-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 2
/
ahsh-l3p2in3t2s1q1t1c4.xml
418 lines (418 loc) · 26.4 KB
/
ahsh-l3p2in3t2s1q1t1c4.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>III, P. 2, Inq. 3, T. 2, S. 1, Q. 1, T. 1, C. 4</title>
<author ref="#AlexanderOfHales">Alexander of Hales</author>
<respStmt>
<name xml:id="JW">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>TEI encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>III, P. 2, Inq. 3, T. 2, S. 1, Q. 1, T. 1, C. 4</title>
<date when="2017-10-16">October 16, 2017</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority><ref target="https://www.earlyfranciscans.com">ERC Project 714427: Authority and Innovation in Early Franciscan Thought</ref></authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0">Creative Commons Attribution 4.0 International</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="Qd" n="quaracchi1948d">Quaracchi 1948, Volume 4</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-critical-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a critical edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2017-10-16" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on"/>
</front>
<body>
<div xml:id="ahsh-l3p2in3t2s1q1t1c4">
<head xml:id="ahsh-l3p2in3t2s1q1t1c4-Hd1e102">III, P. 2, Inq. 3, T. 2, S. 1, Q. 1, T. 1, C. 4</head>
<head xml:id="ahsh-l3p2in3t2s1q1t1c4-Hd1e105" type="question-title">DE RADICE VIRTUTUM ET PRAECEPTORUM MORALIUM IN COMPARATIONE.</head>
<p xml:id="ahsh-l3p2in3t2s1q1t1c4-d1e108">
<lb ed="#Qd"/>Consequenter quaeritur utrum sit eadem radix
<lb ed="#Qd"/>virtutum et praeceptorum moralium;
<cb ed="#Qd" n="b"/>
<lb ed="#Qd"/>et iuxta hoc secundo quaeretur<!--a--> de ordine
<lb ed="#Qd"/>horum ad invicem.
</p>
<div xml:id="ahsh-l3p2in3t2s1q1t1c4-Dd1e121" type="articulus">
<head xml:id="ahsh-l3p2in3t2s1q1t1c4-Hd1e123">ARTICULUS I.</head>
<head xml:id="ahsh-l3p2in3t2s1q1t1c4-Hd1e126" type="question-title">Utrum eadem sit radix virtutum et praeceptorum muralium.</head>
<p xml:id="ahsh-l3p2in3t2s1q1t1c4-d1e129">
<lb ed="#Qd"/>Quantum ad primum obicitur sic: 1. <name>Augu<lb ed="#Qd"/>stinus</name>,
in libro <title>De civitate Dei</title><!--1-->, definit virtu<lb ed="#Qd"/>tem
dicens: <quote xml:id="ahsh-l3p2in3t2s1q1t1c4-Qd1e137">Virtus est ordo<!--b--> amoris</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in3t2s1q1t1c4-d1e141">
<lb ed="#Qd"/>2. Et similiter, in<!--c--> <title>Ecclesiasticis dogmatibus</title><!--2-->,
<lb ed="#Qd"/>definit omnes virtutes per amorem, et sumit ibi
<lb ed="#Qd"/>amorem generaliter, convenientem cuilibet vi<!--d-->
<lb ed="#Qd"/>animae respectu sui obiecti, sicut bonum dicitur
<lb ed="#Qd"/>generaliter. Radix ergo<!--e--> omnium virtutum est
<lb ed="#Qd"/>amor rectus, qui est caritatis; sed iste est radix
<lb ed="#Qd"/>omnium praeceptorum, quia <quote xml:id="ahsh-l3p2in3t2s1q1t1c4-Qd1e158">quidquid praeci<lb ed="#Qd"/>pitur
in sola caritate</quote> radicatur, ut dicit <name>Gre<lb ed="#Qd"/>gorius</name><!--3-->;
ergo eadem est radix omnium virtu<lb ed="#Qd"/>tum
et praeceptorum moralium.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in3t2s1q1t1c4-d1e168">
<lb ed="#Qd"/>3. Item<!--f-->, praecepta moralia non sunt nisi de
<lb ed="#Qd"/>actibus virtutum, sicut prohibitiones de contra<lb ed="#Qd"/>riis
actuum virtutum; sed actus virtutum<!--g--> radi<lb ed="#Qd"/>cantur
in ipsis habitibus virtutum; ergo et prae<lb ed="#Qd"/>cepta
radicantur in ipsis habitibus<!--h-->; et huius<lb ed="#Qd"/>modi
habitus sunt<!--i--> virtutes sive habitus virtutum;
<lb ed="#Qd"/>in eodem ergo radicantur virtutes et praecepta.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in3t2s1q1t1c4-d1e187">
<lb ed="#Qd"/>4. Item, una est radix omnium vitiorum, quae
<lb ed="#Qd"/>opponuntur virtutibus sive<!--k--> actibus virtutum et
<lb ed="#Qd"/>praeceptis; ergo similiter una radix<!--l--> virtutum
<lb ed="#Qd"/>et praeceptorum<!--m-->, quia aliter ex opposita parte
<lb ed="#Qd"/>non<!--n--> posset stare eadem radix. — Minor pa<lb ed="#Qd"/>tet,
quoniam libido concupiscentiae est radix
<lb ed="#Qd"/>omnium malorum et vitiorum, <title>Rom.</title> 7, 7: <quote>Concu<lb ed="#Qd"/>piscentiam
nesciebam esse peccatum<!--o--> nisi Lex
<lb ed="#Qd"/>diceret: Non concupisces</quote>; <title>Glossa</title><!--4-->: <quote xml:id="ahsh-l3p2in3t2s1q1t1c4-Qd1e208">Hoc<!--p--> ele<lb ed="#Qd"/>git
<name>Apostolus</name> quod est generale peccatorum<!--q-->,
<lb ed="#Qd"/>scilicet concupiscentiam, unde omnia mala vene<lb ed="#Qd"/>runt<!--r-->;
bona est ergo Lex, quae, dum hoc probi<lb ed="#Qd"/>bet,
omnia mala prohibet</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in3t2s1q1t1c4-d1e220">
<lb ed="#Qd"/>5. Item, omnis actus debitus, in quantum huius<lb ed="#Qd"/>modi,
est actus iustitiae; sed omne praeceptum
<cb ed="#Qd" n="b"/>
<lb ed="#Qd"/>morale est de actu debito; ergo omnis actus
<lb ed="#Qd"/>praecepti, in quantum huiusmodi, est<!--a--> opus iu<lb ed="#Qd"/>stitiae;
ergo omnia praecepta exeunt a radice
<lb ed="#Qd"/>iustitiae; sed eadem est radix virtutis et iusti<lb ed="#Qd"/>tiae,
quia iustitia est virtus; ergo eadem est<!--b-->
<lb ed="#Qd"/>radix virtutum et praeceptorum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in3t2s1q1t1c4-d1e242">
<lb ed="#Qd"/>6. Item, omnis actus debitus ex imperio est
<lb ed="#Qd"/>actus obedientiae; sed omne praeceptum est actus
<lb ed="#Qd"/>debitus et ex imperio; praecepta ergo non<!--c--> sunt
<lb ed="#Qd"/>aliud quam sit virtus; ergo etc.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in3t2s1q1t1c4-d1e253">
<lb ed="#Qd"/>Ad oppositum: a. Non est<!--d--> eadem differentia
<lb ed="#Qd"/>praeceptorum moralium quae est differentia vir<lb ed="#Qd"/>tutum,
nec secundum eam est, quia praecepta
<lb ed="#Qd"/>moralia distinguuntur in Decalogum; haec autem
<lb ed="#Qd"/>distinctio et hic ordo non procedit secundum or<lb ed="#Qd"/>dinem
et distinctionem virtutum; principium ergo
<lb ed="#Qd"/>distinctionis et ordinis<!--e--> est differens utrobique,
<lb ed="#Qd"/>et sic non est radix eadem.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in3t2s1q1t1c4-d1e273">
<lb ed="#Qd"/>b. Item, virtutes et praecepta directiva sunt;
<lb ed="#Qd"/>sed<!--f--> directio, facta per virtutes, solvitur et amit<lb ed="#Qd"/>titur<!--g-->
quando fit contrarium virtuti; directio au<lb ed="#Qd"/>tem
praeceptorum non<!--h--> solvitur nec corrumpitur,
<lb ed="#Qd"/>licet fiant contraria: directio enim per virtutes
<lb ed="#Qd"/>refertur ad voluntatem sive<!--i--> actum voluntatis,
<lb ed="#Qd"/>directio autem per praecepta respicit rationem
<lb ed="#Qd"/>sive actum<!--k--> rationis; ergo hoc separabile et istud
<lb ed="#Qd"/>inseparabile<!--l-->; non est ergo eadem radix istorum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in3t2s1q1t1c4-d1e295">
<lb ed="#Qd"/>b. Item, actus praeceptorum semper respicit
<lb ed="#Qd"/>tentionem<!--m-->; virtute autem posita vel amota non<!--n-->
<lb ed="#Qd"/>magis vel minus manet haec tentio, immo prae<lb ed="#Qd"/>cedit
virtutes; est ergo alia radix praeceptorum
<lb ed="#Qd"/>et<!--o--> virtutum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in3t2s1q1t1c4-d1e309">
<lb ed="#Qd"/>d. Item, aliquid fit quia debitum, aliquid vero<!--p-->
<lb ed="#Qd"/>quia voluntarium. Actus virtutis, in quantum
<lb ed="#Qd"/>huiusmodi, voluntarius est, quia <quote xml:id="ahsh-l3p2in3t2s1q1t1c4-Qd1e317">virtus est
<pb ed="#Qd" n="419"/>
<cb ed="#Qd" n="a"/>
<lb ed="#Qd"/>habitus voluntarius<!--1--></quote>; voluntas autem<!--a--> respicit
<lb ed="#Qd"/>bonum in ratione boni; virtus ergo<!--b--> radicatur in
<lb ed="#Qd"/>ratione boni quia bonum; praeceptum autem est
<lb ed="#Qd"/>actus debitus, quia praeceptum sub debito est,
<lb ed="#Qd"/>et ita respicit bonum ut debitum, in quantum
<lb ed="#Qd"/>huiusmodi; ergo praecepta radicantur in ratione
<lb ed="#Qd"/>boni quia debitum; ergo non est eadem radix.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in3t2s1q1t1c4-d1e340">
<lb ed="#Qd"/>e. Si dicatur quod virtus respicit debitum
<lb ed="#Qd"/>actus sicut praeceptum, ut iustitia: unde debitum
<lb ed="#Qd"/>actus movet virtutem iustitiae, et<!--c--> sic illud non
<lb ed="#Qd"/>facit differentiam radicis — contra: aliud est
<lb ed="#Qd"/>debitum actus, aliud executio debiti actus; de<lb ed="#Qd"/>bitum
actus semper est ex lege, et hoc semper
<lb ed="#Qd"/>ponit praeceptum; virtus autem de se non ponit
<lb ed="#Qd"/>debitum actus, sed executionem sive habilitatem<!--d-->
<lb ed="#Qd"/>ad executionem debiti actus. Sicut ergo dicimus
<lb ed="#Qd"/>ex alio et alio debitum actus<!--e--> et executionem
<lb ed="#Qd"/>debiti actus, ita ex alia et alia<!--f--> radice dicemus
<lb ed="#Qd"/>procedere praecepta et virtutem iustitiae.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in3t2s1q1t1c4-d1e369">
<lb ed="#Qd"/>f. Item, videbitur<!--g--> alicui, cum liberum arbi<lb ed="#Qd"/>trium
sit <quote xml:id="ahsh-l3p2in3t2s1q1t1c4-Qd1e375">facultas rationis et voluntatis<!--2--></quote>, ex illa
<lb ed="#Qd"/>parte qua est facultas voluntatis, ponitur ordo
<lb ed="#Qd"/>virtutis, quia virtus est habitus voluntarius: unde
<lb ed="#Qd"/>ordo<!--h--> ille est ordo<!--i--> voluntatis; sed ex illa parte
<lb ed="#Qd"/>qua est facultas rationis, ex qua venit iudicium,
<lb ed="#Qd"/>ponitur ordo secundum legem et praecepta, quia
<lb ed="#Qd"/>lex dicitur eo quod facit legere<!--k--> quid faciendum
<lb ed="#Qd"/>sit, quod proprie pertinet ad rationem; est ergo
<lb ed="#Qd"/>ponere<!--l--> radicem praeceptorum in anima sive in
<lb ed="#Qd"/>libero arbitrio ex illa parte qua<!--m--> est facultas ra<lb ed="#Qd"/>tionis,
et radicem virtutum ex illa parte qua est
<lb ed="#Qd"/>facultas voluntatis, ut dicatur lex et praecepta
<lb ed="#Qd"/>directiva rationis, virtus autem voluntatis; ergo
<lb ed="#Qd"/>alia et alia radix.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in3t2s1q1t1c4-d1e407">
<lb ed="#Qd"/>g. Item, voluntas est libera et absoluta; sed
<lb ed="#Qd"/>ratio non ita, immo bene alicui necessitati sub<lb ed="#Qd"/>dita;
si ergo lex indicit quamdam necessitatem,
<lb ed="#Qd"/>ergo non potest esse directivum ex parte volun<lb ed="#Qd"/>talis,
in<!--n--> qua est omnino libertas; est ergo so<lb ed="#Qd"/>lum
directiva rationis; sed virtus est directiva
<lb ed="#Qd"/>voluntatis, ut dictum est<!--3-->, quia est habitus vo<lb ed="#Qd"/>luntarius<!--o-->,
non imponens necessitatem; ergo non
<lb ed="#Qd"/>est eadem radix horum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in3t2s1q1t1c4-d1e429">
<lb ed="#Qd"/>Solutio: Dicendum quod non est eadem radix
<lb ed="#Qd"/>virtutum et praeceptorum. Radicatio enim virtu<lb ed="#Qd"/>tum
semper est secundum formam<!--p--> boni ut boni<!--q-->,
<lb ed="#Qd"/>radicatio autem praeceptorum secundum formam
<lb ed="#Qd"/>boni ut debiti; et inde<!--r--> differens est ordo isto<lb ed="#Qd"/>rum
et differens radicatio.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in3t2s1q1t1c4-d1e445">
<cb ed="#Qd" n="b"/>
<lb ed="#Qd"/>Ad quod notandum est quod est appetitus vel<!--a-->
<lb ed="#Qd"/>voluntas omnino absoluta quantum ad necessi<lb ed="#Qd"/>tatem
debiti et quantum ad necessitatem actus,
<lb ed="#Qd"/>et haec est divina voluntas: unde nulli debet,
<lb ed="#Qd"/>sicut dicit<!--b--> <name ref="#Anselm">Anselmus</name><!--4-->, nec est ei necessitas
<lb ed="#Qd"/>ad actum. Item, est<!--c--> appetitus coarctatus neces<lb ed="#Qd"/>sitate
debiti et actus, et iste appetitus est irra<lb ed="#Qd"/>tionalis,
qui est in creaturis irrationabilibus, sicut
<lb ed="#Qd"/>in igne et<!--d--> elementis aliis, quia in qualibet<!--e-->
<lb ed="#Qd"/>creatura est quoddam debitum quod debet de
<lb ed="#Qd"/>sui natura, quia a Deo creata; similiter in ipsa
<lb ed="#Qd"/>est necessitas ad actum, quia<!--f--> non est domina
<lb ed="#Qd"/>sui actus, sed necessitate facit<!--g-->. Item, est ap<lb ed="#Qd"/>petitus
vel voluntas coarctata necessitate debiti,
<lb ed="#Qd"/>sed non necessitate actus, et haec est<!--h--> voluntas
<lb ed="#Qd"/>creaturae rationalis; absoluta enim est a neces<lb ed="#Qd"/>sitate
actus, quia in sua libertate est facere vel
<lb ed="#Qd"/>non facere; sed non absolvitur<!--i--> a necessitate
<lb ed="#Qd"/>debiti, immo tenetur ex debito, eo quod est sub<lb ed="#Qd"/>dita
Deo ad conformandam voluntatem suam vo<lb ed="#Qd"/>luntati
divinae. In prima voluntate bene ponitur
<lb ed="#Qd"/>virtus, sed non lex; unde voluntas divina nulli
<lb ed="#Qd"/>legi est subdita, plena autem<!--k--> est omni thesauro
<lb ed="#Qd"/>virtutum. In appetitu vero<!--l--> irrationali est lex,
<lb ed="#Qd"/>sed<!--m--> non virtus, cum totum sit ibi debitum. In
<lb ed="#Qd"/>voluntate autem vel appetitu rationali lex est et
<lb ed="#Qd"/>virtus, ita quod ex parte illa qua est absoluta
<lb ed="#Qd"/>habet regulam directivam sui ne erret, et haec
<lb ed="#Qd"/>est virtus; ex illa vero parte qua est sub neces<lb ed="#Qd"/>sitate
debiti sub lege est, quae ipsam dirigit in<lb ed="#Qd"/>struendo
et<!--n--> dictando quid debet sive ad quid
<lb ed="#Qd"/>tenetur. Secundum hoc ponitur iustitia generaliter
<lb ed="#Qd"/>triplex, scilicet iustitia voluntaria omnino et non
<lb ed="#Qd"/>debita, et haec est in voluntate divina; ponitur
<lb ed="#Qd"/>etiam iustitia debita et non voluntaria, et haec
<lb ed="#Qd"/>est in appetitu irrationali; et est iustitia debita
<lb ed="#Qd"/>et voluntaria, et haec est in appetitu sive<!--o--> vo<lb ed="#Qd"/>luntate
rationali; et ex illa parte qua erit<!--p--> iu<lb ed="#Qd"/>stitia
debita erit lex<!--q-->; ex illa vero parte<!--r--> qua
<lb ed="#Qd"/>est iustitia voluntaria est virtus, et loquor de iu<lb ed="#Qd"/>stitia
generali<!--s--> ad legem et virtutes. Et sic patet
<lb ed="#Qd"/>quod non ex eadem parte erit sumere radicem
<lb ed="#Qd"/>virtutum et<!--t--> moralium legis.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in3t2s1q1t1c4-d1e547">
<lb ed="#Qd"/>[Ad obiecta]: 1. Ad primam ergo rationem
<lb ed="#Qd"/>in contrarium dicendum quod<!--u-->, licet eiusdem boni
<lb ed="#Qd"/>sit virtus et praeceptum, alia tamen est forma
<lb ed="#Qd"/>considerationis, et inde diversitas radicis. Alia<!--v-->
<lb ed="#Qd"/>enim est forma boni ut boni et boni ut debiti.
<lb ed="#Qd"/>Ex illa parte qua est forma sive ratio boni ut
<pb ed="#Qd" n="420"/>
<cb ed="#Qd" n="a"/>
<lb ed="#Qd"/>boni<!--a--> sumitur radicatio virtutis; ex illa autem
<lb ed="#Qd"/>qua<!--b--> boni ut debiti sumitur radicatio<!--c--> praecep<lb ed="#Qd"/>torum
legis. Et sicut rectus amor, qui est boni
<lb ed="#Qd"/>ut boni et boni ut debiti, sub alia est et alia
<lb ed="#Qd"/>ratione et forma boni, sic alia et alia<!--d--> radix.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in3t2s1q1t1c4-d1e578">
<lb ed="#Qd"/>2. Ad secundam rationem solutum est per
<lb ed="#Qd"/>hoc.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in3t2s1q1t1c4-d1e585">
<lb ed="#Qd"/>3. Ad tertiam rationem dicendum quod dif<lb ed="#Qd"/>ferenter
est directio actus per virtutes et prae<lb ed="#Qd"/>cepta,
quia directio actus<!--e--> ex debito est ipso<lb ed="#Qd"/>rum
praeceptorum, directio autem<!--f--> actus ex rec<lb ed="#Qd"/>titudine
voluntaria est per virtutes, et sic sub
<lb ed="#Qd"/>alia et alia ratione sunt directiva illorum actuum
<lb ed="#Qd"/>praecepta et virtutes.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in3t2s1q1t1c4-d1e603">
<lb ed="#Qd"/>4. Ad quartam rationem dicendum quod
<lb ed="#Qd"/>non sequitur. Videmus enim quod idem oppo<lb ed="#Qd"/>nitur
gratiae et naturae, scilicet peccatum, spo<lb ed="#Qd"/>liando
scilicet gratuita et naturalia vulnerando,
<lb ed="#Qd"/>et tamen alia est rectitudo huius et illius: unum
<lb ed="#Qd"/>enim malum sufficit ad destruendum plura bona
<lb ed="#Qd"/>coordinata, non tamen illorum una est perfectio
<lb ed="#Qd"/>nec potest esse sive rectitudo.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in3t2s1q1t1c4-d1e623">
<lb ed="#Qd"/>5. Ad quintum dicendum quod actus debi<lb ed="#Qd"/>tus
aliter est<!--g--> praeceptorum et virtutis iustitiae.
<lb ed="#Qd"/>iustitia enim, in qua virtus est, non respicit nisi
<lb ed="#Qd"/>executionem debiti actus; praeceptum vero facit
<lb ed="#Qd"/>debitum actus: unde hoc<!--h--> quod est secundum
<lb ed="#Qd"/>essentiam lex in anima non est nisi debitum actus
<lb ed="#Qd"/>faciendi. Executio ergo debiti actus est a iustitia,
<lb ed="#Qd"/>in quantum virtus est; debitum vero actus a lege.
<lb ed="#Qd"/>Et sicut ab alio et alio est quod sit debitum et
<lb ed="#Qd"/>quod sit executio debiti actus, ut visum est<!--1-->, sic
<lb ed="#Qd"/>ab alia radice praecepta et iustitia virtus.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in3t2s1q1t1c4-d1e649">
<cb ed="#Qd" n="b"/>
<lb ed="#Qd"/>6. Ad sextum quod<!--a--> obicitur de obedientia,
<lb ed="#Qd"/>similiter dicendum quod obedientia uno modo est
<lb ed="#Qd"/>lex sive ipsius legis, alio modo est virtus: debi<lb ed="#Qd"/>tum
enim obedientiae est lex, ipsa vero habilitas
<lb ed="#Qd"/>ad bonum exequendum per obedientiam virtus
<lb ed="#Qd"/>est. Unde secundum quod est legis, respicit de<lb ed="#Qd"/>bitum,
et sic ab eadem radice; secundum autem
<lb ed="#Qd"/>quod virtus, respicit executionem debiti, et ideo
<lb ed="#Qd"/>ab alia radice est<!--b-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in3t2s1q1t1c4-d1e674">
<lb ed="#Qd"/>Sed obicitur: penes voluntatem est impe<lb ed="#Qd"/>rium
ad omnes actus, penes vero rationem est
<lb ed="#Qd"/>consilium ad omnes actus; sed lex est princi<lb ed="#Qd"/>pium
directivum in actum per imperium<!--c-->; ergo
<lb ed="#Qd"/>directio legis radicatur ex illa parte qua et<!--d--> im<lb ed="#Qd"/>perium,
non ex qua consilium. Lex igitur est ex
<lb ed="#Qd"/>parte voluntatis et non rationis; ergo ex eadem
<lb ed="#Qd"/>parte radicantur<!--e--> lex et virtus. — Ad istud
<lb ed="#Qd"/>dicendum, sicut solutum est<!--2-->, quod lex respi<lb ed="#Qd"/>cit
voluntatem et non solum rationem; et simi<lb ed="#Qd"/>liter
virtus, tamen aliter et aliter<!--f-->, quia lex eam
<lb ed="#Qd"/>respicit quantum ad hoc quod<!--g--> tenetur vel coarc<lb ed="#Qd"/>tatur
ad debitum actus; virtus vero in quantum a
<lb ed="#Qd"/>debito est absoluta, quae ad hoc est ut dirigat<!--h-->
<lb ed="#Qd"/>animam in actum exequendum, ad cuius execu<lb ed="#Qd"/>tionem
non coarctatur<!--i--> si non vult.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in3t2s1q1t1c4-d1e711">
<lb ed="#Qd"/>a-g. Similiter ad alias rationes, quae osten<lb ed="#Qd"/>dunt
quod lex respicit rationem, virtus vero<!--k-->
<lb ed="#Qd"/>voluntatem, licet<!--l--> concludant verum, dico tamen
<lb ed="#Qd"/>quod penes hoc non est distinctio radicis in
<lb ed="#Qd"/>istis; immo, quia lex primo et per se respicit fa<lb ed="#Qd"/>cultatem<!--m-->,
deinde vero rationem et voluntatem,
<lb ed="#Qd"/>ex illa parte qua est tentio<!--n--> debiti radicatur, vir<lb ed="#Qd"/>tus
autem<!--o--> non, ut dictum est<!--3-->.
</p>
</div>
<div xml:id="ahsh-l3p2in3t2s1q1t1c4-Dd1e732" type="articulus">
<head xml:id="ahsh-l3p2in3t2s1q1t1c4-Hd1e734">ARTICULUS II.</head>
<head xml:id="ahsh-l3p2in3t2s1q1t1c4-Hd1e737" type="question-title">De ordine praeceptorum moralium et virtutum.</head>
<p xml:id="ahsh-l3p2in3t2s1q1t1c4-d1e740">
<lb ed="#Qd"/>Iuxta hoc secundo quaeritur de ordine prae<lb ed="#Qd"/>ceptorum
et virtutum, quod horum<!--p--> est prius.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in3t2s1q1t1c4-d1e747">
<lb ed="#Qd"/>Nam communes actus sunt virtutum et prae<lb ed="#Qd"/>ceptorum;
aut ergo, quia sunt praeceptorum, sunt
<lb ed="#Qd"/>virtutum vel<!--q--> e converso. Sed constat quod<!--r-->,
<lb ed="#Qd"/>quia sunt virtutum, sunt praeceptorum: constat
<lb ed="#Qd"/>enim quod moralia sive actus moralium non sunt
<lb ed="#Qd"/>in praecepto nisi quia bona; ergo quia virtuosa,
<lb ed="#Qd"/>quia virtus respicit bonum sub ratione boni;
<cb ed="#Qd" n="b"/>
<lb ed="#Qd"/>illi<!--s--> autem actus boni sunt, et quia. boni sunt<!--t-->,
<lb ed="#Qd"/>sunt in praecepto; ergo virtus naturaliter prius<!--u-->
<lb ed="#Qd"/>quam praeceptum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in3t2s1q1t1c4-d1e773">
<lb ed="#Qd"/>Ad oppositum: 1. Ante virtutes est debitum ac<lb ed="#Qd"/>tus
virtutis et tentio ad ipsum; sed debitum actus
<lb ed="#Qd"/>et tentio ad ipsum est per<!--v--> praecepta; ergo ante
<lb ed="#Qd"/>virtutes naturaliter sunt praecepta.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in3t2s1q1t1c4-d1e785">
<lb ed="#Qd"/>Solutio: Dicendum quod lex sive praecepta
<lb ed="#Qd"/>legis naturaliter sunt priora virtutibus. Et hoc
<lb ed="#Qd"/>patet sic: bonum enim summum movet ut
<pb ed="#Qd" n="421"/>
<cb ed="#Qd" n="a"/>
<lb ed="#Qd"/>principium et ut finis; in quantum enim bonum
<lb ed="#Qd"/>est principium sive conditio principii, est diffu<lb ed="#Qd"/>sivum
sui ipsius, et ex hac parte venit debitum
<lb ed="#Qd"/>in creatura, scilicet quod ipsa tenetur<!--a--> ad bo<lb ed="#Qd"/>num.
Quia enim creatura a bono, ideo<!--b--> debet
<lb ed="#Qd"/>bonum ut conformetur suo principio, sicut<!--c--> dic<lb ed="#Qd"/>tum
est<!--1-->, et ex hac parte venit lex tamquam
<lb ed="#Qd"/>directiva creaturae et dictans ei bonum debitum.
<lb ed="#Qd"/>Ex illa autem parte qua bonum movet ut finis
<lb ed="#Qd"/>et quod creatura est ad ipsum ut ad finem,
<lb ed="#Qd"/>provenit<!--d--> virtus tamquam directiva ipsius ani<lb ed="#Qd"/>mae,
quia virtus dirigit in finem<!--2-->. Quia ergo
<lb ed="#Qd"/>prior est comparatio animae ad bonum in ratione
<cb ed="#Qd" n="b"/>
<lb ed="#Qd"/>qua est ipsius principium quam ut finis<!--e--> natu<lb ed="#Qd"/>raliter,
ideo prior est ordo praeceptorum sive
<lb ed="#Qd"/>secundum praecepta in anima quam ordo secun<lb ed="#Qd"/>dum
virtutes.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in3t2s1q1t1c4-d1e837">
<lb ed="#Qd"/>[Ad obiecta]: 1. Ad rationem in contrarium
<lb ed="#Qd"/>dicendum quod, in quantum sunt bona debita,
<lb ed="#Qd"/>sunt ipsorum praeceptorum; in quantum vero
<lb ed="#Qd"/>bona voluntaria, sunt ipsarum<!--f--> virtutum. Sed
<lb ed="#Qd"/>prior est naturaliter conditio boni debiti quam
<lb ed="#Qd"/>boni voluntarii, quia prius accipit creatura na<lb ed="#Qd"/>turaliter
— unde ipsa est<!--g--> debitrix Deo tamquam
<lb ed="#Qd"/>principio — quam<!--h--> moveatur voluntarie in ipsum
<lb ed="#Qd"/>ut in<!--i--> finem.
</p>
</div>
</div>
</body>
</text>
</TEI>