-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 2
/
ahsh-l2Ai4t3q3t1c2.xml
941 lines (941 loc) · 62.6 KB
/
ahsh-l2Ai4t3q3t1c2.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
587
588
589
590
591
592
593
594
595
596
597
598
599
600
601
602
603
604
605
606
607
608
609
610
611
612
613
614
615
616
617
618
619
620
621
622
623
624
625
626
627
628
629
630
631
632
633
634
635
636
637
638
639
640
641
642
643
644
645
646
647
648
649
650
651
652
653
654
655
656
657
658
659
660
661
662
663
664
665
666
667
668
669
670
671
672
673
674
675
676
677
678
679
680
681
682
683
684
685
686
687
688
689
690
691
692
693
694
695
696
697
698
699
700
701
702
703
704
705
706
707
708
709
710
711
712
713
714
715
716
717
718
719
720
721
722
723
724
725
726
727
728
729
730
731
732
733
734
735
736
737
738
739
740
741
742
743
744
745
746
747
748
749
750
751
752
753
754
755
756
757
758
759
760
761
762
763
764
765
766
767
768
769
770
771
772
773
774
775
776
777
778
779
780
781
782
783
784
785
786
787
788
789
790
791
792
793
794
795
796
797
798
799
800
801
802
803
804
805
806
807
808
809
810
811
812
813
814
815
816
817
818
819
820
821
822
823
824
825
826
827
828
829
830
831
832
833
834
835
836
837
838
839
840
841
842
843
844
845
846
847
848
849
850
851
852
853
854
855
856
857
858
859
860
861
862
863
864
865
866
867
868
869
870
871
872
873
874
875
876
877
878
879
880
881
882
883
884
885
886
887
888
889
890
891
892
893
894
895
896
897
898
899
900
901
902
903
904
905
906
907
908
909
910
911
912
913
914
915
916
917
918
919
920
921
922
923
924
925
926
927
928
929
930
931
932
933
934
935
936
937
938
939
940
941
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>Ia-IIae, Inq. 4, Tract. 3, Q. 3, T. 1, C. 2</title>
<author ref="#AlexanderOfHales">Alexander of Hales</author>
<respStmt>
<name xml:id="JW">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>TEI encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>Ia-IIae, Inq. 4, Tract. 3, Q. 3, T. 1, C. 2</title>
<date when="2017-06-27">June 27, 2017</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority><ref target="https://www.earlyfranciscans.com">ERC Project 714427: Authority and Innovation in Early Franciscan Thought</ref></authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by/4.0">Creative Commons Attribution 4.0 International</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="Qb" n="quaracchi1928">Quaracchi 1928</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-critical-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a critical edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2017-06-27" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on">
<pb ed="#Qb" n="733"/>
<cb ed="#Qb" n="a"/>
</div>
</front>
<body>
<div xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2">
<head xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-Hd1e107">Ia-IIae, Inq. 4, Tract. 3, Q. 3, T. 1, C. 2</head>
<head xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-Hd1e110" type="question-title">UTRUM PRIMUS HOMO POTERAT STARE EX ACCEPTO IN SUI CONDITIONE.</head>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e113">
<lb ed="#Qb"/>Sequitur inquirere utrum poterat stare ex accepto
<lb ed="#Qb"/>in sui conditione. De quo quaeruntur tria:
<lb ed="#Qb"/>Primum est<!--i--> utrum ex accepto potuit stare
<lb ed="#Qb"/>simpliciter;
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>secundum, utrum ex illo accepto fuerit inver<lb ed="#Qb"/>tibilis;
<lb ed="#Qb"/>tertium, utrum potuit illi dari invertibilitas per
<lb ed="#Qb"/>naturam<!--k-->, scilicet sine additamento gratiae.
</p>
<div xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-Dd1e135" type="articulus">
<head xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-Hd1e137">ARTICULUS I</head>
<head xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-Hd1e140" type="question-title">Utrum primus homo ex accepta in prima conditione potuit stare simpliciter<!--4-->.</head>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e143">
<lb ed="#Qb"/>Quaeritur ergo primo utrum ex accepto in sui
<lb ed="#Qb"/>conditione poterat stare simpliciter.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e150">
<lb ed="#Qb"/>Quod autem sic, videtur a. ex verbis <name>Ma<lb ed="#Qb"/>gistri</name>,
II <title>Sententiarum</title>, 24 dist.<!--5--> Dicit enim:
<lb ed="#Qb"/><quote xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-Qd1e156">Sciendum est<!--l--> quod homini in creatione datum
<lb ed="#Qb"/>est per gratiam auxilium et collata potentia per
<lb ed="#Qb"/>quam stare poterat, id est non declinare ab eo
<lb ed="#Qb"/>quod acceperat, sed non poterat proficere in tan<lb ed="#Qb"/>tum
ut per gratiam creationis sine alia mereri
<lb ed="#Qb"/>salutem valeret</quote>. Et ad hoc ostendendum plures
<lb ed="#Qb"/>inducit<!--m--> auctoritates, cap. 1, 24 distinctione.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e172">
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>b. Item, <name ref="#Anselm">Anselmus</name><!--6-->: <quote xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-Qd1e181">Liberum arbitrium est
<lb ed="#Qb"/>potestas servandi rectitudinem propter se<!--n--></quote>; sed
<lb ed="#Qb"/>servando rectitudinem non declinasset ab eo quod
<lb ed="#Qb"/>acceperat; ergo, cum in conditione ei datum fue<lb ed="#Qb"/>rit
liberum arbitrium etc.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e195">
<lb ed="#Qb"/>c. Item, si non posset stare, cum nullus pec<lb ed="#Qb"/>cet
ex eo quod vitare non potest, ut habetur
<lb ed="#Qb"/>ab <name>Augustino</name>, <title>De libero arbitrio</title><!--7-->, si cecidisset,
<lb ed="#Qb"/>non esset illi imputandum ad culpam; sed con<lb ed="#Qb"/>stat
quod hoc est falsum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e208">
<lb ed="#Qb"/>d. Item, natura nulli dat esse quin etiam det ei
<lb ed="#Qb"/>aliquam potentiam permanendi, cum non deficiat
<pb ed="#Qb" n="734"/>
<cb ed="#Qb" n="a"/>
<lb ed="#Qb"/>in necessariis<!--1-->: unde sicut aliquid naturaliter
<lb ed="#Qb"/>propagatur, sic<!--a--> etiam in naturali virtute in
<lb ed="#Qb"/>esse conservatur; si ergo liberum arbitrium ho<lb ed="#Qb"/>mini
datum, per naturam propriam innocens erat
<lb ed="#Qb"/>et<!--b--> immune a culpa, ergo per naturam propriam
<lb ed="#Qb"/>absque omni gratia permanere poterat in sua in<lb ed="#Qb"/>nocentia;
ergo etc.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e234">
<lb ed="#Qb"/>e. Item, voluntatis rectitudo solo actu servatur:
<lb ed="#Qb"/>qui<!--c--> enim rectus est, obliquus esse non potest,
<lb ed="#Qb"/>quamdiu ipse vult esse rectus; sed <quote xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-Qd1e242">nihil tam est
<lb ed="#Qb"/>in potestate<!--d--> nostra quam ipsa voluntas<!--2--></quote>, nihil
<lb ed="#Qb"/>facilius homini recto quam velle rectitudinem; si
<lb ed="#Qb"/>ergo liberum arbitrium hominis, quantum est de
<lb ed="#Qb"/>sua conditione primaria, rectum erat, absque<!--e-->
<lb ed="#Qb"/>omni gratia superaddita rectitudinem servare po<lb ed="#Qb"/>terat;
ergo etc.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e259">
<lb ed="#Qb"/>Contra: 1. <title>Iob</title> 41, 24: <quote>Non est potestas super<!--f-->
<lb ed="#Qb"/>terram quae comparetur ei</quote>, dicitur de Behemoth;
<lb ed="#Qb"/>ex quo patet quod nulla potestas humana natu<lb ed="#Qb"/>ralis
est<!--g--> potestati suae comparabilis; ergo ho<lb ed="#Qb"/>mine
habente solummodo naturalia, in quibus
<lb ed="#Qb"/>conditus erat, fortior erat diabolus; ergo ex ac<lb ed="#Qb"/>cepto
in conditione non poterat primus homo
<lb ed="#Qb"/>illi<!--h--> resistere, sed illo impetente necesse habuit
<lb ed="#Qb"/>cadere.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e281">
<lb ed="#Qb"/>2. Item, <name ref="#Augustine">Augustinus</name>, <title>De gratia et vera in<lb ed="#Qb"/>nocentia</title><!--3-->:
<quote xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-Qd1e290">Natura humana, etsi in illa integri<lb ed="#Qb"/>tate,
in qua condita est, permaneret, nullo modo
<lb ed="#Qb"/>se ipsam sine Creatore adiuvante servaret</quote>. Ex
<lb ed="#Qb"/>hoc patet quod sine gratia stare non potuit.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e300">
<lb ed="#Qb"/>3. Item, si virtute propria posset homo absque
<lb ed="#Qb"/>omni gratia tentationi resistere, potuisset etiam
<lb ed="#Qb"/>victoriam de inimico obtinere; sed victoriae re<lb ed="#Qb"/>spondet
corona; ergo absque omni<!--i--> gratia po<lb ed="#Qb"/>tuisset
mereri et pervenire ad gloriam; quod si
<lb ed="#Qb"/>evidenter falsum<!--k--> est, restat etc.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e319">
<lb ed="#Qb"/>4. Item, maioris difficultatis est tentationibus
<lb ed="#Qb"/>resistere quam opera virtutum exercere: hoc bene
<lb ed="#Qb"/>noverunt experti difficultatem tentationum; ergo
<lb ed="#Qb"/>maioris difficultatis est stare<!--l--> in bono accepto
<lb ed="#Qb"/>quam in bonum acquirendum proficere; si ergo
<lb ed="#Qb"/>non poterat tunc proficere<!--m-->, etc.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e335">
<lb ed="#Qb"/>5. Item, vitium culpae non opponitur naturae
<lb ed="#Qb"/>per se, sed potius gratiae, similiter vitium natu<lb ed="#Qb"/>rae
non opponitur gratiae per se, sed potius na<lb ed="#Qb"/>turae;
est ergo similis comparatio vitii culpae ad
<lb ed="#Qb"/>gratiam et vitii naturae ad naturam et permuta<lb ed="#Qb"/>tim,
scilicet naturae ad gratiam et vitii naturae
<lb ed="#Qb"/>ad vitium culpae; ergo si per gratiam sive
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>gratuita non potest quis stare quin labatur in vi<lb ed="#Qb"/>tium
naturae, ergo consimili ratione nec per na<lb ed="#Qb"/>turam
aliquam sive naturalia quaecumque potest
<lb ed="#Qb"/>quis stare quin labatur in<!--n--> vitium culpae; ergo
<lb ed="#Qb"/>primus homo per naturalia non poterat stare quin
<lb ed="#Qb"/>caderet in culpam.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e368">
<lb ed="#Qb"/>Respondeo: Dicendum quod primus homo ex
<lb ed="#Qb"/>acceptis in conditione poterat stare et resistere
<lb ed="#Qb"/>omni tentationi, sicut habetur a <name>Magistro</name> <title>Sen<lb ed="#Qb"/>tentiarum</title><!--4-->,
nec oportebat illum cadere nisi vellet.
<lb ed="#Qb"/>Unde <name ref="#Augustine">Augustinus</name>, <title>De correptione et gratia</title><!--5-->:
<lb ed="#Qb"/><quote xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-Qd1e384">Tunc dederat Deus homini bonam voluntatem,
<lb ed="#Qb"/>in illa quippe eum fecerat qui fecerat rectum;
<lb ed="#Qb"/>dederat adiutorium, sine quo in ea non posset<!--o-->
<lb ed="#Qb"/>permanere, si vellet; ut autem vellet, in eius re<lb ed="#Qb"/>liquit
libero arbitrio. Posset ergo permanere, si
<lb ed="#Qb"/>vellet, quia non deerat adiutorium per quod pos<lb ed="#Qb"/>set
et sine quo non posset perseveranter bonum
<lb ed="#Qb"/>tenere quod vellet</quote>. Cum hoc autem intelligen<lb ed="#Qb"/>dum
est quod, sicut supra dictum est<!--6-->, primus
<lb ed="#Qb"/>homo conditus fuit in gratia eo modo quo gratia
<lb ed="#Qb"/>dicitur communiter, scilicet secundum quod com<lb ed="#Qb"/>prehendit
quidquid est additum naturalibus, quae
<lb ed="#Qb"/>sunt de generali constitutione rerum, et quod est
<lb ed="#Qb"/>additum libero arbitrio disponens et faciens ad
<lb ed="#Qb"/>eius rectitudinem. Nota ergo quod primus homo
<lb ed="#Qb"/>duplicem habuit gratiam in primo statu, hoc est
<lb ed="#Qb"/>antequam habuit<!--p--> gratiam gratum facientem, sci<lb ed="#Qb"/>licet
gratis datam, communiter dicta gratia eo
<lb ed="#Qb"/>modo quo dictum est<!--7-->, et gratiam superinfusam,
<lb ed="#Qb"/>quae erat continua influentia virtutis a causa
<lb ed="#Qb"/>prima. Cum ergo dicitur quod <mentioned>primus homo po<lb ed="#Qb"/>terat
stare ex acceptis in conditione absque gratia</mentioned>,
<lb ed="#Qb"/>hoc potest intelligi dupliciter: vel ita quod exclu<lb ed="#Qb"/>datur
continuatio divinae influentiae vel ita quod
<lb ed="#Qb"/>excludatur appositio novae gratiae. Primum sim<lb ed="#Qb"/>pliciter
est impossibile: nunquam enim liberum
<lb ed="#Qb"/>arbitrium tentationi resisteret nisi Deus suae
<lb ed="#Qb"/>bonitatis influentia illud in bono conservaret.
<lb ed="#Qb"/>Secundo modo veritatem habet pro statu inno<lb ed="#Qb"/>centiae.
Dicit enim <name ref="#Lombard">Magister</name>, II <title>Sententiarum</title>,
24 dist., cap. <title>Hic considerandum</title><!--8-->: <quote xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-Qd1e453">Illud adiu<lb ed="#Qb"/>torium
homini datum in creatione quo poterat
<lb ed="#Qb"/>manere, si vellet, fuit libertas arbitrii ab omni
<lb ed="#Qb"/>labe et corruptela immunis atque voluntatis recti<lb ed="#Qb"/>tudo
et omnium naturalium potentiarum animae
<lb ed="#Qb"/>sinceritas atque vivacitas</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e467">
<lb ed="#Qb"/>[Ad obiecta]: 1. Ad illud ergo quod primo<!--q-->
<lb ed="#Qb"/>obicitur contra hoc per illud <title>Iob</title>: <quote>Non est potestas
<pb ed="#Qb" n="735"/>
<cb ed="#Qb" n="a"/>
<lb ed="#Qb"/>super terram</quote> etc., potest dici quod, licet po<lb ed="#Qb"/>testas
diaboli maior sit per naturam, tamen<!--a-->
<lb ed="#Qb"/>tum quia enervata est per peccatum, tum quia
<lb ed="#Qb"/>non permittitur totam potentiam suam exercere
<lb ed="#Qb"/>in tentando, tum quia tentat suggerendo, non
<lb ed="#Qb"/>violentiam inferendo, non est tantae potestatis
<lb ed="#Qb"/>neque fuit tunc quod primum hominem vel etiam
<lb ed="#Qb"/>alium, non subiectum sibi per peccatum, potest
<lb ed="#Qb"/>vel poterat superare. Praeterea, nullus superari
<lb ed="#Qb"/>potest nisi volens; unde nullius potestatis est
<lb ed="#Qb"/>diabolus respectu hominis: potestatis, dico, ad
<lb ed="#Qb"/>vincendum. <name>Gregorius</name><!--1-->: <quote xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-Qd1e503">Debilis est hostis
<lb ed="#Qb"/>qui non vincit<!--b--> nisi volentem</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e509">
<lb ed="#Qb"/>2. Ad illud quod obicitur per <name ref="#Augustine">Augustinum</name>,
<lb ed="#Qb"/><title>De vera innocentia</title>, scilicet quod <quote xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-Qd1e518">nulla natura,
<lb ed="#Qb"/>in quacumque sit innocentia vel rectitudine, po<lb ed="#Qb"/>test
se servare sine divino adiutorio</quote>: dicendum
<lb ed="#Qb"/>quod hoc non dicitur quia natura instituta in
<lb ed="#Qb"/>primo homine, eo modo quo<!--c--> fuit instituta, ad
<lb ed="#Qb"/>hoc quod stare posset necesse habuit nova gra<lb ed="#Qb"/>tia
fulciri, sed quia in quocumque statu esset<!--d-->,
<lb ed="#Qb"/>indiguit influentia divinae virtutis sustentantis
<lb ed="#Qb"/>illam.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e539">
<lb ed="#Qb"/>3. Ad illud quod obicitur <mentioned>si posset stare,
<lb ed="#Qb"/>posset victoriam de tentatione obtinere</mentioned> etc.: di<lb ed="#Qb"/>cendum<!--2-->
quod plus est victoriam de hoste obti<lb ed="#Qb"/>nere
quam stare sive hosti resistere. Ad hoc
<lb ed="#Qb"/>enim quod aliquis,victoriam obtineat<!--e--> de hoste,
<lb ed="#Qb"/>requiritur quod assequatur oppositum illius quod
<lb ed="#Qb"/>ab hoste intenditur; hoc autem est quando non
<lb ed="#Qb"/>solum illi resistit voluntarie, verum<!--f--> etiam meri<lb ed="#Qb"/>torie.
Tunc enim recte vincitur hostis diabolus,
<lb ed="#Qb"/>quando ex<!--g--> vexatione tentationis, per quam in<lb ed="#Qb"/>tendit
incurvare ad demeritum, homo proficit ad
<lb ed="#Qb"/>meritum; hoc autem facere non potest liberum
<lb ed="#Qb"/>arbitrium nisi per gratiae adiutorium nec potuit
<lb ed="#Qb"/>in primo homine, quamvis per se posset refu<lb ed="#Qb"/>gere<!--h-->
peccatum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e575">
<lb ed="#Qb"/>4. Ad illud quod obicitur quod <mentioned>maioris dif<lb ed="#Qb"/>ficultatis
est tentationi resistere quam</mentioned> etc.: dicen<lb ed="#Qb"/>dum
quod quidam<!--3--> posuerunt angelos beatos
<lb ed="#Qb"/>magna difficultate restitisse tentationi illi qua
<lb ed="#Qb"/>apostatae<!--i--> ceciderunt. Secundum istos non mo<lb ed="#Qb"/>dica
difficultate restitissent primi parentes pri<lb ed="#Qb"/>mae
tentationi, quae ratione arduitatis habendae,
<lb ed="#Qb"/>quam<!--k--> proposuit, violentissime allexit, ut illi po<lb ed="#Qb"/>nunt.
—Sed hoc simpliciter est falsum, quia
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>tentatio non potest esse alicui violenta sine
<lb ed="#Qb"/>poena, poenam autem non ingerit tentatio nisi
<lb ed="#Qb"/>illis in quibus est aliquid quod ad malum com<lb ed="#Qb"/>pellit;
hoc non potuit esse in primo homine
<lb ed="#Qb"/>ante peccatum, ut habetur a <name>Magistro</name> <title>Sen<lb ed="#Qb"/>tentiarum</title>,
II libro, dist. 24<!--4-->. — Aliter ergo
<lb ed="#Qb"/>dicendum est<!--l-->, scilicet quod in primo statu nul<lb ed="#Qb"/>lius
erat difficultatis resistere tentationi, etiam
<lb ed="#Qb"/>non habita gratia gratum faciente; proficere au<lb ed="#Qb"/>tem
in merito, ipsa non habita, fuit impossi<lb ed="#Qb"/>bile.
Si autem in illo statu primus homo exer<lb ed="#Qb"/>cuisset
opera de genere virtutum, non propter
<lb ed="#Qb"/>hoc profecisset in merito, quia opera illa non
<lb ed="#Qb"/>essent progressa de radice meriti, sed potius de
<lb ed="#Qb"/>virtute et appetitu naturali. Non enim semper
<lb ed="#Qb"/>proficit homo in meritum, cum facit opus bonum
<lb ed="#Qb"/>bonitate morali sive de genere virtutis<!--m-->, sed
<lb ed="#Qb"/>solummodo quando ipse agens est bonus boni<lb ed="#Qb"/>tate
gratiae informantis.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e640">
<lb ed="#Qb"/>5. Ad illud quod obicitur quod <mentioned>similis<!--n--> est
<lb ed="#Qb"/>comparatio vitii culpae ad gratiam et vitii naturae
<lb ed="#Qb"/>ad naturam et permutatim</mentioned> etc.: dicendum quod
<lb ed="#Qb"/>alia fuit comparatio istorum ad invicem in statu
<lb ed="#Qb"/>naturae conditae et alia in statu naturae lapsae.
<lb ed="#Qb"/>In statu enim naturae conditae consequebatur
<lb ed="#Qb"/>integritas naturae ad informationem gratiae, immo
<lb ed="#Qb"/>ad absentiam culpae. Vitium enim culpae intro<lb ed="#Qb"/>duxit
vitium naturae: ex culpa enim sive pec<lb ed="#Qb"/>cato
primi hominis introducta est corruptio naturae
<lb ed="#Qb"/>humanae; unde culpa personae fuit causa vitii
<lb ed="#Qb"/>sive corruptionis naturae<!--5-->. Unde in statu illo gratia
<lb ed="#Qb"/>non solum erat incontingens vitio culpae, sed vi<lb ed="#Qb"/>tio
naturae; similiter integritas naturae non solum
<lb ed="#Qb"/>erat incontingens vitio naturae, sed vitio culpae.
<lb ed="#Qb"/>Propter hoc, licet<!--o--> in statu lapsus gratia sustineat
<lb ed="#Qb"/>lapsum in vitium naturae, tamen in statu illo
<lb ed="#Qb"/>nullo modo sustinuisset: omnino enim<!--p--> erant tunc
<lb ed="#Qb"/>incompossibilia. Similiter, licet naturalia in statu
<lb ed="#Qb"/>lapsus, quantumcumque sint bona, iuxta quod
<lb ed="#Qb"/>sustinet status huiusmodi, sustinent lapsum in
<lb ed="#Qb"/>vitium culpae ipsis non cadentibus in oppositum
<lb ed="#Qb"/>genus, in statu illo non sustinuissent, immo ne<lb ed="#Qb"/>cessario
cecidissent in genus oppositum, quia in
<lb ed="#Qb"/>corruptionem ab integritate. Propter quod non
<lb ed="#Qb"/>valet argumentum illud: <mentioned>si<!--p--> per gratiam non
<lb ed="#Qb"/>potest quis stare quin labatur etc., ergo primus
<lb ed="#Qb"/>homo per naturalia</mentioned> etc.
</p>
</div>
<div xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-Dd1e704" type="articulus">
<head xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-Hd1e706">ARTICULUS II.</head>
<head xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-Hd1e709" type="question-title">Utrum primus homo ex accepta in sui conditione fuerit invertibilis in malum<!--1-->.</head>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e712">
<pb ed="#Qb" n="736"/>
<cb ed="#Qb" n="a"/>
<lb ed="#Qb"/>Sequitur inquirere utrum ex acceptis in condi<lb ed="#Qb"/>tione
potuit stare invertibilis in malum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e723">
<lb ed="#Qb"/>Quod sic, videtur: 1. Duas fecit Deus creaturas
<lb ed="#Qb"/>rationales a principio, angelum et animam; ange<lb ed="#Qb"/>lum
autem fecit vertibilem in malum; ad hoc ergo
<lb ed="#Qb"/>quod esset universum completum, decuit illum
<lb ed="#Qb"/>facere animam invertibilem in malum; sed con<lb ed="#Qb"/>stat
quod fecit illam talem qualem decuit illum
<lb ed="#Qb"/>facere; ergo etc. Et hoc videtur per <name>Augusti<lb ed="#Qb"/>num</name>,
dicentem in libro III <title>De libero arbitrio</title><!--2-->:
<lb ed="#Qb"/><quote xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-Qd1e744">Ad plenam perfectìonem universi decuit fieri
<lb ed="#Qb"/>omnem creaturam quae a recta ratione potuit
<lb ed="#Qb"/>excogitari</quote>; sed recta ratione potest excogitari<!--a-->
<lb ed="#Qb"/>ad perfectionem universi spectare creaturam talem:
<lb ed="#Qb"/>quod patet per hoc quod quando universum erit
<lb ed="#Qb"/>in ultima completione, tunc erit creatura talis;
<lb ed="#Qb"/>ergo etc.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e761">
<lb ed="#Qb"/>2. Item, honestum propria virtute allicit; ergo
<lb ed="#Qb"/>magis honestum magis<!--b--> allicit; ergo summe ho<lb ed="#Qb"/>nestum
summe allicit et infinitum infinite; ergo,
<lb ed="#Qb"/>cum primus homo conditus fuerit in notitia et
<lb ed="#Qb"/>amore summi boni - dicit enim <name>Boethius</name><!--c3-->
<lb ed="#Qb"/>quod amor et notitia summi boni naturaliter
<lb ed="#Qb"/>sunt insita humanae animae - ex quo sequitur
<lb ed="#Qb"/>quod si<!--d--> fuit illo bono allectus, summe fuit al<lb ed="#Qb"/>lectus
illo<!--e--> qui est summe honestus; nihil tale
<lb ed="#Qb"/>est vertibile ab eo; ergo etc.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e786">
<lb ed="#Qb"/>3. Item, primus homo conditus fuit secundum
<lb ed="#Qb"/>animam in esse naturali communi et rectitudine
<lb ed="#Qb"/>sive iustitia naturali<!--4-->; ratione qua conditus erat
<lb ed="#Qb"/>ex nihilo fuit in possibilitate quadam et ad non<lb ed="#Qb"/>esse
quantum ad esse naturale, si sibi esset re<lb ed="#Qb"/>lictus<!--5-->,
et similiter ad non-esse quantum ad esse
<lb ed="#Qb"/>naturalis iustitiae; sed in utroque esse conser<lb ed="#Qb"/>vabatur
per influentiam virtutis divinae; sed
<lb ed="#Qb"/>melius et magis acceptum fuit Deo esse naturalis
<lb ed="#Qb"/>rectitudinis sive iustitiae quam esse naturae sim<lb ed="#Qb"/>pliciter,
et quanto aliquid est melius et magis
<lb ed="#Qb"/>acceptum Deo, magis decet illum in statu illo,
<lb ed="#Qb"/>influendo, virtutem illi conservare; ergo, si con<lb ed="#Qb"/>tinua
influentia virtutis anima<!--f--> primi hominis
<lb ed="#Qb"/>invertibilis<!--g--> fuit quantum ad esse naturae, multo
<lb ed="#Qb"/>fortius videtur quod fuit invertibilis quantum ad
<lb ed="#Qb"/>esse naturalis iustitiae.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e823">
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>4. Item, hoc etiam videtur per divinam boni<lb ed="#Qb"/>tatem.
Ut enim dicit <name>Dionysius</name><!--6-->: <quote xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-Qd1e831">Optimi est
<lb ed="#Qb"/>optima adducere</quote>; sed melior est natura ratio<lb ed="#Qb"/>nalis
quae non potest peccare quam quae potest;
<lb ed="#Qb"/>cum ergo conveniat Optimum, scilicet Deum, op<lb ed="#Qb"/>tima
<lb ed="#Qb"/>adducere, sed<!--h--> secundum quod convenit
<lb ed="#Qb"/>sibi, adduxit, relinquitur quod adduxit naturam
<lb ed="#Qb"/>rationalem, scilicet hominem primum, impotentem
<lb ed="#Qb"/>peccare et ita invertibilem ad peccandum
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e850">
<lb ed="#Qb"/>5. Hoc idem videtur per liberalitatem ipsius:
<lb ed="#Qb"/>liberalis enim est, et maxime conferentis ex mera
<lb ed="#Qb"/>grafia, statim dare indigenti quod intendit. Ad quod
<lb ed="#Qb"/>hortatur divina sapientia, <title>Prov.</title> 3, 28: <quote>Ne dicas
<lb ed="#Qb"/>amico tuo: Vade et revertere et cras dabo tibi,
<lb ed="#Qb"/>cum statim possis dare</quote>; mora enim in dando
<lb ed="#Qb"/>gratiam dantis denigrat; sed constat quod Deus
<lb ed="#Qb"/>intendebat facere primum hominem aliquando
<lb ed="#Qb"/>invertibilem; ergo videtur quod statim fecit eum
<lb ed="#Qb"/>talem.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e874">
<lb ed="#Qb"/>6. Idem videtur per divinam sapientiam, quae
<lb ed="#Qb"/>summa est: maioris enim scientiae est scire malum
<lb ed="#Qb"/>praecavere quam malo facto remedium adhi<lb ed="#Qb"/>bere;
melius enim providet sibi et alii qui prae<lb ed="#Qb"/>cavet
ne in malum incidat quam qui post casum
<lb ed="#Qb"/>remedium adhibet; ergo, si divina sapientia maxi<lb ed="#Qb"/>me
manifestanda erat in hominis conditione, vi<lb ed="#Qb"/>detur
quod talem debuit eum fecisse et tanta
<lb ed="#Qb"/>illum cautela contra lapsum munivisse quod non
<lb ed="#Qb"/>posset incidere in eum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e898">
<lb ed="#Qb"/>7. Item, idem videtur per divinam potentiam
<lb ed="#Qb"/>quod, ex eo quod infinita est, influit unicuique
<lb ed="#Qb"/>quantum potest capere: videtur enim<!--i-->, eo quod
<lb ed="#Qb"/>divina potentia indivisibilis<!--k--> est in se et cum
<lb ed="#Qb"/>hoc infinita, non minus influere in dando quam
<lb ed="#Qb"/>sit creatura capax in accipiendo; sed primus
<lb ed="#Qb"/>homo fuit capax invertibilitatis; ergo etc.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e916">
<lb ed="#Qb"/>Contra: a. Gloria est bonum laudabile; sed
<lb ed="#Qb"/>nullus est laudabilis in eo quod habet, nisi ha<lb ed="#Qb"/>beat
illud<!--l--> per merita; ergo, si Deus fecit homi<lb ed="#Qb"/>nem
ad hoc ut perveniret ad statum gloriae et
<lb ed="#Qb"/>praemii, videtur quod debuit etiam facere homi<lb ed="#Qb"/>nem
in statu meriti; sed status meriti et praemii
<lb ed="#Qb"/>sunt distincti sicut status viae et patriae secundum
<lb ed="#Qb"/>legem communem; ergo et dona viae et patriae;
<lb ed="#Qb"/>si igitur habere impossibilitatem ad peccandum
<pb ed="#Qb" n="737"/>
<cb ed="#Qb" n="a"/>
<lb ed="#Qb"/>hoc spectat ad securitatem beatitudinis, videtur
<lb ed="#Qb"/>quod a principio non debuit homini dari.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e948">
<lb ed="#Qb"/>b. Item, universum ex oppositione mali ad bo<lb ed="#Qb"/>num
decoratur <quote xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-Qd1e954">quasi quibusdam antithetis</quote>,
<lb ed="#Qb"/>sicut dicit <name ref="#Augustine">Augustinus</name><!--1-->, et <title>Eccli.</title> 33, 15 innuit:
<lb ed="#Qb"/><title>Contra bonum malum</title> etc. Si ergo Deus univer<lb ed="#Qb"/>sum
debuit venustare et decorare, videtur quod
<lb ed="#Qb"/>hunc<!--a--> decorem universo non debuit auferre; sed,
<lb ed="#Qb"/>si fecisset hominem invertibilem, iam hic decor
<lb ed="#Qb"/>non esset; ergo etc.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e976">
<lb ed="#Qb"/>c. Hoc<!--b--> idem videtur, quia Deus universum
<lb ed="#Qb"/>fecit ad sui ipsius manifestationem; et sicut Deus
<lb ed="#Qb"/>est summe potens et sapiens, sic est summe
<lb ed="#Qb"/>iustus et misericors; ergo tale debuit facere uni<lb ed="#Qb"/>versum
in quo manifestaretur eius summa iustitia
<lb ed="#Qb"/>et summa misericordia<!--2-->; sed summa iustitia non
<lb ed="#Qb"/>manifestatur nisi in severitate punitionis malo<lb ed="#Qb"/>rum,
summa misericordia non manifestatur per<lb ed="#Qb"/>fecte
nisi in liberatione miserorum et remissione
<lb ed="#Qb"/>delictorum; haec autem non possent esse nisi
<lb ed="#Qb"/>rationalis creatura facta esset in statu in quo
<lb ed="#Qb"/>posset peccare; ergo divina iustitia et misericordia
<lb ed="#Qb"/>exigebat hominem vertibilem fieri.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e1007">
<lb ed="#Qb"/>Respondeo<!--3-->: Ut ex supra dictis<!--c4--> patet, Deus
<lb ed="#Qb"/>creaturas, et maxime rationales, condidit et etiam
<lb ed="#Qb"/>modum et qualitatem in conditione convenienter
<lb ed="#Qb"/>observavit ad sui magnificentiam declarandam et
<lb ed="#Qb"/>creaturae rationalis utilitatem. Nota ergo quod,
<lb ed="#Qb"/>etsi divina operatio non indigeat approbatione,
<lb ed="#Qb"/>pro eo quod quidquid Deus facit, optime facit,
<lb ed="#Qb"/>verumtamen ad excitandam devotionem in men<lb ed="#Qb"/>tibus
fidelium et compescendam<!--d--> rabiem in ore
<lb ed="#Qb"/>blasphemantium et<!--e--> Deum in suis operibus in<lb ed="#Qb"/>culpantium,
multiplex potest assignari ratio quare
<lb ed="#Qb"/>Deus fecit hominem vertibilem in malum. Una
<lb ed="#Qb"/>est manifestatio divinae potentiae<!--5-->. Voluit enim
<lb ed="#Qb"/>Deus ostendere homini quod sicut sine eo factus
<lb ed="#Qb"/>non fuerat, ita nec sine ipso persistere poterat.
<lb ed="#Qb"/>Ut ergo homo nosceret quod divinum posse non
<lb ed="#Qb"/>solummodo<!--f--> est omnis potentiae creativum<!--g-->, sed
<lb ed="#Qb"/>etiam omnis potentiae conservativum et quod ille
<lb ed="#Qb"/>solus est indefectibilis et invertibilis<!--6-->, ideo placuit
<lb ed="#Qb"/>sibi creaturam rationalem facere vertibilem nec
<lb ed="#Qb"/>ipsam confirmare in bono, quousque illi con<lb ed="#Qb"/>staret
quod ipse solus est in quo non cadit non
<lb ed="#Qb"/>posse. — Secunda ratio est manifestatio divi<lb ed="#Qb"/>nae
sapientiae, quae ostenditur ex tribus,
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>scilicet ex ordine malorum cum bonis sive ad
<lb ed="#Qb"/>bonum, virtutis ad actum proprium, meriti ad
<lb ed="#Qb"/>praemium. Ex vertibilitate enim hominis in ma<lb ed="#Qb"/>lum,
quod quidem malum Deus ordinat cum bonis
<lb ed="#Qb"/>et ex quo bonum elicit, divina sapientia mani<lb ed="#Qb"/>festatur.
Maioris enim sapientiae est scire ordi<lb ed="#Qb"/>nare
bona cum malis et elicere bonum ex, malis
<lb ed="#Qb"/>quam ordinare solummodo bona cum bonis et
<lb ed="#Qb"/>ex bonis elicere bona: et ideo, cum non deceret
<lb ed="#Qb"/>Deum facere mala, debuit talem facere creatu<lb ed="#Qb"/>ram,
quae posset in operando deficere et malum
<lb ed="#Qb"/>committere, ut Deus mala illa ordinando suam
<lb ed="#Qb"/>sapientiam declararet<!--7-->. Dicit enim <name>Augustinus</name>,
<lb ed="#Qb"/>XI <title>De civitate Dei</title>, 18 cap.<!--8-->: <quote xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-Qd1e1093">Neque Deus
<lb ed="#Qb"/>ullum<!--h-->, non dico angelorum, sed vel hominum
<lb ed="#Qb"/>crearet, quem malum futurum esse praescisset,
<lb ed="#Qb"/>nisi pariter nosset<!--i--> quibus eos bonorum usibus
<lb ed="#Qb"/>commodaret</quote>. Ostenditur etiam divina sapientia
<lb ed="#Qb"/>ex ordine virtutis ad actum proprium: sic enim
<lb ed="#Qb"/>divina providentia omnes res administrat, ut eas
<lb ed="#Qb"/>agere propriis motibus sinat<!--g-->: et ideo hominem
<lb ed="#Qb"/>condidit in libertate arbitrii <quote>et in manu consilii
<lb ed="#Qb"/>sui reliquit</quote><!--10-->; hoc enim competebat regimini divi<lb ed="#Qb"/>nae
sapientiae in conservatione ordinis, qui atten<lb ed="#Qb"/>ditur
ex comparatione virtutis ad actum proprium.
<lb ed="#Qb"/>Ostenditur etiam ex ordine qui attenditur ex
<lb ed="#Qb"/>comparatione meriti ad praemium. Quia nemo
<lb ed="#Qb"/>dignus est coronari <quote>nisi qui legitime certaverit</quote>,
<lb ed="#Qb"/>II <title>Tim.</title> 2, 5, ideo decuit divinam sapientiam homi<lb ed="#Qb"/>nem
prius quasi in campo certaminis examinare
<lb ed="#Qb"/>quam in gloria exaltare. — Alia ratio est mani<lb ed="#Qb"/>festatio
divinae misericordiae, quae potis<lb ed="#Qb"/>sime
manifestata est, cum Unigenitum suum
<lb ed="#Qb"/>tradidit pro servi liberatione<!--k11-->. — Alia ratio est
<lb ed="#Qb"/>manifestatio divinae iustitiae, quae potissime
<lb ed="#Qb"/>manifestatur in hoc quod Deus retribuit <mentioned>unicui<lb ed="#Qb"/>que
secundum opera sua</mentioned><!--12-->, bonis scilicet bona
<lb ed="#Qb"/>aeterna retribuendo, malis aeterna poena pu<lb ed="#Qb"/>niendo.
Haec autem retributio et punitio et prae<lb ed="#Qb"/>fata
misericordiae liberatio non esset nisi Deus
<lb ed="#Qb"/>hominem in statu vertibilitatis condidisset. —
<lb ed="#Qb"/>Praeterea, alia ratio est augmentum gloriae
<lb ed="#Qb"/>beatorum. Gloriosius enim est homini, in verti<lb ed="#Qb"/>bilitate
ad malum condito, quodam modo ex me<lb ed="#Qb"/>ritis
gloriam obtinere quam [in] invertibilitate
<lb ed="#Qb"/>conditum fuisse et sic sine aliquo genere meriti
<lb ed="#Qb"/>beatificari; propter hoc ad commendationem iusti
<pb ed="#Qb" n="738"/>
<cb ed="#Qb" n="a"/>
<lb ed="#Qb"/>vertibilis in malum dicitur <title>Eccli.</title> 31, 10: <quote>Qui potuit
<lb ed="#Qb"/>transgredi et non est transgressus, facere malum
<lb ed="#Qb"/>et non fecit</quote>. Huiusmodi ergo rationibus patet quod
<lb ed="#Qb"/>congruit Deum hominem vertibilem fecisse; unde
<lb ed="#Qb"/>rationes ad hoc adductae sunt concedendae.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e1183">
<lb ed="#Qb"/>[Ad obiecta]: 1. Ad illud quod primo obi<lb ed="#Qb"/>citur
contra hoc, scilicet de completione universi:
<lb ed="#Qb"/>dicendum quod ex hoc potius esset deformatio
<lb ed="#Qb"/>universi et defectus<!--a--> quam completio. Ad com<lb ed="#Qb"/>pletionem
enim universi et decorem est solum<lb ed="#Qb"/>modo
Deum deficere non posse nec vertibilem
<lb ed="#Qb"/>esse: et rationalem creaturam defectibilem et ver<lb ed="#Qb"/>tibilem
esse: et hoc duobus modis, ita quod
<lb ed="#Qb"/>aliqua sit vertibilis semel, id est vertibilis cum
<lb ed="#Qb"/>impossibilitate revertendi, scilicet angelica; alia
<lb ed="#Qb"/>vertibilis pluries, id est<!--b--> vertibilis cum possibi<lb ed="#Qb"/>litate
revertendi. Magis ergo est ad completionem
<lb ed="#Qb"/>et decorem universi hominem fuisse conditum
<lb ed="#Qb"/>vertibilem quam invertibilem. Praeterea, magis
<lb ed="#Qb"/>conveniebat ad divinam potentiam, bonitatem et
<lb ed="#Qb"/>sapientiam manifestandam hominem fuisse sic
<lb ed="#Qb"/>conditum quam<!--c--> sic, et ad hominis gloriam. —
<lb ed="#Qb"/>Ad illud quod subditur quod <mentioned>ad plenam per<lb ed="#Qb"/>fectionem
universi decuit fieri omnem creaturam
<lb ed="#Qb"/>quae a ratione recta potuit excogitari</mentioned>: dicendum
<lb ed="#Qb"/>quod aliud est dicere omnem creaturam et dicere
<lb ed="#Qb"/>singulas creaturas vel unamquamque: <mentioned>omnem</mentioned>
<lb ed="#Qb"/>enim dicit multitudinem in ordine<!--d-->. Praeterea,
<lb ed="#Qb"/><mentioned>excogitare</mentioned> non dicit solummodo conceptionem<!--e-->
<lb ed="#Qb"/>intellectus sive apprehensionem, sed cum ratione
<lb ed="#Qb"/>et iudicio; cogitatio<!--f--> enim est simul agitatio:
<lb ed="#Qb"/>unde <mentioned>excogitare</mentioned> dicit conceptionem intellectus
<lb ed="#Qb"/>cum ratione et iudicio pertecto. Haec enim prae<lb ed="#Qb"/>positio
<mentioned>ex</mentioned> auget in compositione, cum dicitur
<lb ed="#Qb"/><mentioned>excogitare</mentioned>. Unde, licet hominem fuisse condi<lb ed="#Qb"/>tum
invertibilem potuit a recta ratione concipi
<lb ed="#Qb"/>sive apprehendi ut erat de numero singulorum,
<lb ed="#Qb"/>non tamen ut erat de numero omnium poterat.
<lb ed="#Qb"/>excogitari. — Ad illud quod subditur quod
<lb ed="#Qb"/><mentioned>quando universum erit in ultima completione,
<lb ed="#Qb"/>tunc erit homo talis</mentioned>: dicendum quod tunc erit
<lb ed="#Qb"/>status praemii et anima erit<!--g--> in quadam deifor<lb ed="#Qb"/>mitate;
propter quod tunc erit quod nunc non est.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e1255">
<lb ed="#Qb"/>2. Ad aliud<!--h--> quod obicitur quod <mentioned>summe
<lb ed="#Qb"/>honestum summe allicit</mentioned> etc.: dicendum<!--1--> quod
<lb ed="#Qb"/>hoc<!--i--> verum est quantum est de aptitudine et
<lb ed="#Qb"/>efficacia allicientis, ipsa tamen anima, quantum<lb ed="#Qb"/>cumque
sit naturalibus praedita, nisi fuerit gratia
<lb ed="#Qb"/>disposita et informata, non sic allicitur. Nisi enim
<lb ed="#Qb"/>fuerit a curvitate naturae per gratiam erecta<!--k--> et
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>a tenebris obscuritatis naturalis purgata, ita quod
<lb ed="#Qb"/>apta sit ad figendum<!--l--> aspectum in candore lumi<lb ed="#Qb"/>nis
aeterni, non erit apta neque etiam possibilis
<lb ed="#Qb"/>ad hoc quod summe alliciatur, sed<!--m--> inspecto
<lb ed="#Qb"/>candore illo <quote>lucis aeternae</quote><!--2-->, quae est inaccessi<lb ed="#Qb"/>bilis
viatoribus, perfecte rapietur anima in summe
<lb ed="#Qb"/>honestum et summe allicietur: unde sic allici
<lb ed="#Qb"/>comprehensorum est, non viatorum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e1292">
<lb ed="#Qb"/>3. Ad illud quod obicitur quod <mentioned>quanto ali<lb ed="#Qb"/>quid
est melius et magis acceptum Deo, tanto</mentioned> etc.:
<lb ed="#Qb"/>dicendum quod hoc verum est conservatis con<lb ed="#Qb"/>gruitate
et condecentia divinae excellentiae, modo
<lb ed="#Qb"/>et ordine perfectionis<!--n--> statuum et retributionis per<lb ed="#Qb"/>fectione<!--3-->.
Ut enim ex dictis patet<!--4-->, plus congruit
<lb ed="#Qb"/>divinae excellentiae, scilicet potentiae, sapien<lb ed="#Qb"/>tiae,
iustitiae et misericordiae, hominem fuisse
<lb ed="#Qb"/>conditum vertibilem quam invertibilem, et etiam
<lb ed="#Qb"/>magis congruit statui perfectionis humanae et
<lb ed="#Qb"/>gloriae eiusdem perfectioni<!--o-->, sicut infra patebit<!--5-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e1319">
<lb ed="#Qb"/>4. Ad illud quod obicitur per auctoritatem
<lb ed="#Qb"/><name>Dionysii</name> quod <mentioned>eius est facere hominem opti<lb ed="#Qb"/>mum</mentioned>:
dicendum quod est optimum<!--p--> simpliciter
<lb ed="#Qb"/>et est optimum in ordine. Cum autem dicit <name>Dio<lb ed="#Qb"/>nysius</name>
quod <quote xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-Qd1e1332">Optimi est optima adducere</quote>,
<lb ed="#Qb"/>non intelligit absolute, sed in ordine, et ideo ex
<lb ed="#Qb"/>hoc non sequitur quod homo debuerit fieri in
<lb ed="#Qb"/>optimo statu simpliciter, sed in statu in quo
<lb ed="#Qb"/>optime salvaretur universitatis ordo et pulcritudo;
<lb ed="#Qb"/>et sic tactus est, cum productus fuit in statu
<lb ed="#Qb"/>vertibilitatis<!--q--> ut ordinato processu perveniret et
<lb ed="#Qb"/>merito ad praemium et ab imperfecto ad pefiec<lb ed="#Qb"/>tum,
ab inferiori ad supremum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e1353">
<lb ed="#Qb"/>5. Ad illud quod obicitur de summa libera<lb ed="#Qb"/>litate,
dicendum quod, etsi Deus sit liberalissimus,
<lb ed="#Qb"/>tamen liberalitas non praecludit viam iustitiae et
<lb ed="#Qb"/>sapientiae. Ideo sic dona sua distribuit largiter,
<lb ed="#Qb"/>ut tamen non excludatur sapientiae recta ordi<lb ed="#Qb"/>natio
vel iustitiae iusta retributio<!--6-->; ideo non sta<lb ed="#Qb"/>tim
debuit beatificare et confirmare<!--r-->, sed merita
<lb ed="#Qb"/>hominis expectare.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e1373">
<lb ed="#Qb"/>6. Ad illud quod obicitur quod <mentioned>maioris sa<lb ed="#Qb"/>pientiae
est praecavere malum</mentioned> etc.: dicendum
<lb ed="#Qb"/>quod falsum est, immo multo maioris sapientiae
<lb ed="#Qb"/>est morbum bene curare quam naturam a morbo
<lb ed="#Qb"/>praeservare. Unde <name ref="#Augustine">Augustinus</name>, in <title>Enchiridion</title><!--7-->:
<lb ed="#Qb"/><quote xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-Qd1e1389">Melius iudicavit Deus de malis bona facere
<lb ed="#Qb"/>quam mala nulla permittere</quote>. Et maiori etiam
<lb ed="#Qb"/>sapientiae attestatur, ut praedictum est<!--8-->, sic res
<lb ed="#Qb"/>ordinare, ut ex superveniente deordinatione non
<lb ed="#Qb"/>deturpentur, sed earum<!--s--> ordinatio decoretur.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e1401">
<pb ed="#Qb" n="739"/>
<cb ed="#Qb" n="a"/>
<lb ed="#Qb"/>7. Ad aliud<!--a--> quod obicitur per potentiam
<lb ed="#Qb"/>divinam, quae infinita est et simplex etc.; dicen<lb ed="#Qb"/>dum
quod, licet sit infinita, eo tamen quod in<lb ed="#Qb"/>fluit
et agit<!--b--> per electionem, moderate, secundum
<lb ed="#Qb"/>quod exigit quantitas effectus inducendi, operatur.
<lb ed="#Qb"/>Omnipotentia enim Conditoris non solum potest
<lb ed="#Qb"/>in omnia quae<!--c--> vult ipsa divina voluntas, sed
<lb ed="#Qb"/>potest in omnia<!--d--> ut vult; propter quod potest
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>in effectus nobiliores et minus nobiles<!--e-->; maio<lb ed="#Qb"/>res
et minores<!--f--> secundum electionem suae vo<lb ed="#Qb"/>luntatis.
Et, licet divina potentia simplex sit, non
<lb ed="#Qb"/>propter hoc exerit<!--g--> se totaliter in agendo, immo
<lb ed="#Qb"/>moderate operatur, iuxta beneplacitum suae vo<lb ed="#Qb"/>luntatis.
Unde quod est in se impartibile, partitur
<lb ed="#Qb"/>in suis effectibus, sicut legitur de<!--h--> <quote xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-Qd1e1442" source="http://scta.info/resource/sap7_22">spiritu intelli<lb ed="#Qb"/>gentiae
quod est multiplex et unicus</quote>, <title>Sap.</title> 7, 22.
</p>
</div>
<div xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-Dd1e1450" type="articulus">
<head xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-Hd1e1452">ARTICULUS III</head>
<head xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-Hd1e1455" type="question-title">Utrum libero arbitrio primi hominis potuit dari invertibilitas per naturam<!--1-->.</head>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e1458">
<lb ed="#Qb"/>Sequitur inquirere utrum libero arbitrio hominis
<lb ed="#Qb"/>primi vel alicuius creaturae poterat conferri quod
<lb ed="#Qb"/>esset invertibile per naturam, scilicet sine gratia
<lb ed="#Qb"/>superaddita.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e1467">
<lb ed="#Qb"/>Quod sic, videtur: 1. Et primo a simili sumpto
<lb ed="#Qb"/>a luce corporali. Contingit enim reperire lucem
<lb ed="#Qb"/>corporalem quam impossibile est per naturam in
<lb ed="#Qb"/>se obnubilari<!--i-->, sicut lucem empyrei vel<!--k--> lucem
<lb ed="#Qb"/>solis; si ergo lux spiritualis multo purior est
<lb ed="#Qb"/>quam corporalis, videtur quod anima humana<!--l-->
<lb ed="#Qb"/>potuit fieri in perfectione tanti luminis per na<lb ed="#Qb"/>turam,
quod nullo modo posset obscurari nec per
<lb ed="#Qb"/>ignorantiam nec per culpam.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e1489">
<lb ed="#Qb"/>2. Item, contingit reperire aliquam substantiam
<lb ed="#Qb"/>corporalem intransmutabilem quantum ad sub<lb ed="#Qb"/>stantiam
et quantum ad proprietates, sicut est
<lb ed="#Qb"/>corpus ultimum, scilicet empyreum<!--2-->, et hoc non
<lb ed="#Qb"/>habet solum per gratiam, sed etiam<!--m--> per naturam;
<lb ed="#Qb"/>ergo pari ratione est spiritualem substantiam per
<lb ed="#Qb"/>naturam in tanta stabilitate<!--n--> fieri, quod nullo modo
<lb ed="#Qb"/>valeat permutari a rectitudine naturali; si enim
<lb ed="#Qb"/>hoc reperitur in substantia corporali, multo for<lb ed="#Qb"/>tius
reperiri potest in substantia digniori.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e1514">
<lb ed="#Qb"/>3. Item, gratia est perfectio naturae et perfectio
<lb ed="#Qb"/>conformatur suo perfectibili; si ergo<!--o--> gratia con<lb ed="#Qb"/>firmationis
omnino reddit naturam impossibilem
<lb ed="#Qb"/>ad peccandum, videtur quod anima humana natu<lb ed="#Qb"/>raliter
capax sit talis stabilitatis<!--p--> et invertibilitatis.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e1527">
<lb ed="#Qb"/>4. Si tu dicas quod non est capax talis in<lb ed="#Qb"/>vertibilitatis
nisi mediante gratia - obicitur
<lb ed="#Qb"/>contra hoc quia talis vertibilitas ad malum
<lb ed="#Qb"/>aut est essentialis ipsi naturae aut non. Si est
<lb ed="#Qb"/>essentialis, ergo videtur quod per gratiam non
<lb ed="#Qb"/>possit auferri. Si non est essentialis, ergo videtur
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>quod<!--q--> sine tali vertibilitate ad malum possit na<lb ed="#Qb"/>tura
rationalis fieri, salva sua natura et nulla
<lb ed="#Qb"/>superaddita gratia. — Propter hoc est quaestio:
<lb ed="#Qb"/>cum tam liberum arbitrium hominis quam gratia
<lb ed="#Qb"/>sit creatum, ut quid dari potest gratiae inflexibi<lb ed="#Qb"/>litas
ad malum et non potest dari creaturae ra<lb ed="#Qb"/>tionali?
Videtur enim ratione consimili quod, si<!--r-->
<lb ed="#Qb"/>potest dari uni, quod<!--s--> possit dari alteri.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e1562">
<lb ed="#Qb"/>5. Item, licet omnis creatura per se sit verti<lb ed="#Qb"/>bilis
secundum naturam, aliquae tamen tales
<lb ed="#Qb"/>creantur a sua origine quod impossibile est eas
<lb ed="#Qb"/>corrumpi, et hoc habent sine aliquo addito natu<lb ed="#Qb"/>ralibus,
sicut patet in aliis simplicibus: unde
angeli et animae per naturam sunt immortales<!--3-->;
<lb ed="#Qb"/>ergo pari ratione videtur quod aliquae animae
<lb ed="#Qb"/>possint creari per naturam ad malum inflexibiles;
<lb ed="#Qb"/>videtur igitur possibile tale adiutorium a Deo
<lb ed="#Qb"/>conferri per quod naturaliter ad malum non posset
<lb ed="#Qb"/>inflecti.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e1586">
<lb ed="#Qb"/>Contra: a. Ista duo sunt convertibilia, sicut
<lb ed="#Qb"/>vult <name>Damascenus</name><!--4--> et etiam <name>Augustinus</name><!--5-->,
<lb ed="#Qb"/>videlicet esse creaturam et esse vertibile<!--t-->; sic
<lb ed="#Qb"/>ergo in omni creatura necesse est esse aliquam
<lb ed="#Qb"/>vertibilitatem; sed in substantia spirituali non est
<lb ed="#Qb"/>vertibilitas secundum substantiam; ergo necesse
<lb ed="#Qb"/>est quod sit secundum electionem; ergo impos<lb ed="#Qb"/>sibile
est substantiam creatam habere liberum
<lb ed="#Qb"/>arbitrium per naturam inflexibile.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e1608">
<lb ed="#Qb"/>b. Item, non est per naturam magis arctatus<!--u-->
<lb ed="#Qb"/>affectus quam intellectus; sed intellectus, eo ipso
<lb ed="#Qb"/>quod intellectus<!--v--> est, per naturam suam est natus
<lb ed="#Qb"/>omnia intelligere<!--6-->; pari ergo ratione affectus per
<lb ed="#Qb"/>naturam suam est potens hoc vel illud appetere,
<lb ed="#Qb"/>ergo ab uno oppositorum in alterum transire;
<lb ed="#Qb"/>ergo omnis affectus creatus, quantum est de
<pb ed="#Qb" n="740"/>
<cb ed="#Qb" n="a"/>
<lb ed="#Qb"/>natura sua, non solum bonum simpliciter, sed
<lb ed="#Qb"/>etiam apparens, non solum bonum concessum,
<lb ed="#Qb"/>sed etiam prohibitum, potest velle et potest eli<lb ed="#Qb"/>gere;
ergo etc.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e1637">
<lb ed="#Qb"/>c. Item, liberum arbitrium creatum, hoc ipso<!--a-->
<lb ed="#Qb"/>quod creatum est, factum est debens aliquid suo
<lb ed="#Qb"/>Creatori, videlicet honorem; ergo, si dominatur
<lb ed="#Qb"/>suo actui, potest non reddere quod debet; sed
<lb ed="#Qb"/>hoc est peccatum; ergo necessarium est liberum
<lb ed="#Qb"/>arbitrium, quantum est de sua natura, fieri flexi<lb ed="#Qb"/>bile
ad peccatum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e1656">
<lb ed="#Qb"/>d. Item, si<!--b--> liberum arbitrium per naturam
<lb ed="#Qb"/>suam esset inflexibile ad malum, ergo stare in
<lb ed="#Qb"/>bono et facere bonum esset ei<!--c--> naturale; ergo
<lb ed="#Qb"/>omne opus egrediens a libero arbitrio esset in
<lb ed="#Qb"/>genere operis naturalis et nullum esset in genere
<lb ed="#Qb"/>moris; ergo, si hoc verum est, nullum esset me<lb ed="#Qb"/>ritorium,
nullum etiam esset laudabile, per nul<lb ed="#Qb"/>lum
etiam opus quod iaceret esset liberum ar<lb ed="#Qb"/>bitrium
ad gloriam ordinabile; sed hoc est con<lb ed="#Qb"/>tra
naturalem liberi arbitrii institutionem; ergo
<lb ed="#Qb"/>impossibile est alicui creaturae dari liberum ar<lb ed="#Qb"/>bitrium
per naturam inflexibile.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e1685">
<lb ed="#Qb"/>Respondeo<!--d-->: Cum dicitur <mentioned>aliquid dari alicui</mentioned>,
<lb ed="#Qb"/>per hoc quod dicitur <mentioned>dari</mentioned> notatur aliquid me<lb ed="#Qb"/>dium
inter dantem et accipientem. Cum ergo
<lb ed="#Qb"/>quaeritur utrum dari potuit libero arbitrio primi
<lb ed="#Qb"/>hominis per naturam<!--e--> quod esset invertibile in
<lb ed="#Qb"/>malum: dicendum quod, in quantum hoc quod
<lb ed="#Qb"/>dicitur <mentioned>dari</mentioned> dicit rem suam relatam ad acci<lb ed="#Qb"/>pientem,
non potest; per naturam dico, quia hoc
<lb ed="#Qb"/>est privare liberum arbitrium natura propria, et
<lb ed="#Qb"/>esse eius naturali repugnat, ut<!--f--> infra patebit<!--1-->. Se<lb ed="#Qb"/>cundum
autem quod dicit rem suam relatam ad
<lb ed="#Qb"/>ipsum dantem, scilicet Deum, loquendo de po<lb ed="#Qb"/>testate
absoluta, potuit, loquendo de potestate<!--g-->
<lb ed="#Qb"/>ordinata, non potuit<!--h-->. Et dico potestatem ordi<lb ed="#Qb"/>natam
qua<!--i--> influit esse rebus, secundum quod
<lb ed="#Qb"/>praevidit et ordinavit eas fiendas et ordinandas
<lb ed="#Qb"/>ab aeterno; potestatem absolutam dico qua po<lb ed="#Qb"/>tuit
aliter ab aeterno praevidisse<!--k--> res fiendas et
<lb ed="#Qb"/>ordinandas et illis naturas alias in tempore indi<lb ed="#Qb"/>disse:
potuit enim ab aeterno praevidisse primum
<lb ed="#Qb"/>hominem futurum invertibilem quantum ad libe<lb ed="#Qb"/>rum
arbitrium et illum talis naturae condidisse
<lb ed="#Qb"/>in tempore. Ex iis patet quod impossibile fuit
<lb ed="#Qb"/>hominem primum vel aliquam creaturam ratio<lb ed="#Qb"/>nalem
habere liberum arbitrium invertibile ad
<lb ed="#Qb"/>malum, quia hoc repugnat naturae ipsius crea<lb ed="#Qb"/>turae
rationalis et a parte principii initialis et a
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>parte<!--l--> termini finalis. — Quod sic patet:
<lb ed="#Qb"/>Si liberum arbitrium creaturae rationalis fieret
<lb ed="#Qb"/>naturaliter invertibile ad malum, aut hoc esset<!--m-->
<lb ed="#Qb"/>propter ipsius arctationem ad bonum aut propter
<lb ed="#Qb"/>ipsius determinationem ad bonum. Si propter
<lb ed="#Qb"/>arctationem, ut sic<!--n--> scilicet faceret bonum sicut
<lb ed="#Qb"/>lapis tendit deorsum, iam revera nec liberum
<lb ed="#Qb"/>arbitrium esset liberum nec opus eius laude di<lb ed="#Qb"/>gnum,
et ita ineptum esset ad finem propter
<lb ed="#Qb"/>quem est factum, scilicet ad praemium gloriae.
<lb ed="#Qb"/>Si autem inflexibile esset ad malum propter de<lb ed="#Qb"/>terminationem
ad bonum, quia sic potens esset
<lb ed="#Qb"/>per naturam propriam in bonum ut non posset
<lb ed="#Qb"/>verti in malum, sicut est de libero arbitrio divino,
<lb ed="#Qb"/>quod ad sola bona determinatum<!--o--> est, iam tale
<lb ed="#Qb"/>liberum arbitrium careret vanitate per naturam
<lb ed="#Qb"/>suam; ergo iam non esset creatura nec productum
<lb ed="#Qb"/>ex nihilo, et ita hoc esset contra naturam prin<lb ed="#Qb"/>cipii
initialis, quantum ad hoc quod dicimus
<lb ed="#Qb"/>creaturam rationalem ex nihilo esse productam<!--2-->.
<lb ed="#Qb"/>Repugnante ergo natura rationalis creaturae et
<lb ed="#Qb"/>ex parte initialis principii et ex parte finalis ter<lb ed="#Qb"/>mini,
impossibile fuit primum hominem vel aliam
<lb ed="#Qb"/>creaturam rationalem habere liberum arbitrium
<lb ed="#Qb"/>per naturam invertibile ad malum: per naturam,
<lb ed="#Qb"/>dico, propter illos qui habent hoc per beneficium
<lb ed="#Qb"/>gratiae perfectae, sicut illi qui iam gaudent bea<lb ed="#Qb"/>titudine.
— Si obiciatur quod Deus de po<lb ed="#Qb"/>tentia
absoluta posset contulisse illis naturam
<lb ed="#Qb"/>talem, ut supra tactum est<!--3-->, et nihilominus essent
<lb ed="#Qb"/>creaturae et producta in esse de nihilo: dicen<lb ed="#Qb"/>dum
quod Deus de potentia absoluta<!--p--> non pos<lb ed="#Qb"/>set
creaturae rationali contulisse naturam talem,
<lb ed="#Qb"/>scilicet quod staret per naturam propriam in in<lb ed="#Qb"/>vertibilitate
tali. Posset tamen contulisse naturam
<lb ed="#Qb"/>talem quod posset stare in tali invertibilitate
<lb ed="#Qb"/>gratia superinfusa continue influente et ipsum
<lb ed="#Qb"/>liberum arbitrium in hoc conservante. Unde talis
<lb ed="#Qb"/>invertibilitas non posset esse per naturam, sed
<lb ed="#Qb"/>solum<!--q--> beneficio Conditoris. Possunt ergo con<lb ed="#Qb"/>cedi
rationes hoc ostendentes.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e1839">
<lb ed="#Qb"/>[Ad obiecta]: 1. Ad hoc quod primo obicitur
<lb ed="#Qb"/>contra hoc de luce corporali, dicendum<!--4--> quod non
<lb ed="#Qb"/>est simile, tum<!--r--> propter hoc quod fons lucis
<lb ed="#Qb"/>corporalis reperiri potest in genere creaturae,
<lb ed="#Qb"/>fons autem lucis spiritualis in genere creaturae<!--s-->
<lb ed="#Qb"/>nequaquam, sed est ipse Creator, iuxta illud
<lb ed="#Qb"/>Eccli.<!--5-->: <quote>Fons sapientiae verbum Dei in excelsis</quote>;
<lb ed="#Qb"/>tum etiam quia lux corporalis respectu actus lu<lb ed="#Qb"/>cendi
arctationem habet a Conditore suae naturae:
<pb ed="#Qb" n="741"/>
<cb ed="#Qb" n="a"/>
<lb ed="#Qb"/>unde eius lucere non est laudabile, quia pure na<lb ed="#Qb"/>turale.
Non sic est de rectitudine et operatione
<lb ed="#Qb"/>rationalis creaturae sive voluntatis deliberativae.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e1872">
<lb ed="#Qb"/>2. Ad illud<!--a--> quod obicitur quod <mentioned>aliqua
<lb ed="#Qb"/>substantia corporalis per naturam est immuta<lb ed="#Qb"/>bilis</mentioned>
etc., iam patet responsio, quia non valet
<lb ed="#Qb"/>creatura rationalis ut est creatura in sua natura
<lb ed="#Qb"/>condita nec deceret illam sic esse arctatam ad
<lb ed="#Qb"/>suum opus sicut corporalem ad suum, sive etiam
<lb ed="#Qb"/>quia non tenet summum in genere spiritus, sicut
<lb ed="#Qb"/>aliqua creatura corporalis tenet summum in ge<lb ed="#Qb"/>nere
corporum. Verumtamen dici posset quod
<lb ed="#Qb"/>omne corpus mutabile est aliquo genere muta<lb ed="#Qb"/>tionis,
ut vult <name ref="#Augustine">Augustinus</name><!--1-->, sive quia ipsum
<lb ed="#Qb"/>mutatur in se<!--b-->, sicut ista corpora inferiora, sive
<lb ed="#Qb"/>quia aliqua mutantur in ipso, et hoc ultimo
<lb ed="#Qb"/>modo posset esse mutatio in supremo corpore,
<lb ed="#Qb"/>scilicet in caelo empyreo. Iste tamen modus di<lb ed="#Qb"/>cendi
mutationem est extraneus.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e1912">
<lb ed="#Qb"/>3. Ad illud quod obicitur de gratia confir<lb ed="#Qb"/>mante,
dicendum quod gratia dicitur esse per<lb ed="#Qb"/>fectio
naturae, non solum quia illam adiuvat,
<lb ed="#Qb"/>sed quia defectum eius excludit. Unde in omni
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>natura creaturae rationalis est aliquis defectus<!--c-->
<lb ed="#Qb"/>naturalis, qui per gratiam habet excludi, quan<lb ed="#Qb"/>tumcumque
illa natura in genere creaturae sit
<lb ed="#Qb"/>perfecta; et ideo non sequitur quod si aliquid
<lb ed="#Qb"/>convenit alicui per gratiam, quod conveniat per
<lb ed="#Qb"/>naturam.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e1938">
<lb ed="#Qb"/>4. Et si obiciatur quod Deus potuit dare
<lb ed="#Qb"/>naturae quod dedit gratiae — dicendum quod
<lb ed="#Qb"/>natura, ut est natura haec, non fuit nata susci<lb ed="#Qb"/>pere
hoc quod Deus dedit gratiae. Sicut enim
<lb ed="#Qb"/>alia est natura operis moralis, alia operis natu<lb ed="#Qb"/>ralis,
nec proprietas operis moralis potest con<lb ed="#Qb"/>venire
operi naturali nisi naturale desineret esse
<lb ed="#Qb"/>naturale, sic in proposito intelligendum est: laus
<lb ed="#Qb"/>enim et vituperium, quae est proprietas operis
<lb ed="#Qb"/>moralis secundum quod huiusmodi, non potest
<lb ed="#Qb"/>competere operi naturali in quantum huiusmodi<!--2-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai4t3q3t1c2-d1e1965">
<lb ed="#Qb"/>5. Ad illud quod obicitur de immortalitate<!--d-->,
<lb ed="#Qb"/>iam patet responsio per praedicta<!--3-->: quod enim
<lb ed="#Qb"/>naturaliter est immortale<!--e-->, ex hoc non est lau<lb ed="#Qb"/>dabile
vel vituperabile; et ita, si liberum arbitrium
<lb ed="#Qb"/>inflexibile creatum esset, nec laudis nec vituperii
<lb ed="#Qb"/>capax esset.
</p>
</div>
</div>
</body>
</text>
</TEI>