-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 2
/
ahsh-l3p2in2q1c1.xml
337 lines (337 loc) · 21.9 KB
/
ahsh-l3p2in2q1c1.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>III, P. 2, Inq. 2, Q. 1, C. 1</title>
<author ref="#AlexanderOfHales">Alexander of Hales</author>
<respStmt>
<name xml:id="JW">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>TEI encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>III, P. 2, Inq. 2, Q. 1, C. 1</title>
<date when="2017-10-16">October 16, 2017</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority><ref target="https://www.earlyfranciscans.com">ERC Project 714427: Authority and Innovation in Early Franciscan Thought</ref></authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0">Creative Commons Attribution 4.0 International</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="Qd" n="quaracchi1948d">Quaracchi 1948, Volume 4</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-critical-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a critical edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2017-10-16" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on"/>
</front>
<body>
<div xml:id="ahsh-l3p2in2q1c1">
<head xml:id="ahsh-l3p2in2q1c1-Hd1e102">III, P. 2, Inq. 2, Q. 1, C. 1</head>
<head xml:id="ahsh-l3p2in2q1c1-Hd1e105" type="question-title">AN LEX NATURALIS SIT RATIONALI CREATURAE INDITA.</head>
<p xml:id="ahsh-l3p2in2q1c1-d1e108">
<pb ed="#Qd" n="338"/>
<lb ed="#Qd"/>Ad primum ergo arguitur sic: a. <title>Rom.</title> 2, 14:
<lb ed="#Qd"/><quote xml:id="ahsh-l3p2in2q1c1-Qd1e116" source="http://scta.info/resource/rom2_14">Cum Enim gentes, quae Legem non habent, na<lb ed="#Qd"/>turaliter
ea quae Legis sunt faciunt</quote>, <title>Glossa</title><!--1-->:
<lb ed="#Qb"/><quote xml:id="ahsh-l3p2in2q1c1-Qd1e121">Etsi non habent legem scriptam, habent tamen
<lb ed="#Qd"/>legem naturalem, qua<!--b--> quisque intelligit et sibi
<lb ed="#Qd"/>conscius est quid bonum et quid malum</quote>. Ex
<lb ed="#Qd"/>quo patet quod lex naturalis est.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in2q1c1-d1e132">
<lb ed="#Qd"/>b. Secunda ratio. Ibidem ad <title>Rom.</title><!--2-->, dicitur:
<lb ed="#Qd"/><quote>Opus Legis scriptum in cordibus suis</quote>, <title>Glossa</title><!--3-->:
<lb ed="#Qb"/><quote xml:id="ahsh-l3p2in2q1c1-Qd1e138">Id est, firmiter impressum rationi eorum, dum
<lb ed="#Qd"/>illa opera laudant quae Lex iubet, illa dam<lb ed="#Qd"/>nant<!--c-->
quae Lex prohibet</quote>. Ergo, cum hoc sit
<lb ed="#Qd"/>naturale cuilibet homini, patet quod lex natu<lb ed="#Qd"/>ralis
est.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in2q1c1-d1e150">
<lb ed="#Qd"/>c. Tertia ratio. <title>Eccli.</title> 17<!--d-->, 9: <quote>Addidit illis di<lb ed="#Qd"/>sciplinam
et<!--e--> legem vitae</quote>, <title>Glossa</title><!--4-->: <quote xml:id="ahsh-l3p2in2q1c1-Qd1e156">Natura<lb ed="#Qd"/>lem,
quam dedit homini, ut subiceretur suo<!--f--> Crea<lb ed="#Qd"/>tori
et bonorum operum in se honorificentiam
<lb ed="#Qd"/>custodiret</quote>. Ergo lex naturalis est<!--g-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in2q1c1-d1e167">
<lb ed="#Qd"/>d. Quarta ratio. Est lex naturalis in irratio<lb ed="#Qd"/>nali<!--h-->
creatura insensibili<!--i-->, qua dirigitur in finem;
<lb ed="#Qd"/>unde <title>Ierem.</title> 31, 36: <quote>Si defecerint leges istae</quote>, sci<lb ed="#Qd"/>licet<!--k-->
solis et lunae et stellarum et caeli. Ex quo
<lb ed="#Qd"/>patet quod<!--l--> sunt leges caeli et terrae. Similiter
<lb ed="#Qd"/>est<!--m--> lex innata irrationali creaturae sensibili, se<lb ed="#Qd"/>cundum
quod<!--n--> <title>Isidorus</title><!--5--> dicit quod <quote xml:id="ahsh-l3p2in2q1c1-Qd1e184">lex na<lb ed="#Qd"/>turalis
est quam natura docuit omnia animantia</quote>.
<lb ed="#Qd"/>Perfectior autem est creatura rationalis omnibus
<lb ed="#Qd"/>istis; ergo necesse est ponere quod habeat legem
<lb ed="#Qd"/>naturaliter<!--o--> sibi inditam, qua dirigatur et regu<lb ed="#Qd"/>letur
in suum finem; ergo lex naturalis univer<lb ed="#Qd"/>saliter
habet esse.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in2q1c1-d1e201">
<lb ed="#Qd"/>e. Quinta ratio. Rationalis creatura est debi<lb ed="#Qd"/>trix
voluntarie faciendi bonum et vitandi malum.
<lb ed="#Qd"/>Si ergo non potest tacere bonum et vitare ma<lb ed="#Qd"/>lum
voluntarie<!--a--> nisi prius cognoverit, ergo na<lb ed="#Qd"/>turaliter
habet notionem<!--b--> faciendi bonum, et vi<lb ed="#Qd"/>tandi
malum; hoc<!--c--> autem legem naturalem di<lb ed="#Qd"/>cimus
per quam hoc cognoscit.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in2q1c1-d1e219">
<lb ed="#Qd"/>f. Sexta ratio. Quoniam sicut anima nata est
<lb ed="#Qd"/>ad cognoscendum verum, ita<!--d--> nata est ad ope<lb ed="#Qd"/>randum
bonum. Si ergo<!--e--> principia cognoscendi
<lb ed="#Qd"/>verum sunt innata naturae cuiuslibet discentis<!--f-->,
<lb ed="#Qd"/>et principia iaciendi bonum. Cum ergo sit anima
<lb ed="#Qd"/>debitrix faciendi bonum et fugiendi malum, ergo
<lb ed="#Qd"/>habet principia innata, per quae reguletur in fa<lb ed="#Qd"/>ciendo
bonum et fugiendo malum, de quibus est
<lb ed="#Qd"/>lex quae<!--g--> naturalis dicitur.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in2q1c1-d1e241">
<lb ed="#Qd"/>g. Septima ratio. <title>Ierem.</title> 5, 21: <quote>Qui habentes
<lb ed="#Qd"/>oculus non videtis</quote>, <title>Glossa</title><!--6-->: <quote xml:id="ahsh-l3p2in2q1c1-Qd1e247">Dat intelligere
<lb ed="#Qd"/>quod absque praecepto naturaliter debemus<!--h--> in<lb ed="#Qd"/>telligere
quae<!--i--> recta sunt</quote>. Ergo habemus legem
<lb ed="#Qd"/>naturaliter ad hoc nobis inditam.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in2q1c1-d1e257">
<lb ed="#Qd"/>Ad appositum: 1. Tria sunt principia: Deus,
<lb ed="#Qd"/>voluntas et natura<!--k-->. Voluntas est supra naturam,
<lb ed="#Qd"/>Deus autem<!--l--> super utrumque; ergo voluntas est
<lb ed="#Qd"/>supra naturalia ex conditione sua; ergo et supra
<lb ed="#Qd"/>omnem legem naturae; ergo nulla est lex natu<lb ed="#Qd"/>rae
quae praesit libero arbitrio sive voluntati;
<lb ed="#Qd"/>ergo liberum arbitrium non<!--m--> habet eam; et sicut
<lb ed="#Qd"/>nec ipsam<!--n-->, ita nec alia; ergo lex naturalis non
<lb ed="#Qd"/>est indita etc., et ita non est.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in2q1c1-d1e279">
<lb ed="#Qd"/>2. Secunda ratio. <name ref="#Augustine">Augustinus</name><!--7-->: <quote xml:id="ahsh-l3p2in2q1c1-Qd1e286">Est lex
<lb ed="#Qd"/>aeterna<!--o--> nobis naturaliter impressa</quote>. Ergo<!--p--> ipsa
<pb ed="#Qd" n="339"/>
<cb ed="#Qd" n="a"/>
<lb ed="#Qd"/>habet legem aeternam sibi impressam, qua iu<lb ed="#Qd"/>dicat
omnia interiora; exterius autem habet le<lb ed="#Qd"/>gem<!--a-->
scriptam, qua iudicat exteriora, sicut legem
<lb ed="#Qd"/>Moysi et evangelicam; ergo, cum<!--b--> ista duo suf<lb ed="#Qd"/>ficiant,
vanum est<!--c--> ponere aliam legem sibi in<lb ed="#Qd"/>ditam,
quam naturalem dicamus. - Maior
<lb ed="#Qd"/>patet per <name ref="#Augustine">Augustinum</name>, in libro <title>De libero ar<lb ed="#Qd"/>bitrio</title>,
I<!--1-->, qui dicit: <quote xml:id="ahsh-l3p2in2q1c1-Qd1e316">Ut<!--d--> breviter legis aeternae,
<lb ed="#Qd"/>quae nobis impressa est, notionem explicem, haec
<lb ed="#Qd"/>est qua<!--e--> iustum est ut omnia sint ordinatissima</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in2q1c1-d1e325">
<lb ed="#Qd"/>3. Tertia ratio. <title>Eccli.</title> 15, 14: <quote>Deus ab initio
<lb ed="#Qd"/>constituit hominem et reliquit illum in manu con<lb ed="#Qd"/>silii
sui<!--f-->, adiecit mandata et praecepta sua</quote>. Sup<lb ed="#Qd"/>posito
autem quod non adderentur, nihil esset
<lb ed="#Qd"/>ei peccatum quod faceret; si ergo liberior esset
<lb ed="#Qd"/>rationalis creatura, amoto peccato quam posito
<lb ed="#Qd"/>peccato<!--g-->, quia posse peccare non est libertatis<!--2-->,
<lb ed="#Qd"/>et in summa sua libertate creatum est liberum
<lb ed="#Qd"/>arbitrium, ergo nunquam concreatum est cum
<lb ed="#Qd"/>illa nec ei inditum mandatum nec praeceptum,
<lb ed="#Qd"/>et ita nec lex<!--h-->, cum eius sit praecipere; ergo
<lb ed="#Qd"/>nec habet legem naturalem.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in2q1c1-d1e354">
<lb ed="#Qd"/>4. Quarta ratio. Liberum arbitrium absolutum
<lb ed="#Qd"/>est<!--i--> ab omni necessitate; sed lex naturalis ligat
<lb ed="#Qd"/>necessitate; ergo absolutum est ab ea. — Minor
<lb ed="#Qd"/>patet per <name ref="#Augustine">Augustinum</name>, <title>Super Genesim ad
<lb ed="#Qd"/>litteram</title><!--3-->: <quote xml:id="ahsh-l3p2in2q1c1-Qd1e370">Omnis naturae<!--k--> usitatissimus cursus
<lb ed="#Qd"/>habet quasdam naturales leges suas, secundum
<lb ed="#Qd"/>quas spiritus vitae, qui creatus est, habet quos<lb ed="#Qd"/>dam
appetitus determinatos, quos etiam mala
<lb ed="#Qd"/>voluntas non potest excedere</quote>. Sed lex, quae
<lb ed="#Qd"/>non potest excedi a voluntate, est lex necessi<lb ed="#Qd"/>tatis;
ergo lex naturalis est lex necessitatis.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in2q1c1-d1e386">
<lb ed="#Qd"/>5. Quinta ratio. Ex parte sensus non est forma
<lb ed="#Qd"/>aliqua innata ad hoc sicut regula, ut natura sensi<lb ed="#Qd"/>bilis
perveniat ad suum finem; ergo<!--l--> nec ex parte
<lb ed="#Qd"/>naturae intellectualis, cum sit perfectior quam
<lb ed="#Qd"/>sensibilis. Sed tale quid ponitur esse lex natu<lb ed="#Qd"/>ralis,
scilicet ut sit regula<!--m--> naturalis, qua anima
<lb ed="#Qd"/>cognoscat quid faciendum sit et quid non; ergo
<lb ed="#Qd"/>non est in creatura rationali nec similiter in aliis;
<lb ed="#Qd"/>ergo non est.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in2q1c1-d1e408">
<lb ed="#Qd"/>Solutio: Dicendum quod lex naturalis est, sicut
<lb ed="#Qd"/>dicit <name>Apostolus</name><!--4-->, et in creatura rationali. Nam
<lb ed="#Qd"/>sicut cognitiva habet principia veri sibi innata
<lb ed="#Qd"/>et notionem illorum, sicut hoc: <mentioned>omne totum est<!--n-->
<cb ed="#Qd" n="b"/>
<lb ed="#Qd"/>maius sua parte</mentioned> et <mentioned>de quolibet affirmatio vel
<lb ed="#Qd"/>negatio</mentioned>, ita et motiva regulam habet sibi inna<lb ed="#Qd"/>tam,
per quam regulatur in bonum; hanc autem
<lb ed="#Qd"/>legem appellamus naturalem.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in2q1c1-d1e430">
<lb ed="#Qd"/>[Ad obiecta]: 1. Ad primam rationem in
<lb ed="#Qd"/>contrarium, qua obicitur quod liberum arbitrium
<lb ed="#Qd"/>est supra<!--a--> legem naturalem: dicendum quod
<lb ed="#Qd"/>est<!--b--> lex naturalis infra liberum arbitrium et su<lb ed="#Qd"/>pra
liberum arbitrium<!--c--> et praeter liberum ar<lb ed="#Qd"/>bitrium
et cum libero arbitrio et extra liberum
<lb ed="#Qd"/>arbitrium<!--d-->. intra liberum arbitrium est, secun<lb ed="#Qd"/>dum<!--e-->
quod dicit <title>Damascenus</title><!--5-->, quod quae<lb ed="#Qd"/>dam
vires sunt quae recipiunt et obediunt libero
<lb ed="#Qd"/>arbitrio, sicut est vis generativa, quae libero ar<lb ed="#Qd"/>bitrio
subicitur, quia, si vult, homo generat, et
<lb ed="#Qd"/>si non vult, non; unde in sua potestate est non
<lb ed="#Qd"/>generare. Lex ergo<!--f--> naturalis, quae regulat mo<lb ed="#Qd"/>tum
naturae obedientis sive subiectae libero ar<lb ed="#Qd"/>bitrio,
scilicet<!--g--> huiusmodi virium, ipsa est intra
<lb ed="#Qd"/>liberum arbitrium, sicut lex generationis, et<!--h--> hoc
<lb ed="#Qd"/>sensu dicitur esse voluntas supra naturam, sci<lb ed="#Qd"/>licet
subiectam, hoc est, secundum illam partem
<lb ed="#Qd"/>qua natura ei<!--i--> subicitur; et de hac lege naturali
<lb ed="#Qd"/>dicitur<!--6--> quod <quote>ipsa est quam natura docuit omnia
<lb ed="#Qd"/>animantia</quote>, sicut est lex generationis. — Item, est<!--k-->
<lb ed="#Qd"/>lex naturalis praeter liberum arbitrium, sicut illa<!--l-->
<lb ed="#Qd"/>quae regulat motum virium quae non obediunt
<lb ed="#Qd"/>neque subiciuntur libero arbitrio, sicut vult <title>Da<lb ed="#Qd"/>mascenus</title><!--7-->,
sicut est vis digestiva, retentiva
<lb ed="#Qd"/>et huiusmodi vires naturales. Hoc modo lex na<lb ed="#Qd"/>turalis
non solum<!--m--> se extendit ad naturam inte<lb ed="#Qd"/>riorem,
sed ad omnem naturam habentem appe<lb ed="#Qd"/>titum
determinatum: secundum hanc enim est
<lb ed="#Qd"/>appetitus determinatus in unoquoque, et secun<lb ed="#Qd"/>dum
hoc est naturalis appetitus felicitatis<!--n-->; et in
<lb ed="#Qd"/>hoc sensu dicit <name ref="#Augustine">Augustinus</name>, <title>Super Genesim</title><!--8-->,
<lb ed="#Qd"/>quod sunt <quote xml:id="ahsh-l3p2in2q1c1-Qd1e509">leges secundum quas spiritus vitae
<lb ed="#Qd"/>habet appetitus determinatos, quos etiam mala
<lb ed="#Qd"/>voluntas non potest excedere</quote>. - Item, est lex na<lb ed="#Qd"/>turalis
cum ipso libero arbitrio. Hoc modo lex
<lb ed="#Qd"/>naturalis est <quote xml:id="ahsh-l3p2in2q1c1-Qd1e521">qua quisque<!--o--> intelligit et sibi con<lb ed="#Qd"/>scius
est quid bonum et quid malum<!--9--></quote>. - Item,
<lb ed="#Qd"/>est<!--p--> lex naturalis supra liberum arbitrium, et
<lb ed="#Qd"/>sic<!--q--> lex naturalis est lex<!--r--> increata, quae est lex
<lb ed="#Qd"/>illius summae naturae increatae; et sic loquitur
<lb ed="#Qd"/><title>Glossam</title> super illud ad <title>Rom.</title> 11, 24: <quote xml:id="ahsh-l3p2in2q1c1-Qd1e535" source="http://scta.info/resource/rom11_24">Tu autem
<pb ed="#Qd" n="340"/>
<cb ed="#Qd" n="a"/>
<lb ed="#Qd"/>contra naturam insertus es in bonam olivam</quote>, di<lb ed="#Qd"/>cens:
<quote>Contra illam summae<!--a--> naturae legem a
<lb ed="#Qd"/>notitia remotam, sive impiorum sive infirmorum,
<lb ed="#Qd"/>tam<!--b--> Deus nullo modo facit quam contra se
<lb ed="#Qd"/>ipsum non facit</quote>. Et hoc modo dicit <name>Augusti<lb ed="#Qd"/>nus</name>,
in libro <title>De vera religione</title><!--1-->: <quote xml:id="ahsh-l3p2in2q1c1-Qd1e557">Cum mens
<lb ed="#Qd"/>humana mutabilitatem pati: possit erroris, ap<lb ed="#Qd"/>paret
supra mentem nostram esse legem, quae<!--d-->
<lb ed="#Qd"/>veritas dicitur</quote>. — Item<!--e-->, est lex naturalis extra
<lb ed="#Qd"/>liberum arbitrium; et sic dicitur in <title>Decretis</title><!--2--> quod
<lb ed="#Qd"/>lex naturalis est quae
<cit>
<quote xml:id="ahsh-l3p2in2q1c1-Qd1e575" source="http://scta.info/resource/gd-p1d1-d1e106">in Lege et in Evangelio
<lb ed="#Qd"/>continetur<!--f--></quote>
<bibl>
<ref target="http://scta.info/resource/gd-p1d1-d1e106">Gratian, Decretum, d. 1</ref>
</bibl>
<!-- a similar instance can be found in http://scta.info/resource/gd-p1d6-d1e160 d.6, c.3 "in lege et evangelio naturale ius continetur" -->
</cit>, et hoc est, quia ipsa a lege naturali
<lb ed="#Qd"/>extrahitur, ut praecepta moralia et iudicia et huius<lb ed="#Qd"/>modi.
Sic ergo liberum arbitrium uno modo
<lb ed="#Qd"/>habet legem naturalem quae sibi concreata est
<lb ed="#Qd"/>tamquam regula, quae tamen<!--g--> supra ipsum est
<lb ed="#Qd"/>in quantum est regula ipsius.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in2q1c1-d1e601">
<lb ed="#Qd"/>2. Ad secundum dicendum quod, cum<!--h--> di<lb ed="#Qd"/>citur
<mentioned>lex aeterna nobis naturaliter impressa</mentioned>, hoc
<lb ed="#Qd"/>est notio eius, sicut patet ex verbis <name>Augustini</name>.
<lb ed="#Qd"/>Notio autem illa legis aeternae<!--i--> impressa animae
<lb ed="#Qd"/>nihil aliud est<!--k--> quam ipsa lex naturalis in anima,
<lb ed="#Qd"/>quae quidem est similitudo et imago ipsius di<lb ed="#Qd"/>vinae
legis et divinae bonitatis in anima<!--l-->. Unde
<lb ed="#Qd"/>lex naturalis est notio legis aeternae impressa
<lb ed="#Qd"/>animae. Sicut imago, quae est in sigillo, im<lb ed="#Qd"/>primens
est<!--m-->, imago autem quae est in cera<!--n-->,
<lb ed="#Qd"/>est impressa, et est<!--o--> similitudo et imago illius
<lb ed="#Qd"/>quae est in sigillo: ita est hic, quia lex ae<lb ed="#Qd"/>terna
est imprimens, lex naturalis est impressa
<lb ed="#Qd"/>animae.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in2q1c1-d1e635">
<lb ed="#Qd"/>3. Ad tertiam<!--p-->, qua obicitur quod liberum
<lb ed="#Qd"/>arbitrium esset liberius, si esset absolutum a
<lb ed="#Qd"/>lege et a<!--q--> mandatis, dicendum quod non<!--r-->. Lex
<lb ed="#Qd"/>enim naturalis noni detrahit libertati eius, sed
<lb ed="#Qd"/>est regula<!--t--> libertatis suae. <name ref="#Anselm">Anselmus</name><!--3--> autem
<lb ed="#Qd"/>dicit quod libertas non est dicenda ad id quod
<cb ed="#Qd" n="b"/>
<lb ed="#Qd"/>non expedit nec quod non decet. Ponatur au<lb ed="#Qd"/>tem
quod non esset lex vel mandatum inditum
<lb ed="#Qd"/>animae, adhuc indecens esset quod anima se
<lb ed="#Qd"/>subiceret<!--a--> vilibus et interioribus, sicut peccato
<lb ed="#Qd"/>et sensualitati. Regulatur autem per legem sibi
<lb ed="#Qd"/>inditam quod ita non subicitur, et ideo lex gu<lb ed="#Qd"/>bernat
et dirigit eius libertatem.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in2q1c1-d1e671">
<lb ed="#Qd"/>4. Ad quartam<!--b--> dicendum quod est quidam
<lb ed="#Qd"/>appetitus rationalis creaturae determinatus, sicut
<lb ed="#Qd"/>qui est ex parte finis, scilicet appetitus beatitu<lb ed="#Qd"/>dinis
et odium<!--c--> miseriae; lex ergo naturalis re<lb ed="#Qd"/>gularis
istum appetitum est lex<!--d--> necessitatis. Est
<lb ed="#Qd"/>etiam appetitus ipsius non determinatus, scilicet
<lb ed="#Qd"/>quod liberum arbitrium potest appetere vel<!--e--> non
<lb ed="#Qd"/>appetere, potest movere<!--f--> vel non movere, et
<lb ed="#Qd"/>huiusmodi appetitus et<!--g--> actuum talium liberi ar<lb ed="#Qd"/>bitrii
regula est lex naturalis quae non est lex<!--h-->
<lb ed="#Qd"/>necessitatis, quae etiam recte dicitur lex naturalis,
<lb ed="#Qd"/>eo quod cum ipsa natura nobis indita est.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in2q1c1-d1e700">
<lb ed="#Qd"/>5. Ad quintam rationem dicendum quod non
<lb ed="#Qd"/>est simile de sensu et intellectu, quoniam finis
<lb ed="#Qd"/>sensibilis naturae, finis dico intentionis, non de<lb ed="#Qd"/>terminatur
supra ipsam, sed in se; unde ipsa est
<lb ed="#Qd"/>sibi finis. Sed rationalis natura habet finem de<lb ed="#Qd"/>terminatum
supra se ipsam quemadmodum suum
<lb ed="#Qd"/>principium, finem dico quem habet de sua in<lb ed="#Qd"/>tentione:
illum enim non habet de se nec in se
<lb ed="#Qd"/>sicut sensibilis. Unde <title>Eccli.</title> 17, 1: <quote>Fecit Deus
<lb ed="#Qd"/>hominem ad suam<!--i--> imaginem, et iterum convertit
<lb ed="#Qd"/>illum in ipsam</quote><!--k-->. Unde quod est ei principium
<lb ed="#Qd"/>est ei finis, et ita supra se habet finem: quod
<lb ed="#Qd"/>enim est ad imaginem nunquam terminatur<!--l--> ad
<lb ed="#Qd"/>se, sed ad illud cuius est imago; et ideo necesse
<lb ed="#Qd"/>est quod habeat aliquid sibi impressum tamquam
<lb ed="#Qd"/>regulam perveniendi ad finem. Illud autem ap<lb ed="#Qd"/>pellamus
legem naturalem regulantem ipsam in
<lb ed="#Qd"/>operatione boni.
</p>
</div>
</body>
</text>
</TEI>