-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 2
/
ahsh-l3p2in4t2q4m1c1.xml
531 lines (531 loc) · 33.8 KB
/
ahsh-l3p2in4t2q4m1c1.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>III, P. 2, Inq. 4, T. 2, Q. 4, M. 1, C. 1</title>
<author ref="#AlexanderOfHales">Alexander of Hales</author>
<respStmt>
<name xml:id="JW">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>TEI encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>III, P. 2, Inq. 4, T. 2, Q. 4, M. 1, C. 1</title>
<date when="2017-10-16">October 16, 2017</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority><ref target="https://www.earlyfranciscans.com">ERC Project 714427: Authority and Innovation in Early Franciscan Thought</ref></authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0">Creative Commons Attribution 4.0 International</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="Qd" n="quaracchi1948d">Quaracchi 1948, Volume 4</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-critical-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a critical edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2017-10-16" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on"/>
</front>
<body>
<div xml:id="ahsh-l3p2in4t2q4m1c1">
<head xml:id="ahsh-l3p2in4t2q4m1c1-Hd1e102">III, P. 2, Inq. 4, T. 2, Q. 4, M. 1, C. 1</head>
<head xml:id="ahsh-l3p2in4t2q4m1c1-Hd1e105" type="question-title">UTRUM OMNES ACTIONES TENEAMUR REFERRE IN DEUM.</head>
<p xml:id="ahsh-l3p2in4t2q4m1c1-d1e108">
<lb ed="#Qd"/>Quaeritur ergo utrum omnes actiones teneamur
<lb ed="#Qd"/>referre in Deum.
<cb ed="#Q" n="b"/>
<lb ed="#Qd"/>Ad quod arguitur, a. <title>Matth.</title> 5<!--8-->: <quote>Attendite ne
<lb ed="#Qd"/>iustitiam vestrum faciatis coram hominibus</quote> etc.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in4t2q4m1c1-d1e121">
<pb ed="#Q" n="925"/>
<cb ed="#Qd" n="a"/>
<lb ed="#Qd"/>Ex quo manifeste accipitur quod opera iustitiae
<lb ed="#Qd"/>teneamur referre in Deum<!--b-->; unde ibi exemplificat
<lb ed="#Qd"/>Salvator de eleemosyna<!--1-->, ieiunio<!--2--> et oratione<!--3-->.
<lb ed="#Qd"/>Cum ergo doctrina Salvatoris nihil<!--b--> habeat di<lb ed="#Qd"/>minutum
sicut nec superfluum, et non facit men<lb ed="#Qd"/>tionem
nisi<!--c--> de operibus iustitiae referendis in
<lb ed="#Qd"/>Deum, alia opera non tenemur referre in Deum<!--d-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in4t2q4m1c1-d1e141">
<lb ed="#Qd"/>b. Item, sunt quidam actus quorum est prin<lb ed="#Qd"/>cipium
vis vegetabilis et vis sensibilis; sed nec
<lb ed="#Qd"/>vis vegetabilis nec<!--e--> sensibilis sunt natae mo<lb ed="#Qd"/>veri
per apprehensionem in Deum; ergo, secun<lb ed="#Qd"/>dum
quod sunt a suis potentiis, non sunt refe<lb ed="#Qd"/>rendi,
ad Deum; actus ergo istos, manducare, am<lb ed="#Qd"/>bulare
et huiusmodi, non tenemur referre ad Deum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in4t2q4m1c1-d1e160">
<lb ed="#Qd"/>c. Item, si omnes actus tenemur referre ad
<lb ed="#Qd"/>Deum<!--f-->, non referre peccatum est, referre autem
<lb ed="#Qd"/>bonum. Si ergo circa actum immediate se habent
<lb ed="#Qd"/>referri et non referri, et referri bonum, non re<lb ed="#Qd"/>ferri
malum, ergo omnis actus noster<!--g--> de neces<lb ed="#Qd"/>sitate
est<!--h--> bonus aut maius; nullus ergo indiffe<lb ed="#Qd"/>rens:
quod est inconveniens.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in4t2q4m1c1-d1e178">
<lb ed="#Qd"/>d. Item, intendendo finem naturae non decli<lb ed="#Qd"/>namus
ab eo quod est secundum naturam. Ergo
<lb ed="#Qd"/>non peccamus, quia, sicut dicit <name>Ioannes Da<lb ed="#Qd"/>mascenus</name><!--4-->:
<quote xml:id="ahsh-l3p2in4t2q4m1c1-Qd1e188">Manentes in eo quod est secun<lb ed="#Qd"/>dum
naturam, in virtute sumus; declinantes au<lb ed="#Qd"/>tem
ab eo quod est secundum naturam in id
<lb ed="#Qd"/>quod est praeter naturam, in malitia sumus</quote>.
<lb ed="#Qd"/>Si ergo aliquis manducet propter sustentationem
<lb ed="#Qd"/>naturae, ut generet filios ex sua uxore propter
<lb ed="#Qd"/>multiplicationem naturae, nihil intendens amplius,
<lb ed="#Qd"/>non peccabit, cum intendat finem naturae<!--i-->; ergo,
<lb ed="#Qd"/>quamvis non referat ad Deum, non peccat.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in4t2q4m1c1-d1e209">
<lb ed="#Qd"/>8. Item, nullus faciendo quod debet peccat;
<lb ed="#Qd"/>sed quilibet debet sustentare naturam et hono<lb ed="#Qd"/>rare
parentes; ergo sustentando naturam et pa<lb ed="#Qd"/>rentes
honorando, non attendendo nisi debitum
<lb ed="#Qd"/>naturae, non<!--k--> peccabit; non tenetur ergo referre
<lb ed="#Qd"/>istos actus in Deum tentione<!--l--> necessitatis.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in4t2q4m1c1-d1e225">
<lb ed="#Qd"/>f. Item, non tenemur ad ea quae non sunt in
<lb ed="#Qd"/>potestate nostra. Si ergo motus gratiae non sunt
<lb ed="#Qd"/>in potestate nostra<!--m-->, non tenemur ad motus gra<lb ed="#Qd"/>tiae;
si ergo referre in Deum est motus gratiae,
<lb ed="#Qd"/>quia ex caritate, relinquitur quod non tenemur
<lb ed="#Qd"/>actiones referre in Deum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in4t2q4m1c1-d1e241">
<lb ed="#Qd"/>g. Item, si dicatur quod tenemur actus
<lb ed="#Qd"/>omnes referre in Deum propter hoc quod dicit
<cb ed="#Qd" n="b"/>
<lb ed="#Qd"/><name>Apostolus</name>, <title>I Cor.</title> 10, 31: <quote>Sive manducatis sive
<lb ed="#Qd"/>bibitis sive aliquid aliud facitis, omnia in glo<lb ed="#Qd"/>riam
Dei facite</quote> - arguitur sic: Sancti implent
<lb ed="#Qd"/>hoc praeceptum Apostoli; ergo omnes motus suos
<lb ed="#Qd"/>et actus referunt in Deum; ergo et actus<!--a--> ve<lb ed="#Qd"/>niales;
si ergo motus veniales non sunt referendi
<lb ed="#Qd"/>in Deum, ergo etc.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in4t2q4m1c1-d1e265">
<lb ed="#Qd"/>Contra: 1. Expresse videtur praeceptum Apo<lb ed="#Qd"/>stoli<!--5-->:
<quote>Omnia in gloriam Dei facite</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in4t2q4m1c1-d1e273">
<lb ed="#Qd"/>2. item, rationalis creatura totam se debet Deo;
<lb ed="#Qd"/>ergo et totam suam essentiam, totam suam vir<lb ed="#Qd"/>tutem,
totam suam actionem; ergo<!--b--> omnem ac<lb ed="#Qd"/>tionem
suam debet referre in Deum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in4t2q4m1c1-d1e284">
<lb ed="#Qd"/>3. item, omnis actio magis ordinabilis est in
<lb ed="#Qd"/>finem summum quam in alium, quemadmodum<!--c-->
<lb ed="#Qd"/>ipsa prima causa magis est causa cuiuslibet ac<lb ed="#Qd"/>tionis
bonae quam causa<!--d--> alia. Si ergo rationalis
<lb ed="#Qd"/>creatura tenetur ad ordinem actionis, tenetur<!--e-->
<lb ed="#Qd"/>ordinare actionem quamlibet in summum finem,
<lb ed="#Qd"/>cum magis ad illum ordinetur quam ad alium.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in4t2q4m1c1-d1e302">
<lb ed="#Qd"/>4. Item, <title>Matth.</title> 6, 24: <quote>Nemo potest duabus do<lb ed="#Qd"/>minis
servire</quote>, ubi dicit <title>Glossa</title> <name>Rabani</name><!--6-->: <quote xml:id="ahsh-l3p2in4t2q4m1c1-Qd1e308">Quid<lb ed="#Qd"/>quid
facis, facis vel<!--f--> ex amore Dei vel ex ser<lb ed="#Qd"/>vitute
diaboli</quote>. Ergo omnis actio de necessitate
<lb ed="#Qd"/>bona est vel mala; nulla ergo indifferens: quod
<lb ed="#Qd"/>est inconveniens.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in4t2q4m1c1-d1e320">
<lb ed="#Qd"/>5. Item, super illud <title>Matth.</title> 12, 33: <quote>Aut facite
<lb ed="#Qd"/>arborem bonam<!--3--> et fructum eius bonum</quote> etc., dicit
<lb ed="#Qd"/><title>Glossa</title> <name>Hieronymi</name><!--7-->: <quote xml:id="ahsh-l3p2in4t2q4m1c1-Qd1e328">Nihil medium quin
<lb ed="#Qd"/>boni auctoris bona sint opera et mali mala</quote>. Sed
<lb ed="#Qd"/>necesse est<!--h--> auctorem esse malum vel bonum;
<lb ed="#Qd"/>ergo necesse est<!--i--> quod opera sint bona vel mala;
<lb ed="#Qd"/>nec<!--k--> est ibi medium; nulla ergo indifferentia.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in4t2q4m1c1-d1e341">
<lb ed="#Qd"/>6. Item, <name>Hieronymus</name>, in epistola <title>Ad Augu<lb ed="#Qd"/>stinum</title><!--8-->,
de caerimonialibus Legis dicit: <quote xml:id="ahsh-l3p2in4t2q4m1c1-Qd1e347">Non
<lb ed="#Qd"/>indifferentia<!--l--> sunt inter bonum et malum, sicut
<lb ed="#Qd"/>philosophi disputant</quote>. Si ergo non est accipere
<lb ed="#Qd"/>indifferens in operibus illis, ergo pari ratione nec
<lb ed="#Qd"/>in operibus aliis.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in4t2q4m1c1-d1e359">
<lb ed="#Qd"/>7. Item, maius est<!--m--> progredi in factum quam in
<lb ed="#Qd"/>verbum. Si ergo in verbo non invenitur indiffe<lb ed="#Qd"/>rens,
nec in facto invenietur. - Quod autem
<lb ed="#Qd"/>non inveniatur in verbo indifferens,
<lb ed="#Qd"/>patet: aut est in debitum finem, et tunc est lau<lb ed="#Qd"/>dabile
et<!--n--> bonum; aut caret debito fine, et est
<lb ed="#Qd"/>otiosum; aut est in finem malum, et est pernicio<lb ed="#Qd"/>sum,
et utroque modo est reprehensibile malum<!--o-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in4t2q4m1c1-d1e380">
<pb ed="#Qd" n="926"/>
<cb ed="#Qd" n="a"/>
<lb ed="#Qd"/>[Solutio]<!--1-->: Ad hoc respondent quidam, di<lb ed="#Qd"/>centes
quod illud praeceptum Apostoli <quote>omnia
<lb ed="#Qd"/>in gloriam Dei<!--a--> faciie</quote>, intelligitur negative, id
<lb ed="#Qd"/>est nihil faciatis contra gloriam Dei. — Contra:
<lb ed="#Qd"/>Secundum hoc, dormiendo implemus istud prae<lb ed="#Qd"/>ceptum,
quia nihil facimus contra gloriam Dei,
<lb ed="#Qd"/>si solum istud praeceptum intelligitur negative.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in4t2q4m1c1-d1e402">
<lb ed="#Qd"/>Item, si dicatur quod intelligitur cum posi<lb ed="#Qd"/>tione
actus, ut sit sensus: <quote>Facite inglorium Dei</quote>,
<lb ed="#Qd"/>id est facile non<!--b--> contra gloriam Dei — contra:
<lb ed="#Qd"/>secundum hoc, per istud praeceptum nihil po<lb ed="#Qd"/>nitur
nisi tacere et negatio quaedam. Ratione
<lb ed="#Qd"/>eius quod est <mentioned>facere</mentioned> non intelligitur dispositio
<lb ed="#Qd"/>ad mercedem sive ad meritum, quia <mentioned>facere</mentioned> in
<lb ed="#Qd"/>se commune est; nec ratione negationis simili
<lb ed="#Qd"/>modo, quia per<!--c--> negationem non est positio de<lb ed="#Qd"/>biti
finis meriti, sed remotio indebiti; ergo nec
<lb ed="#Qd"/>virtute totius erit dispositio ad meritum. Sed,
<lb ed="#Qd"/>sive esset praeceptum sive consilium, esset di<lb ed="#Qd"/>sponens
ad meritum, sequeretur igitur quod nec
<lb ed="#Qd"/>esset praeceptum nec consilium. Item, cum dici<lb ed="#Qd"/>tur
<lb ed="#Qb"/><quote>in gloriam</quote>, notatur habitudo finis ad actum;
<lb ed="#Qd"/>ergo, cum dicitur <quote>facite in gloriam</quote>, notatur re<lb ed="#Qd"/>latio
actus<!--d--> ad finem; non igitur intelligitur ne<lb ed="#Qd"/>gative.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in4t2q4m1c1-d1e444">
<lb ed="#Qd"/>Alii dicunt quod intelligitur positive, sed<!--e-->
<lb ed="#Qd"/>est consilium, non praeceptum. — Contra obi<lb ed="#Qd"/>citur
a sensu contrario: Facere contra gloriam
<lb ed="#Qd"/>Dei est prohibitum; ergo facere in gloriam Dei
<lb ed="#Qd"/>est praeceptum. Item, praeceptum est datum de<!--f-->
<lb ed="#Qd"/>circumstantiis actionum; sed inter omnes circum<lb ed="#Qd"/>stantias
tinis est maxime debitus; ergo inter om<lb ed="#Qd"/>nes
circumstantias finis maxime est in praecepto.
<lb ed="#Qb"/>— Quod autem aliae circumstantiae
<lb ed="#Qd"/>actionum sint in praecepto, manifestum
<lb ed="#Qd"/>est. Nam in praecepto est moderate comedere,
<lb ed="#Qd"/>sobrie bibere, praeterea et debito tempore, et
<lb ed="#Qd"/>ita de aliis circumstantiis; ergo multo fortius
<lb ed="#Qd"/>propter Deum comedere. In praecepto igitur est
<lb ed="#Qd"/>omnes actiones referre ad Deum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in4t2q4m1c1-d1e477">
<lb ed="#Qd"/>Propterea alii dicunt quod praeceptum est<!--g-->
<lb ed="#Qd"/>de actionibus referendis in Deum <quote>omnia in glo<lb ed="#Qd"/>riam
Dei<!--h--> facite</quote> et intelligitur habitu, non actu,
<lb ed="#Qd"/>ita quod, quidquid iaciat homo, etsi non actu
<lb ed="#Qd"/>referat in Deum, tamen, si interrogaretur<!--i--> propter
<lb ed="#Qd"/>quid illud faceret, tenetur vere respondere quod
<lb ed="#Qd"/>illud vult facere propter Deum. — Contra:
<lb ed="#Qd"/>Redit<!--k--> inconveniens quod prius, scilicet quod ali<lb ed="#Qd"/>quis
iustus implet illud praeceptum dormiendo,
<cb ed="#Qd" n="b"/>
<lb ed="#Qd"/>quia in eo est habitus caritatis, secundum quem
<lb ed="#Qd"/>interrogatus diceret quod vult comedere et bibere
<lb ed="#Qd"/>propter Deum; meretur<!--l--> igitur dormiendo. -
<lb ed="#Qd"/>Item, distinguitur inter praecepta affirmativa et
<lb ed="#Qd"/>negativa, quia praecepta negativa obligant sem<lb ed="#Qd"/>per
et ad semper; praecepta affirmativa obligant
<lb ed="#Qd"/>semper, sed<!--m--> non ad semper. Sed, si intellige<lb ed="#Qd"/>retur<!--n-->
relatio secundum habitum, illud praecep<lb ed="#Qd"/>tum,
quod affirmativum est, semper obligaret<!--o-->,
<lb ed="#Qd"/>quia omnia bona semper habitu referenda sunt
<lb ed="#Qd"/>in Deum: semper enim tenetur quilibet esse pa<lb ed="#Qd"/>ratus,
quod si cogitaret de Deo, quod ad ipsum
<lb ed="#Qd"/>referret suam actionem; non ergo intelligitur illud
<lb ed="#Qd"/>praeceptum in habitu.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in4t2q4m1c1-d1e532">
<lb ed="#Qd"/>Propterea alii dicunt quod praeceptum <quote>om<lb ed="#Qd"/>nia
in gloriam Dei facere</quote><!--p--> intelligitur ut semper
<lb ed="#Qd"/>referamus ad Deum omnem actum bonum, cum
<lb ed="#Qd"/>convertimur omnino super collationem actus ad
<lb ed="#Qd"/>finem, ad quem debet vis rationalis actum or<lb ed="#Qd"/>dinare.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in4t2q4m1c1-d1e548">
<lb ed="#Qd"/>[Ad obiecta]: a. Ad primum<!--q--> ergo obiectum
<lb ed="#Qd"/>respondent<!--r--> quod Salvator iacit mentionem de
<lb ed="#Qd"/>operibus iustitiae referendis in Deum et etiam
<lb ed="#Qd"/>de aliis, secundum quod debitum relationis ge<lb ed="#Qd"/>minatur:
est enim debitum operis et debitum fa<lb ed="#Qd"/>cientis.
Ex ipso debito operis opera iustitiae seu
<lb ed="#Qd"/>spiritualia debent referri in Deum; quod expressit
<lb ed="#Qd"/>Salvator, cum dixit<!--2-->: <quote>Attendite ne iustitium ve<lb ed="#Qd"/>stram
furialis coram hominibus</quote>. Ex debito vero
<lb ed="#Qd"/>facientis debent referri alia opera, quorum prin<lb ed="#Qd"/>cipium
est liberum arbitrium, et hoc cum conte<lb ed="#Qd"/>rimus<!--s-->
actiones ad finem principalem; quod in<lb ed="#Qd"/>sinuavit<!--t-->
Salvator, cum dixit, <title>Matth.</title> 6, 20: <quote>The<lb ed="#Qd"/>saurizate
vobis thesauros in caelo</quote>. Et exposuit<!--u-->
<lb ed="#Qb"/><mentioned>thesaurum</mentioned> intentionem cordis, cum subiunxit<!--3-->:
<lb ed="#Qd"/><quote>Ubi est thesaurus tuus, ibi est cor tuum</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in4t2q4m1c1-d1e584">
<lb ed="#Qd"/>b. Ad secundum dicerent quod actus vege<lb ed="#Qd"/>tabilis
et sensibilis distinguuntur. Nam quidam
<lb ed="#Qd"/>sunt involuntarii, ut attrahere<!--v-->, digerere ex parte
<lb ed="#Qd"/>vegetabilis, imaginari, terreri ex parte sensibilis,
<lb ed="#Qd"/>et istos actus, quia non sunt in potestate<!--x--> ar<lb ed="#Qd"/>bitrii,
non tenemur referre. Alii vero sunt volun<lb ed="#Qd"/>tarii,
hoc est<!--y--> subditi imperio rationis, quemad<lb ed="#Qd"/>modum
comedere, coire ex parte vegetabilis,
<lb ed="#Qd"/>videre, ambulare ex parte sensibilis. Secundum
<lb ed="#Qd"/>hoc ergo quod actus isti principium habent<!--z--> vim
<lb ed="#Qd"/>imperantem, motum scilicet rationabilem, tene<lb ed="#Qd"/>mur
actus istos referre in Deum eo modo quo
<lb ed="#Qd"/>dictum est<!--4-->. Secundum autem quod habent
<pb ed="#Qd" n="927"/>
<cb ed="#Qd" n="a"/>
<lb ed="#Qd"/>principium vires facientes vel elicientes<!--a--> motum,
<lb ed="#Qd"/>non tenemur ipsos referre.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in4t2q4m1c1-d1e623">
<lb ed="#Qd"/>c. Ad tertium dicunt<!--b--> quod, quantum est
<lb ed="#Qd"/>ex imperio virtutis rationalis, nullus motus in<lb ed="#Qd"/>differens
est, sed potest esse indifferens, secun<lb ed="#Qd"/>dum
quod est ex vi sensibilis vel alia, quae non
<lb ed="#Qd"/>secundum se nata est ad summum bonum. Item,
<lb ed="#Qd"/>potest esse indifferens ratione status, ut<!--c--> in puero
<lb ed="#Qd"/>et alienato.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in4t2q4m1c1-d1e641">
<lb ed="#Qd"/>11. Ad quartum respondent quod actus ve<lb ed="#Qd"/>getabilis
et<!--d--> sensibilis in homine et virium infe<lb ed="#Qd"/>riorum
sublimiorem habent ordinem in homine
<lb ed="#Qd"/>quam<!--e--> in ceteris. Ordinantur enim ad vim ra<lb ed="#Qd"/>tionalem
sive sub vi rationali, et ideo actus eo<lb ed="#Qd"/>rum<!--f-->,
qui subiecti sunt rationi, referendi erunt
<lb ed="#Qd"/>ad finem vis rationalis, qui est Deus, et hic est
<lb ed="#Qd"/>finis naturae rationalis in quantum rationalis est<!--g-->.
<lb ed="#Qd"/>Ideo, quamvis rationalis referat ad finem vege<lb ed="#Qd"/>tabilis
vel sensi lis actum vegetabilis vel sen<lb ed="#Qd"/>sibilis,
considerando finem ultimum Deum, non
<lb ed="#Qd"/>privando neque<!--h--> ponendo ipsum, nihilominus
<lb ed="#Qd"/>tamen, si non referat in<!--l--> Deum, omittit et de<lb ed="#Qd"/>clinat
ab eo quod secundum naturam suam est,
<lb ed="#Qd"/>quae est scilicet rationalis, et in hoc dicunt<!--k-->
<lb ed="#Qd"/>quod transcendit theologus philosophum moralem.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in4t2q4m1c1-d1e678">
<lb ed="#Qd"/>2. Ad quintum dicendum quod aliquis facit
<lb ed="#Qd"/>quod debet, non tamen prout debet, et aliquis
<lb ed="#Qd"/>facit quod debet prout debet<!--l-->. Faciendo quis
<lb ed="#Qd"/>quod debet et tamen non prout debet, peccat, et
<lb ed="#Qd"/>hoc vel<!--m--> committendo, sicut ieiunando propter
<lb ed="#Qd"/>vanam gloriam vel orando; vel omittenda, ut<!--n-->
<lb ed="#Qd"/>eleemosynam dando, cum est in comprehensione
<lb ed="#Qd"/>summi boni et non referendo ad<!--o--> ipsum. Fa<lb ed="#Qd"/>ciendo
vero<!--p--> quod debet et prout debet, non
<lb ed="#Qd"/>peccat.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in4t2q4m1c1-d1e702">
<lb ed="#Qd"/>f. Ad sextum respondeo<!--q-->: ambiguum ver<lb ed="#Qd"/>bum
est quod dicitur quod non tenemur ad ea
<lb ed="#Qd"/>quae non sunt in potestate nostra. Nam non ha<lb ed="#Qd"/>bens
gratiam, etsi non<!--r--> habeat potestatem ad
<lb ed="#Qd"/>opera gratiae, habet tamen facultatem faciendi
<lb ed="#Qd"/>quod in se est ut habeat gratiam, ex qua est
<lb ed="#Qd"/>potestas ad opera gratiae. Praeterea<!--s-->, potestas
<lb ed="#Qd"/>referendi in Deum sicut in finem dupliciter est:
<lb ed="#Qd"/>aut sicut in finem proximum<!--t-->, et hoc modo re<lb ed="#Qd"/>ferre
actum est ex potestate gratiae; aut sicut
<lb ed="#Qd"/>in finem remotum, et hoc modo referre est in pole<lb ed="#Qd"/>state
rationalis naturae<!--u-->. Unde, proprie loquendo,
<lb ed="#Qd"/>ex potestate naturae possumus referre actiones<!--v-->
<lb ed="#Qd"/>ad Deum, non in Deum, ex potestate gratiae in
<cb ed="#Qd" n="b"/>
<lb ed="#Qd"/>Deum. <mentioned>Ad</mentioned> enim dicit circumstantiam causae
<lb ed="#Qd"/>finalis remotae, ut cum<!--a--> dico vado ad <mentioned>eccle<lb ed="#Qd"/>siam</mentioned>,
cum adhuc remotus sum; <mentioned>in</mentioned> vero<!--b--> dicit
<lb ed="#Qd"/>circumstantiam causae finalis proximae, ut cum
<lb ed="#Qd"/>dico <mentioned>vado in ecclesiam</mentioned> cum proximus sum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in4t2q4m1c1-d1e748">
<lb ed="#Qd"/>g. Ad ultimum dicendum quod, cum dicitur
<lb ed="#Qb"/><quote>omnia in gloriam Dei facite</quote>, non intelligitur
<lb ed="#Qd"/>nisi<!--c--> de actibus ordinabilibus in Deum, et ideo
<lb ed="#Qd"/>nulla est<!--d--> obiectio de venialibus.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in4t2q4m1c1-d1e758">
<lb ed="#Qd"/>Sed contra hanc responsionem<!--e--> obicitur:
<lb ed="#Qd"/>1. Nam, sicut<!--f--> dicit <name ref="#Augustine">Augustinus</name>, in I <title>De li<lb ed="#Qd"/>bero
arbitrio</title><!--1-->, planum est in toto vitiorum ge<lb ed="#Qd"/>nere
libidinem dominari. In omni ergo vitioso
<lb ed="#Qd"/>actu movet libido, quam definit <name ref="#Augustine">Augustinus</name><!--2-->
<lb ed="#Qd"/>improbam voluntatem; ubi ergo non movet li<lb ed="#Qd"/>bido<!--g-->,
non erit opus vitiosum. Sed, si aliquis
<lb ed="#Qd"/>comedat ea sola intentione ut sustentetur, respi<lb ed="#Qd"/>ciens
ad necessitatem naturae solum, et tamen
<lb ed="#Qd"/>considerans Deum, non referendo ultra, non mo<lb ed="#Qd"/>vetur
libidine; ergo suum comedere non erit vi<lb ed="#Qd"/>tiosum;
ergo nec contra aliquod praeceptum;
<lb ed="#Qd"/>ergo non tenetur talem actum referre in Deum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in4t2q4m1c1-d1e795">
<lb ed="#Qd"/>2. Item, ad <title>Rom.</title> 7, 15, super illud: <quote>Non enim
<lb ed="#Qd"/>quod vola hoc ago</quote>, distinguitur<!--h3--> <quote xml:id="ahsh-l3p2in4t2q4m1c1-Qd1e801">triplex velle:
<lb ed="#Qd"/>velle naturae, velle gratiae et<!--i--> velle vitii</quote>. Velle
<lb ed="#Qd"/>autem comedere ad sustentationem naturae solum,
<lb ed="#Qd"/>velle naturae est; velle vero comedere propter
<lb ed="#Qd"/>voluptatem, quae quaeritur in cibo, velle vitii
<lb ed="#Qd"/>est; velle vero comedere ad hoc quod susten<lb ed="#Qd"/>tetur
in servitio Dei, velle gratiae est. Sicut ergo
<lb ed="#Qd"/>velle gratiae laudabile est et velle vitii vitupe<lb ed="#Qd"/>rabile,
ita velle naturae indifferens. Si ergo ratio
<lb ed="#Qd"/>sequatur voluntatem naturae, non merebitur nec
<lb ed="#Qd"/>demerebitur. Sed, si taceret contra aliquod prae<lb ed="#Qd"/>ceptum,
necesse esset demereri; nullo ergo prae<lb ed="#Qd"/>cepto
tenetur referre talem actionem in Deum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in4t2q4m1c1-d1e831">
<lb ed="#Qd"/>Respondeo: 1. Dicendum quod praeceptum de
<lb ed="#Qd"/>actionibus referendis in Deum affirmativum est
<lb ed="#Qd"/>et obligat semper, sed non ad semper, sed pro
<lb ed="#Qd"/>loco et tempore, hoc est cum actu<!--k--> cogitatur de
<lb ed="#Qd"/>opere et fine principali operis, scilicet Deo, et<!--l-->
<lb ed="#Qd"/>de ipsa obligatione quam debet rationalis crea<lb ed="#Qd"/>tura
Deo: totam enim se debet Deo, et secun<lb ed="#Qd"/>dum
suam substantiam<!--m--> et virtutem et actionem.
<lb ed="#Qd"/>Distinguendum tamen est<!--n-->, sicut prius, secun<lb ed="#Qd"/>dum
<title>Ioannem Damascenum</title><!--4-->, quod quaedam
<lb ed="#Qd"/>vires sunt obedientes rationi, quaedam vero non
<lb ed="#Qd"/>obedientes rationi, ut nutritiva et augmentativa
<pb ed="#Qd" n="928"/>
<cb ed="#Qd" n="a"/>
<lb ed="#Qd"/>et respirativa; et quia actuum harum virium non
<lb ed="#Qd"/>sumus domini, quia non subiciuntur arbitrio ra<lb ed="#Qd"/>tionis,
ideo non tenemur istos actus referre.
<lb ed="#Qd"/>Item, sunt vires obedientes rationi, ut apprehen<lb ed="#Qd"/>siva
sensibilis et motiva et manducativa sumens
<lb ed="#Qd"/>cibum<!--a--> et huiusmodi, et horum actuum, secun<lb ed="#Qd"/>dum
quod<!--b--> sunt ex imperio rationis, dominium
<lb ed="#Qd"/>habemus, et ideo tenemur ipsos referre in Deum
<lb ed="#Qd"/>triplici cogitatione rationis concurrente, conside<lb ed="#Qd"/>ratione
scilicet operis, consideratione finis, qui
<lb ed="#Qd"/>est Deus, consideratione obligationis<!--c-->, qua ra<lb ed="#Qd"/>tionalis
creatura tenetur Deo. Item, sunt<!--d--> vires ra<lb ed="#Qd"/>tionales,
ut vis cogitativa, vis electiva, vis etiam
<lb ed="#Qd"/>interpretativa, et harum actus tenemur referre in
<lb ed="#Qd"/>Deum duplici consideratione concurrente, vide<lb ed="#Qd"/>licet
consideratione operis et consideratione finis.
<lb ed="#Qd"/>Quia enim isti<!--e--> actus rationales sunt, non ne<lb ed="#Qd"/>cessarium
est tertium, scilicet consideratio obli<lb ed="#Qd"/>gationis.
Et hoc modo intelligitur illudf prae<lb ed="#Qd"/>ceptum,
ad <title>Col.</title> 3, 17: <quote>Omne, quodcumque facitis
<lb ed="#Qd"/>in verba aut in<!--g--> opere, omnia in numine Domini
<lb ed="#Qd"/>Iesu Christi facite</quote>. Et dicit ibi<!--h--> <title>Glossa</title><!--1-->: <quote>Id
<lb ed="#Qd"/>est<!--i-->, ad gloriam Christi facite, non vestram; et
<lb ed="#Qd"/>non solum quae facitis<!--k--> verbo aut opere, sed
<lb ed="#Qd"/>omnia sint ad gloriam Christi, etiam cogitationes
<lb ed="#Qd"/>et si qua sint alia</quote>. Quod intelligendum est se<lb ed="#Qd"/>cundum
distinctionem quae supra posita est<!--2-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in4t2q4m1c1-d1e925">
<lb ed="#Qd"/>2—3. Ad illa vero duo quae consequenter
<lb ed="#Qd"/>obiciuntur, quod rationalis creatura debet totam
<lb ed="#Qd"/>suam actionem<!--l--> Deo, et ideo tenetur referre ad
<lb ed="#Qd"/>finem Deum, et iterum quod tenetur ordinare
<lb ed="#Qd"/>suas actiones in finem Deum, concedendum est
<lb ed="#Qd"/>secundum distinctionem quae supra posita est<!--3-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in4t2q4m1c1-d1e941">
<lb ed="#Qd"/>4. Ad illud vero quod quarto obicitur ex
<lb ed="#Qd"/><title>Glossa</title> <title>Matth.</title>: <quote>Quidquid facis, facis ex ser<lb ed="#Qd"/>vitute
diaboli vel ex amore Dei</quote>, dicendum quod
<lb ed="#Qb"/><mentioned>ex</mentioned> non notat ibi causam moventem, sed con<lb ed="#Qd"/>comitantem,
ut sit sensus: quidquid facis, facis
<lb ed="#Qd"/>ex amore Dei, id est existens in caritate, vel ex
<lb ed="#Qd"/>servitute diaboli, id est<!--m--> existens in peccato, non
<lb ed="#Qd"/>quod procedat quodlibet opus ex amore Dei mo<lb ed="#Qd"/>vente
vel servitute diaboli.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in4t2q4m1c1-d1e961">
<lb ed="#Qd"/>5. Similiter intelligendum est illud <name>Hiero<lb ed="#Qd"/>nymi</name>
super <title>Matth.</title> 12, 33: <quote>Nihil medium quin
<lb ed="#Qd"/>boni auctoris bona sint opera et mali mala</quote>.
<lb ed="#Qd"/>Intelligitur enim de opere secundum quod exit
<lb ed="#Qd"/>a rationali voluntate<!--n--> affecta secundum bonita<lb ed="#Qd"/>tem
et malitiam, non de opere secundum se.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in4t2q4m1c1-d1e978">
<cb ed="#Qd" n="b"/>
<lb ed="#Qd"/>6. Ad illud vero <name>Hieronymi</name>, <title>Ad Augusti<lb ed="#Qd"/>num</title>,
dicendum quod intelligebat de operibus
<lb ed="#Qd"/>caerimonialibus, prout opinabatur ipsa<!--a--> tem<lb ed="#Qd"/>pore
Legis esse praecepta, tempore vero gratiae
<lb ed="#Qd"/>prohibita, et secundum hoc dicebat quod non
<lb ed="#Qd"/>erat indifferens in eis, non autem de ipsis ope<lb ed="#Qd"/>ribus
secundum se. Unde dicit <name ref="#Augustine">Augustinus</name>,
<lb ed="#Qd"/>in epistola quam rescribit<!--b--> <name>Ad Hieronymum</name><!--4-->:
<lb ed="#Qb"/><quote xml:id="ahsh-l3p2in4t2q4m1c1-Qd1e1002">Cur non dicam praecepta illa veterum sacra<lb ed="#Qd"/>mentorum
nec: bona esse, quia non eis iustifi<lb ed="#Qd"/>camur,
nec tamen mala, quia divinitus praecepta,
<lb ed="#Qd"/>cum me adiuvet prophetica sententia, qua dicit
<lb ed="#Qd"/>Deus se illi populo dedisse <quote>praecepta non bona</quote>?</quote>
<lb ed="#Qd"/><title>Ezech.</title> 20, 25. De aliis<!--d--> autem operibus, quae
<lb ed="#Qd"/>nec sunt in praeceptione nec in prohibitione<!--e-->,
<lb ed="#Qd"/>dicit <name>Hieronymus</name><!--5-->: <quote xml:id="ahsh-l3p2in4t2q4m1c1-Qd1e1020">Philosophi disputant: bo<lb ed="#Qd"/>num
est continentia<!--f-->, malum est luxuria; inter
<lb ed="#Qd"/>utrumque indifferens est ambulare, digerere</quote>. De
<lb ed="#Qd"/>operibus vero caerimonialibus dicit<!--6-->: <quote xml:id="ahsh-l3p2in4t2q4m1c1-Qd1e1029">Observare
<lb ed="#Qd"/>caerimonias Legis non potest esse indifferens,
<lb ed="#Qd"/>sed aut malum est aut bonum est<!--g--></quote>. Bonum
<lb ed="#Qd"/>dicit ratione praeceptionis tempore Legis, malum
<lb ed="#Qd"/>ratione prohibitionis tempore gratiae.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in4t2q4m1c1-d1e1042">
<lb ed="#Qd"/>7. Ad illud vero quod obicit quod <mentioned>circa
<lb ed="#Qd"/>verbum non potest esse indifferens, ergo nec
<lb ed="#Qd"/>circa factum</mentioned>, dicendum quod non sequitur. Nam
<lb ed="#Qd"/>verbum secundum se exit a vi rationali et ad
<lb ed="#Qd"/>finem eius; unde per supra dictam rationem et
<lb ed="#Qd"/>determinationem<!--7--> cadit aut in bonum aut in ma<lb ed="#Qd"/>lum;
non autem sic est de quolibet facto.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in4t2q4m1c1-d1e1060">
<lb ed="#Qd"/>1. Ad alia vero quae ultimo obiciuntur<!--8-->,
<lb ed="#Qd"/>quod <mentioned>si aliquis comedat propter sustentationem
<lb ed="#Qd"/>naturae tantum<!--h-->, quamvis consideret actum et
<lb ed="#Qd"/>finem Deum, non movetur libidine</mentioned>, concedendum
<lb ed="#Qd"/>est hoc<!--i-->, cum non<!--k--> consideraret obligationem
<lb ed="#Qd"/>qua tenetur natura rationalis Deo; sed si consi<lb ed="#Qd"/>deraret
obligationem qua totam debet se Deo, et
<lb ed="#Qd"/>actum<!--l--> et ipsum Deum, constans est, si non<!--m-->
<lb ed="#Qd"/>referret, Deo suum debitum denegaret, et ideo
<lb ed="#Qd"/>moveretur improba voluntate, hoc est libidine.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p2in4t2q4m1c1-d1e1084">
<lb ed="#Qd"/>2. Ad illud<!--n--> vero quod ultimo dicit<!--o--> quod
<lb ed="#Qd"/>si ratio sequatur velle naturae. quod non deme<lb ed="#Qd"/>rebitur<!--p-->,
concedendum est, nisi ubi tenetur ad
<lb ed="#Qd"/>superiorem ordinem actionis. Dico enim quod, cum
<lb ed="#Qd"/>ratio considerat actum et finem et obligationem
<lb ed="#Qd"/>quam debet Deo, tenetur ipsam actionem, ut co<lb ed="#Qd"/>mestionis,
ordinare non solum ad sustentationem
<lb ed="#Qd"/>naturae, sed ad sustentationem propter Deum.
</p>
</div>
</body>
</text>
</TEI>