-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 2
/
ahsh-l3p3i2t1m8c1.xml
438 lines (438 loc) · 27.5 KB
/
ahsh-l3p3i2t1m8c1.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>III, P. 3, Inq. 2, T. 1, M. 8, C. 1</title>
<author ref="#AlexanderOfHales">Alexander of Hales</author>
<respStmt>
<name xml:id="JW">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>TEI encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>III, P. 3, Inq. 2, T. 1, M. 8, C. 1</title>
<date when="2017-10-16">October 16, 2017</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority><ref target="https://www.earlyfranciscans.com">ERC Project 714427: Authority and Innovation in Early Franciscan Thought</ref></authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0">Creative Commons Attribution 4.0 International</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="Qd" n="quaracchi1948d">Quaracchi 1948, Volume 4</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-critical-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a critical edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2017-10-16" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on"/>
</front>
<body>
<div xml:id="ahsh-l3p3i2t1m8c1">
<head xml:id="ahsh-l3p3i2t1m8c1-Hd1e102">III, P. 3, Inq. 2, T. 1, M. 8, C. 1</head>
<head xml:id="ahsh-l3p3i2t1m8c1-Hd1e105" type="question-title">IN QUA VI ANIMAE SIT FIDES<!--1-->.</head>
<p xml:id="ahsh-l3p3i2t1m8c1-d1e108">
<pb ed="#Qd" n="1098"/>
<cb ed="#Qd" n="a"/>
<lb ed="#Qd"/>Ad primum sic: 1. Dicit <name ref="#Augustine">Augustinus</name><!--2-->, <title>II ad
<lb ed="#Qd"/>Cor.</title> 3, 5: <quote>Non quod sufficientes simus</quote> etc.:
<lb ed="#Qb"/><quote xml:id="ahsh-l3p3i2t1m8c1-Qd1e122">Credere est cum<!--a--> assensione cogitare</quote>. Cum
<lb ed="#Qd"/>ergo cogitare<!--b--> sit ex vi cognitiva, erit similiter
<lb ed="#Qd"/>et credere. Inde arguitur: ad eamdem vim pertinet
<lb ed="#Qd"/>actus et habitus, ex quo elicitur actus; cum ergo
<lb ed="#Qd"/>credere sit vis cognitivae, et fides similiter erit
<lb ed="#Qd"/>vis cognitivae.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p3i2t1m8c1-d1e136">
<lb ed="#Qd"/>2. Forte dicet aliquis, iuxta <name>Hugonem de
<lb ed="#Qd"/>S. Victore</name><!--3-->, quod fides in cognitione habet ma<lb ed="#Qd"/>teriam,
in affectione<!--c--> substantiam, et secundum
<lb ed="#Qd"/>hoc est actus duplex fidei: cogitare, quod est
<lb ed="#Qd"/>vis cognitivae, et assentire, quod est vis attec<lb ed="#Qd"/>tivae.
— Sed si hoc dicatur, contra: intel<lb ed="#Qd"/>lectus<!--d-->
speculativus non solum cogitat veritatem,
<lb ed="#Qd"/>cum inquirit, Immo ipsi veritati assentit, cum ip<lb ed="#Qd"/>sam
scientia comprehendit; intellectus igitur spe<lb ed="#Qd"/>culativi
est cogitare et assentire. Assentire au<lb ed="#Qd"/>tem
veritati potest duobus modis, scilicet proprio
<lb ed="#Qd"/>testimonio, cum ipsam videt; testimonio<!--e--> alieno,
<lb ed="#Qd"/>cum ipsam non videt; et secundum <name>Augusti<lb ed="#Qd"/>num</name>,
<title>Ad Paulinam, De uidendo Deo</title><!--4-->, assentire
<lb ed="#Qd"/>primo modo pertinet ad scientiam sive ad<!--f--> scire;
<lb ed="#Qd"/>assentire secundo modo ad fidem sive credere.
<lb ed="#Qd"/>Secundum ergo<!--g--> utrumque actum, cogitare sci<lb ed="#Qd"/>licet
et assentire, fides est in intellectu specu<lb ed="#Qd"/>lativo.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p3i2t1m8c1-d1e180">
<lb ed="#Qd"/>3. Item, unius potentiae unus habitus; si ergo
<lb ed="#Qd"/>fides unus habitus est, in una potentia erit; aut
<lb ed="#Qd"/>est ergo in cognitiva tantum aut in affectiva; non
<lb ed="#Qd"/>igitur secundum unum actum, qui est cogitare,
<lb ed="#Qd"/>erit in cognitiva, et secundum alium, qui est as<lb ed="#Qd"/>sentire,
erit in affectiva.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p3i2t1m8c1-d1e197">
<lb ed="#Qd"/>4. Item, ad eamdem vim pertinet fides et eo<lb ed="#Qd"/>gnitio
succedens fidei in gloria; sed cognitio suc<lb ed="#Qd"/>cedens
est<!--h--> in intelligentia, quae est vis contem<lb ed="#Qd"/>plativa
veritatis; ergo fides est in intelligentia<!--i-->
<lb ed="#Qd"/>sive in vi contemplativa.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p3i2t1m8c1-d1e210">
<lb ed="#Qd"/>5. Item, anima rationalis nata est ad perfec<lb ed="#Qd"/>tionem
beatitudinis<!--k--> et gloriae, non solum se<lb ed="#Qd"/>cundum
vim affectivam, immo secundum intel<lb ed="#Qd"/>lectivam;
sed illo eodem ordine, quo nata est
<cb ed="#Qd" n="b"/>
<lb ed="#Qd"/>ad gloriam, nata est ad gratiam et meritum;
<lb ed="#Qd"/>nata est igitur anima ad perfectionem gratiae
<lb ed="#Qd"/>secundum partem intellectivam sicut secundum<!--l-->
<lb ed="#Qd"/>affectivam. Praeterea, nata est ad merendum se<lb ed="#Qd"/>cundum
vim intellectivam sicut secundum vim
<lb ed="#Qd"/>affectivam; si ergo gratia merendi virtus est vel
<lb ed="#Qd"/>in virtute, in intellectu speculativo erit virtus;
<lb ed="#Qd"/>et, si aliqua, haec erit fides.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p3i2t1m8c1-d1e241">
<lb ed="#Qd"/>6. Item, finis intellectus speculativi est verum
<lb ed="#Qd"/>et maxime Primum; similiter tinis habitus fidei
<lb ed="#Qd"/>est primum Verum; ad eumdem ergo finem est in<lb ed="#Qd"/>tellectus
speculativus et fides; ergo fides est
<lb ed="#Qd"/>habitus intellectus speculativi.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p3i2t1m8c1-d1e254">
<lb ed="#Qd"/>7. Forte dicetur quod est considerare ve<lb ed="#Qd"/>rum
ut verum et verum ut bonum; tinis autem spe<lb ed="#Qd"/>culativi
intellectus est verum ut verum, finis fidei
<lb ed="#Qd"/>verum ut bonum, et Inde est quod fides est<!--m-->
<lb ed="#Qd"/>virtus. — Sed contra: scientiae moralis finis
<lb ed="#Qd"/>est bonum, quia, sicut dicit <name>Philosophus</name><!--5-->, non
<lb ed="#Qd"/>intendimus illi scientiae ut sciamus, sed ut boni
<lb ed="#Qd"/>fiamus. Si ergo ratio tinis boni dat habitui quod
<lb ed="#Qd"/>sit virtus<!--n-->, secundum hoc scientia moralis esset
<lb ed="#Qd"/>virtus. — Item, quamvis scientiae moralis finis
<lb ed="#Qd"/>sit bonum, nihilominus scientiae habitus est in<lb ed="#Qd"/>tellectus
speculativi. Ergo pari ratione, licet vir<lb ed="#Qd"/>tutis
fidei finis sit verum ut bonum, nihilominus
<lb ed="#Qd"/>erit habitus intellectus speculativi.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p3i2t1m8c1-d1e287">
<lb ed="#Qd"/>Contra<!--6-->: a. Actus involuntarii non sunt lau<lb ed="#Qd"/>dabiles
nec vituperabiles, actus vero voluntarii
<lb ed="#Qd"/>laude vel vituperio digni sunt<!--7-->. Si ergo credere
<lb ed="#Qd"/>debite actus laudabilis est, ita ut dicat Domi<lb ed="#Qd"/>nus<!--o-->
quod omnia possibilia sunt credenti, <title>Marc.</title><!--q-->
<lb ed="#Qd"/>9, 22, et <quote>qui crediderit salvus erit</quote>, <title>Marc.</title><!--q--> ul<lb ed="#Qd"/>timo,
16; credere autem<!--r--> indebite vel discredere
<lb ed="#Qd"/>est actus vituperabilis; est igitur credere actus
<lb ed="#Qd"/>voluntarius; est igitur credere actus<!--s--> potentiae
<lb ed="#Qd"/>volendi. Si ergo ad eamdem vim pertinet actus
<lb ed="#Qd"/>et habitus, fides erit habitus potentiae volendi;
<lb ed="#Qd"/>ergo fides est in potentia animae affectiva, non
<lb ed="#Qd"/>in cognitiva.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p3i2t1m8c1-d1e318">
<lb ed="#Qd"/>b. Item, contingit cogitare<!--t--> enormia peccato<lb ed="#Qd"/>rum
ad detestationem, ut a sancto viro; iterum,
<pb ed="#Qd" n="1099"/>
<cb ed="#Qd" n="a"/>
<lb ed="#Qd"/>contingit eadem cogitare ad delectationem, ut a
<lb ed="#Qd"/>peccatore. Sed primo modo cogitare est bonum
<lb ed="#Qd"/>et meritorium, secundo modo malum et demeri<lb ed="#Qd"/>torium;
sed omnis actus, circa quem<!--a--> contingit
<lb ed="#Qd"/>esse meritum et demeritum, est actus volunta<lb ed="#Qd"/>rius;
ergo cogitare voluntarius actus est. Ergo,
<lb ed="#Qd"/>cum credere sit cogitare, erit actus voluntarius,
<lb ed="#Qd"/>et inde ut prius.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p3i2t1m8c1-d1e348">
<lb ed="#Qd"/>c. Item, cogitare multipliciter est: aliquando
<lb ed="#Qd"/>enim cogitamus aliquid ut sciamus, aliquando
<lb ed="#Qd"/>vero ut illud faciamus vel vitemus vel ut ad il<lb ed="#Qd"/>lud
perveniamus. Primo modo cogitare ordinatur
<lb ed="#Qd"/>ad scientiam, secundo modo ad actionem vel
<lb ed="#Qd"/>finem. Utroque modo cogitare est in potestate
<lb ed="#Qd"/>nostra, quia, si volumus, cogitamus ea quae per<lb ed="#Qd"/>tinent
ad inquisitionem sive studium scientiae,
<lb ed="#Qd"/>si nolumus, non cogitamus; similiter, si volu<lb ed="#Qd"/>mus,
cogitamus aliquid ad faciendum vel non
<lb ed="#Qd"/>faciendum<!--b-->, eligendum vel fugiendum; semper
<lb ed="#Qd"/>igitur cogitare voluntarius actus est. Sed magis<!--c-->
<lb ed="#Qd"/>est voluntarium cogitare cum assensione quam
<lb ed="#Qd"/>cogitare absolute; ergo cogitare cum assensione,
<lb ed="#Qd"/>quod est credere, est omnino actus voluntarius;
<lb ed="#Qd"/>ergo fides est<!--d--> habitus voluntarius.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p3i2t1m8c1-d1e385">
<lb ed="#Qd"/>11. Item, ad hoc facit auctoritas <name ref="#Augustine">Augustini</name><!--1-->,
<lb ed="#Qd"/>qui dicit: <quote xml:id="ahsh-l3p3i2t1m8c1-Qd1e394">Cetera potest homo non volens, cre<lb ed="#Qd"/>dere
autem<!--e--> non potest nisi volens</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p3i2t1m8c1-d1e400">
<lb ed="#Qd"/>e. Forte dicetur quod sicut scire est actus
<lb ed="#Qd"/>involuntarius<!--f-->, cum per manifestissima veritatis
<lb ed="#Qd"/>cogitur intellectus rem scire, ita credere actus
<lb ed="#Qd"/>involuntarius<!--g--> est, cum per probabilia maxime
<lb ed="#Qd"/>cogitur intellectus ad iidem: sicut enim scire est
<lb ed="#Qd"/>per manifesta necessaria, sic credere per mani<lb ed="#Qd"/>festa
probabilia. — Sed istud, quod ipsi di<lb ed="#Qd"/>cunt,
non obsistit; quod ostenditur duplici
<lb ed="#Qd"/>ratione. Prima est, quia credere, de quo loqui<lb ed="#Qd"/>mur,
non est respectu probabilium, sed respectu
<lb ed="#Qd"/>improbabilium naturali rationi; credere autem et
<lb ed="#Qd"/>fides, quae est respectu probabilium, difficulta<lb ed="#Qd"/>tem
non habet nec laudem; ergo talis fides non
<lb ed="#Qd"/>est virtus nec credere virtuosum, quia virtus et
<lb ed="#Qd"/>actus virtutis circa difficile est laudabile<!--2-->; credere
<lb ed="#Qd"/>autem et fides improbabilium difficultatem ha<lb ed="#Qd"/>bent
et laudem, cum est ex obedientia Veritatis
<lb ed="#Qd"/>divinae; ergo talis fides erit virtus et credere
<lb ed="#Qd"/>virtuosum; tale autem constat quod volunta<lb ed="#Qd"/>rium
est.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p3i2t1m8c1-d1e446">
<lb ed="#Qd"/>f. Item, non simili modo cogitur intellectus
<lb ed="#Qd"/>ad opinari et scire. Ad<!--h--> scire enim cogitur ex
<cb ed="#Qd" n="b"/>
<lb ed="#Qd"/>apprehensione necessariorum verorum, quae sunt
<lb ed="#Qd"/>ei nota et impossibile est aliter se habere<!--3-->, et
<lb ed="#Qd"/>ideo necesse habet intellectus assentire. Opinari
<lb ed="#Qd"/>vero acceptio est ex apprehensione aliquorum
<lb ed="#Qd"/>quae apparent nec sunt pervia intellectui, sed
<lb ed="#Qd"/>quia apparent, probabilia sunt ei, et ideo intel<lb ed="#Qd"/>lectus
illis non praestat omnimodum<!--i--> assen<lb ed="#Qd"/>sum,
immo sic accipit unam partem ut formidet
<lb ed="#Qd"/>alteram; unde opinio est acceptio unius partis
<lb ed="#Qd"/>cum formidine alterius<!--4-->; ideo opinari<!--k--> volunta<lb ed="#Qd"/>rium
erit, quamvis scire sit involuntarium, sicut
<lb ed="#Qd"/>quidam<!--5--> posuerunt; ergo credere, quod sequi<lb ed="#Qd"/>tur
opinari, quod scilicet probabilium est, volun<lb ed="#Qd"/>tarium
erit. Si ergo magis cogitur intellectus ad
<lb ed="#Qd"/>fidem probabilium quam improbabilium, credere
<lb ed="#Qd"/>improbabilia magis voluntarium erit.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p3i2t1m8c1-d1e490">
<lb ed="#Qd"/>Solutio: Dicendum quod fides sicut<!--l--> et ce<lb ed="#Qd"/>terae
virtutes<!--m--> est in parte animae sive in<!--n--> vi
<lb ed="#Qd"/>quae est motiva, et haec est liberum arbitrium,
<lb ed="#Qd"/>quod est, sicut dicit <name ref="#Augustine">Augustinus</name><!--6-->, facultas
<lb ed="#Qd"/>rationis et voluntatis. Sunt ergo virtutes in vi
<lb ed="#Qd"/>rationali, quae est libera arbitrio<!--o-->, duobus mo<lb ed="#Qd"/>dis:
quaedam ad habilitandam facultatem rationis,
<lb ed="#Qd"/>quaedam ad habilitandam facultatem voluntatis.
<lb ed="#Qd"/>Facultas rationis est ad duo, scilicet ad discer<lb ed="#Qd"/>nenda
ea quae sunt ad finem ut fiant vel non
<lb ed="#Qd"/>fiant, et ad discernendum et tendendum in finem.
<lb ed="#Qd"/>Similiter facultas voluntatis dupliciter est: in ap<lb ed="#Qd"/>petitu
et electione eorum quae sunt ad finem et
<lb ed="#Qd"/>in<!--p--> appetitu finis. Erunt igitur virtutes, quae
<lb ed="#Qd"/>sunt habitus sive habilitates<!--q-->, quaedam ad or<lb ed="#Qd"/>dinandum
iudicium rationis, quaedam vero ad
<lb ed="#Qd"/>ordinandum appetitum voluntatis. Illae, quae sunt
<lb ed="#Qd"/>ad ordinandum iudicium, cognitionem habent pro
<lb ed="#Qd"/>materia; quae vero<!--r--> appetitum voluntatis, af<lb ed="#Qd"/>fectionem.
Sunt igitur habitus facultatis rationis
<lb ed="#Qd"/>fides et prudentia; sed prudentia ad ordinandum
<lb ed="#Qd"/>iudicium in iis quae sunt ad finem, fides ad or<lb ed="#Qd"/>dinandum
iudicium in ipsum finem. Et secun<lb ed="#Qd"/>dum
hoc ratio cadit in differentiam superioris<!--s-->
<lb ed="#Qd"/>et interioris. Pars superior est secundum inten<lb ed="#Qd"/>tionem
rationis in finem, quam informat fides;
<lb ed="#Qd"/>pars inferior secundum intentionem rationis in
<lb ed="#Qd"/>iis quae sunt ad finem, quam informat prudentia.
<lb ed="#Qd"/>Similiter ex parte facultatis voluntatis, secundum
<lb ed="#Qd"/>quod est in finem, informatur vel<!--t--> habilitatur per
<lb ed="#Qd"/>virtutes, quae sunt spes, caritas; secundum vero
<lb ed="#Qd"/>quod est in iis quae sunt ad finem, habilitatur
<lb ed="#Qd"/>per fortitudinem et temperantiam, ut<!--u--> ex utraque
<pb ed="#Qd" n="1100"/>
<cb ed="#Qd" n="a"/>
<lb ed="#Qd"/>parte distinguatur appetitus voluntatis secun<lb ed="#Qd"/>dum
irascibilem et concupiscibilem, secundum
<lb ed="#Qd"/>partem superiorem, quae est in finem, appetitum
<lb ed="#Qd"/>irascibilem informat spes, appetitum concupisci<lb ed="#Qd"/>bilem
caritas; secundum partem inferiorem, quae
<lb ed="#Qd"/>est in iis quae sunt ad finem, appetitum irasci<lb ed="#Qd"/>bilem
informat fortitudo, concupiscibilem tempe<lb ed="#Qd"/>rantia.
De iustitia vero quaestio est, quae suo
<lb ed="#Qd"/>loco determinabitur<!--1-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p3i2t1m8c1-d1e591">
<lb ed="#Qd"/>[Ad obiecta]: 1. Ad primum ergo quod obi<lb ed="#Qd"/>citur,
dicendum quod, cum differat ratio et in<lb ed="#Qd"/>tellectus
per hoc quod apprehensio<!--a--> intellectus
<lb ed="#Qd"/>est absoluta, rationis vero collata — intellectus
<lb ed="#Qd"/>enim apprehendit hoc esse vel non esse<!--b-->, ratio
<lb ed="#Qd"/>vero ex hoc esse aliud esse, ut quoniam si hoc
<lb ed="#Qb"/>est, illud est, vel hoc est idem illi vel aliud ab
<lb ed="#Qd"/>illo — sicut apprehensio intellectus absoluta di<lb ed="#Qd"/>citur
intelligere, ita apprehendere rationis dice<lb ed="#Qd"/>tur
cogitare; cogitare enim dicitur quasi coagi<lb ed="#Qd"/>tare:
unde cogitatio<!--f--> est coagitata, id est collata<!--d-->
<lb ed="#Qd"/>rationis apprehensio. Ratio autem duobus modis
<lb ed="#Qd"/>est: est enim ratio speculativa et est ratio af<lb ed="#Qd"/>fectiva,
et secundum hoc cogitare duobus modis
<lb ed="#Qd"/>est. Rationis speculativae est cogitare de re utrum
<lb ed="#Qd"/>sit vel non sit; rationis vero affectivae, quae est
<lb ed="#Qd"/>liberi arbitrii, est cogitare de re utrum fiat vel
<lb ed="#Qd"/>non fiat<!--e-->, si est in iis quae sunt ad finem; vel
<lb ed="#Qd"/>utrum in ipsum tendat vel quiescat, si sit<!--f--> in
<lb ed="#Qd"/>finem. Cogitare primo modo non est fidei nec vir<lb ed="#Qd"/>tutis;
sed cogitare secundo modo virtutis est, in
<lb ed="#Qd"/>quantum ordinat debite vel in iis quae sunt ad
<lb ed="#Qd"/>finem vel in finem<!--g-->; et hoc modo accipit <name>Au<lb ed="#Qd"/>gustinus</name>
cogitare, cum dicit quod <quote xml:id="ahsh-l3p3i2t1m8c1-Qd1e643">credere
<lb ed="#Qd"/>est cogitare</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p3i2t1m8c1-d1e650">
<lb ed="#Qd"/>2. Ad secundum, quod obicit de assensione,
<lb ed="#Qd"/>dicendum quod sicut cogitare dupliciter est, ita
<lb ed="#Qd"/>assentire. Sicut enim est<!--h--> cogitare rationis spe<lb ed="#Qd"/>culativae
de re utrum sit vel non sit, ita assen<lb ed="#Qd"/>tire
est eiusdem, cum scilicet assentit quod sit
<lb ed="#Qd"/>vel non sit. Et cum assentit<!--i-->, quia videt secun<lb ed="#Qd"/>dum
veritatem ita esse, scientia<!--k--> est; cum vero
<lb ed="#Qd"/>assentit, non quia videt ita esse, sed quia habet
<lb ed="#Qd"/>idoneum testimonium, fides est; cum vero as<lb ed="#Qd"/>sentit<!--l-->,
quia sic ei apparet, tunc opinio est. Pri<lb ed="#Qd"/>mus
assensus, qui est scientiae, ex parte assen<lb ed="#Qd"/>tientis
habet securitatem, ex parte veritatis, cui
<lb ed="#Qd"/>assentit, evidentiam. Secundus assensus, qui est
<lb ed="#Qd"/>fidei, securitatem habet ex parte assentientis,
<lb ed="#Qd"/>defectum vero evidentiae ex parte veritatis cui
<lb ed="#Qd"/>assentit. In tertio assensu, qui est opinionis,
<cb ed="#Qd" n="b"/>
<lb ed="#Qd"/>formido<!--m--> est ex parte assentientis, sed apparen<lb ed="#Qd"/>tia
quaedam est ex parte rei cui sic assentit. -
<lb ed="#Qd"/>Similiter ex parte rationis affectivae, quae est li<lb ed="#Qd"/>beri
arbitrii, sicut est cogitare de re utrum fiat vel
<lb ed="#Qd"/>non fiat, si est in iis quae sunt ad finem, ita et<!--n-->
<lb ed="#Qd"/>assentire est ex eadem parte ut fiat vel assentire
<lb ed="#Qd"/>ut non fiat, et sic virtutis prudentiae est cogi<lb ed="#Qd"/>tare
et assentire. Simili modo cogitare de fine<!--o-->,
<lb ed="#Qd"/>utrum in ipsum tendatur, habet assentire, et<!--p-->
<lb ed="#Qd"/>hoc modo cogitare secundum primam rationem
<lb ed="#Qd"/>finis<!--q-->, quae est intentio veri, et assentire sunt
<lb ed="#Qd"/>fidei-virtutis; et hoc modo dixit <name ref="#Augustine">Augustinus</name>
<lb ed="#Qd"/>quod <quote xml:id="ahsh-l3p3i2t1m8c1-Qd1e720">credere est cogitare cum assensione</quote>. In
<lb ed="#Qd"/>hac ergo parte cogitare<!--r--> et assentire virtutis sunt
<lb ed="#Qd"/>actus, sed cogitare actus imperfectus et materia<lb ed="#Qd"/>lis,
assentire pertectus et formalis. Ex alia vero
<lb ed="#Qd"/>parte cogitare et assentire non sunt actus virtu<lb ed="#Qd"/>tum,
nec fides virtus est sicut nec opinio vel
<lb ed="#Qd"/>scientia.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p3i2t1m8c1-d1e737">
<lb ed="#Qd"/>3. Ad tertium patet responsio quod, quam<lb ed="#Qd"/>vis
actus fidei ponatur cogitare et assentire, et
<lb ed="#Qd"/>cognitio pro materia, affectio pro substantia<!--2-->, ad
<lb ed="#Qd"/>eamdem vim pertinet cognitio et affectio, cogi<lb ed="#Qd"/>tatio
et assensus, scilicet ad vim rationalem mo<lb ed="#Qd"/>tivam,
quae est libera arbitrio, et ita habitus
<lb ed="#Qd"/>fidei non est in differenti vi, sed in una, prout
<lb ed="#Qd"/>dictum est<!--3-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p3i2t1m8c1-d1e757">
<lb ed="#Qd"/>4. Ad quartum dicendum quod cognitio suc<lb ed="#Qd"/>cedens
fidei non est cognitio veritatis specula<lb ed="#Qd"/>tiva,
sed cognitio affectiva. Cognitio enim spe<lb ed="#Qd"/>culativa
imperfecta est, quoniam non est de re
<lb ed="#Qd"/>secundum suam perfectionem: speculativa enim
<lb ed="#Qd"/>cognitione consideramus rem quoniam<!--s--> est ab<lb ed="#Qd"/>solute.
Cognitio vero affectiva perfecta est, quia
<lb ed="#Qd"/>non solum est de re, quia<!--t--> est absolute, sed est
<lb ed="#Qd"/>de re cum sua perfectione et bonitate. Quia ergo
<lb ed="#Qd"/>visio succedens fidei est visio beatitudinis et per<lb ed="#Qd"/>fecta<!--u-->,
affectiva erit cognitio non speculativa;
<lb ed="#Qd"/>similiter cognitio fidei affectiva erit et vis ani<lb ed="#Qd"/>mae
affectivae.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p3i2t1m8c1-d1e788">
<lb ed="#Qd"/>5. Ad quintum dicendum quod quaedam vi<lb ed="#Qd"/>res
sunt inferiores, quaedam superiores<!--v-->, quae<lb ed="#Qd"/>dam
supremae. Et in via merendi suprema vis
<lb ed="#Qd"/>est vis imperans motus, ut liberum arbitrium; vi<lb ed="#Qd"/>res
vero sequentes sunt vires rationales exsequen<lb ed="#Qd"/>tes
motum, quae sunt imperatae, ut irascibilis,
<lb ed="#Qd"/>concupiscibilis humana et rationalis speculativa;
<lb ed="#Qd"/>vires vero inferiores sunt vires complentes mo<lb ed="#Qd"/>tum
in actibus corporalibus, ut vires sensibiles.
<lb ed="#Qd"/>Similiter in via remunerationis et beatitudinis est
<pb ed="#Qd" n="1101"/>
<cb ed="#Qd" n="a"/>
<lb ed="#Qd"/>ordo consimilis, ut sicut merendi ratio depende<lb ed="#Qd"/>bat
a vi suprema, ita perfectio remunerationis et
<lb ed="#Qd"/>beatitudinis descendit a vi suprema<!--a--> in alias.
<lb ed="#Qd"/>Dicendum ergo quod vis speculativa intellectus
<lb ed="#Qd"/>nata est ad beatitudinem, sed mediante vi su<lb ed="#Qd"/>prema,
in qua primo et per se collocatur virtus
<lb ed="#Qd"/>et meritum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p3i2t1m8c1-d1e832">
<lb ed="#Qd"/>6. Ad aliud<!--b--> dicendum quod finis intellectus
<lb ed="#Qd"/>speculativi est verum ut verum, hoc est cognitio
<lb ed="#Qd"/>rei absoluta sine suo actu; finis vero fidei non
<lb ed="#Qd"/>est verum ut verum, immo verum ut bonum.
<lb ed="#Qd"/>Unde fides attendit primum<!--c--> Verum, non abstracte
<lb ed="#Qd"/>ab actu et bonitate, immo primum Verum consi<lb ed="#Qd"/>derat
cum suo actu, in ratione misericordiae et
<lb ed="#Qd"/>iustitiae. Unde apprehensio fidei de primo Vero
<lb ed="#Qd"/>generat timorem propter rationem iustitiae et
<lb ed="#Qd"/>maiestatis quam in ipso Vero considerat; gene<lb ed="#Qd"/>ratd
spem et amorem propter rationem miseri<lb ed="#Qd"/>cordiae
et bonitatis quam in ipso Vero attendit.
</p>
<p xml:id="ahsh-l3p3i2t1m8c1-d1e861">
<lb ed="#Qd"/>7. Ad ultimum<!--e--> dicendum quod est consi<lb ed="#Qd"/>derare
verum ut verum et est considerare bonum
<lb ed="#Qd"/>ut verum et est considerare verum ut bonum et
<lb ed="#Qd"/>bonum ut bonum. Speculativarum scientiarum
<cb ed="#Qd" n="b"/>
<lb ed="#Qd"/>finis est verum ut verum<!--f-->; scientiae moralis
<lb ed="#Qd"/>bonum ut verum; virtutum cognitivarum, ut sunt
<lb ed="#Qd"/>fides et<!--g--> prudentia, verum ut bonum; virtutum
<lb ed="#Qd"/>vero affectivarum, ut est caritas et temperantia,
<lb ed="#Qd"/>bonum ut bonum. Inde est quod, cum scientia
<lb ed="#Qd"/>moralis finem habeat bonum<!--h-->, quia habet ipsum<!--i-->
<lb ed="#Qd"/>finem ut verum est, non est virtus. — Et ad il<lb ed="#Qd"/>lud
quod obicit, secundum <name>Philosophum</name>, quod
<lb ed="#Qb"/><mentioned>ipsa est, non ut sciamus, sed ut boni fiamus</mentioned>,
<lb ed="#Qd"/>dicendum quod hoc dicit ratione virtutis, cuius
<lb ed="#Qd"/>scientiam intendit, virtus vero ad bonum est. Im<lb ed="#Qd"/>mediatus
ergo tinis scientiae moralis est cogni<lb ed="#Qd"/>tio
virtutis, hoc est boni ut veri; mediatus vero
<lb ed="#Qd"/>opus virtutis, et per accidens vel per aliud: pro<lb ed="#Qd"/>prie
enim et per se tinis scientiae verum est, Vir<lb ed="#Qd"/>tutis
vero bonum. — Et<!--k--> ad illud quod obicit
<lb ed="#Qd"/>quod, licet fidei finis sit verum ut bonum, tamen
<lb ed="#Qd"/>nihilominus<!--l--> erit habitus intellectus speculativi,
<lb ed="#Qd"/>dicendum, sicut iam pater<!--1-->, quod intellectus spe<lb ed="#Qd"/>culativi
finis non est nisi verum, vel verum ut
<lb ed="#Qd"/>verum, vel bonum ut verum; fides vero finem
<lb ed="#Qd"/>habet verum ut bonum, et ideo non est habitus
<lb ed="#Qd"/>intellectus speculativi.
</p>
</div>
</body>
</text>
</TEI>