-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 2
/
ahsh-l2Bi1t3q2m2c2.xml
254 lines (254 loc) · 15.9 KB
/
ahsh-l2Bi1t3q2m2c2.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>IIa-IIae, Inq. 1, Tract. 3, Q. 2, M. 2, C. 2</title>
<author ref="#AlexanderOfHales">Alexander of Hales</author>
<respStmt>
<name xml:id="JW">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>TEI encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>IIa-IIae, Inq. 1, Tract. 3, Q. 2, M. 2, C. 2</title>
<date when="2017-08-19">August 19, 2017</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority><ref target="https://www.earlyfranciscans.com">ERC Project 714427: Authority and Innovation in Early Franciscan Thought</ref></authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0">Creative Commons Attribution 4.0 International</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="Qc" n="quaracchi1930">Quaracchi 1930</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-critical-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a critical edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2017-08-19" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on"/>
</front>
<body>
<div xml:id="ahsh-l2Bi1t3q2m2c2">
<head xml:id="ahsh-l2Bi1t3q2m2c2-Hd1e100">IIa-IIae, Inq. 1, Tract. 3, Q. 2, M. 2, C. 2</head>
<head xml:id="ahsh-l2Bi1t3q2m2c2-Hd1e103" type="question-title">UTRUM HAE DIVISIONES MALI EX CIRCUMSTANTIA SINT SUFFICIENTES.</head>
<p xml:id="ahsh-l2Bi1t3q2m2c2-d1e106">
<lb ed="#Qc"/>Iis notificationibus positis, quaeritur<!--q--> de compa<lb ed="#Qc"/>ratione
istarum divisionum<!--r--> inter se et unius<lb ed="#Qc"/>cuiusque
per se ipsam et utrum omnia ista con<lb ed="#Qc"/>ferant
ad malum ex circumstantia, ut dicatur
<lb ed="#Qc"/>esse unum malum vel multa mala.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Bi1t3q2m2c2-d1e119">
<lb ed="#Qc"/>Videtur enim quod insufficiens sit illa divisio:
<lb ed="#Qc"/>1. Prima, eo quod non fit in ea mentio de
<lb ed="#Qc"/>loco et tempore; locus autem et tempus sunt
<cb ed="#Qc" n="b"/>
<lb ed="#Qc"/>circumstantiae quae faciunt maxime ad augmen<lb ed="#Qc"/>tum
ipsius mali: gravius enim delinquit qui in loco
<lb ed="#Qc"/>sacro perpetrat mala<!--s--> quam qui in non sacro, et
<lb ed="#Qc"/>similiter in tempore, cum est dies solemnis quam
<lb ed="#Qc"/>cum est dies fetialis, et cum est tempus ieiunii
<lb ed="#Qc"/>quam cum non est; maius enim est tunc peccatum
<lb ed="#Qc"/>crapulae. — Praeterea, haec circumstantia <mentioned>quibus
<lb ed="#Qc"/>auxiliis</mentioned> non designatur ibi, cum sit ratio volun<lb ed="#Qc"/>tarii,
<quote xml:id="ahsh-l2Bi1t3q2m2c2-Qd1e149">cuius principium est in ipso cognoscente
<pb ed="#Qc" n="68"/>
<cb ed="#Qc" n="a"/>
<lb ed="#Qc"/>singula in quibus est operatio<!--1--></quote>; <mentioned>singula</mentioned><!--a--> au<lb ed="#Qc"/>tem
dicuntur singulae circumstantiae<!--2-->; hae autem
<lb ed="#Qc"/>sunt circumstantiae actionis quae dictae sunt.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Bi1t3q2m2c2-d1e163">
<lb ed="#Qc"/>2. Similiter obicitur de secunda divisione. In
<lb ed="#Qc"/>secunda enim divisione non ponitur circumstantia
<lb ed="#Qc"/>facultatis aut occasionis<!--b--> sive eventus, quae
<lb ed="#Qc"/>omnes circumstantiae pertinent ad actionem, se<lb ed="#Qc"/>cundum
quas potest dici actio deterior vel ag<lb ed="#Qc"/>gravata<!--c-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Bi1t3q2m2c2-d1e180">
<lb ed="#Qc"/>3. Ratione etiam<!--d--> tertiae divisionis quaeritur.
<lb ed="#Qc"/>Ponuntur enim<!--e--> circumstantiae nomen et facta et
<lb ed="#Qc"/>casus et orationes; sed nomen non est de attri<lb ed="#Qc"/>butis
personae<!--f-->, quod faciat ad malitiam actionis
<lb ed="#Qc"/>sicut nec ad bonitatem; similiter facta et dicta,
<lb ed="#Qc"/>quae praecesserunt ex parte personae, cum sint
<lb ed="#Qc"/>separata ab ipso facto quod dicitur malum; sicut
<lb ed="#Qc"/>autem sunt separata facta, ita sunt separatae
<lb ed="#Qc"/>malitiae; ergo non erunt circumstantiae confe<lb ed="#Qc"/>rentes
ad malum ex circumstantia ipsius actionis.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Bi1t3q2m2c2-d1e204">
<lb ed="#Qc"/>4. Item, quod omnino separatum<!--g--> est ab actione
<lb ed="#Qc"/>nec facit ad esse ipsius actionis, non dicitur
<lb ed="#Qc"/>augere malitiam sicut nec facit ad bonitatem;
<lb ed="#Qc"/>ergo eventus sequens non confert ad malitiam
<lb ed="#Qc"/>actionis ex circumstantia.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Bi1t3q2m2c2-d1e217">
<lb ed="#Qc"/>5. Praeterea, istae circumstantiae ut in pluribus
<lb ed="#Qc"/>bonae sunt; bonum autem, secundum quod huius<lb ed="#Qc"/>modi,
sicut nec est causa mali per se, ita nec
<lb ed="#Qc"/>augmenti; ergo nec malum ex circumstantia col<lb ed="#Qc"/>ligetur
ex bonis circumstantiis.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Bi1t3q2m2c2-d1e230">
<lb ed="#Qc"/>[Solutio]: 1. Ad quod dicendum quod prima di<lb ed="#Qc"/>visio
circumstantiarum attenditur penes ea quae es<lb ed="#Qc"/>sentialiter
se habent ad actionem; sunt enim quatuor
<lb ed="#Qc"/>causae: efficiens, formalis, materialis et<!--h--> finalis<!--3-->.
<lb ed="#Qc"/>Efficiens autem dicitur per se vel per alterum;
<lb ed="#Qc"/>forma vero actionis dicitur vel ipsa species actio<lb ed="#Qc"/>nis
in se vel<!--i--> secundum quod refertur ad agentem.
<lb ed="#Qc"/>Propter quod sex dicuntur<!--k--> in universo: nam per
<mentioned>quis</mentioned> denotatur<!--l--> efficiens per se; per hoc autem<!--m-->
<lb ed="#Qc"/>quod dicitur <mentioned>quo agit</mentioned> notatur causa efficiens me<lb ed="#Qc"/>dia,
per quam agit<!--n-->; per <mentioned>quid</mentioned> vero notatur forma
<lb ed="#Qc"/>ipsius actionis in se ipsa; per <mentioned>qualiter</mentioned> forma
<lb ed="#Qc"/>quam ponit agens in actione; per <mentioned>in quid</mentioned> vel
<mentioned>in quo</mentioned> notatur materia<!--o--> subiecta; per <mentioned>cuius
<lb ed="#Qc"/>gratia</mentioned> sive <mentioned>cuius causa</mentioned> notatur finis<!--p-->. — Hoc
<lb ed="#Qc"/>autem attendendum est et<!--q--> in hac divisione et in
<lb ed="#Qc"/>aliis quod ipsum genus actionis<!--r--> dicitur circum<lb ed="#Qc"/>stantia,
sed hoc est supra actionem in se consi<lb ed="#Qc"/>deratam.
Cum enim dicitur quod aliquis agit,
<lb ed="#Qc"/>quaeritur quid agit; prout autem dicimus<!--s--> malum
<cb ed="#Qc" n="b"/>
<lb ed="#Qc"/>ex circumstantia vel bonum contra malum in
<lb ed="#Qc"/>genere vel bonum in genere, non intelligimus
<lb ed="#Qc"/>hoc ipsum <mentioned>quid</mentioned> dicere circumstantiam nec hoc
<lb ed="#Qc"/>ipsum <mentioned>in quo</mentioned> in sua generalitate, nisi cum
<lb ed="#Qc"/>sit determinatio. -— Ad id<!--a--> vero quod obicitur
<lb ed="#Qc"/>de loco et tempore, dicendum<!--b--> quod locus et
<lb ed="#Qc"/>tempus non pertinent ad essentiam actionis, sed
<lb ed="#Qc"/>concomitantur<!--c--> ipsam actionem, et ideo non po<lb ed="#Qc"/>nebantur
in praedicta divisione, licet faciant<!--d--> ad
<lb ed="#Qc"/>aggravationem malitiae et secundum ea distin<lb ed="#Qc"/>guatur<!--e-->
malum ex circumstantia. — Ad id vero
<lb ed="#Qc"/>quod quaeritur de illa circumstantia <mentioned>quibus auxi<lb ed="#Qc"/>liis</mentioned>,
dicendum est quod illa potest intelligi in
<lb ed="#Qc"/>generalitate huius circumstantiae <mentioned>quo agit</mentioned>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Bi1t3q2m2c2-d1e306">
<lb ed="#Qc"/>2. Ad secundam vero divisionem<!--f--> dicen<lb ed="#Qc"/>dum
quod in ea exprimuntur<!--g--> et ea quae essentia<lb ed="#Qc"/>liter
se habent ad actionem et quae se habent ut
<lb ed="#Qc"/>proprietates inseparabiles. Praeter enim causam
<lb ed="#Qc"/>efficientem, quae in duo dividitur, cum dicitur
<mentioned>quis</mentioned>, <mentioned>quibus auxiliis</mentioned>, et causam formalem,
<lb ed="#Qc"/>quae notatur per <mentioned>quo modo</mentioned> et in parte per
<mentioned>quid</mentioned>, intelligitur causa materialis per hoc quod
<lb ed="#Qc"/>dicitur <mentioned>quid</mentioned>: concernitur enim materia; et in<lb ed="#Qc"/>telligitur
causa finalis per hoc quod dicitur <mentioned>cur</mentioned>;
<lb ed="#Qc"/>superadduntur autem duae proprietates per hoc<!--h-->
<lb ed="#Qc"/>quod dicitur <mentioned>locus</mentioned> et <mentioned>tempus</mentioned>, sine quibus
<lb ed="#Qc"/>non individuatur actio. — Ad id vero quod
<lb ed="#Qc"/>obicitur quod multae circumstantiae ponuntur,
<lb ed="#Qc"/>quae<!--i--> non in iis intelliguntur, sicut sunt facultas
<lb ed="#Qc"/>vel<!--k--> occasio: dicendum quod facultas et occasio<!--l-->
<lb ed="#Qc"/>intelliguntur per has duas<!--m--> circumstantias <mentioned>qui<lb ed="#Qc"/>bus
auxiliis</mentioned> et <mentioned>quo tempore</mentioned><!--n--> sive <mentioned>quando</mentioned>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Bi1t3q2m2c2-d1e343">
<lb ed="#Qc"/>3. Ad id vero quod obicitur de illis attributis,
<lb ed="#Qc"/>quae sunt <mentioned>nomen, facta, casus<!--o-->, orationes</mentioned>, di<lb ed="#Qc"/>cendum<!--p-->
quod non sunt circumstantiae per se
<lb ed="#Qc"/>facientes ad divisionem mali ex circumstantia.
<lb ed="#Qc"/>Aliae vero circumstantiae personae, ut natura,
<lb ed="#Qc"/>convictus, fortuna, habitus, affectio, studium,
<lb ed="#Qc"/>consilium, conferunt ad distinguendum malitiam
<lb ed="#Qc"/>actionis, quae est ex circumstantia ratione per<lb ed="#Qc"/>sonae
agentis et non tantum ad<!--q--> aggravandam
<lb ed="#Qc"/>malitiam, immo ad, minuendam<!--r--> ratione opposita<lb ed="#Qc"/>rum
conditionum, sicut suo loco determinabitur<!--4-->.
<lb ed="#Qc"/>Et accipiuntur secundum hoc quod circumstantiae
<lb ed="#Qc"/>aggravantes vel minuentes accipiuntur vel ratione
<lb ed="#Qc"/>naturae vel ratione animae voluntarie operantis
<lb ed="#Qc"/>vel ratione eorum quae accidunt sive extrinsecus
<lb ed="#Qc"/>contingunt. Ex parte vero naturae duae<!--s--> accipiun<lb ed="#Qc"/>tur,
scilicet natura proprie dicta et convictus:
<pb ed="#Qc" n="69"/>
<cb ed="#Qc" n="a"/>
<lb ed="#Qc"/>convictus enim ad educationem pertinet, quae
<lb ed="#Qc"/>est altera natura. Vel aliter, ut natura per se in<lb ed="#Qc"/>cludat
omnes circumstantias naturales. — Ratione
<lb ed="#Qc"/>vero animae voluntarie operantis sunt duae diffe<lb ed="#Qc"/>rentiae:
vel in quantum recipit ab aliis, et secun<lb ed="#Qc"/>dum
hoc dicuntur circumstantiae ex convictu;
<lb ed="#Qc"/>vel secundum ea quae habet in se, et hoc est
<lb ed="#Qc"/>vel<!--a--> comparatione passionum vel operationum. Si
<lb ed="#Qc"/>comparatione operationum<!--b-->, duplex est differen<lb ed="#Qc"/>tia:
ex parte rationis consilium, ex parte vo<lb ed="#Qc"/>luntatis
habitus. Si ratione passionum, similiter
<lb ed="#Qc"/>est duplex: vel respectu eius quod est in cogni<lb ed="#Qc"/>tiva,
et sic dicitur studium; vel<!--c--> quod est in
<lb ed="#Qc"/>motiva, et sic dicitur affectio. Vel aliter, ut
<lb ed="#Qc"/>sic accipiatur differentia<!--d--> ex parte animae secun<lb ed="#Qc"/>dum
se ipsam: ad patiendum dicitur affectio; ad
<lb ed="#Qc"/>operandum vero aut est<!--e--> ex parte ipsius rationis
<lb ed="#Qc"/>aut est ex parte ipsius voluntatis. Si ex parte<!--f-->
<lb ed="#Qc"/>voluntatis, dicitur habitus: habitus enim dicitur
<lb ed="#Qc"/>perfectio constans et absoluta animi vel corporis
<lb ed="#Qc"/>ex animo. Si vero fuerit<!--g--> ex parte rationis, hoc
<lb ed="#Qc"/>contingit dupliciter: vel ad contemplandum sive
<lb ed="#Qc"/>cognoscendum, et tunc dicitur<!--h--> studium; vel ad
<lb ed="#Qc"/>bene<!--i--> operandum in iis quae pertinent ad mores,
<lb ed="#Qc"/>et secundum hoc dicitur consilium<!--k-->. — Circum<lb ed="#Qc"/>stantiae
vero quae sunt ex parte actionis, quae
<lb ed="#Qc"/>faciunt ad aggravandum vel minuendum, in tertia
<lb ed="#Qc"/>divisione secundum hanc rationem accipiuntur,
<cb ed="#Qc" n="b"/>
<lb ed="#Qc"/>ut ex parte efficientis sumantur hae duae: occasio
<lb ed="#Qc"/>et facultas, sed facultas in dispositionibus quae
<lb ed="#Qc"/>per se efficiunt, occasio vero in iis quae secun<lb ed="#Qc"/>dum
accidens efficiunt. Ex parte vero finis <mentioned>cuius
<lb ed="#Qc"/>rei causa sive gratia</mentioned>; ex parte vero formae <mentioned>mo<lb ed="#Qc"/>dus</mentioned>;
ex parte vero materiae vel formae in mate<lb ed="#Qc"/>ria
ipsum <mentioned>genus</mentioned>; conditiones vero individuantes,
<lb ed="#Qc"/>quae superadduntur, sunt locus et tempus.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Bi1t3q2m2c2-d1e472">
<lb ed="#Qc"/>4. Quod dicitur de eventu, hoc non est cir<lb ed="#Qc"/>cumstantia
per se<!--l--> aggravans nisi cum eventus
<lb ed="#Qc"/>potuit praevideri: unde eventus non est de pri<lb ed="#Qc"/>mis
circumstantiis, sed de circumstantiis conse<lb ed="#Qc"/>quentibus.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Bi1t3q2m2c2-d1e485">
<lb ed="#Qc"/>Ex iam dictis ostenditur quae et quot sunt cir<lb ed="#Qc"/>cumstantiae
quae faciunt ad hoc quod sit malum
<lb ed="#Qc"/>ex circumstantia vel aggravatum vel diminutum et
<lb ed="#Qc"/>quae faciunt ad divisionem mali ex circumstantia.
<lb ed="#Qc"/>Hoc autem attendendum quod finis, large acci<lb ed="#Qc"/>piendo
circumstantiam, inter circumstantias com<lb ed="#Qc"/>putatur;
stricte vero accipiendo, illae circumstan<lb ed="#Qc"/>tiae
dicuntur quae sunt inter genus operis et finem
<lb ed="#Qc"/>operis<!--1-->, et<!--m--> hoc modo dividitur malum ex circum<lb ed="#Qc"/>stantia
contra malum ex genere et contra malum
<lb ed="#Qc"/>ex intentione finis. Et quod hae distinguantur ab
<lb ed="#Qc"/>aliis, patet ex <name>Philosopho</name><!--2--> dicente: <quote xml:id="ahsh-l2Bi1t3q2m2c2-Qd1e513"> <mentioned>Quid</mentioned><!--n-->
<lb ed="#Qc"/>et <mentioned>cuius gratia</mentioned> si ignorat, nullus excusabitur</quote>;
<lb ed="#Qc"/>in aliis vero contingit esse excusationem.
</p>
</div>
</body>
</text>
</TEI>