-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 2
/
ahsh-l3p1in1t1q1c2.xml
505 lines (505 loc) · 32.3 KB
/
ahsh-l3p1in1t1q1c2.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>III, P. 1, Inq. 1, T. 1, Q. 1, C. 2</title>
<author ref="#AlexanderOfHales">Alexander of Hales</author>
<respStmt>
<name xml:id="JW">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>TEI encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>III, P. 1, Inq. 1, T. 1, Q. 1, C. 2</title>
<date when="2017-10-16">October 16, 2017</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority><ref target="https://www.earlyfranciscans.com">ERC Project 714427: Authority and Innovation in Early Franciscan Thought</ref></authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0">Creative Commons Attribution 4.0 International</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="Qd" n="quaracchi1948d">Quaracchi 1948, Volume 4</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-critical-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a critical edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2017-10-16" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on"/>
</front>
<body>
<div xml:id="ahsh-l3p1in1t1q1c2">
<head xml:id="ahsh-l3p1in1t1q1c2-Hd1e102">III, P. 1, Inq. 1, T. 1, Q. 1, C. 2</head>
<head xml:id="ahsh-l3p1in1t1q1c2-Hd1e105" type="question-title">UTRUM HUMANA NATURA SIT LAPSA REPARABILITER VEL IRREPARABILITER.</head>
<p xml:id="ahsh-l3p1in1t1q1c2-d1e108">
<lb ed="#Qd"/>Consequenter, supposito<!--e--> quod humana natura
<lb ed="#Qd"/>sit lapsa, quaeritur utrum lapsa sit reparabi<lb ed="#Qd"/>liter
vel irreparabiliter.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p1in1t1q1c2-d1e117">
<lb ed="#Qd"/>Et in primis ostenditur quod quaelibet culpa
<lb ed="#Qd"/>mortalis sit irreparabilis sive irremediabilis ge<lb ed="#Qd"/>neraliter;
<lb ed="#Qd"/>secundo, quod peccatum Adae sit irremediabile.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p1in1t1q1c2-d1e128">
<lb ed="#Qd"/>I. Ad primum sic obicitur. 1. Dicit <name>Ansel<lb ed="#Qd"/>mus</name>,
in libro <title>Cur Deus homo</title><!--1-->: <quote xml:id="ahsh-l3p1in1t1q1c2-Qd1e134">Secundum men<lb ed="#Qd"/>suram
delicti oportet satisfactionem esse, aliter
<lb ed="#Qd"/>inordinatum remaneret peccatum; quod esse non
<lb ed="#Qd"/>potest, quoniam Deus<!--f--> nihil dimittit inordinatum
<lb ed="#Qd"/>in regno suo</quote>. Sed omne peccatum mortale habet
<lb ed="#Qd"/>quantitatem infinitam, scilicet culpam, quae est
<lb ed="#Qd"/>infinita; ergo secundum illud exigit Deus satis<lb ed="#Qd"/>factionem
infinitam; sed remissio peccati mor<lb ed="#Qd"/>talis
non est sine satisfactione, sicut dicit <name>An<lb ed="#Qd"/>selmus</name><!--2-->
et communis animorum<!--g--> conceptio;
<lb ed="#Qd"/>ergo remissio peccati mortalis non potest esse
<lb ed="#Qd"/>sine satisfactione infinita; sed a nobis non po<lb ed="#Qd"/>test
esse satisfactio infinita; ergo peccatum mor<lb ed="#Qd"/>tale
in nobis est irremediabile. — Quod autem
<lb ed="#Qd"/>quantitas culpae mortalis sit infinita,
<lb ed="#Qd"/>patet, quoniam<!--h--> mortali peccato debetur poena
<lb ed="#Qd"/>aeterna, quae est infinita; unde Deus punit poena
<lb ed="#Qd"/>infinita pro ipsa; ergo vel Deus est iniustus pu<lb ed="#Qd"/>niendo
sic pro culpa mortali<!--i-->, vel ponetur quod
<lb ed="#Qd"/>quantitas eius sit infinita, quantitas autem pec<lb ed="#Qd"/>cati
attenditur quantum<!--k--> ad reatum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p1in1t1q1c2-d1e182">
<cb ed="#Qd" n="b"/>
<lb ed="#Qd"/>2. Item, ad idem, secundum <name ref="#Anselm">Anselmum</name>, in
<lb ed="#Qd"/>eodem libro<!--3-->: Ubi non potest haberi satisfactio,
<lb ed="#Qd"/>non potest haberi remissio; sed non potest haberi
<lb ed="#Qd"/>satisfactio nisi fieri possit recompensatio; ergo
<lb ed="#Qd"/>non potest<!--l--> haberi remissio nisi haberi possit
<lb ed="#Qd"/>recompensatio; sed non potest fieri recompen<lb ed="#Qd"/>satio<!--m-->
pro peccato mortali; ergo non potest pec<lb ed="#Qd"/>catum
mortale remitti. — Quod autem non
<lb ed="#Qd"/>possit fieri recompensatio pro ipso,
<lb ed="#Qd"/>patet. Peccans enim mortaliter amisit infinitum
<lb ed="#Qd"/>bonum; sed nulla recompensatione potest haberi
<lb ed="#Qd"/>quod ponderet et sit aequale infinito bono; et
<lb ed="#Qd"/>sicut<!--n--> dicit <name ref="#Anselm">Anselmus</name><!--4-->: <quote xml:id="ahsh-l3p1in1t1q1c2-Qd1e220">Non sufficit pro culpa
<lb ed="#Qd"/>reddere, quod ablatum est, sed pro iniuria illata
<lb ed="#Qd"/>plus reddere quam abstulit; unde qui salutem<!--o-->
<lb ed="#Qd"/>laedit alterius, non sufficit si salutem restituat,
<lb ed="#Qd"/>nisi pro illa iniuria aliquid recompenset</quote>. Ex
<lb ed="#Qd"/>quo relinquitur quod non potest fieri recompen<lb ed="#Qd"/>satio;
ergo nec<!--p--> potest fieri<!--q--> remissio de illo;
<lb ed="#Qd"/>ergo est irremediabile.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p1in1t1q1c2-d1e239">
<lb ed="#Qd"/>II. Consequenter ostenditur quod peccatum
<lb ed="#Qd"/>Adae sit irremediabile<!--5-->, etc: 1. Omne peccatum,
<lb ed="#Qd"/>quod est in Spiritum Sanctum, est irremediabile.
<lb ed="#Qd"/>Dicit <name>Gregorius</name><!--6--> quod<!--r--> est peccare in Patrem,
<lb ed="#Qd"/>est peccare in Filium<!--s-->, est peccare in Spiritum
<lb ed="#Qd"/>Sanctum; et quia Patri attribuitur potentia, Filio
<lb ed="#Qd"/>sapientia, Spiritui Sancto bonitas, peccatum in
<lb ed="#Qd"/>Patrem est ex infirmitate, peccatum in Filium
<lb ed="#Qd"/>ex ignorantia, sed peccatum in Spiritum Sanctum
<pb ed="#Qd" n="9"/>
<cb ed="#Qd" n="a"/>
<lb ed="#Qd"/>est<!--a--> ex certa malitia. Sed peccatum<!--b--> ex certa
<lb ed="#Qd"/>malitia est irremediabile; et peccatum Adae est
<lb ed="#Qd"/>huiusmodi; ergo est irremediabile. - Quod
<lb ed="#Qd"/>autem<!--c--> peccatum Adae sit tale, patet,
<lb ed="#Qd"/>quia<!--d--> non peccavit ex infirmitate, cum nullam
<lb ed="#Qd"/>haberet infirmitatem eum ad peccatum impellen<lb ed="#Qd"/>tem<!--e-->;
item, nec ex ignorantia, quia non erat
<lb ed="#Qd"/>ignorans, sed <quote xml:id="ahsh-l3p1in1t1q1c2-Qd1e282">spirituali mente praeditus</quote>, sicut
<lb ed="#Qd"/>dicit <name ref="#Augustine">Augustinus</name><!--1-->; unde bene scivit se pec<lb ed="#Qd"/>care;
ergo peccavit irremediabiliter.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p1in1t1q1c2-d1e293">
<lb ed="#Qd"/>2. Item, hoc idem videtur comparando peccatum
<lb ed="#Qd"/>hominis ad peccatum angeli. Peccatum enim Adae
<lb ed="#Qd"/>et peccatum angeli iuerunt proportionalia et in
<lb ed="#Qd"/>eodem genere, quia uterque peccavit per super<lb ed="#Qd"/>biam:
cum<!--f--> homo peccavit appetendo scientiam
<lb ed="#Qd"/>divinam, angelus<!--g--> peccavit appetendo omnipo<lb ed="#Qd"/>tentiam.
Unde dixit, <title>Isai.</title> 14, 13: <quote>Ascendam in cae<lb ed="#Qd"/>lum,
super astra exaltabo solium meum</quote> etc. Ergo
<lb ed="#Qd"/>proportionalia sunt peccatum hominis et pecca<lb ed="#Qd"/>tum
angeli in genere peccati.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p1in1t1q1c2-d1e317">
<lb ed="#Qd"/>3. Item, secundum<!--h--> circumstantias, quae sunt
<lb ed="#Qd"/>liberum arbitrium in utroque, et aversio a Deo et
<lb ed="#Qd"/>conversio ad commutabile bonum. Liberum enim
<lb ed="#Qd"/>arbitrium angeli non excedit in infinitum liberum
<lb ed="#Qd"/>arbitrium hominis; similiter nec aversio aversio<lb ed="#Qd"/>nem,
nec conversio conversionem in<!--i--> infinitum
<lb ed="#Qd"/>excedit; ergo peccatum unius non excedit pec<lb ed="#Qd"/>catum
alterius in infinitum; sed peccatum irre<lb ed="#Qd"/>mediabile
excedit in infinitum peccatum reme<lb ed="#Qd"/>diabile;
ergo, si peccatum angeli est irremedia<lb ed="#Qd"/>bile,
videtur quod peccatum hominis, cum pro<lb ed="#Qd"/>portionale
sit, similiter sit irremediabile.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p1in1t1q1c2-d1e346">
<lb ed="#Qd"/>4. Item, hoc idem ostenditur comparando effec<lb ed="#Qd"/>tum
peccati hominis ad effectum peccati angeli.
<lb ed="#Qd"/>Effectus enim peccati angeli<!--k--> fuit nocere, quia
<lb ed="#Qd"/>sicut dicit <name ref="#Augustine">Augustinus</name>, in libro <title>De natura
<lb ed="#Qd"/>boni</title><!--2-->, <quote xml:id="ahsh-l3p1in1t1q1c2-Qd1e362">malum non dicitur nisi quia nocet</quote>. Sed
<lb ed="#Qd"/>plus nocuit peccatum Adae quam peccatum an<lb ed="#Qd"/>geli;
ergo magis malum; ergo irremediabilius. -
<lb ed="#Qd"/>Quod autem peccatum Adae plus no<lb ed="#Qd"/>cuerit
quam peccatum angeli, probatur
<lb ed="#Qd"/>sic, <title>Rom.</title> 5, 12: <quote>Per unum hominem in omnes
<lb ed="#Qd"/>homines mors pertransiit, in quo omnes peccave<lb ed="#Qd"/>runt</quote>.
Omnibus ergo hominibus nocuit peccatum
<lb ed="#Qd"/>Adae; sed peccatum angeli non nocuit nisi tan<lb ed="#Qd"/>tum
uni personae, scilicet ipsi personae peccan<lb ed="#Qd"/>tis;
ergo peccatum hominis plus nocuit.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p1in1t1q1c2-d1e387">
<lb ed="#Qd"/>5. Item, hoc idem videtur comparando pec<lb ed="#Qd"/>catum
ad peccantem. Peccatum angeli dicitur
<cb ed="#Qd" n="b"/>
<lb ed="#Qd"/>irremediabile; aut ergo quia Deus non potest re<lb ed="#Qd"/>parare
aut quia impossibile est<!--a--> eum reparari. Non
<lb ed="#Qd"/>quia Deus non potest reparare ipsum, quia hoc di<lb ed="#Qd"/>cere
esset contumelia divinae potentiae; ergo hoc
<lb ed="#Qd"/>est quia non potest reparari. Sed tunc obicitur:
<lb ed="#Qd"/>nam sicut liberum arbitrium hominis est ad bo<lb ed="#Qd"/>num
et ad malum, ita<!--b--> et angeli; ergo ita po<lb ed="#Qd"/>test
poenitere sicut homo; ergo non est maior
<lb ed="#Qd"/>causa in angelo quam in homine quare peccatum
<lb ed="#Qd"/>angeli sit irremediabile; ergo si est irremedia<lb ed="#Qd"/>bile,
et peccatum hominis erit<!--c--> irremediabile.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p1in1t1q1c2-d1e421">
<lb ed="#Qd"/>6. Si dicatur quod hoc non est verum, quia
<lb ed="#Qd"/>liberum arbitrium in homine est secundum con<lb ed="#Qd"/>versionem
ad bonum et reversionem ad bonum
<lb ed="#Qd"/>post lapsum, liberum autem arbitrium in angelo
<lb ed="#Qd"/>est secundum possibilitatem conversionis ad bo<lb ed="#Qd"/>num
et non reversionis ad bonum post lapsum,
<lb ed="#Qd"/>propter quod poenitere non potest, et ideo pec<lb ed="#Qd"/>catum
eius irremediabile est — contra: Fa<lb ed="#Qd"/>cultas
liberi arbitrii in angelo dignior est quam
<lb ed="#Qd"/>in homine, quia est immediatius a Deo, et etiam<!--d-->
<lb ed="#Qd"/>est angelus dignior creatura<!--e--> quam homo. Sed<!--f-->
<lb ed="#Qd"/>si in libero arbitrio hominis non possit<!--g--> esse
<lb ed="#Qd"/>potestas revertendi ad bonum post lapsum, sub<lb ed="#Qd"/>trahetur
ab ipso dignitas liberi arbitri: hoc enim
<lb ed="#Qd"/>est de dignitate liberi arbitrii quod sic<!--h--> habeat
<lb ed="#Qd"/>duplicem potentiam; sed quidquid est dignitatis,
<lb ed="#Qd"/>datum est angelo et etiam plus quam homini<!--i-->;
<lb ed="#Qd"/>ergo est ponere istam duplicem potentiam in li<lb ed="#Qd"/>bero
arbitrio angeli; ergo angelus post lapsum
<lb ed="#Qd"/>potest reverti ad bonum; ergo culpa eius<!--k--> est
<lb ed="#Qd"/>remediabilis<!--l-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p1in1t1q1c2-d1e469">
<lb ed="#Qd"/>7. Si dicatur quod natura<!--m--> angeli est im<lb ed="#Qd"/>mutabilis<!--n-->
et similiter potentia eius, quia po<lb ed="#Qd"/>tentia
sequitur naturam<!--3-->, et ideo, quando conver<lb ed="#Qd"/>titur
ad aliquid, immutabiliter<!--o--> se habet ad illud
<lb ed="#Qd"/>nec potest ipsum detestari et, cum eligit<!--p--> malum,
<lb ed="#Qd"/>immutabiliter adhaeret illi, et propter hoc pecca<lb ed="#Qd"/>tum
eius est irremediabiie, e contrario vero est
<lb ed="#Qd"/>de homine - sed contra hoc sic obicitur, quia,
<lb ed="#Qd"/>sicut <name ref="#Augustine">Augustinus</name><!--4--> dicit, eo sunt angeli im<lb ed="#Qd"/>mutabiles,
quo ad Deum convertuntur; ergo per
<lb ed="#Qd"/>naturam propriam non sunt immutabiles.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p1in1t1q1c2-d1e499">
<lb ed="#Qd"/>[Solutio]: Circa solutionem praesentis quae<lb ed="#Qd"/>stionis,
absque praeiudicio sententiae melioris,
<lb ed="#Qd"/>notandum est plures causas concurrere ad irre<lb ed="#Qd"/>parabilitaiem
angelicae naturae et ad reparabili<lb ed="#Qd"/>tatem<!--q-->
humanae naturae. Hae autem videntur
<lb ed="#Qd"/>accipi pluribus modis: quantum ad proprietatem
<pb ed="#Qd" n="10"/>
<cb ed="#Qd" n="a"/>
<lb ed="#Qd"/>liberi arbitrii. quantum ad conditionem naturae,
<lb ed="#Qd"/>quantum ad qualitatem peccati, quantum ad or<lb ed="#Qd"/>dinem
divinae iustitiae et quantum ad congrui<lb ed="#Qd"/>tatem
misericordiae.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p1in1t1q1c2-d1e528">
<lb ed="#Qd"/>Inde<!--a-->, quantum ad proprietatem li<lb ed="#Qd"/>beri
arbitrii, secundum <name ref="#Augustine">Augustinum</name><!--1-->, est
<lb ed="#Qb"/><quote xml:id="ahsh-l3p1in1t1q1c2-Qd1e537">facultas voluntatis et rationis</quote> dupliciter: consi<lb ed="#Qd"/>derando
proprietatem voluntatis et proprietatem
<lb ed="#Qd"/>rationis. Quantum ad proprietatem voluntatis vi<lb ed="#Qd"/>debatur
secundum aliquos differre homo et an<lb ed="#Qd"/>gelus,
quia liberum arbitrium hominis ante electio<lb ed="#Qd"/>nem
voluntatis et post electionem se habet muta<lb ed="#Qd"/>biliter,
liberum arbitrium angeli ante electionem se
<lb ed="#Qd"/>habet mutabiliter, post electionem vero se habet
<lb ed="#Qd"/>immutabiliter<!--2-->. Et hac ratione in summo gradu
<lb ed="#Qd"/>est liberum arbitrium in Deo, in intimo autem
<lb ed="#Qd"/>gradu<!--b--> est in homine. Si ergo<!--c--> est liberum ar<lb ed="#Qd"/>bitrium
in angelo, necesse est ut sit medio modo
<lb ed="#Qd"/>se habens. Et ita, cum dicitur liberum arbitrium
<lb ed="#Qd"/>in Deo immutabiliter se habere<!--d--> ad bonum et
<lb ed="#Qd"/>ante electionem et post<!--e-->, liberum arbitrium in
<lb ed="#Qd"/>homine<!--f--> mutabiliter ante et post<!--g-->, ergo liberum
<lb ed="#Qd"/>arbitrium angeli se habebit medio modo, scilicet
<lb ed="#Qd"/>mutabiliter ad bonum ante electionem et immu<lb ed="#Qd"/>tabiliter<!--h-->
post: potest enim eligere et non eli<lb ed="#Qd"/>gere;
sed quidquid illud sit, sive bonum sive
<lb ed="#Qd"/>malum<!--i-->, non potest illud detestari postquam ele<lb ed="#Qd"/>gerit.
Ex quo patet quod non potest poenitere
<lb ed="#Qd"/>sive per poenitentiam culpam delere, quae est
<lb ed="#Qd"/>detestatio mali; et ita relinquitur quod culpa eius
<lb ed="#Qd"/>non potest remitti, sicut culpa hominis. — Item,
<lb ed="#Qd"/>quantum ad proprietatem rationis patet, quia
<lb ed="#Qd"/>in libero arbitrio est iudicium de bono, sed dif<lb ed="#Qd"/>ferenter
in homine et in angelo, quia, sicut di<lb ed="#Qd"/>cit
<name>Dionysius</name><!--3-->, <quote xml:id="ahsh-l3p1in1t1q1c2-Qd1e601">intellectus angeli deiformis<!--k-->
<lb ed="#Qd"/>est</quote>, et hoc est quia supra tempus, et ita ac<lb ed="#Qd"/>cipit
totum simul et non hoc post illud vel hoc
<lb ed="#Qd"/>ex illo, et ideo dicitur<!--4--> angelus intellectualis sub<lb ed="#Qd"/>stantia.
Sed intellectus hominis est in tempore,
<lb ed="#Qd"/>et ita conferendo accipit; unde non accipit to<lb ed="#Qd"/>tum
simul, sed unum post aliud et unum ex alio,
<lb ed="#Qd"/>sicut ex praemissis accipit conclusionem; et ideo
<lb ed="#Qd"/>homo dicitur rationalis substantia, quia ratio est
<lb ed="#Qd"/>virtus collativa unius ex<!--l--> alio. Qualis<!--m--> ergo est
<lb ed="#Qd"/>comparatio simplicis ad compositum et puncti ad
<lb ed="#Qd"/>lineam in essendo, talis est comparatio intellectus
<cb ed="#Qd" n="b"/>
<lb ed="#Qd"/>angelici ad intellectum hominis in intelligendo
<lb ed="#Qd"/>et in<!--n--> iudicando. Cum ergo iudicium fiat ab
<lb ed="#Qd"/>intellectu, patet quod angelus secundum statum
<lb ed="#Qd"/>suae conditionis iudicat de re non in tempore et
<lb ed="#Qd"/>de re tota simul, et iudicando de ipsa, videt eam
<lb ed="#Qd"/>totam simul; ergo certissime iudicat. Si ergo
<lb ed="#Qd"/>peccat<!--o--> in iudicando<!--p-->, patet quod peccat ex cer<lb ed="#Qd"/>tissima<!--q-->
malitia; nullo ergo modo potest excu<lb ed="#Qd"/>sari;
ergo eius peccatum est irremediabile. Non
<lb ed="#Qd"/>autem sic est de homine. Unde cum totam rem
<lb ed="#Qd"/>non simul videat, potest deci in suo iudicio,
<lb ed="#Qd"/>et ita, cum peccatum eius aliquo modo possit
<lb ed="#Qd"/>excusari, non est irremediabile. Unde <title>Gen.</title> 6, 3:
<lb ed="#Qd"/><quote>Non permanebit<!--r--> spiritus meus in homine, quia
<lb ed="#Qd"/>caro est</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p1in1t1q1c2-d1e663">
<lb ed="#Qd"/>Item, quantum ad conditionem natu<lb ed="#Qd"/>rae,
patet quod angelus non est reparabilis sicut
<lb ed="#Qd"/>homo. Unde <name ref="#Anselm">Anselmus</name><!--5-->, II libro <title>Cur Deus
<lb ed="#Qd"/>homo</title>: <quote xml:id="ahsh-l3p1in1t1q1c2-Qd1e677">Homo per alium hominem, qui non esset
<lb ed="#Qd"/>sui generis, non<!--s--> debuit reparari</quote>. Et cum non
<lb ed="#Qd"/>sint omnes angeli unius generis, patet quod non
<lb ed="#Qd"/>fuit possibilis haec reparatio in angelo sicut fuit
<lb ed="#Qd"/>in homine.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p1in1t1q1c2-d1e689">
<lb ed="#Qd"/>Item, quantum ad qualitatem peccati
<lb ed="#Qd"/>variatur<!--t--> consideratio tripliciter: attendendo ge<lb ed="#Qd"/>nus
peccati, attendendo circumstantiam peccati,
<lb ed="#Qd"/>attendendo occasionem peccati. —— Attendendo
<lb ed="#Qd"/>genus<!--6-->, tam angelus quam homo peccavit per su<lb ed="#Qd"/>perbiam,
sed differenter. Homo enim peccavit ap<lb ed="#Qd"/>petendo
omnem scientiam Dei, <title>Gen.</title> 3, 5: <quote>Eritis si<lb ed="#Qd"/>cut
dii, scientes bonum et malum</quote>; sed angelus pec<lb ed="#Qd"/>cavit
appetendo omnipotentiam, unde <title>Isai.</title> 14, 13:
<lb ed="#Qd"/><quote>Ascendam in caelum</quote> etc. In Deo enim sunt duo,
<lb ed="#Qd"/>scilicet omnipotentia et omnisapientia. Omnipo<lb ed="#Qd"/>tentiam
autem suam nunquam voluit communicare
<lb ed="#Qd"/>alicui creaturae, quia secundum illam est prin<lb ed="#Qd"/>cipium<!--7-->;
quia ergo angelus appetiit esse princi<lb ed="#Qd"/>pium
et similis Deo<!--u--> in potentia, propter hoc
<lb ed="#Qd"/>appetiit illud ad quod nullo modo erat ordinatus;
<lb ed="#Qd"/>et propter hoc non habet excusationem aliquam,
<lb ed="#Qd"/>et propter hoc peccatum eius est irremediabile.
<lb ed="#Qd"/>Scientiam autem omnem vult communicare crea<lb ed="#Qd"/>turae:
ad illam enim est homo ordinatus in glo<lb ed="#Qd"/>ria,
sed non ad potentiam omnium; unde et
<lb ed="#Qd"/>Christus, secundum quod homo, non habuit om<lb ed="#Qd"/>nipotentiam,
sed habuit<!--v--> omniscientiam. Quia
<pb ed="#Qd" n="11"/>
<cb ed="#Qd" n="a"/>
<lb ed="#Qd"/>ergo summa inordinatio est appetere illud ad quod
<lb ed="#Qd"/>nulla creatura est ordinata, homo autem erat or<lb ed="#Qd"/>dinatus
ad scientiam, quam appetebat, ideo pec<lb ed="#Qd"/>catum
hominis est remediabile, peccatum angeli
<lb ed="#Qd"/>non, quia illud<!--a--> appetiit quod erat proprium
<lb ed="#Qd"/>Creatoris. — Item, attendendo circumstantiam pec<lb ed="#Qd"/>cati,
patet differentia. Nam in Adam fuit aliqua
<lb ed="#Qd"/>ignorantia: nam peccatum, quod erat mortale,
<lb ed="#Qd"/>credidit veniale, sicut dicit <name ref="#Augustine">Augustinus</name><!--1-->; unde
<lb ed="#Qd"/>non tantum<!--b--> credidit peccare quantum peccavit;
<lb ed="#Qd"/>angelus autem non habuit ignorantiam in pec<lb ed="#Qd"/>cando;
intellectus enim<!--c--> hominis carne obum<lb ed="#Qd"/>bratus
erat, unde defecit a luce veritatis<!--d-->; prop<lb ed="#Qd"/>ter
illam obumbrantiam non poterat ita iudicare
<lb ed="#Qd"/>de facili, et propter hoc non peccavit in Spiri<lb ed="#Qd"/>tum
Sanctum sicut angelus. Item, habuit propo<lb ed="#Qd"/>situm
poenitendi et petendi veniam de peccato,
<lb ed="#Qd"/>quod credidit esse veniale, angelus autem non;
<lb ed="#Qd"/>et propter hoc<!--e--> peccavit in Spiritum Sanctum,
<lb ed="#Qd"/>homo non, et tale peccatum irremediabile est. —
<lb ed="#Qd"/>Item<!--f-->, attendendo occasionem peccati, similiter
<lb ed="#Qd"/>patet quod<!--g--> homo non peccavit seipso, sed alio
<lb ed="#Qd"/>mediante, scilicet uxore; uxor similiter se ipsa
<lb ed="#Qd"/>non peccavit, sed suasa a serpente. Iustum ergo
<lb ed="#Qd"/>videtur ut qui per alium cecidit, per alium rele<lb ed="#Qd"/>vetur;
sed angelus per se ipsum peccavit, et
<lb ed="#Qd"/>propter hoc per alterum relevari non debuit, nec
<lb ed="#Qd"/>etiam se ipso potuit, sicut dictum est<!--2-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p1in1t1q1c2-d1e811">
<lb ed="#Qd"/>Item, quantum ad congruitatem divi<lb ed="#Qd"/>nae
iustitiae sumitur ratio, quia in homine
<lb ed="#Qd"/>uno erat tota species humana nec<!--h--> adhuc multipli<lb ed="#Qd"/>cata,
sed postea multiplicanda in aliis. Sed in an<lb ed="#Qd"/>gelo
peccante non erat tota natura angelica, immo
<lb ed="#Qd"/>iam tota multiplicata erat. Et propter hoc divinae
<lb ed="#Qd"/>iustitiae congruum fuit ut non statim puniret vel
<lb ed="#Qd"/>iudicaret hominem quam cito peccavit, donec spe<lb ed="#Qd"/>cies
humana multiplicaretur et maxime numerus
<lb ed="#Qd"/>electorum, et tunc iudicarentur et punirentur qui
<lb ed="#Qd"/>essent puniendi. Sed statim debuit punire ange<lb ed="#Qd"/>lum;
unde dilatio ista non habuit locum in angelo,
<lb ed="#Qd"/>sicut in homine. Et propter hoc angelus statim fuit
<lb ed="#Qd"/>iudicatus, homo vero<!--i--> puniendus iudicabitur<!--k-->
<lb ed="#Qd"/>post multiplicationem<!--l--> speciei humanae, et hoc
<lb ed="#Qd"/>erit post mortem iudicio particulari vel in fine
<lb ed="#Qd"/>post multiplicationem electorum iudicio generali,
<lb ed="#Qd"/>et tunc nullum erit remedium, sicut nec angeli
<lb ed="#Qd"/>est modo. Et hoc est quod dicit <name>Damasce<lb ed="#Qd"/>nus</name><!--3-->:
<quote>Quod est homini mors, hoc est angelo
<lb ed="#Qd"/>casus</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p1in1t1q1c2-d1e859">
<cb ed="#Qd" n="b"/>
<lb ed="#Qd"/>Item, quantum ad exigentiam divinae
<lb ed="#Qd"/>misericordiae sumitur alia ratio, et ita<!--a--> sunt
<lb ed="#Qd"/>in universo octo rationes. Et hoc patet, quia in
<lb ed="#Qd"/>primo homine erat<!--b--> tota natura humana, ideo ipso
<lb ed="#Qd"/>perdito tota esset natura perdita et corrupta;
<lb ed="#Qd"/>sed non esset decens divinae misericordiae et
<lb ed="#Qd"/>summae bonitati ut naturam rationalem humanam
<lb ed="#Qd"/>ex toto perire sineret, et ideo non punivit statim
<lb ed="#Qd"/>primum hominem. Sed corrupto angelo et perdito
<lb ed="#Qd"/>non est cum illo tota angelica natura perdita et
<lb ed="#Qd"/>corrupta, quia non tota erat in illo, et quia cor<lb ed="#Qd"/>ruptio
angeli fuit corruptio unius personae, ideo
<lb ed="#Qd"/>non habuit remedium sui peccati sicut homo.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p1in1t1q1c2-d1e892">
<lb ed="#Qd"/>[Ad obiecta]: I. 1. Ad primam rationem,
<lb ed="#Qd"/>per quam ostenditur<!--c--> quod <mentioned>omne peccatum
<lb ed="#Qd"/>mortale est irremediabile</mentioned>, dicendum<!--d--> quod ir<lb ed="#Qd"/>remediabile
dicitur tripliciter<!--4--> sicut et invisibile,
<lb ed="#Qd"/>scilicet<!--e--> negative, privative<!--f--> et contrarie. Irre<lb ed="#Qd"/>mediabile
negative est<!--g-->, quod nullo modo potest
<lb ed="#Qd"/>remitti; irremediabile privative est, quod non ha<lb ed="#Qd"/>bet
aliquid dignum per quod debeat remitti; ir<lb ed="#Qd"/>remediabile
contrarie est<!--h-->, quod habet contrariam
<lb ed="#Qd"/>dispositionem ad remittendum, cum<!--i--> qua nullo
<lb ed="#Qd"/>modo potest remitti. Primo modo dicitur irreme<lb ed="#Qd"/>diabile
peccatum angeli et peccatum damnato<lb ed="#Qd"/>rum.
Tertio modo<!--k--> dicuntur irremissibilia<!--l--> pec<lb ed="#Qd"/>cata
in Spiritum Sanctum<!--5-->, scilicet desperatio,
<lb ed="#Qd"/>praesumptio, invidentia<!--m--> fraternae gratiae, pro<lb ed="#Qd"/>positum
non poenitendi<!--n-->, peccata ex certa ma<lb ed="#Qd"/>litia.
Ista enim sunt sub dispositionibus contra<lb ed="#Qd"/>riis
ad remissionem, illis autem ablatis possunt
<lb ed="#Qd"/>remitti. Unde ad hoc quod Deus remittat despe<lb ed="#Qd"/>rationem,
oportet quod<!--o--> habeatur Spes; et si<lb ed="#Qd"/>militer
praesumenti exigitur quod habeat timo<lb ed="#Qd"/>rem
quod Deus puniat pro peccatis; similiter
<lb ed="#Qd"/>autem et peccatum ex certa malitia non habens
<lb ed="#Qd"/>colorem excusationis, hoc modo dicitur irremis<lb ed="#Qd"/>sibile.
Secundo modo dicitur omne peccatum
<lb ed="#Qd"/>mortale irremissibile, quia<!--p--> nullum mortale ha<lb ed="#Qd"/>bet
aliquid, per quod sit<!--q--> dignum remissione.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p1in1t1q1c2-d1e953">
<lb ed="#Qd"/>2. Ad hoc ergo quod obicitur quod <mentioned>homo
<lb ed="#Qd"/>non potest satisfacere de<!--r--> peccato mortali</mentioned>: di<lb ed="#Qd"/>cendum
quod verum est quod<!--s--> de se non habet
<lb ed="#Qd"/>unde possit satisfacere, nisi Deus det illud. Ha<lb ed="#Qd"/>bet
enim posse recipiendi a Deo illud per quod
<lb ed="#Qd"/>satisfaciat de peccato mortali, scilicet gratiam a
<lb ed="#Qd"/>Deo: Deus enim semper corda irradiat, paratus
<lb ed="#Qd"/>dare, unde possumus satisfacere pro<!--t--> peccato
<lb ed="#Qd"/>mortali. Et cum infinita requiratur satisfactio pro
<pb ed="#Qd" n="12"/>
<cb ed="#Qd" n="a"/>
<lb ed="#Qd"/>peccato mortali, concedendum quod non posset
<lb ed="#Qd"/>fieri satisfactio ab homine pro illo, nisi ab infi<lb ed="#Qd"/>nito
bono, quod est Deus, acciperet homo divi<lb ed="#Qd"/>nam
gratiam, per quam fit satisfactio et recom<lb ed="#Qd"/>pensatio<!--a-->
pro peccato mortali.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p1in1t1q1c2-d1e990">
<lb ed="#Qd"/>Et per<!--b--> hoc patet solutio ad ea quae obiciun<lb ed="#Qd"/>tur
de peccato mortali in generali.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p1in1t1q1c2-d1e997">
<lb ed="#Qd"/>II. 1. Ad illud<!--c--> quod obicitur de peccato
<lb ed="#Qd"/>Adae dicendum quod peccatum Adae non fuit
<lb ed="#Qd"/>in Spiritum Sanctum, sed habuit excusationem,
<lb ed="#Qd"/>scilicet ignorantiam quantitatis peccati.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p1in1t1q1c2-d1e1009">
<lb ed="#Qd"/>4. Ad aliud<!--d--> dicendum quod plus nocere di<lb ed="#Qd"/>citur
dupliciter, scilicet quantitative vel qualita<lb ed="#Qd"/>tive.
Peccatum ergo Adae plus nocuit quantita<lb ed="#Qd"/>tive,
quia pluribus nocuit; sed non tantum nocuit
<lb ed="#Qd"/>qualitative quantum peccatum angeli, quia secun<lb ed="#Qd"/>dum
intensionem<!--e--> nocumenti, quod attenditur
<lb ed="#Qd"/>in irremissibilitate<!--f-->, non tantum nocuit peccatum
<lb ed="#Qd"/>Adae, et secundum intensionem<!--g--> illam attenditur
<lb ed="#Qd"/>maioritas nocumenti<!--h--> peccati.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p1in1t1q1c2-d1e1031">
<cb ed="#Qd" n="b"/>
<lb ed="#Qd"/>3. Ad aliud dicendum quod liberum arbi<lb ed="#Qd"/>trium
in homine et in angelo omnino improper<lb ed="#Qd"/>tionalia
sunt sicut<!--i--> finitum et infinitum, ut dic<lb ed="#Qd"/>tum
est<!--1-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p1in1t1q1c2-d1e1044">
<lb ed="#Qd"/>5. Ad aliud dicendum quod peccatum angeli
<lb ed="#Qd"/>dicitur irremissibile, non quia Deus non posset
<lb ed="#Qd"/>ipsum remittere, sed quia ipsum non potest re<lb ed="#Qd"/>mitti,
tum<!--k--> propter genus peccati, tum<!--l--> prop<lb ed="#Qd"/>ter
conditiones et circumstantias dictas; tamen<!--m-->
<lb ed="#Qd"/>Deus posset ipsum remittere mutando naturam
<lb ed="#Qd"/>angeli.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p1in1t1q1c2-d1e1062">
<lb ed="#Qd"/>6. Ad aliud, quod obicitur quod <mentioned>dignitatis<!--n-->
<lb ed="#Qd"/>est in homine reverti ad bonum per liberum ar<lb ed="#Qd"/>bitrium</mentioned>:
dicendum quod hoc est verum, sed
<lb ed="#Qd"/>non esset hoc dignitatis in Deo<!--o--> ut mutaret il<lb ed="#Qd"/>lud
quod elegit per liberum arbitrium divinum;
<lb ed="#Qd"/>nec etiam in angelo, quia hoc poneret aequa<lb ed="#Qd"/>lem
mutabilitatem naturae in angelo et<!--p--> in ho<lb ed="#Qd"/>mine.
Unde hoc non est dignitatis simpliciter,
<lb ed="#Qd"/>sed solum in subiecto, quod est homo<!--q-->.
</p>
</div>
</body>
</text>
</TEI>