aequales et esset ibi
<lb ed="#Qb"/>semper aequinoctium: est enim eis semper aequi<lb ed="#Qb"/>noctium
quorum zenith est in aequinoctiali cir<lb ed="#Qb"/>culo,
cuius causa est quod videre possunt utrum<lb ed="#Qb"/>que
polum, et ideo eorum horizon est horizon
<lb ed="#Qb"/>rectus, transiens scilicet per utrumque polum,
<lb ed="#Qb"/>circulus autem per utrumque polum transiens
<lb ed="#Qb"/>omnes parallelas b aequidistantes aequinoctiali
<lb ed="#Qb"/>secat in partes aequales, ita ut arcus super hori<lb ed="#Qb"/>zonta,
qui est arcus diei, sit aequalis arcui sub
<lb ed="#Qb"/>horizonte<!--c-->, qui est arcus noctis.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-d1e977">
<lb ed="#Qb"/>4. Praeterea, si locus iste esset ita<!--d--> elevatus,
<lb ed="#Qb"/>ut ponit <name>Beda</name> vel ut ponunt alii exponendo
<lb ed="#Qb"/>verbum <name>Bedae</name>, esset magis sterilis locis aliis.
<lb ed="#Qb"/>— Quod sic patet: Montes maxime aduruntur
<lb ed="#Qb"/>a sole, <title>Eccli.</title> 43, 4: Tripliciter montes exurit sol<!--1-->,
<lb ed="#Qb"/>et<!--e--> hoc est quia celsitudo montium plus excipit ra<lb ed="#Qb"/>dios
solis orientis et radios meridianos incidentes
<lb ed="#Qb"/>excipit et propinquiori, et ita secundum virtutem
<lb ed="#Qb"/>calefactivam maiorem, quia pyramides radiosae,
<lb ed="#Qb"/>quarum omnium communis basis est in sole et
<lb ed="#Qb"/>coni diversi in punctis diversis celsitudinis mon<lb ed="#Qb"/>tis<!--f-->
habent conos obtusiores quam habeant pyra<lb ed="#Qb"/>mides,
quarum coni<!--g--> a sole terminantur ad loca
<lb ed="#Qb"/>humiliora et remotiora ab ipso; angulus autem
<lb ed="#Qb"/>pyramidis<!--h--> radiosus quanto est obtusior, tanto
<lb ed="#Qb"/>est ad urendum efficacior, quia concursus oppo<lb ed="#Qb"/>sitarum
linearum in eadem pyramide directe oppo<lb ed="#Qb"/>sitioni
sive basi oppositae est vicinior. — Prae<lb ed="#Qb"/>terea,
omnis pyramis luminosa a singulis punc<lb ed="#Qb"/>tis
solis<!--i--> faciens basim in celsitudine montis
<lb ed="#Qb"/>plus recipit de quantitate luminis ab unoquoque
<lb ed="#Qb"/>puncto solis quam eadem quantitas celsitudinis
<lb ed="#Qb"/>reciperet a singulis punctis, si esset eiusdem
<lb ed="#Qb"/>celsitudinis spatium<!--k--> maioris elongationis a sole.
<lb ed="#Qb"/>Adicit autem ad causam adustionis sol occidens,
<lb ed="#Qb"/>qui radiis suis post occasum diutius illustrat
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>montium celsitudines, sicut scribit <name>Philosophus</name>,
<lb ed="#Qb"/>in libro <title>Meteororum</title><!--2-->, quod cuiusdam montis<!--l-->
<lb ed="#Qb"/>verticem illustrant radii solis post occasum usque
<lb ed="#Qb"/>ad tertiam horam noctis. Sed adustio est causa
<lb ed="#Qb"/>sterilitatis<!--m--> et infoecunditatis; ergo, cum locus
<lb ed="#Qb"/>ille sit eminentior aliquo alio loco vel monte,
<lb ed="#Qb"/>videtur quod locus ille maxime uratur a sole;
<lb ed="#Qb"/>ergo etc. Et ex hoc etiam videtur quod locus ille
<lb ed="#Qb"/>fuit maxime inhabitabilis. — Si autem dice<lb ed="#Qb"/>retur
quod irrigatio fontis paradisi non sinit<!--n--> ibi
<lb ed="#Qb"/>esse aliquam adustionem: dicitur enim <title>Gen.</title> 2, 10,
<lb ed="#Qb"/>quod <quote>fluvius egrediebatur de loco voluptatis ad
<lb ed="#Qb"/>irrigandum paradisum</quote> — contra: cum aquae<!--o-->
<lb ed="#Qb"/>fontium ex mari scaturizent, cum aqua sit pon<lb ed="#Qb"/>derosa,
non videtur quod possit ad loca tantae
<lb ed="#Qb"/>celsitudinis ascendere.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-d1e1071">
<lb ed="#Qb"/>5. Item, terra inter omnia elementa est<!--p--> foecun<lb ed="#Qb"/>dissima,
et huius ratio est quia foecunditas et
<lb ed="#Qb"/>procreatio terrae nascentium et animalium cau<lb ed="#Qb"/>sata
est a luce corporis caeli cum suis lumina<lb ed="#Qb"/>ribus,
nec aliquis alius locus extra terram et
<lb ed="#Qb"/>mundi medium posset esse tam conveniens gene<lb ed="#Qb"/>rationi<!--q-->
vegetabilium et sensibilium. — Quod
<lb ed="#Qb"/>sic probatur: Omne corpus luminosum a quo<lb ed="#Qb"/>libet
sui puncto undique circa se lumen dirigit et
<lb ed="#Qb"/>omnium<!--r--> linearum luminosarum ab eodem puncto
<lb ed="#Qb"/>luminosi<!--s--> corporis directarum illa maioris est<!--t-->
<lb ed="#Qb"/>virtutis et fortius agens operationem luminis, quae
<lb ed="#Qb"/>a corpore luminoso procedit ad angulos undique
<lb ed="#Qb"/>aequales super corporis obiecti superficiem; et
<lb ed="#Qb"/>quaelibet linea luminosa alia, quanto propinquior
<lb ed="#Qb"/>est lineae exeunti ad angulos aequales, tanto
<lb ed="#Qb"/>eidem in fortitudine actionis magis accedit, et
<lb ed="#Qb"/>quanto ab illa remotius est, tanto minoris est
<lb ed="#Qb"/>virtutis; omne quoque corpus luminosum sphae<lb ed="#Qb"/>ricum,
concavum, a quolibet puncto sui dirigit
<lb ed="#Qb"/>unam lineam radiosam in centrum suum ad an<lb ed="#Qb"/>gulos
aequales super superficiem evexam illius
<lb ed="#Qb"/>corporis sphaerici. Ad aliquod vero punctum
<lb ed="#Qb"/>praeter centrum signatum non possunt concur<lb ed="#Qb"/>rere
nisi quatuor lineae radiosae ad angulos
<lb ed="#Qb"/>aequales exeuntes a superficie evexa illius cor<lb ed="#Qb"/>poris,
quarum videlicet duae lineae veniunt a
<lb ed="#Qb"/>punctis oppositis per diametrum sphaerae trans<lb ed="#Qb"/>euntem
per punctum extra centrum signatum, quae
<lb ed="#Qb"/>duae lineae non sunt nisi una diameter sphaerae
<lb ed="#Qb"/>secta in duas partes in puncto praeter<!--u--> centrum
<lb ed="#Qb"/>signato, et aliae duae transeuntes diametraliter
<lb ed="#Qb"/>a circumferentia ad eumdem<!--v--> punctum. — Item,
<lb ed="#Qb"/>ad quodlibet<!--x--> punctum intra corpus sphaeri<lb ed="#Qb"/>cum<!--y-->
luminosum pervenit unica linea luminosa
<lb ed="#Qb"/>a quolibet puncto superficiei sphaericae corporis
<pb ed="#Qb" n="609"/>
<cb ed="#Qb" n="a"/>
<lb ed="#Qb"/>luminosi. Unde in quolibet puncto intra conca<lb ed="#Qb"/>vum
sphaerae luminosae aggregantur tot lineae
<lb ed="#Qb"/>luminosae quot in alio, hoc est quot sunt puncta
<lb ed="#Qb"/>in concava superficie corporis sphaerici luminosi.
<lb ed="#Qb"/>Quoad numerositatem igitur luminis quodlibet
<lb ed="#Qb"/>punctum intra sphaeram luminosam aequaliter
<lb ed="#Qb"/>habet de lumine, sed quoad fortitudinem virtutis
<lb ed="#Qb"/>luminis centrum recipit maxime de lumine et
<lb ed="#Qb"/>quodlibet punctum praeter centrum, quanto est
<lb ed="#Qb"/>centro propinquius, tanto recipit de virtute lumi<lb ed="#Qb"/>nis
maius, et quanto est a centro remotius, tanto
<lb ed="#Qb"/>recipit minus, quia in puncto propinquiori centro
<lb ed="#Qb"/>aggregantur plures radii minus oblique egredien<lb ed="#Qb"/>tes
a superficie concava circumdantis luminosi,
<lb ed="#Qb"/>et in puncto remotiori a centro congregantur
<lb ed="#Qb"/>plures radii magis oblique egressi.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-d1e1188">
<lb ed="#Qb"/>Ex iis patet quod, cum terra respectu<!--a--> caeli
<lb ed="#Qb"/>non obtineat nisi vicem puncti, quod in terra est
<lb ed="#Qb"/>aggregatio maxima virtutis luminis caeli et stel<lb ed="#Qb"/>larum,
et ideo ipsa maxime congruit genera<lb ed="#Qb"/>tioni
et provectui vegetabilium et sensibilium.
<lb ed="#Qb"/>Unde si haberet terra quantitatem respectu caeli,
<lb ed="#Qb"/>non caperet sufficienter de virtute luminis ad ge<lb ed="#Qb"/>nerationem
et provectum<!--b--> illorum; quapropter
<lb ed="#Qb"/>oportuit et<!--c--> caelum esse quantitate magnum et
<lb ed="#Qb"/>terram parvam<!--d-->. Ex iis argui potest quod, cum
<lb ed="#Qb"/>centrum caeli maxime abundet virtute luminis,
<lb ed="#Qb"/>pars terrae centro propinquior erit fertilior; ideo
<lb ed="#Qb"/>fertiliores sunt<!--e--> valles naturaliter montibus; unde
<lb ed="#Qb"/><title>Psalm.</title><!--1-->: <quote>Valles abundabunt<!--f--> frumento</quote>; ergo, si<!--g-->
<lb ed="#Qb"/>paradisus est<!--h--> a centro terrae remotissimus, erit
<lb ed="#Qb"/>omnibus terris minime<!--i--> fertilis.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-d1e1223">
<lb ed="#Qb"/>[Solutio]: Ad hoc dicendum quod locus ille,
<lb ed="#Qb"/>ut ex dictis patet, fuit convenientissimus ad inha<lb ed="#Qb"/>bitandum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-d1e1233">
<lb ed="#Qb"/>[Ad obiecta]: 1. Ad illud quod primo obi<lb ed="#Qb"/>citur
de vehementia intemperiei illius<!--2-->, dicendum
<lb ed="#Qb"/>quod causa multiplex est eius temperiei. Quarum
<lb ed="#Qb"/>una potest esse aequatio diei et noctis, quod
<lb ed="#Qb"/>accidit existentibus sub circulo aequinoctiali: noc<lb ed="#Qb"/>tes
enim sunt naturaliter frigidae; unde ipsarum
<lb ed="#Qb"/>noctium succedentium diebus, quorum est natu<lb ed="#Qb"/>raliter
abundare calore respectu noctium earum,
<lb ed="#Qb"/>frigiditas non sinit calorem diei in<!--k--> intemperiem
<lb ed="#Qb"/>intendi. Hoc patet exemplariter, quia<!--l--> in aequinoc<lb ed="#Qb"/>tiis
nostris est regulariter temperies. - Alia causa
<lb ed="#Qb"/>potest esse suppositio fontis humoris fonti
<lb ed="#Qb"/>caloris. Fons caloris est sol, fons humoris sim<lb ed="#Qb"/>pliciter
est mare; sed in paradiso fuit fons qui irri<lb ed="#Qb"/>gabat
paradisum<!--3--> et dividebatur in quatuor flu<lb ed="#Qb"/>mina,
<title>Gen.</title> 2, 10: aquae enim essentialis qualitas
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>est frigiditas<!--m-->; unde ex fonte supposito soli in
<lb ed="#Qb"/>paradiso, vaporibus humidis virtute solis elevatis,
<lb ed="#Qb"/>erat in illo repressio intemperiei caloris. — Alia
<lb ed="#Qb"/>potest esse puritas aeris sive subtilitas: propter
<lb ed="#Qb"/>enim loci erectionem est aer purior, sicut patet
<lb ed="#Qb"/>de Olympo monte<!--4-->, et<!--n--> sic minus retentivus ca<lb ed="#Qb"/>loris
et minus incorporatur illi aeri calor solis.
<lb ed="#Qb"/>— Ad id igitur quod<!--o--> obicitur quod <mentioned>regio illa,
<lb ed="#Qb"/>in qua semel in anno transit sol super zenith,
<lb ed="#Qb"/>est maxime intemperata</mentioned> etc.: dicendum quod
<lb ed="#Qb"/>non est simile in proposito propter causas tem<lb ed="#Qb"/>perantiae
praedictas. Praeterea, in inferioribus
<lb ed="#Qb"/>habitabilibus, inferioribus dico respectu paradisi,
<lb ed="#Qb"/>non est vehementia caloris tantum ex transitu
<lb ed="#Qb"/>solis super zenith capitis, in cuius transitu diri<lb ed="#Qb"/>guntur
radii ad angulos rectos, sed magis prop<lb ed="#Qb"/>ter
congregationem et refractionem<!--p--> radiorum.
<lb ed="#Qb"/>Hic autem interius est maior congregatio radio<lb ed="#Qb"/>rum
et refractio radiorum, tum propter spissitu<lb ed="#Qb"/>dinem
aëris, tum<!--q--> propter inaequalitatem terrae,
<lb ed="#Qb"/>quae valde est valliculosa: ubi<!--r--> enim non est
<lb ed="#Qb"/>solis directio ad angulum rectum, sed est refrac<lb ed="#Qb"/>tio<!--s-->
radiorum et congregatio per aliquod oblique
<lb ed="#Qb"/>resistens, sicut patet quando aliquis in magno
<lb ed="#Qb"/>aestu est iuxta murum, ex illa parte qua sol di<lb ed="#Qb"/>rigit
radios, ibi est vehemens aestus sive inten<lb ed="#Qb"/>sus,
sicut patet in speculis comburentibus. Hoc
<lb ed="#Qb"/>minime potuit esse in paradiso propter loci pla<lb ed="#Qb"/>nitiem
et evexitatem.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-d1e1333">
<lb ed="#Qb"/>2. Ad aliud dicendum quod revera existentes
<lb ed="#Qb"/>sub circulo aequinoctiali habent quatuor umbras,
<lb ed="#Qb"/>sed non propter hoc sunt in maiori carentia lu<lb ed="#Qb"/>cis,
quia ista multiplicatio umbrarum est in di<lb ed="#Qb"/>versis
temporibus secundum diversam peragrat<lb ed="#Qb"/>tionem<!--t-->
solis. Quando enim sol est in alterutro
<lb ed="#Qb"/>aequinoctialium punctorum, in mane iacitur umbra
<lb ed="#Qb"/>linealiter<!--u--> versus Occidentem, in<!--v--> vespere e con<lb ed="#Qb"/>verso<!--x-->,
in meridie est eis umbra perpendicularis
<lb ed="#Qb"/>super caput eorum. Cum autem est sol in signis
<lb ed="#Qb"/>septentrionalibus, tunc iacitur umbra ipsorum
<lb ed="#Qb"/>versus Austrum; et quando sol est in australibus,
<lb ed="#Qb"/>tunc iacitur versus Septentrionem<!--y-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-d1e1364">
<lb ed="#Qb"/>3. Ad aliud dicendum quod, licet ille locus
<lb ed="#Qb"/>altus sit respectu aliarum partium terrae, tamen
<lb ed="#Qb"/>respectu caeli non est sensibilis quantitatis, ut
<lb ed="#Qb"/>dictum est<!--5-->, et ideo, etsi nox excedat diem, hoc
<lb ed="#Qb"/>est in quantitate insensibili.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-d1e1377">
<lb ed="#Qb"/>4. Ad aliud dicendum quod locus ille non
<lb ed="#Qb"/>exuritur aliquo modo a sole, tum propter causas
<lb ed="#Qb"/>supra tactas<!--z6-->, tum propter fluvii irrigationem.
<lb ed="#Qb"/>Si autem non esset aliquid temperans aestum
<pb ed="#Qb" n="610"/>
<cb ed="#Qb" n="a"/>
<lb ed="#Qb"/>solis, bene sequeretur quod rationibus illis con<lb ed="#Qb"/>cluditur,
supposito quod in monte fuit congre<lb ed="#Qb"/>gatio
radii in angulo pyramidali sicut in loco
<lb ed="#Qb"/>plano et non dispersio sive lubricatio radiorum
<lb ed="#Qb"/>propter nimiam eius evexitatem, quod multi pro<lb ed="#Qb"/>babiliter
ponunt. Ad quod potest esse argumen<lb ed="#Qb"/>tum
quod in montibus excelsis frigus<!--a--> plus abun<lb ed="#Qb"/>dat
quam in terra plana: quod patet per hoc
<lb ed="#Qb"/>quod nives in montibus diutius permanent quam
<lb ed="#Qb"/>in terra plana. Sic<!--b--> probabiliter concluderetur
<lb ed="#Qb"/>illis rationibus propositum de paradiso, nisi<!--c-->
<lb ed="#Qb"/>essent causae speciales aestum solis temperantes.
<lb ed="#Qb"/>— Ad illud quod obicitur quod <mentioned>propter aquae
<lb ed="#Qb"/>ponderositatem</mentioned> etc.: dicendum quod multi montes
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>spongiosi sunt: unde illorum spongiositate aquas
<lb ed="#Qb"/>sugendo attrahant, unde fontes et fluvii oriuntur.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t2s2q1t2m2c2-d1e1427">
<lb ed="#Qb"/>5. Ad aliud dicendum quod, quia sua elevatio
<lb ed="#Qb"/>a centro terrae insensibilis est respectu caeli, non
<lb ed="#Qb"/>dicenda est fertilitas eius sensibiliter minor ferti<lb ed="#Qb"/>litate
locorum aliorum ex hac causa. Praeterea,
<lb ed="#Qb"/>secundum elongationem eius a centro terrae sor<lb ed="#Qb"/>titur
situm viciniorem soli et proiectioni radiorum
<lb ed="#Qb"/>solarium perpendicularium super locum illum,
<lb ed="#Qb"/>propter quae omnia loca excedit fertilitate, aliis
<lb ed="#Qb"/>concurrentibus, scilicet irrigatione fluvii qui oritur
<lb ed="#Qb"/>in ipso, perfecta temperie et ceteris conditioni<lb ed="#Qb"/>bus
nobis ignotis, quas divina providentia illi
<lb ed="#Qb"/>loco inseruit.
</p>
</div>
</body>
</text>
</TEI>