ahsh-l2Bi3t4s1c3/ahsh-l2Bi3t4s1c3.xml

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
  <teiHeader>
    <fileDesc>
      <titleStmt>
        <title>IIa-IIae, Inq. 3, Tract. 4, S. 1, C. 3</title>
        <author ref="#AlexanderOfHales">Alexander of Hales</author>
        <respStmt>
          <name xml:id="JW">Jeffrey C. Witt</name>
          <resp>TEI encoder</resp>
        </respStmt>
      </titleStmt>
      <editionStmt>
        <edition n="0.0.0-dev">
          <title>IIa-IIae, Inq. 3, Tract. 4, S. 1, C. 3</title>
          <date when="2017-08-19">August 19, 2017</date>
        </edition>
      </editionStmt>
      <publicationStmt>
        <authority><ref target="https://www.earlyfranciscans.com">ERC Project 714427: Authority and Innovation in Early Franciscan Thought</ref></authority>
        <availability status="free">
          <p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0">Creative Commons Attribution 4.0 International</ref>
         </p>
        </availability>
      </publicationStmt>
      <sourceDesc>
        <listWit>
          <witness xml:id="Qc" n="quaracchi1930">Quaracchi 1930</witness>
        </listWit>
      </sourceDesc>
    </fileDesc>
    <encodingDesc>
      <schemaRef n="lbp-critical-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng"/>
      <editorialDecl>
        <p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
          guidelines for a critical edition.</p>
      </editorialDecl>
    </encodingDesc>
    <revisionDesc status="draft">
      <listChange>
        <change when="2017-08-19" status="draft" n="0.0.0">
          <p>Created file for the first time.</p>
        </change>
      </listChange>
    </revisionDesc>
  </teiHeader>
  <text xml:lang="la">
    <front>
      <div xml:id="starts-on"/>
    </front>
    <body>
      <div xml:id="ahsh-l2Bi3t4s1c3">
        <head xml:id="ahsh-l2Bi3t4s1c3-Hd1e100">IIa-IIae, Inq. 3, Tract. 4, S. 1, C. 3</head>
        <head xml:id="ahsh-l2Bi3t4s1c3-Hd1e103" type="question-title">SECUNDUM QUAM CAUSAM ATTENDATUR SEPTIMEMBRIS DIVISIO<!--2-->.</head>
        <p xml:id="ahsh-l2Bi3t4s1c3-d1e106">
          <lb ed="#Qc"/>Tertio quaeritur secundum quam causam atten<lb ed="#Qc"/>datur
          septimembris divisio.
        </p>
        <p xml:id="ahsh-l2Bi3t4s1c3-d1e113">
          <lb ed="#Qc"/>I. Dixerunt autem<!--a--> quidam quod secundum
          <lb ed="#Qc"/>differentias virium et amatorum in viribus sive
          <lb ed="#Qc"/>inordinationem multiplicem attendatur septimem<lb ed="#Qc"/>bris
          divisio capitalium peccatorum. Sic enim su<lb ed="#Qc"/>mebant
          divisionem: tres sunt vires animae, vege<lb ed="#Qc"/>tabilis,
          sensibilis, rationalis; et triplex est bonum:
          <lb ed="#Qc"/>inferius, scilicet bonum carnis, ad quod se habet
          <lb ed="#Qc"/>anima secundum duplicem actum vegetabilis, nu<lb ed="#Qc"/>tritivae
          scilicet et generativae; quantum ad actum
          <lb ed="#Qc"/>generativae<!--b--> attenditur luxuria, quantum ad actum
          <lb ed="#Qc"/>nutritivae gula. Similiter est bonum exterius, ad
          <lb ed="#Qc"/>quod ordinatur anima secundum motivam sensi<lb ed="#Qc"/>bilem:
          est enim bonum in prosperis, ad quod
          <lb ed="#Qc"/>ordinatur secundum concupiscibilem; est iterum
          <lb ed="#Qc"/>bonum in adversis, ad quod ordinatur secundum
          <lb ed="#Qc"/>irascibilem. Similiter est bonum interius<!--c-->, secun<lb ed="#Qc"/>dum
          quod debet rationalis ordinari ad Deum, ad
          <lb ed="#Qc"/>proximum, ad se ipsam<!--d-->. Penes inordinationem
          <lb ed="#Qc"/>amoris ad id quod est supra se accipitur super<lb ed="#Qc"/>bia,
          quia<!--e--> non vult subesse ei cui debet, eo
          <lb ed="#Qc"/>modo quo debet; penes inordinationem ad id
          <lb ed="#Qc"/>quod est iuxta se accipitur invidia; penes inor<lb ed="#Qc"/>dinationem
          ad se accipitur acidia, cum homo
          <lb ed="#Qc"/>minus diligit bonum internum quam bonum ex<lb ed="#Qc"/>ternum.
        </p>
        <p xml:id="ahsh-l2Bi3t4s1c3-d1e170">
          <cb ed="#Qc" n="b"/>
          <lb ed="#Qc"/>II. Alii vero voluerunt accipere numerum capi<lb ed="#Qc"/>talium
          vitiorum penes tres vires animae motivas
          <lb ed="#Qc"/>quoad actus earum, quoad actum scilicet concu<lb ed="#Qc"/>piscibilis,
          irascibilis et rationalis. Attribuunt autem
          <lb ed="#Qc"/>concupiscibili duos actus, scilicet appetere bonum
          <lb ed="#Qc"/>et ordinare motus carnis ad bonum: Primus autem
          <lb ed="#Qc"/>actus<!--f--> impeditur per duo vitia: per acidiam, quae
          <lb ed="#Qc"/>est taedium boni interioris, et per cupiditatem,
          <lb ed="#Qc"/>quae est appetitus boni exterioris. Alius<!--g--> vero
          <lb ed="#Qc"/>actus similiter impeditur per duo vitia: per luxu<lb ed="#Qc"/>riam
          respectu generativae, per gulam respectu nu<lb ed="#Qc"/>tritivae,
          cum<!--h--> concupiscibilis scilicet inordinate<!--i-->
          <lb ed="#Qc"/>convertitur ad bonum apparens in nutritiva et
          <lb ed="#Qc"/>ad bonum apparens in generativa. Irascibili simi<lb ed="#Qc"/>liter
          attribuunt duos actus, scilicet applaudere
          <lb ed="#Qc"/>bonis et detestari mala. A primo actu impeditur
          <lb ed="#Qc"/>per invidiam; et secundo impeditur per iram:
          <lb ed="#Qc"/>irascitur enim cui irasci non deberet, sive dete<lb ed="#Qc"/>statur
          quod non esset<!--k--> detestandum.
        </p>
        <p xml:id="ahsh-l2Bi3t4s1c3-d1e217">
          <lb ed="#Qc"/>Contra primam divisionem sic obicitur:
          <lb ed="#Qc"/>a. Omne peccatum attenditur secundum illam par<lb ed="#Qc"/>tem,
          secundum quam differimus a brutis; in parte
          <lb ed="#Qc"/>autem rationali tantum<!--l--> differimus a brutis; ergo
          <lb ed="#Qc"/>secundum actum partis rationalis debet attendi
          <lb ed="#Qc"/>omne peccatum; non ergo secundum actum ve<lb ed="#Qc"/>getabilis
          aut sensibilis in quantum huiusmodi. Si
          <lb ed="#Qc"/>vero attenditur peccatum secundum actum<!--m--> ra<lb ed="#Qc"/>tionalis
          comparatione ad has vires inferiores<!--n-->,
          <pb ed="#Qc" n="485"/>
          <cb ed="#Qc" n="a"/>
          <lb ed="#Qc"/>non videtur adhuc attendi peccatum secundum
          <lb ed="#Qc"/>actus vegetabilis partis, ut<!--a--> nutritivae et gene<lb ed="#Qc"/>rativae:
          non enim omnis vis partis generativae
          <lb ed="#Qc"/>vel partis<!--b--> nutritivae subest rationi; est enim
          <lb ed="#Qc"/>appetitiva naturalis ex parte vegetabilis vel sen<lb ed="#Qc"/>sibilis,
          et neutra est subiecta rationi, ut secun<lb ed="#Qc"/>dum
          eam moveatur in nobis; sed est appetitiva
          <lb ed="#Qc"/>sensibilis<!--c-->, quam contingit dirigi<!--d--> secundum ra<lb ed="#Qc"/>tionem.
          Penes ergo illam attendetur<!--e--> peccatum,
          <lb ed="#Qc"/>ut sit peccatum in concupiscibili respectu boni
          <lb ed="#Qc"/>carnis et respectu boni mundani; respectu vero<!--f-->
          <lb ed="#Qc"/>boni carnis dupliciter. — Similiter potest obici de
          <lb ed="#Qc"/>irascibili, quod tantum unum accipiatur<!--g--> pecca<lb ed="#Qc"/>tum,
          scilicet peccatum irae, et ita per<!--h--> consimilem
          <lb ed="#Qc"/>rationem unum<!--i--> peccatum capitale accipiatur
          <lb ed="#Qc"/>penes concupiscentiam; aut si penes laetitiam ac<lb ed="#Qc"/>cipiuntur
          duo peccata — est enim duplex laetitia,
          <lb ed="#Qc"/>sicut dicit <name>Ioannes Damascenus</name><!--1-->, quaedam
          <lb ed="#Qc"/>naturalis et necessaria, sine qua vivere est im<lb ed="#Qc"/>possibile,
          et est alia naturalis<!--k-->, non necessaria,
          <lb ed="#Qc"/>ut quae pertinet ad generationem; contra autem
          <lb ed="#Qc"/>istas duas sunt nec necessariae nec naturales, ut
          <lb ed="#Qc"/>delectatio gulae et luxuriae<!--l--> — similiter ex parte
          <lb ed="#Qc"/>tristitiae accipientur, acidia scilicet et invidia.
          <lb ed="#Qc"/>Sic ergo quatuor capitalia peccata accipientur
          <lb ed="#Qc"/>penes concupiscibilem, quibus si addatur concu<lb ed="#Qc"/>piscentia
          mundi, erunt quinque peccata secundum
          <lb ed="#Qc"/>concupiscibilem, et ita secundum irascibilem non
          <lb ed="#Qc"/>erit nisi unicum peccatum et secundum rationa<lb ed="#Qc"/>lem
          unicum, aut ambo erunt secundum irascibi<lb ed="#Qc"/>lem<!--m-->,
          ita quod secundum harum duarum virium
          <lb ed="#Qc"/>actus comparatione ad rationalem accipiantur
          <lb ed="#Qc"/>septem peccata. Dividit enim <name>Damascenus</name><!--2-->
          <lb ed="#Qc"/>irrationabilem partem in obedientem et persuadi<lb ed="#Qc"/>bilem
          et inobedientem sive non persuadibilem.
          <lb ed="#Qc"/>Inobediens autem dividitur per pulsativum, gene<lb ed="#Qc"/>rativum
          et nutritivum, cui additur augmentati<lb ed="#Qc"/>vum:
          haec enim non ratione gubernantur<!--n-->, sed
          <lb ed="#Qc"/>natura. Obediens vero et<!--o--> persuadibilis ratione
          <lb ed="#Qc"/>dividitur in concupiscibilem<!--p--> et irascibilem; ad
          <lb ed="#Qc"/>concupiscibilem vero pertinet laetitia et tristitia,
          <lb ed="#Qc"/>ad irascibilem vero pertinet<!--q--> ira, cui etiam adiun<lb ed="#Qc"/>gitur
          appetitus excellentiae vel ex<!--r--> comparatione
          <lb ed="#Qc"/>ipsius ad rationalem vel e converso.
        </p>
        <p xml:id="ahsh-l2Bi3t4s1c3-d1e339">
          <lb ed="#Qc"/>Ex iis ergo patet quod non attenditur divisio
          <lb ed="#Qc"/>septimembris secundum rationem virium prae<lb ed="#Qc"/>missam.
        </p>
        <p xml:id="ahsh-l2Bi3t4s1c3-d1e348">
          <lb ed="#Qc"/>Similiter obicitur contra secundam rationem
          <lb ed="#Qc"/>divisionis. a. Cum enim ex parte rationabilis
          <cb ed="#Qc" n="b"/>
          <lb ed="#Qc"/>possint plures accipi actus in rectitudine quam ex
          <lb ed="#Qc"/>parte concupiscibilis vel irascibilis<!--a-->, sicut patet
          <lb ed="#Qc"/>in divisione virtutum aut donorum — nam penes
          <lb ed="#Qc"/>actum rationalis accipiuntur<!--b--> prudentia et iu<lb ed="#Qc"/>stitia
          ex parte virtutum, ex parte vero donorum
          <lb ed="#Qc"/>sapientia, intellectus, consilium et scientia — non
          <lb ed="#Qc"/>tot autem accipiuntur ex parte concupiscibilis
          <lb ed="#Qc"/>vel<!--c--> irascibilis; vitia autem sunt opposita virtu<lb ed="#Qc"/>tibus;
          ergo magis debebant plura vitia capitalia
          <lb ed="#Qc"/>accipi penes actum rationabilis quam penes actum
          <lb ed="#Qc"/>concupiscibilis per se aut irascibilis per se.
        </p>
        <p xml:id="ahsh-l2Bi3t4s1c3-d1e381">
          <lb ed="#Qc"/>b. Praeterea, invidia est tristitia in alienis bonis;
          <lb ed="#Qc"/>tristitia autem convenit illi potentiae cui convenit
          <lb ed="#Qc"/>laetitia; ergo convenit concupiscibili; non ergo
          <lb ed="#Qc"/>secundum actum irascibilis debuit accipi.
        </p>
        <p xml:id="ahsh-l2Bi3t4s1c3-d1e392">
          <lb ed="#Qc"/>c. Praeterea, non recte eligere vel non recte iu<lb ed="#Qc"/>dicare
          est commune in omni peccato; ergo penes
          <lb ed="#Qc"/>hunc actum rationalis non debebat<!--d--> distingui
          <lb ed="#Qc"/>proprium peccatum capitale.
        </p>
        <p xml:id="ahsh-l2Bi3t4s1c3-d1e403">
          <lb ed="#Qc"/>d. Item, concupiscibilis est appetere bonum et
          <lb ed="#Qc"/>fugere malum sibi oppositum, rationabilis vero
          <lb ed="#Qc"/>ordinare motus ad bonum; non ergo attribuenda
          <lb ed="#Qc"/>sunt peccata<!--e--> concupiscibili, quae fiunt<!--f--> ex inor<lb ed="#Qc"/>dinatione
          motuum carnis ad bonum, sed magis
          <lb ed="#Qc"/>rationabili<!--g-->.
        </p>
        <p xml:id="ahsh-l2Bi3t4s1c3-d1e420">
          <lb ed="#Qc"/>2. Praeterea, appetere bonum superius, quod di<lb ed="#Qc"/>citur
          simpliciter appetere, non tantum impeditur
          <lb ed="#Qc"/>per acidiam et avaritiam, sed<!--h--> etiam per alia
          <lb ed="#Qc"/>vitia capitalia omnia; ergo non tantum accipientur
          <lb ed="#Qc"/>quaedam peccata ex impedimento huius actus,
          <lb ed="#Qc"/>qui est concupiscibilis.
        </p>
        <p xml:id="ahsh-l2Bi3t4s1c3-d1e436">
          <lb ed="#Qc"/>III. Alii vero voluerunt distinguere septem<!--i-->
          <lb ed="#Qc"/>vitia capitalia penes<!--k--> appetitum et fugam, ut<!--l--> ap<lb ed="#Qc"/>petitus
          diceretur respectu apparentis boni<!--m-->, fuga
          <lb ed="#Qc"/>respectu apparentis mali. Secundum inordinatio<lb ed="#Qc"/>nem
          autem appetitus ad apparens bonum tri<lb ed="#Qc"/>plex<!--n-->,
          interius, exterius et<!--o--> inferius, sumantur
          <lb ed="#Qc"/>superbia, avaritia, gula et luxuria: secundum
          <lb ed="#Qc"/>apparens interius superbia, secundum apparens<!--p-->
          <lb ed="#Qc"/>bonum exterius avaritia, secundum apparens bo<lb ed="#Qc"/>num
          interius, quod est duplex, quod sumitur in
          <lb ed="#Qc"/>voluptate gustus dicatur gula, quod sumitur
          <lb ed="#Qc"/>in voluptate tactus, determinati<!--q--> in membris
          <lb ed="#Qc"/>generationis, luxuria sive fornicatio nomine ge<lb ed="#Qc"/>nerali.
          E contra secundum fugam ab apparenti
          <lb ed="#Qc"/>malo<!--r--> sumantur tria capitalia peccata: penes
          <lb ed="#Qc"/>fugam eius quod aestimatur malum inferius, id
          <lb ed="#Qc"/>est grave carni, sumatur acidia; secundum fugam
          <pb ed="#Qc" n="486"/>
          <cb ed="#Qc" n="a"/>
          <lb ed="#Qc"/>eius quod aestimatur malum exterius, sumatur
          <lb ed="#Qc"/>ira propter iniuriam extrinsecus illatam; secun<lb ed="#Qc"/>dum
          fugam eius quod aestimatur malum inte<lb ed="#Qc"/>rius,
          hoc est diminutivum propriae excellentiae,
          <lb ed="#Qc"/>sumatur invidia. Et secundum hoc accipiantur<!--a-->
          <lb ed="#Qc"/>septem vitia capitalia.
        </p>
        <p xml:id="ahsh-l2Bi3t4s1c3-d1e493">
          <lb ed="#Qc"/>Sed contra hoc obicitur. a. Appetitus delecta<lb ed="#Qc"/>bilis
    et fuga tristabilis sibi oppositi ad eamdem
          <lb ed="#Qc"/>pertinent potentiam, et cuius peccati est appeï
          <lb ed="#Qc"/>tere delectabile, secundum idem peccatum est
          <lb ed="#Qc"/>fugere tristabile oppositum. Si ergo est'? delec<lb ed="#Qc"/>tabile
    carnis, et tristabile carnis '-', secundum
          <lb ed="#Qc"/>autem peccatum gulae veld luxuriae est appe<lb ed="#Qc"/>tere
    delectabile carnis,—secundum ** idem erit iu<lb ed="#Qc"/>gere
    tristabile carnis, et ita de aliis appetitibus
          <lb ed="#Qc"/>et fugis; non ergo secundum appetitum et fugam
          <lb ed="#Qc"/>distinguentur peccata.
        </p>
        <p xml:id="ahsh-l2Bi3t4s1c3-d1e519">
          <lb ed="#Qc"/>b. Praeterea, in quolibet peccato attenditur ap<lb ed="#Qc"/>petitus
    alicuius apparentis boni et per consequens
          <lb ed="#Qc"/>fuga alicuius apparentis mali, ut in superbia est
          <lb ed="#Qc"/>appetitus propriae excellentiae et per consequens
          <lb ed="#Qc"/>fuga suae contemptibilitatis; in invidiaf appetitus
          <lb ed="#Qc"/>boni non diminuibilis et per consequens fuga di<lb ed="#Qc"/>minuentis:
    unde est odium alienae felicitatis; in
          <lb ed="#Qc"/>ira vero appetitus vindictae, fuga vero impoten—
          <lb ed="#Qc"/>tiaeg ulciscendi; in acidia vero appetitus quietis
          <lb ed="#Qc"/>carnalis, fuga vero laboris sibi oppositi; in ava<lb ed="#Qc"/>ritia
    veroh appetitus divitiarum, fuga vero pa'u<lb ed="#Qc"/>pertatis;
    in gula appetitus superfluitatis in cibo
          <lb ed="#Qc"/>vel potu, fuga vero indigentiae; in luxuria vero
          <lb ed="#Qc"/>appetitus voluptatis carnalis in membris genera<lb ed="#Qc"/>tionis,
    fuga vero insensibilitatis. Non ergo quae—
          <lb ed="#Qc"/>dam peccata capitalia distinguenturi secundum
          <lb ed="#Qc"/>appetitum, quaedam secundum fugam, cum in
          <lb ed="#Qc"/>omnibus inveniatur appetitus etk iuga.
        </p>
        <p xml:id="ahsh-l2Bi3t4s1c3-d1e561">
          <lb ed="#Qc"/>c. Praeterea, totiens est dicere tugibile quotiens
          <lb ed="#Qc"/>est dicere delectabile; si ergo est dicere quatuor
          <lb ed="#Qc"/>differentias delectabilium-, secundum quas acci<lb ed="#Qc"/>piuntur
    quatuor peccata capitalia, erunt ex alia
          <lb ed="#Qc"/>parte quatuor capitalia secundum quatuorl diffe<lb ed="#Qc"/>rentias
    fugibilium, et ita essent'" octo.
        </p>
        <p xml:id="ahsh-l2Bi3t4s1c3-d1e577">
          <lb ed="#Qc"/>d. Praeterea, si contingit peccare subdividendo
          <lb ed="#Qc"/>bonum apparens exterius et bonum apparens in<lb ed="#Qc"/>terius
    quemadmodum" bonum apparens inferius,
          <lb ed="#Qc"/>quemadmodum sunt duae differentiae capitalium
          <lb ed="#Qc"/>peccatorum secundum divisionem boni inferioris,
          <lb ed="#Qc"/>id est boni carnalis", ita essent duo capitalia
          <lb ed="#Qc"/>peccata secundum divisionem boni exterioris P,
          <lb ed="#Qc"/>hoc est boni mundani, et duo capitalia peccata
          <lb ed="#Qc"/>secundum divisionem boniq interioris, id est
          <cb ed="#Qc" n="b"/>
          <lb ed="#Qc"/>excellentiae, et ita sex differentiae essent ex illa"
          <lb ed="#Qc"/>parte capitalium peccatorum, et similiter ex op<lb ed="#Qc"/>posito
    penes differentias fugibilium, et ita essent
          <lb ed="#Qc"/>duodecim differentiae.
        </p>
        <p xml:id="ahsh-l2Bi3t4s1c3-d1e611">
          <lb ed="#Qc"/>e. Praeterea, delectatiob sive appetitus divi<lb ed="#Qc"/>duntur"
    per apparens bonum in praesenti vel in
          <lb ed="#Qc"/>futuro, .unde dicuntur laetitia et concupiscentia;
          <lb ed="#Qc"/>ex opposito similiter dicitur fuga respectu mali
          <lb ed="#Qc"/>in praesenti vel quod imminet in futuro, unde
          <lb ed="#Qc"/>dicuntur tristitia et timor. Videmus autem quod
          <lb ed="#Qc"/>capitalia peccata si determinarentur" secundum
          <lb ed="#Qc"/>appetitum et fugam, aliqua deberent esse secun—
          <lb ed="#Qc"/>dum timorem, cum sint aliqua secundum laeti<lb ed="#Qc"/>tiam,
    concupiscentiam et tristitiam. Nam secun—
          <lb ed="#Qc"/>dum f laetitiam videmus accipi gulam et luxuriam
          <lb ed="#Qc"/>et inanem gloriam sive superbiam, secundum
          <lb ed="#Qc"/>concupiscentiam autemf iram et cupiditatem sive
          <lb ed="#Qc"/>avaritiam, secundum autem-g tristitiam invidiam
          <lb ed="#Qc"/>et acidiam, secundum timorem autem, licet plu<lb ed="#Qc"/>res
    habeat species secundum Ioannem Dama—
          <lb ed="#Qc"/>scenum ', nullam invenimus differentiam peccati
          <lb ed="#Qc"/>capitalis. Si vero accipiantur illae passiones, quas
          <lb ed="#Qc"/>nominat loannes Damascenusz, scilicet lae<lb ed="#Qc"/>titia,
    tristitia ", timor et ira, ut laetitia et tristitia
          <lb ed="#Qc"/>pertineant ad concupiscibilem, timor et ira ad
          <lb ed="#Qc"/>irascibilem, secundum hoc iterum, cum sint aliqua
          <lb ed="#Qc"/>capitalia peccatai penes laetitiam, tristitiam et
          <lb ed="#Qc"/>iram, videbitur quod aliquod debeat esse capi—
          <lb ed="#Qc"/>tale vitium penes timorem; non autem * invenitur
          <lb ed="#Qc"/>aliquod, cum tamen1 timor sit iuga animi"l ne
          <lb ed="#Qc"/>perdatur amatum; non ergo capitalia peccata
          <lb ed="#Qc"/>determinantur secundum differentias appetitus et
          <lb ed="#Qc"/>fugae essentiales.
        </p>
        <p xml:id="ahsh-l2Bi3t4s1c3-d1e676">
          <lb ed="#Qc"/>[Solutio]: Ad evidentiam ergo divisionis sep<lb ed="#Qc"/>tem-
    capitalium peccatorum notandum" quod,
          <lb ed="#Qc"/>sicut tangitur3 1 ad Thess. ultimo, 23: <quote xml:id="ahsh-l2Bi3t4s1c3-Qd1e684" source="http://scta.info/resource/Ith5_23">Integer
          <lb ed="#Qc"/>vester spiritus et anima servetur in die adventus
          <lb ed="#Qc"/>Domini</quote>, homo quasi in tria dividitur: in spiritum,
          <lb ed="#Qc"/>animamet corpus. Unde omnis actus per se et
          <lb ed="#Qc"/>principaliter fit in spiritu aut in anima aut in
          <lb ed="#Qc"/>corpore. Spiritus autem accipitur ipsa essentia
          <lb ed="#Qc"/>animae praeter comparationem ad corpus, in
          <lb ed="#Qc"/>quantum est substantia quaedam habens convea
          <lb ed="#Qc"/>nientiam quamdam cum spiritibus separatis, ani<lb ed="#Qc"/>ma
    vero dicitur" secundum comparationem quam
          <lb ed="#Qc"/>habet ad corpus. Sunt ergo actus quorumdam
          <lb ed="#Qc"/>peccatorum capitalium in spiritu, quidam in ani<lb ed="#Qc"/>ma,
    quidam in corporeprincipaliterF.
        </p>
        <p xml:id="ahsh-l2Bi3t4s1c3-d1e714">
          <lb ed="#Qc"/>In spiritu autem duplex actus fit, secundum
          <lb ed="#Qc"/>appetitum boni et detestationem mali: dico autem
          <pb ed="#Qc" n="487"/>
          <cb ed="#Qc" n="a"/>
          <lb ed="#Qc"/>bonum et malum, quod spiritibus inesse potest.
          <lb ed="#Qc"/>Unde, cum peccatum fiat ex inordinatione appe<lb ed="#Qc"/>titus
          vel detestationis, erit peccatum capitale ex
          <lb ed="#Qc"/>inordinatione appetitus respectu apparentis boni
          <lb ed="#Qc"/>in spiritu vel ex inordinatione detestationis appa<lb ed="#Qc"/>rentis
          mali, per quod videtur diminui:illud bonum;
          <lb ed="#Qc"/>bonum autem, quod inordinate appetitur a spi<lb ed="#Qc"/>ritu
          in se, est<!--a--> excellentia ultra debitum, quod
          <lb ed="#Qc"/>apparuit in angelis reprobis, sive placere sibi in
          <lb ed="#Qc"/>se in quantum est vanitas. Unde peccatum, quod
          <lb ed="#Qc"/>fit directe ex appetitu, est superbia vel inanis
          <lb ed="#Qc"/>gloria. E contra vero spiritus inordinate detesta<lb ed="#Qc"/>tur
          contrarium huiusmodi excellentiae, et hoc est
          <lb ed="#Qc"/>communicantia<!--b--> boni in altero secundum paritatem
          <lb ed="#Qc"/>vel excellentiam<!--c-->, quod est invidiae; invidus
          <lb ed="#Qc"/>enim detestatur in alio bonum secundum excel<lb ed="#Qc"/>lentiam
          aut paritatem, sicut dicit <name>Augustinus</name><!--1-->:
          <lb ed="#Qc"/>non vult enim ut alius aequetur vel excellat. Duo
          <lb ed="#Qc"/>ergo sunt peccata prima et principalia in spiritu<!--d-->.
        </p>
        <p xml:id="ahsh-l2Bi3t4s1c3-d1e766">
          <lb ed="#Qc"/>In anima vero contingit esse capitale peccatum
          <lb ed="#Qc"/>secundum appetitum apparentis boni, qui est in
          <lb ed="#Qc"/>concupiscibili, secundum insurrectionem in malum
          <lb ed="#Qc"/>sive nocivum<!--e-->, quod est in irascibili, secundum
          <lb ed="#Qc"/>taedium boni difficilis aut laboriosi, quod est in
          <lb ed="#Qc"/>vi<!--f--> ordinante ad opus. Tres enim differentiae
          <lb ed="#Qc"/>sunt in anima, quae respicit corpus: potest enim
          <lb ed="#Qc"/>aliquid esse expediens corpori, potest aliquid
          <lb ed="#Qc"/>esse nocivum corpori inferendo passionem, potest
          <lb ed="#Qc"/>aliquid esse difficile vel laboriosum corpori, licet
          <lb ed="#Qc"/>in se sit bonum. Unde anima, quae respicit cor<lb ed="#Qc"/>pus,
          concupiscit ordinate vel inordinate bonum
          <lb ed="#Qc"/>expediens corpori, insurgit in nocivum sive<!--g-->
          <lb ed="#Qc"/>iniuriosum, fastidit difficile vel laboriosum. Ordi<lb ed="#Qc"/>natur<!--h-->
          enim anima secundum affectum<!--i--> ad corpus
          <lb ed="#Qc"/>et per relationem ad opus. Unde tres habet dif<lb ed="#Qc"/>ferentias
          capitalium peccatorum: peccatum irae
          <lb ed="#Qc"/>penes irascibilem, cuius est insurgere in iniurio<lb ed="#Qc"/>sum;
          peccatum acidiae, cuius est fastidire la<lb ed="#Qc"/>boriosum;
          peccatum<!--k--> avaritiae, cuius est con<lb ed="#Qc"/>cupiscere
          bonum curiosum: unde ab <name>Augu<lb ed="#Qb"/>stino</name><!--2-->
          etiam dicitur curiositas.
        </p>
        <p xml:id="ahsh-l2Bi3t4s1c3-d1e816">
          <lb ed="#Qc"/>In corpore vero contingit esse duplicem
          <lb ed="#Qc"/>actum. Cum autem nominamus corpus, naturam
          <lb ed="#Qc"/>concernimus, secundum quam in corpore fit con<lb ed="#Qc"/>servatio<!--l-->
          ipsius individui et ipsius<!--m--> speciei in
          <lb ed="#Qc"/>individuo; conservatio autem individui fit per ali<lb ed="#Qc"/>mentum,
          conservatio autem speciei in individuo
          <lb ed="#Qc"/>fit per generationem. Appetitus ergo, ordinatus
          <lb ed="#Qc"/>vel inordinatus<!--n--> respectu principalis actus in
          <lb ed="#Qc"/>corpore, aut est commixtionis carnalis secundum
          <cb ed="#Qc" n="b"/>
          <lb ed="#Qc"/>tactum<!--a--> aut est ipsius alimenti secundum gustum.
          <lb ed="#Qc"/>Tactus enim in illa<!--b--> parte, qui ordinate fit, ad
          <lb ed="#Qc"/>conservationem speciei in individuo fit vel propter
          <lb ed="#Qc"/>ea quae ordinantur ad illud: reddere enim debi<lb ed="#Qc"/>tum
          vel reprimere concupiscentiam illicitam ad
          <lb ed="#Qc"/>procreationem prolis ordinantur; cum autem inor<lb ed="#Qc"/>dinate
          fit, quaeritur libidinosa delectatio. Simi<lb ed="#Qc"/>liter<!--c-->
          appetitus respectu alimenti, si fit<!--d--> ordi<lb ed="#Qc"/>nate,
          est ad conservationem individui secundum
          <lb ed="#Qc"/>debitum modum; si vero inordinate, secundum
          <lb ed="#Qc"/>excessum. Erunt ergo duo peccata capitalia, et
          <lb ed="#Qc"/>non plura, secundum appetitum actus fundati<!--e--> in
          <lb ed="#Qc"/>corpore, scilicet gula penes appetitivam alimenti<!--f-->
          <lb ed="#Qc"/>et luxuria penes appetitivam<!--g--> coitus carnalis.
        </p>
        <p xml:id="ahsh-l2Bi3t4s1c3-d1e871">
          <lb ed="#Qc"/>Sic ergo septem erunt differentiae capitalium
          <lb ed="#Qc"/>peccatorum: secundum actum in spiritu duae
          <lb ed="#Qc"/>differentiae, superbia et invidia; secundum actum
          <lb ed="#Qc"/>in anima tres differentiae, ira, acidia et<!--h--> ava<lb ed="#Qc"/>ritia
          sive philargyria; secundum actum in cor<lb ed="#Qc"/>pore,
          gula et luxuria. Haec enim duo, sicut
          <lb ed="#Qc"/>dicit <name>Gregorius</name><!--3-->, sunt carnalia peccata, reliqua
          <lb ed="#Qc"/>vero quinque sunt spiritualia peccata, large acci<lb ed="#Qc"/>piendo
          spiritum, secundum quod spiritus divi<lb ed="#Qc"/>ditur
          contra corpus vel carnem, non autem se<lb ed="#Qc"/>cundum
          quod dividitur<!--i--> contra animam et corpus.
        </p>
        <p xml:id="ahsh-l2Bi3t4s1c3-d1e898">
          <lb ed="#Qc"/>IV. Sed posset obici 1. quare non accipi<lb ed="#Qc"/>tur
          in spiritu peccatum irae, cum de diabolo di<lb ed="#Qc"/>catur<!--k4-->
          quod <quote>descendit habens magnam iram,
          <lb ed="#Qc"/>sciens quia modicum tempus habet</quote>?
        </p>
        <p xml:id="ahsh-l2Bi3t4s1c3-d1e911">
          <lb ed="#Qc"/>2. Praeterea, propter quid in anima accipiuntur
          <lb ed="#Qc"/>tres differentiae peccatorum, quarum una est se<lb ed="#Qc"/>cundum
          taedium boni, in spiritu vero non accipitur
          <lb ed="#Qc"/>huiusmodi differentia, similiter nec in corpore?
        </p>
        <p xml:id="ahsh-l2Bi3t4s1c3-d1e922">
          <lb ed="#Qc"/>3. Praeterea, ex parte corporis non videtur ac<lb ed="#Qc"/>cipi
          differentia peccati, cum penes animam de<lb ed="#Qc"/>terminetur
          appetitus et suum oppositum.
        </p>
        <p xml:id="ahsh-l2Bi3t4s1c3-d1e931">
          <lb ed="#Qc"/>4. Praeterea, ex parte corporis si<!--l--> determinatur
          <lb ed="#Qc"/>peccatum secundum appetitum<!--m-->, quare non deter<lb ed="#Qc"/>minatur
          peccatum secundum suum oppositum, sci<lb ed="#Qc"/>licet
          detestationem, sed secundum differentiam du<lb ed="#Qc"/>plicis
          appetitus, in anima vero vel in spiritu non sic
          <lb ed="#Qc"/>fit, sed<!--n--> secundum appetitum et detestationem?
        </p>
        <p xml:id="ahsh-l2Bi3t4s1c3-d1e947">
          <lb ed="#Qc"/>5. Praeterea, detestatio mali oppositi bono se<lb ed="#Qc"/>quela
          videtur esse appetitus et quod non sint<!--o-->
          <lb ed="#Qc"/>duo capitalia peccata.
        </p>
        <p xml:id="ahsh-l2Bi3t4s1c3-d1e956">
          <lb ed="#Qc"/>[Solutio]: 1. Ad quod dicendum<!--p--> quod, licet ira
          <lb ed="#Qc"/>per quamdam similitudinem dicatur esse<!--q--> in
          <lb ed="#Qc"/>spiritibus separatis, ut in diabolo, non tamen
          <lb ed="#Qc"/>illo modo quo dicitur capitale peccatum proprie.
          <pb ed="#Qc" n="488"/>
          <cb ed="#Qc" n="a"/>
          <lb ed="#Qc"/>Cum enim passio de genere passionis, quae
          <lb ed="#Qc"/>magis facta abicit a substantia, non potest inesse
          <lb ed="#Qc"/>huiusmodi spiritibus, non potest fieri iniuria per
          <lb ed="#Qc"/>hunc modum, sic nec animae ut est spiritus; sed<!--b-->
          <lb ed="#Qc"/>potest fieri ipsi animae iniuria propter passionem
          <lb ed="#Qc"/>factam in corpore; appetitus ergo vindictae<!--c--> se<lb ed="#Qc"/>cundum
          hunc modum recte attribuitur animae in
          <lb ed="#Qc"/>quantum est anima. Per similitudinem tamen quam<lb ed="#Qc"/>dam
          dicitur inesse ipsi diabolo: videtur enim dia<lb ed="#Qc"/>bolo<!--d-->
          quod iniuriatum sit sibi ab homine, qui lo<lb ed="#Qc"/>cum
          eius occupavit vel<!--e--> qui eius evasit servitutem,
          <lb ed="#Qc"/>et ideo dicitur habere <quote>magnam iram</quote> erga homi<lb ed="#Qc"/>nem:
          ira enim dicitur<!--1--> <quote xml:id="ahsh-l2Bi3t4s1c3-Qd1e999">libido ulciscendi</quote>.
        </p>
        <p xml:id="ahsh-l2Bi3t4s1c3-d1e1004">
          <lb ed="#Qc"/>2. Ad secundum vero dicendum<!--f--> quod in
          <lb ed="#Qc"/>anima accipitur differentia secundum taedium
          <lb ed="#Qc"/>boni, in spiritu vero non. Quod enim bonum
          <lb ed="#Qc"/>dicitur<!--g--> laboriosum, hoc respicit ordinationem<!--h-->
          <lb ed="#Qc"/>ad corpus: fatigatio enim est animae<!--i--> in corpore,
          <lb ed="#Qc"/>spiritus vero praeter ordinationem ad corpus acci<lb ed="#Qc"/>pitur.
          Non ergo in spiritu debuit attendi capitale
          <lb ed="#Qc"/>vitium secundum taedium boni laboriosi nec se<lb ed="#Qc"/>cundum
          concupiscentiam boni expedientis corpori:
          <lb ed="#Qc"/>bonum enim expediens corpori est bonum sensi<lb ed="#Qc"/>bile,
          spiritus vero respicit affectionem<!--k--> boni intel<lb ed="#Qc"/>ligibilis.
          Sic<!--l--> ergo aliae debuerunt esse differen<lb ed="#Qc"/>tiae
          quoad actum animae et quoad actum spiritus.
        </p>
        <p xml:id="ahsh-l2Bi3t4s1c3-d1e1035">
          <lb ed="#Qc"/>3. Ad tertium vero dicendum quod, licet
          <lb ed="#Qc"/>peccatum non sit in corpore secundum se ipsum,
          <lb ed="#Qc"/>sed in anima, nihilominus tamen actus, in quo
          <lb ed="#Qc"/>dignoscitur peccatum principaliter, potest esse in
          <lb ed="#Qc"/>corpore; unde appetitus est in ipsa anima, re<lb ed="#Qc"/>ceptio
          vero cibi secundum plus aut<!--m--> minus est
          <lb ed="#Qc"/>in corpore; eodem<!--n--> modo coitus carnalis in carne
          <lb ed="#Qc"/>perpetratur. Et hoc modo dicuntur duo peccata
          <lb ed="#Qc"/>capitalia<!--o--> secundum actus in corpore determinari.
        </p>
        <p xml:id="ahsh-l2Bi3t4s1c3-d1e1057">
          <lb ed="#Qc"/>4. Ad quartum vero<!--p--> dicendum quod se<lb ed="#Qc"/>cundum
          differentias appetitus determinantur pec<lb ed="#Qc"/>cata
          carnalia: natura enim determinate declinat
          <lb ed="#Qc"/>in unum<!--q-->; unde non habet fugam et appetitum
          <lb ed="#Qc"/>quemadmodum et anima. Et propter hoc secun<lb ed="#Qc"/>dum
          differentias appetibilium sumuntur diffe<lb ed="#Qc"/>rentiae
          virium, nutritiva scilicet et generativa,
          <lb ed="#Qc"/>et iuxta naturam accipitur peccatum, quod est
          <lb ed="#Qc"/>ex excessu naturae: gula enim et luxuria fiunt ex
          <lb ed="#Qc"/>excessu naturae, qui excessus fit secundum ap<lb ed="#Qc"/>petitum
          animalem in carne.
        </p>
        <p xml:id="ahsh-l2Bi3t4s1c3-d1e1083">
          <lb ed="#Qc"/>5. Ad quintum dicendum<!--r--> quod differentiae
          <lb ed="#Qc"/>capitalium peccatorum iam dictae non<!--s--> sumuntur
          <lb ed="#Qc"/>secundum appetitum apparentis boni et detesta<lb ed="#Qc"/>tionem
          apparentis<!--t--> mali directe ei oppositi. Verbi
          <lb ed="#Qc"/>gratia, detestatio paritatis non directe opponitur
          <cb ed="#Qc" n="b"/>
          <lb ed="#Qc"/>magnitudini in apparenti bono sive excellentiae;
          <lb ed="#Qc"/>potest enim esse quod iste habeat excellentiam
          <lb ed="#Qc"/>in bono aliquo et nihilominus quod alius sit par
          <lb ed="#Qc"/>illi; sed quod<!--a--> habeat excellentiam respectu
          <lb ed="#Qc"/>cuiuscumque, hoc opponitur paritati et paritas
          <lb ed="#Qc"/>illi. Superbia autem dicitur amor excellentiae,
          <lb ed="#Qc"/>invidia vero odium felicitatis alienae; haec autem
          <lb ed="#Qc"/>non sunt directe opposita, sed contingit secun<lb ed="#Qc"/>dum
          dictum modum, et ideo<!--b--> dicitur quod ex
          <lb ed="#Qc"/>superbia gignitur invidia. Si vero superbia dice<lb ed="#Qc"/>retur
          in appetitu excellentiae, invidia vero in
          <lb ed="#Qc"/>detestatione vilitatis, tunc unum acciperetur ex
          <lb ed="#Qc"/>consequenti ad alterum, et non dicerentur duo
          <lb ed="#Qc"/>capitalia peccata, sed unum. Similiter dicendum
          <lb ed="#Qc"/>est quoad actus in anima: avaritiae enim est
          <lb ed="#Qc"/>appetere apparens bonum, irae vero est insur<lb ed="#Qc"/>gere
          contra nocivum; sed hoc nocivum non est
          <lb ed="#Qc"/>directe oppositum illi bono, et ideo erit unum ca<lb ed="#Qc"/>pitale
          peccatum per se. Si vero acciperetur secun<lb ed="#Qc"/>dum
          detestationem paupertatis, tunc ad idem ca<lb ed="#Qc"/>pitale
          peccatum pertineret: avaritiae enim<!--c--> est ap<lb ed="#Qc"/>petere
          divitias et detestari paupertatem<!--d-->; irae vero
          <lb ed="#Qc"/>sicut est detestari nocivum, ita est<!--e--> appetere vin<lb ed="#Qc"/>dictam;
          et similiter<!--f--> intelligendum est in aliis.
        </p>
        <p xml:id="ahsh-l2Bi3t4s1c3-d1e1151">
          <lb ed="#Qc"/>Ex iis ergo rationibus patet quare dicuntur
          <lb ed="#Qc"/>diversa capitalia peccata, et aliter accipitur ratio
          <lb ed="#Qc"/>divisionis in spiritu, aliter in anima, aliter in
          <lb ed="#Qc"/>corpore<!--2-->: in corpore enim secundum differen<lb ed="#Qc"/>tias
          appetibilium principalium; in spiritu vero,
          <lb ed="#Qc"/>quia quamdam habet in se simplicitatem, se<lb ed="#Qc"/>cundum
          differentiam<!--g--> unius appetibilis et odium
          <lb ed="#Qc"/>alterius detestabilis; in anima vero, quia quo<lb ed="#Qc"/>dam
          modo magis composita est in intentione,
          <lb ed="#Qc"/>accipiuntur differentiae secundum rationem appe<lb ed="#Qc"/>tibilis
          et fugibilis duplicis: iniuriosi, quod est ex
          <lb ed="#Qc"/>parte alterius, et laboriosi, quod est ex parte
          <lb ed="#Qc"/>ipsius; nam ira accipitur in detestatione iniuriosi,
          <lb ed="#Qc"/>acidia in detestatione laboriosi.
        </p>
        <p xml:id="ahsh-l2Bi3t4s1c3-d1e1184">
          <lb ed="#Qc"/>V. Aliter vero potest accipi divisio capitalium
          <lb ed="#Qc"/>peccatorum, ut tres differentiae ad irascibilem
          <lb ed="#Qc"/>referantur, quatuor vero ad concupiscibilem se<lb ed="#Qc"/>cundum
          differentiam duplicis concupiscibilis, ratio
          <lb ed="#Qc"/>vero in omnibus peccat non regendo sicut debet.
          <lb ed="#Qc"/>Irascibilis<!--h--> enim habet suum appetibile: appetit
          <lb ed="#Qc"/>enim praeeminentiam in bono, excellentiam re<lb ed="#Qc"/>spectu
          communicantis quod videtur posse ascen<lb ed="#Qc"/>dere,
          vindictam vero<!--i--> sive dominationem ad pu<lb ed="#Qc"/>niendum
          respectu eius quod adversatur sive iniu<lb ed="#Qc"/>riatur
          suae potentiae. Vel, sicut quidam dicunt,
          <lb ed="#Qc"/>eius est<!--k--> appetere praeeminentiam, odio habere
          <pb ed="#Qc" n="489"/>
          <cb ed="#Qc" n="a"/>
          <lb ed="#Qc"/>aequiparantiam, insurgere ad vindictam, et se<lb ed="#Qc"/>cundum
          hoc accipiuntur tria capitalia vitia<!--a-->,
          <lb ed="#Qc"/>superbia, invidia et ira. — Ex parte vero concupi<lb ed="#Qc"/>scibilis
          est appetibile secundum immediationem
          <lb ed="#Qc"/>ad corpus et est appetibile secundum distantiam
          <lb ed="#Qc"/>a corpore. Secundum immediationem vero aut
          <lb ed="#Qc"/>est propter conservationem ipsius speciei in in<lb ed="#Qc"/>dividuo
          aut propter conservationem individui; et
          <lb ed="#Qc"/>secundum hoc, cum fit<!--b--> excessus in actibus ordi<lb ed="#Qc"/>natis
          ad hoc, sunt capitalia peccata gula et luxu<lb ed="#Qc"/>ria.
          Appetibile vero secundum distantiam similiter
          <lb ed="#Qc"/>dividitur in duo, in sufficientiam et quietem, ut
          <lb ed="#Qc"/>sufficientia sit contra<!--c--> indigentiam, quies vero
          <lb ed="#Qc"/>contra laborem sive difficultatem. Cum autem est
          <lb ed="#Qc"/>inordinatio contra sufficientiam, dicitur cupiditas;
          <lb ed="#Qc"/>cum autem<!--d--> inordinatio est contra<!--e--> laborem ne<lb ed="#Qc"/>cessarium,
          dicitur quies immoderata.
        </p>
        <p xml:id="ahsh-l2Bi3t4s1c3-d1e1255">
          <cb ed="#Qc" n="b"/>
          <lb ed="#Qc"/>VI. Vel aliter potest distingui ut sit duplex inor<lb ed="#Qc"/>dinatio
          circa bonum exterius: est enim bonum ex<lb ed="#Qc"/>terius
          spirituale et est bonum exterius corporale.
          <lb ed="#Qc"/>Potest ergo inordinatio esse respectu boni spiri<lb ed="#Qc"/>tualis
          in<!--f--> non appetendo propter laborem aut
          <lb ed="#Qc"/>difficultatem, respectu vero boni<!--g--> corporalis in
          <lb ed="#Qc"/>appetendo propter curiositatem; et secundum
          <lb ed="#Qc"/>hoc sunt duae differentiae peccatorum, peccatum
          <lb ed="#Qc"/>scilicet acidiae in non appetendo propter diffi<lb ed="#Qc"/>cultatem
          bonum spirituale, peccatum vero cupi<lb ed="#Qc"/>ditatis
          in appetendo bonum corporale propter
          <lb ed="#Qc"/>curiositatem. Dicitur autem curiositas<!--h-->, cum re<lb ed="#Qc"/>quiritur
          in concupiscibili secundum visum<!--i--> pul<lb ed="#Qc"/>critudo
          propter se, sicut est in auro et argento
          <lb ed="#Qc"/>et lapidibus pretiosis. Ad pulcritudinem vero
          <lb ed="#Qc"/>ordinantur color<!--k-->, forma et figura et huiusmodi
          <lb ed="#Qc"/>dispositiones, ex quibus resultat pulcritudo.
        </p>
      </div>
    </body>
  </text>
</TEI>