-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 1
/
cod-LyXLXy_wo8uy7-d1e191.xml
660 lines (660 loc) · 46.1 KB
/
cod-LyXLXy_wo8uy7-d1e191.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
587
588
589
590
591
592
593
594
595
596
597
598
599
600
601
602
603
604
605
606
607
608
609
610
611
612
613
614
615
616
617
618
619
620
621
622
623
624
625
626
627
628
629
630
631
632
633
634
635
636
637
638
639
640
641
642
643
644
645
646
647
648
649
650
651
652
653
654
655
656
657
658
659
660
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>Quaestio 11</title>
<author ref="#Ockham">Ockham</author>
<respStmt>
<name ref="#jeffreycwitt">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>Transcription Editor</resp>
<resp>TEI Encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>Quaestio 11</title>
<date when="2020-09-10">September 10, 2020</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority>SCTA</authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/">Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="L" n="cod-LyXLXy">Lyon 1495</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-diplomatic-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a diplomatic edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2020-09-10" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on">
<pb ed="#L" n="56-v"/>
<cb ed="#L" n="b"/>
</div>
</front>
<body>
<div xml:id="wo8uy7-d1e191"><!-- l1prolq11 -->
<head xml:id="wo8uy7-d1e191-Hd1e108">Quaestio 11</head>
<p xml:id="wo8uy7-d1e191-d1e111">
<lb ed="#L" n="107"/>Deinde quero utrum
<lb ed="#L" n="108"/>notitia practica et speculatiua distinguuntur
<lb ed="#L" n="109"/>per fines an per obiecta. Quod per fines probatur. quia secundo
<!--116.xml-->
<pb ed="#L" n="57-r"/>
<cb ed="#L" n="a"/>
<lb ed="#L" n="1"/>methaphisice. Finis speculatiue veritas. pra
<lb ed="#L" n="2"/>ctice autem opus. ergo etc. Contra Auicenna est metha
<lb ed="#L" n="3"/>phisice dicit quod scientie practice sunt de operibus
<lb ed="#L" n="4"/>nostris non autem speculatiue.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e191-d1e135">
⁋ Ad istam quaestionem
<lb ed="#L" n="5"/>dicunt aliqui quod scientia speculatiua et practica
di<lb ed="#L" n="6" break="no"/>stinguuntur penes fines suos. Distinguitur tamen de
<lb ed="#L" n="7"/>fine. quia quidam est finis scientie. et quidam scientis.
<lb ed="#L" n="8"/>ffinis scientie est ille ad quem ordinatur scientia.
<lb ed="#L" n="9"/>finis scientis est ille ad que sciens ordinat sci
<lb ed="#L" n="10"/>entiam. Similiter finis scientie est duplex scilicet per se
<lb ed="#L" n="11"/>et per accidens. principalis et secundarius. setinis
<lb ed="#L" n="12"/>per se scientie est ad quem ex natura sua habet ordina
<lb ed="#L" n="13"/>ri. Einis per accidens scientie siue non principalis
<lb ed="#L" n="14"/>est ille ad quem non ordinatur per se. sed potest
or<lb ed="#L" n="15" break="no"/>dinari ex intentione scientis. A fine scientis quem
<lb ed="#L" n="16"/>scilicet ipse sciens intendit. non dicitur scientia nec speculati
<lb ed="#L" n="17"/>ua nec practica. sed a fine scientie per se et
principa<lb ed="#L" n="18" break="no"/>li: et non a fine non principali dicitur scientia
specula<lb ed="#L" n="19" break="no"/>tiua vel practica. quia illa scientia que ex se ordi
<lb ed="#L" n="20"/>natur ad cognitionem veri est speculatiua. illa quae
<lb ed="#L" n="21"/>ordinatur ad operationem boni est practica.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e191-d1e174">
⁋
Di<lb ed="#L" n="22" break="no"/>titur igitur quod scientia practica distinguitur a
specu<lb ed="#L" n="23" break="no"/>latiua penes finem scientie per se et principalem.
<lb ed="#L" n="24"/>quia finis practiee est opus. sefinis autem specula
<lb ed="#L" n="25"/>tiue est veritas. hoc probatur. quia vnusquisque effectus
<lb ed="#L" n="26"/>distinguitur per suam causam nobiliorem: sed inter omns
<lb ed="#L" n="27"/>causas. causa finalis est nobilissima cum sit car
<lb ed="#L" n="28"/>sa causarum secundum auicenuam. ergo notitia practica
<lb ed="#L" n="29"/>habet distingui ab alia penes finem snum.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e191-d1e194">
⁋
Pre<lb ed="#L" n="30" break="no"/>terea vna scientia distinguitur ab alia. vel per
sub<lb ed="#L" n="31" break="no"/>iectum vel per finem. sed notitia practica non
dist<lb ed="#L" n="32" break="no"/>guitur a speculatiua per subiectum. quia de eodem sul
<lb ed="#L" n="33"/>iecto possunt esse et scientia speculatiua et pract
<lb ed="#L" n="34"/>ca. ergo penes fines.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e191-d1e208">
⁋ Preterea sicut principit
<lb ed="#L" n="35"/>tinim speculabilibus. ita finis in operabilibus. ii. ph
<lb ed="#L" n="36"/>sicorum. sed scientia speculatiua distinguitur ab alia per
<lb ed="#L" n="37"/>sua principia. ergo etc. hoc patet per philosophum ii
me<lb ed="#L" n="38" break="no"/>taphisice. et iii. de anima. Ubi dicit. Differt autem
<lb ed="#L" n="39"/>speculatiua fine. Similiter dicit intellectus qui propter
<lb ed="#L" n="40"/>aliquid ratiocinatur practicus est. Contra istam
<lb ed="#L" n="41"/>opinionem ostendo quod practica non distinguitur a spe
<lb ed="#L" n="42"/>culatiua fine id est per causam finalem. ita scilicet quod habeat
<lb ed="#L" n="43"/>distinctam causam finalem a causa finali speculatiue: sed
<lb ed="#L" n="44"/>idem simpliciter potest esse causa fiualis vtriusque. hoc probo. prim
<lb ed="#L" n="45"/>mo sic. idem est finis scientie et scientis: sed idem potest esse fi
<lb ed="#L" n="46"/>nis scientur propter quem acquirit scientiam tam speculatiuam quam
<lb ed="#L" n="47"/>practica. ergo etc. minor patet. quia idem est finis agentum
<lb ed="#L" n="48"/>hoc est intentus ab agente. et actionis sue seu forme
<lb ed="#L" n="49"/>facte. quia omnis finis cuiuscumque actionis est finis in
<lb ed="#L" n="50"/>tentus ab isto. agente. aut superiore dirigente illud
<lb ed="#L" n="51"/>agens inferius sicut in naturalibus idem est finis
agen<lb ed="#L" n="52" break="no"/>tium inferiorum et itelligentie dirigentis. et a
quocu<lb ed="#L" n="53" break="no"/>que intendatur. sequitur quod idem sit finis agentis. hoc est
<lb ed="#L" n="54"/>intentus ab agente et actionis sue.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e191-d1e254">
⁋ Preterea finis
<lb ed="#L" n="55"/>numquam respicit formam nec materiam nisi mediante
<!--116.xml-->
<cb ed="#L" n="b"/>
<!-- 57-r -->
<lb ed="#L" n="56"/>agente: inquantum. scilicet mouet efficiens ad agendum. hod
<lb ed="#L" n="57"/>est inquantum intenditur ab agente: ergo non est causa finalis
<lb ed="#L" n="58"/>nisi quia intenditur ab agente: ergo idem est finis agentir scilicet
<lb ed="#L" n="59"/>intentus et forme.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e191-d1e274">
⁋ Proptrea illud non est causa
essen<lb ed="#L" n="60" break="no"/>tialis alicuius rei a quo non dependet. nec in esse
<lb ed="#L" n="61"/>nec in fieri. sed a tali quod non mouet efficiens ad
agen<lb ed="#L" n="62" break="no"/>dum non dependet res quocumque modo. Quod non in esse
<lb ed="#L" n="63"/>patet: quia sine illo est res in rerum natura. quod non in fic
<lb ed="#L" n="64"/>ri. patet quia nihilominus erit res.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e191-d1e287">
⁋ Propterea illud a
<lb ed="#L" n="65"/>quo res dependet essentialiter: ita quod sine illo res
<lb ed="#L" n="66"/>non haberet esse reale. videtur esse causa essentialis
<lb ed="#L" n="67"/>illius rei. sed a fine scientur dependet ipsa scientia realiter et
<lb ed="#L" n="68"/>essentialiter: quia sine illo simplicitur non foret. sicut
po<lb ed="#L" n="69" break="no"/>natur: quod aliquis non addisceret scientiam speculatiuam
<lb ed="#L" n="70"/>nisi propter lucrum: vel propter aliquid tale: nisi ille tunc
<lb ed="#L" n="71"/>hoc intenderet. simplicitur nihil foret illa scientia: ergo
<lb ed="#L" n="72"/>illud habet rationem cause: et non nisi rationem cause
fina<lb ed="#L" n="73" break="no"/>etc.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e191-d1e309">
⁋ Propterea per quod contingit respondere ad quam
<lb ed="#L" n="74"/>stionem factam propter quid habet rationem cause finalis: sed per
<lb ed="#L" n="75"/>finem scientis contigit respondere ad quaestionem factam
<lb ed="#L" n="76"/>propter quid. sicut si quaeratur propter quid est ista scientia. contingis
<lb ed="#L" n="77"/>respondere per finem scienter. ergo etc.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e191-d1e320">
⁋ Ideo aliter dico
<lb ed="#L" n="78"/>ad quaestione. et primo distinguo de fine: quia accipitur
<lb ed="#L" n="79"/>vno modo pro aliquo acquirendo per aliquam opeationem
<lb ed="#L" n="80"/>sicut sanitas est finis deambulationis. et iste finis
<lb ed="#L" n="81"/>est amatus: et desideratus amore concupiscentie.
<lb ed="#L" n="82"/>llius est finis amatus amore amicitie: propter quem
<lb ed="#L" n="83"/>nis primus producitur: quia eni homo diligit seipsum
concu<lb ed="#L" n="84" break="no"/>scit sibiipsi sanitatem. et ideo ad illam habendam
opera<lb ed="#L" n="85" break="no"/>Similiter: quia aliquis diligit deum summe propter se. ideo
<lb ed="#L" n="86"/>igit propter deum. et ita deus est finis omnium actuum
<lb ed="#L" n="87"/>primus finis est prior in intentione. et vltimus in
<lb ed="#L" n="88"/>tecutione: quia realiter est effectus: et communiter
ignobi<lb ed="#L" n="89" break="no"/>illo fine: ad quem est saltem agente qui intendit
<lb ed="#L" n="90"/>ed secundus finis vt communiter est praexistens ipsi opera
<lb ed="#L" n="91"/>et si secundum rectam operationem itendatur non est igno
<lb ed="#L" n="92"/>pr illo quod est ad finem. nec est effectus: nec acqui
<lb ed="#L" n="93"/>prie loquendo per ipsam operationem.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e191-d1e358">
⁋ secundo
di<lb ed="#L" n="94" break="no"/>co. quod finis scientie proprie loquendo est illud quod est
<lb ed="#L" n="95"/>amatum ab addiscente. siue amore amicitie siue
<lb ed="#L" n="96"/>amore concupiscentie: secundum diuersos modos
acci<lb ed="#L" n="97" break="no"/>piendi finem ipsum quae mouet ad discendum: et ita ad
<lb ed="#L" n="98"/>acquirendum scientiam. Et ideo idem est simplicitur finis
<lb ed="#L" n="99"/>quie est causa finalis scientur et scientie. non tamen ita: quod causa fina
<lb ed="#L" n="100"/>lis scientie sit causa finalis scientur. sed quod illud quod efficiens
<lb ed="#L" n="101"/>intendit et amat: propter quod agit ad acquirendum scientiam
<lb ed="#L" n="102"/>est causa finalis ipsius scientie. Non tamen est causa finalis
scien<lb ed="#L" n="103" break="no"/>tis: sed est intentum et amatum a sciente. Uerbi
gra<lb ed="#L" n="104" break="no"/>tia. Aliquis addiscit scientiam propter amorem amicitie
<lb ed="#L" n="105"/>ad seipsum: et concupiscit ipsam scientiam sibi propter ali
<lb ed="#L" n="106"/>quodlucrum acquisibile per ipsam scientiam. tunc dico quod ipse
<lb ed="#L" n="107"/>met est causa finalis illius scientie: quia est amatus amore
<lb ed="#L" n="108"/>amicitie. et realiter ipsa scientia non produceretur in effectum
<lb ed="#L" n="109"/>et ita ipsemet amatus a seipso est causa finalis scientie. quia
<lb ed="#L" n="110"/>ipse solus est: ad cuius esse sic amatum sequitur scientia: et ita
<!--117.xml-->
<pb ed="#L" n="57-v"/>
<cb ed="#L" n="a"/>
<lb ed="#L" n="1"/>ipsemet habet rationem alicuius cause. quia est ad cuius esse
<lb ed="#L" n="2"/>sequitur aliud. et tamen ipsemet non est causa suipius.
<lb ed="#L" n="3"/>et ipsemet non dependet sic a seipso.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e191-d1e410">
⁋ Similiter ipsum
<lb ed="#L" n="4"/>lucrum vel aliquid tale est causa finalis aliquo modo
<lb ed="#L" n="5"/>ipsius scientie. quia est per quod respondetur ad questionem fa
<lb ed="#L" n="6"/>ctam propter quid. Si enim aliquasquaerat. quare addiscit
<lb ed="#L" n="7"/>vel quare scientia producitur. conuenienter respondetur
pro<lb ed="#L" n="8" break="no"/>pter lucrum per ipsum acquirendum. et tamen illud lucrum
<lb ed="#L" n="9"/>non est causa finalis ipsius scientis. quia ipse sciens non
<lb ed="#L" n="10"/>dependet ab eo essentialiter. sed tantum desideratum et
<lb ed="#L" n="11"/>concupitum a sciente propter quod agit ad
acquiren<lb ed="#L" n="12" break="no"/>dum scientiam
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e191-d1e432">
⁋ hoc poterit declarari. quia sicut in
<lb ed="#L" n="13"/>agentibus naturaliter illud est causa finalis quod
in<lb ed="#L" n="14" break="no"/>tenditur a natura. ita in voluntariis illud est cau
<lb ed="#L" n="15"/>sa finalis quod intenditur a voluntate. sed lucrum
<lb ed="#L" n="16"/>vel aliquid tale est intentum a voluntate. propter quod
<lb ed="#L" n="17"/>producitur scientia. ergo illud vere erit causa finalis scientie
<lb ed="#L" n="18"/>et non scientis.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e191-d1e448">
⁋ Preterea illud quod intenditur
<lb ed="#L" n="19"/>a voluntate diuina in causando vere habet rationem
<lb ed="#L" n="20"/>cause finalis. non dei sed scientie vel effectus. ergo
ea<lb ed="#L" n="21" break="no"/>dem ratione illud quod intenditur a voluntate creata
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e191-d1e457">
<lb ed="#L" n="22"/>⁋ Et per istum modum potest poni quod deus est causa
<lb ed="#L" n="23"/>finalis omnium. quia ipse semper amatur. Et propter ipsum
<lb ed="#L" n="24"/>omnia fiunt saltem seipo. et etiam in naturalibus idem est
<lb ed="#L" n="25"/>simpliciter finis agentis naturalis et agentis supremi
<lb ed="#L" n="26"/>dirigentis. Propter tamen communia dicta potest distingui
<lb ed="#L" n="27"/>de fine scientie. vnus est qui simpliciter potest esse cau
<lb ed="#L" n="28"/>sa finalis proprie dicta. propter quem ipsa scientia
acqui<lb ed="#L" n="29" break="no"/>ritur. et qui mouet agens ad agendum. et de illo lo
<lb ed="#L" n="30"/>cutus sum prius. Alius est finis scientie. qui secundum
re<lb ed="#L" n="31" break="no"/>ctam rationem debet intendi ab agente quod
libe<lb ed="#L" n="32" break="no"/>re agit. et isto modo finis scientie practice est opu
<lb ed="#L" n="33"/>vel operari. et finis speculatiue est considerare. quia
<lb ed="#L" n="34"/>rationabiliter addiscens vel in maiori parte vel sem
<lb ed="#L" n="35"/>per debet istos fines intendere. si tamen de facto non
<lb ed="#L" n="36"/>faciat non erunt cause finales. quia ipse scientie in nullo
<lb ed="#L" n="37"/>dependebunt ab eis. sed alia intenta erunt cause
<lb ed="#L" n="38"/>finales.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e191-d1e496">
⁋ Si dicitur quod non est de ratione cause final
<lb ed="#L" n="39"/>actualiter intendi sed quod sit apta nata intendi. hoc
<lb ed="#L" n="40"/>non valet. quia de ratione eius est causare actualiter si
<lb ed="#L" n="41"/>effectus erit. et ita cum non possit actualiter causare
<lb ed="#L" n="42"/>nisi actualiter intendatur non est causa finalis vel fi
<lb ed="#L" n="43"/>nis nisi actualiter intendatur. Si dicatur quod hoc est
<lb ed="#L" n="44"/>ontua philosophum iii. de anima. et vi. methaphsop. et id est
meta<lb ed="#L" n="45" break="no"/>phisice. Preterea vnius rei est vna causa finalis
essen<lb ed="#L" n="46" break="no"/>tialis. sed si omne tale intentum esset causa fiualis
<lb ed="#L" n="47"/>essent plures cause finales. cum talia plura
pos<lb ed="#L" n="48" break="no"/>sint intendi.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e191-d1e521">
⁋ Ad omns auctoritates respondeo quod procedunt
<lb ed="#L" n="49"/>de fine qui secundum rectam rationem saltem vt in pluribus
<lb ed="#L" n="50"/>debet intendi si omnia essent conuenienter ordinata
<lb ed="#L" n="51"/>et ideo quasi ex natura sua habet quod sit ordinabilis
<lb ed="#L" n="52"/>ad talem finem. si tamen non actualiter intendatur non est
<lb ed="#L" n="53"/>vere et proprie causa finalis.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e191-d1e534">
⁋ Ad aliud
respon<lb ed="#L" n="54" break="no"/>deo quod sicut non est inconueniens. quia eiusdem rei sint
<lb ed="#L" n="55"/>plures cause efficientes proprie dicte. quarum que
<!--117.xml-->
<cb ed="#L" n="b"/>
<!-- 57-v -->
<lb ed="#L" n="56"/>libet est sufficiens inter causas secundas sicut calor
<lb ed="#L" n="57"/>potest produci ab igne sine sole: et a sole sine igne.
<lb ed="#L" n="58"/>ita non est inconueniens quod eiusdem rei sint plures
<lb ed="#L" n="59"/>cause finales. ita quod quaelibet illarum sit sufficiens
<lb ed="#L" n="60"/>in illo ordine causandi. Et ideo eiusdem scientie
<lb ed="#L" n="61"/>secundum speciem possunt esse plures cause finales. Et
<lb ed="#L" n="62"/>eodem modo sicut aliquod efficiens potest esse
effe<lb ed="#L" n="63" break="no"/>ctiuum plurium effectuum specie distinctorum ita ea
<lb ed="#L" n="64"/>dem causa finalis potest esse causa finalis plurium
<lb ed="#L" n="65"/>scientiarum et plurium effectuum specie distinctorum
<lb ed="#L" n="66"/>Tertio dico quod aliqua distingui per aliqua potest in
<lb ed="#L" n="67"/>telligi multipliciter. vel tanquam per aliqua intrinseca
<lb ed="#L" n="68"/>vel tanquam per aliqua extrinseca. Exemplum primi. sicut
<lb ed="#L" n="69"/>aliqua puta homo et asinus distinguuntur per suas
<lb ed="#L" n="70"/>formas substantiales. Secundo modo contingit
du<lb ed="#L" n="71" break="no"/>plicitur. vel tanquam per aliqua quae sunt causa distinctionis
<lb ed="#L" n="72"/>ipsorum. quia sunt cause ipsorum quae sunt distincta. et tunc
<lb ed="#L" n="73"/>distinctiuum vel est limitatum et proprium. vel
illimi<lb ed="#L" n="74" break="no"/>tatum et commune. sicut aliquid est causa illimitata et aliquid
<lb ed="#L" n="75"/>limitata. vel tanquam per aliqua sibi propria. sicut aliqua
<lb ed="#L" n="76"/>distinguuntur per suas proprietates. vel per sua subie
<lb ed="#L" n="77"/>cta scilicet quia necessario est aliud subiectum vnius. et
<lb ed="#L" n="78"/>aliud alterius. vel per effectus sibi propositios. Ex his
<lb ed="#L" n="79"/>respondeo ad questione quod iste scientie seipis distinguum.
<lb ed="#L" n="80"/>tur intrinsece et formaliter. sed per fines vel per
fin<lb ed="#L" n="81" break="no"/>distinguuntur causaliter. sicut causaliter distinguum
<lb ed="#L" n="82"/>tur per causam efficientem. Sed per subiecta scientie nullo
<lb ed="#L" n="83"/>praedictorum modorum distinguuntur necessario. quia
<lb ed="#L" n="84"/>nec formaliter et intrinsece nec causaliter neccessario. nec
<lb ed="#L" n="85"/>tanquam per aliqua sibi propria. sed isto vltimo modo distinguuntur
<lb ed="#L" n="86"/>per obiecta. hoc est perconclusiones scitas. Primum patet
<lb ed="#L" n="87"/>qui iste scientie sunt forme simplices. sicut alias decla
<lb ed="#L" n="88"/>rabitur de omnibus accidentibus: sed forme simplices non
<lb ed="#L" n="89"/>possunt distingui intrinsece et formaliter nisi scipsis
<lb ed="#L" n="90"/>ergo etc. Secudum patet. quia ab eodem causaliter habet res esse
<lb ed="#L" n="91"/>et distinctum esse a quolibet alio. ergo cum quaelibet scientia
<lb ed="#L" n="92"/>sicut quaelibet alia res habeat esse suum a causa finali sua. se
<lb ed="#L" n="93"/>quitur quod ab ea habet esse distinctum. Et ideo dico quod po
<lb ed="#L" n="94"/>sito quod scientia speculatiua et practica habeant ean
<lb ed="#L" n="95"/>dem causam sinalem per illam distinguuntur causaliter. quia il
<lb ed="#L" n="96"/>la in illo genere causandi est causa distinctionis ea
<lb ed="#L" n="97"/>rum. Et isto modo omnes res create distinguuntur per deum
<lb ed="#L" n="98"/>qui est causa distinctionis omnium. Et si dicitur quod nulla
distin<lb ed="#L" n="99" break="no"/>guuntur per illud in quo conueniunt. Respondeo quod verum
<lb ed="#L" n="100"/>est tanquam per sibi proprium. tamen causaliter quando causa est
illimi<lb ed="#L" n="101" break="no"/>tata vel simpliciter vel secundum quid. non est inconueniens
<lb ed="#L" n="102"/>quin per illud distinguantur in quo conueniunt illo modo
<lb ed="#L" n="103"/>quo conueniunt in illo
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e191-d1e651">
⁋ Uerutmen sciendum quod
acci<lb ed="#L" n="104" break="no"/>piendo finem pro illo quae secundum rectam rationem debet esse finis
<lb ed="#L" n="105"/>modo exposito sic distinguuntur per fines tanquam per
<lb ed="#L" n="106"/>aliqua propria. quia alius est finis vnius et alterius. Isto
<lb ed="#L" n="107"/>modo intelligit philosophus. iii de anima et ii metaphisice
<lb ed="#L" n="108"/>et vbique vbi dicit eas distingui per fines. tamen sicut
<lb ed="#L" n="109"/>dictum est. iste non sunt semper cause finales proprie
<lb ed="#L" n="110"/>dicte
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e191-d1e669">
⁋ Tertium patet. quod enim non distinguantur per sub
<!--118.xml-->
<pb ed="#L" n="58-r"/>
<cb ed="#L" n="a"/>
<lb ed="#L" n="1"/>iectum formaliter et intrinsece manifestum est. quia
<lb ed="#L" n="2"/>subiectum nec est ipsa scientia. nec de essentia eius.
<lb ed="#L" n="3"/>Quod nec distinguuntur causaliter per illa patet. quia aliquando
<lb ed="#L" n="4"/>et fere semper pro statu isto ipsum subiectum cum si
<lb ed="#L" n="5"/>ens rationis secundum vnam opinionem in nullo genere causae est
<lb ed="#L" n="6"/>causm scientie. vel saltem possibile est quod deus sit causa
praeci<lb ed="#L" n="7" break="no"/>se scientie. et per consequens subiectum nullo modo causabit
<lb ed="#L" n="8"/>Quod nec distinguantur per subiecta tanquam per aliqua
<lb ed="#L" n="9"/>sibi propria patet. quia idem simpliciter potest esse subiectum
<lb ed="#L" n="10"/>notitie speculatiue et notitie practice. Nam de
<lb ed="#L" n="11"/>subiecto quod habet aliquas passiones quae sunt in po
<lb ed="#L" n="12"/>testate nostra et aliquas que non sunt in ptante nostra
<lb ed="#L" n="13"/>potest esse notitia speculatiua qua sciuntur ille
pas<lb ed="#L" n="14" break="no"/>siones que non sunt in ptante nostra de illo subiecto
<lb ed="#L" n="15"/>et etiam notitia practica qua sciuntur alie
passio<lb ed="#L" n="16" break="no"/>nes que sunt in ptante nostra de illo eodem sub
<lb ed="#L" n="17"/>iecto. sed aliquod subiectum est huiusmodi sicut patet: quia
<lb ed="#L" n="18"/>terra multas habet passiones quae non sunt in ptante nra
<lb ed="#L" n="19"/>sicut terra est rotunda. frigida. sicca. guis. et
hu<lb ed="#L" n="20" break="no"/>iusmodi. ita quod omns ille conclusiones si tamen sini
<lb ed="#L" n="21"/>demonstrabiles sunt simpliciter speculatiue et
sciun<lb ed="#L" n="22" break="no"/>tur scientia naturali. Similiter habet aliquas passiones quae
<lb ed="#L" n="23"/>sunt in ptante nostra. vel signata illarum passionum
<lb ed="#L" n="24"/>sunt in ptante nostra. sicut quod terra est arabilis.
<lb ed="#L" n="25"/>potest sic vel sic coli et sic de aliis. et de istis est no
<lb ed="#L" n="26"/>titia practica sicut agricultura et vniuersaliter ex
<lb ed="#L" n="27"/>hoc ipso quod ens naturale est materia formarum
<lb ed="#L" n="28"/>artificialium. idem est subiectum notitie specula
<lb ed="#L" n="29"/>tiue quia est ens naturale. et notitie practice. quia
<lb ed="#L" n="30"/>materia formarum artificialium. et isto modo de
ho<lb ed="#L" n="31" break="no"/>mine et de anima intellectiua et de multis talibus
<lb ed="#L" n="32"/>potest esse notitia speculatiua et practica. ergo
pe<lb ed="#L" n="33" break="no"/>nes subiecta tanquam per aliqua sibi propria non di
<lb ed="#L" n="34"/>stinguuntur. Si dicitur quod conclusiones practice non re
<lb ed="#L" n="35"/>soluuntur in principia speculatiua. ergo de eodem
<lb ed="#L" n="36"/>non possunt esse iste due notitie. Respondeo quod non est in
<lb ed="#L" n="37"/>conueniens conclusiones practicas salte mediate
<lb ed="#L" n="38"/>vel particularitur deduci ex principiis speculabi
<lb ed="#L" n="39"/>libus. Uerbi gratia. ex isto pure speculabili scilicet
te<lb ed="#L" n="40" break="no"/>ra est dura accipiuntur multa practica. propter hoc
<lb ed="#L" n="41"/>enim oportet quod aretur vel frangatur aliquo duro ad hoc
<lb ed="#L" n="42"/>quod sit apta ad actiones quis agricultor habet
exerce<lb ed="#L" n="43" break="no"/>re circa eam. Similiter quia homo est talis vel talis condi
<lb ed="#L" n="44"/>tionis. oportet quod ad conseruationem sanitatis talis vel
<lb ed="#L" n="45"/>talis adhibeatur medicina. Et vniversaliter ex hoc ipso quod
<lb ed="#L" n="46"/>in ptante nostra est habere operationes etiam circa pure
<lb ed="#L" n="47"/>speculabilia. et circa rectam rationem secundum variationem
<lb ed="#L" n="48"/>ipsorum entium et conditionum suarum sunt operationes no
<lb ed="#L" n="49"/>stre diuersimode eligende. ideo ex principiis
pur<lb ed="#L" n="50" break="no"/>speculabilibus contingit inferre multas
conclusio<lb ed="#L" n="51" break="no"/>nes simpliciter practicas. Potest tamen dici quod illa prit
<lb ed="#L" n="52"/>cipia sunt aliquo modo practica virutualiter. tamen secundum
<lb ed="#L" n="53"/>modum communem loquendi sunt simpliciter speculatiua.
<lb ed="#L" n="54"/>quia aliter nullum principium esset pure speculatiuum. quia
<lb ed="#L" n="55"/>nullum penitus est principium quin aliquo modo possit
<!--118.xml-->
<cb ed="#L" n="b"/>
<!-- 58-r -->
<lb ed="#L" n="56"/>se habere ad praxim. Unde ex isto. omnis triangulius habet
<lb ed="#L" n="57"/>tres inartibus mechanid possunt haberi diuersen
<lb ed="#L" n="58"/>notitie practice. Unde etiam inuenitur aliquam
<lb ed="#L" n="59"/>do quod scientia practica subalternatur speculatiue scientie
<lb ed="#L" n="60"/>sicut musica arithmetice et sic de aliis. quod no
<lb ed="#L" n="61"/>esset verum nisi contingeret resoluere conclusiones
<lb ed="#L" n="62"/>practicas in principia speculatiua. Quartur
<lb ed="#L" n="63"/>scilicet quod iste notitie distinguuntur per conclusiones so
<lb ed="#L" n="64"/>tas tanquam per propria sibi. ita scilicet quod neccessario est alia
<lb ed="#L" n="65"/>conclusio scita notitia practica. et alia scita
noti<lb ed="#L" n="66" break="no"/>tia speculatiua. patet quia in illa conclusione quae scitur no
<lb ed="#L" n="67"/>titia speculatiua nihil ponitur operabile a nob cum
<lb ed="#L" n="68"/>notitia speculatiua non sit de operibus nostris. In
il<lb ed="#L" n="69" break="no"/>illa autem conclusione que scitur notitia practica po
<lb ed="#L" n="70"/>nitur aliquid operabile a nobis. vel aliquid
impor<lb ed="#L" n="71" break="no"/>tans operabile a nobis. cum notitia practica sit de
<lb ed="#L" n="72"/>operibus nostris. hoc est de illis qui significant opera
<lb ed="#L" n="73"/>nra. ergo alia est conclusio scita vna scientia: et alia alia
<lb ed="#L" n="74"/>Ideo dico quod cum notitia practica sit directiua
<lb ed="#L" n="75"/>alicuius praxis. oportet quod semper notitia practica
ha<lb ed="#L" n="76" break="no"/>beat praxim vel significas praxim: vel operabersae
<lb ed="#L" n="77"/>a nobis pro obiecto saltem partiali. et cum notitia
<lb ed="#L" n="78"/>practica sit respectu alicuius complexi. oportet quod illa
<lb ed="#L" n="79"/>notitia sit magis directiua operis quam notitia incon
<lb ed="#L" n="80"/>plexa cuiuscumque termini illius complexi. Et quando sic est
<lb ed="#L" n="81"/>tunc est notitia practica aliter non. Ex isto
sequun<lb ed="#L" n="82" break="no"/>tur aliqua. Unum quod de operibus nostris. hoc est de termi
<lb ed="#L" n="83"/>nis vel complexis importantibus opera nostra potest esse
<lb ed="#L" n="84"/>scia speculatiua. quia de operibus nris possunt aliqua
<lb ed="#L" n="85"/>sciri aliqua notitia quae non magis dirigit quam notitia in
<lb ed="#L" n="86"/>complexa. sicut si sciam quod dilectio est qualitas. quod
<lb ed="#L" n="87"/>est a deo dependens. et sic de aliis. ille enim
noti<lb ed="#L" n="88" break="no"/>tie non magis dirigunt quam notitia inconplexa
di<lb ed="#L" n="89" break="no"/>lectionis. Et isto modo potest liber de anima contineri
<lb ed="#L" n="90"/>sub scientia speculatiua. quamuis quo ad parte magnam
<lb ed="#L" n="91"/>sit de operibus nostris. Aliud sequitur quod logica. retho
<lb ed="#L" n="92"/>rica. et gramatica sunt vere notitie practice et
<lb ed="#L" n="93"/>non speculatiue. quia vere dirigunt intellectum in
<lb ed="#L" n="94"/>operationibus suis. quae sunt mediante voluntate in sua
<lb ed="#L" n="95"/>ptante. sicut logica dirigit intellectum in sillog
<lb ed="#L" n="96"/>sando: discurrendo et sic de aliis.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e191-d1e893">
⁋ Potest tamen
<lb ed="#L" n="97"/>distingui de practica. quia quadam est dictatiua. et
<lb ed="#L" n="98"/>quedam tantum ostensiua. Prima est illa quae determinate
<lb ed="#L" n="99"/>dictat aliquid esse faciendum vel non faciendum. et sic
<lb ed="#L" n="100"/>loquitur philosophus. vi. ethicorum et iii de anima. Et isto modo
<lb ed="#L" n="101"/>nec logica nec rethorica est practica. nec etiam
<lb ed="#L" n="102"/>ars quecumque mechanica. quia nulla istarum dictat
<lb ed="#L" n="103"/>quod domus est facienda. sed hoc pertinet ad prudentiam
<lb ed="#L" n="104"/>qua scitur quando est facienda et quando non. et quando est operandum
<lb ed="#L" n="105"/>et quando non. Secunda notitia practica est tantum ostensiua
<lb ed="#L" n="106"/>qui non dictat aliquid fugiendum aut prosequendum. Sed
<lb ed="#L" n="107"/>tantum ostendit opusquo fieri potest. virtute cuius notitie
<lb ed="#L" n="108"/>si intellectus dictet id est faciendum et voluntas
ve<lb ed="#L" n="109" break="no"/>lit. statim potest recte operari. sicut ars edificatoria
<lb ed="#L" n="110"/>ondit quod domus componitur ex lignis et lapidibus et ex
<!--119.xml-->
<pb ed="#L" n="58-v"/>
<cb ed="#L" n="a"/>
<lb ed="#L" n="1"/>fundamento tali. et talibus parietibus et tali tecto
<lb ed="#L" n="2"/>et sic de aliis. et non dictat quod domus est facienda
<lb ed="#L" n="3"/>nec quondo est facienda. sed ad prudentiam pertinet dictare
<lb ed="#L" n="4"/>quod tali tempore est facienda. vel sic est agendum vel sic.
<lb ed="#L" n="5"/>Et eodem modo logica et alie artes sunt tantum ostensiue
<lb ed="#L" n="6"/>et non dictatiue. sunt tamen directiue. habentque tales a
<lb ed="#L" n="7"/>tes frequenter: non praxim pro obiecto: sed obiectum
<lb ed="#L" n="8"/>praxis. sicut ars edificatoria habet ipsam domum
pro<lb ed="#L" n="9" break="no"/>obiecto et non praxim vel operationem ipsam que est in
<lb ed="#L" n="10"/>ptante nostra.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e191-d1e954">
⁋ Sed tunc est hoc vnum dubium. quia secundum
praedi<lb ed="#L" n="11" break="no"/>cta sequeretur quod omnis habitus practicus praeter istas artes
<lb ed="#L" n="12"/>esset prudentia. consequens est falsum. et falsitas eius patet
<lb ed="#L" n="13"/>qui tunc liber ethicorum esset prudentia. consequens est falsum
<lb ed="#L" n="14"/>cum sit de vniversalibus et prudentia de particularibus. consequentia patet
<lb ed="#L" n="15"/>qui omnis habitus dictatiuus est prudentia. quia omnis talis ha
<lb ed="#L" n="16"/>bitus dictatiuus est cum va ratione actiuus. et per consequens
<lb ed="#L" n="17"/>orudentia.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e191-d1e973">
⁋ Ad istud dicit scotus quod diffinitio
<lb ed="#L" n="18"/>prudentie debex intelligi de habitum actiuo proximo
<lb ed="#L" n="19"/>qualis est habitus acquisitus ex actibus. Unde sicut ars se
<lb ed="#L" n="20"/>habet circa factibilia singularia ad habitum experimenta
<lb ed="#L" n="21"/>lem. ita circa agibilia se habet scientia moralis ad habitum
<lb ed="#L" n="22"/>prudentie quia habitus artum et scientie moralis sunt remoti
<lb ed="#L" n="23"/>ad dirigendum: quia vniversales. sed habitus prudentie et exper
<lb ed="#L" n="24"/>menti. quia generati sunt ex actibus sunt particulares et propin
<lb ed="#L" n="25"/>qui ad dirigendum. Ista expositio est neccsara. alio
<lb ed="#L" n="26"/>quin nulla esset scientia practica. quia quaecumque est habitus
<lb ed="#L" n="27"/>actiuus vel factiuus.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e191-d1e997">
⁋ Sed istud quantum ad hoc quod
<lb ed="#L" n="28"/>dicit quod habitus talis non est proximus ad dirigendum no
<lb ed="#L" n="29"/>videtur verum. quia sicut se videtur habere in speculabilibus
<lb ed="#L" n="30"/>ita in agibilibus. sed quaecumque habens propositionem vniversalem.
si<lb ed="#L" n="31" break="no"/>subsumat quamcumque singularem. statim scitur conclusio. ergo
<lb ed="#L" n="32"/>eodem modo habens propositionem vniversalem. quod sic est agendu
<lb ed="#L" n="33"/>pro tali tempore et tali loco. et sic secundum alias
circumstan<lb ed="#L" n="34" break="no"/>tias. non oportet nisi quod ondatur aliquid habens tales codito
<lb ed="#L" n="35"/>nes. et statim virtute propositionis vniversalis poterit oper
<lb ed="#L" n="36"/>rari. Et si dicitur quod ex hoc ipso quod requiritur talis omntensio. non
<lb ed="#L" n="37"/>sufficit cognitio vniversalis. hoc non valet. quia etiatm habitus pri
<lb ed="#L" n="38"/>dentie quaecumque sine tali ostensione non sufficit. et ita
<lb ed="#L" n="39"/>equaliter diriget habitus vniversalis respectu actus. quam
<lb ed="#L" n="40"/>uis non respectu omnium. sicut quaecumque alius. Preter
<lb ed="#L" n="41"/>ea sicut patet in alia questione ista vniversalia non possunt
<lb ed="#L" n="42"/>euidenter cognosci nisi per experientiam. et per consequens
pri<lb ed="#L" n="43" break="no"/>supponitur experientia. et ita immediate diriget
<lb ed="#L" n="44"/>respectu alicuius.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e191-d1e1036">
⁋ Ideo dico quod habitus vniversalis
ali<lb ed="#L" n="45" break="no"/>quis ita poterit perfecte dirigere respectu alicuius
<lb ed="#L" n="46"/>actus quantum est ex parte sui. sicut quicumque alius
<lb ed="#L" n="47"/>et frequenter potest haberi sine experientia singularium
<lb ed="#L" n="48"/>et posito quod posset adhuc perfecte diriget
respe<lb ed="#L" n="49" break="no"/>ctu actus. Sed istud videntur contrsa philosophum 1 metaph.
<lb ed="#L" n="50"/>vbi vult quod ars potest esse sine experimento. et quod expe
<lb ed="#L" n="51"/>ti certius operantur.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e191-d1e1054">
⁋ Pro intentone philosophi dico quod
<lb ed="#L" n="52"/>dupliciter potest contingere quod exparti certius operantur. ali
<lb ed="#L" n="53"/>quando propter exerc tium organorum exteriorum. quia propter
<lb ed="#L" n="54"/>talium experientiam et exercitium. aliquando homo acquirit
<lb ed="#L" n="55"/>habitum in organis. propter que melius operatur. sicut
<!--119.xml-->
<cb ed="#L" n="b"/>
<!-- 58-v -->
<lb ed="#L" n="56"/>aliquis addiscens musicam vel artem citharisandi
<lb ed="#L" n="57"/>per exercitium actuale melius operabitur quam alius quai forte
<lb ed="#L" n="58"/>omnem habitum intellectualem circa vniversalia et circa par
<lb ed="#L" n="59"/>ticularia habet meliorem. quia organa alterius propter
de<lb ed="#L" n="60" break="no"/>fectum exercitii non sunt apta. sicut aliquos tantum
au<lb ed="#L" n="61" break="no"/>diendo cantum et huiusmodi potest acquirere habitum inte
<lb ed="#L" n="62"/>ligibilem. et eodem modo contingere potest in medici
<lb ed="#L" n="63"/>na et in aliis. ad quorum opera requiruntur opera exterio
<lb ed="#L" n="64"/>ra. Aliquando potest hoc contingere. quia exparti habent notitiam
<lb ed="#L" n="65"/>aliquorum singularium et aliquorum vniversalium quorum
<lb ed="#L" n="66"/>alii non habent euidentem notitiam. Unde expartus in
<lb ed="#L" n="67"/>experiendo acquirit notitiam multarum propositionum
<lb ed="#L" n="68"/>vniversalium quas alius habere non potest. quamuis expartus ne
<lb ed="#L" n="69"/>sciat eas per causam. sed tantum quia et aliud scilicet artifex
ali<lb ed="#L" n="70" break="no"/>quo modo nouit causam in vniversali vel particulari. sicut
<lb ed="#L" n="71"/>aliquando contingit in scientia subalternante. et ideo quia tales
<lb ed="#L" n="72"/>propositiones vniversales magis immediate dirigunt quam
<lb ed="#L" n="73"/>alie vnversaliores. et ideo exparti certius operantur. Sed tunc
<lb ed="#L" n="74"/>est dubium quo artifices habent notitiam euidentem si
<lb ed="#L" n="75"/>talia non possunt sciri nisi per experientiam. Respondeo
<lb ed="#L" n="76"/>quod sicut in aliis aliqua principia possunt sciri praecise per
<lb ed="#L" n="77"/>experientiam. et aliqua sunt principia per se nota. ita in
<lb ed="#L" n="78"/>practicis. Aliquando sunt principia per se nota. et aliquando
<lb ed="#L" n="79"/>tantum nota per experientiam. De praemis et de conclusionibus se
<lb ed="#L" n="80"/>quentibus ex illis habet artifex notitiam euidentem. et
<lb ed="#L" n="81"/>similiter studens in morali philosophia sine exercitio. frequin
<lb ed="#L" n="82"/>ter tamen talium non habent expertinotitiam euidentem: sed
<lb ed="#L" n="83"/>ignorant ea: vel saltem multa eorum. Alia autem sunt
<lb ed="#L" n="84"/>principia per experientiam nota. et aliquando illorum habent
<lb ed="#L" n="85"/>artifices notitiam euidentem et non exparti. et tamen aliquando
<lb ed="#L" n="86"/>notitiam conclusionum quae possunt per experientiam sciri habent exper
<lb ed="#L" n="87"/>ti et non artifices. Et ita patet quo possibile est quod
<lb ed="#L" n="88"/>artifex sit magis sciens quam exptus. et quod expartus cer
<lb ed="#L" n="89"/>tius operetur. et tamen notitia vniversalis non quecumque: sed
re<lb ed="#L" n="90" break="no"/>spectu minmi vniversalis. ita perfecte dirigat respectu
<lb ed="#L" n="91"/>alicuius actus. sicut quicumque alius habitus. Et ideo
<lb ed="#L" n="92"/>dico quod si aliquis studens in morali philosophia sine omi
<lb ed="#L" n="93"/>actu prudentie vel morali posset acquirere notit
<lb ed="#L" n="94"/>am omnium propositionum vniversalium quas acquirit alius
exer<lb ed="#L" n="95" break="no"/>citatus. quod ita perfectum habitu et ita perfecte
dire<lb ed="#L" n="96" break="no"/>ctiuum haberet ipse sicut alius. sed de facto vel hoc
<lb ed="#L" n="97"/>non est possibile vel cum maxima difficultate. et
<lb ed="#L" n="98"/>propter istam rationem sicut patebit in tertio. non potest
<lb ed="#L" n="99"/>prudentia separari (in acquisitione ipsius) a virtute
<lb ed="#L" n="100"/>morali.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e191-d1e1169">
⁋ Sed quo tunc distinguuntur scientia moralis et
<lb ed="#L" n="101"/>prudentia. Dico quod distinguuntur sicut habitus magis
<lb ed="#L" n="102"/>vniversalis et minus vniversalis. quia scientia moralis est de magis vnversalibus
<lb ed="#L" n="103"/>et prudentia de minus vniversalibus quae cognoscuntur
praeci<lb ed="#L" n="104" break="no"/>se per etperientiam et non per deductione ex magis vniversalibus
<lb ed="#L" n="105"/>Sed quo est tunc prudentia circa particularia.
<lb ed="#L" n="106"/>Dico quod est circa particularia in acquirendo de facto
<lb ed="#L" n="107"/>et virutaliter: sed de hoc et de multiplicatione prudentie pa
<lb ed="#L" n="108"/>tebit in tertio. Ex praedictui respondeo ad formam quaestio
<lb ed="#L" n="109"/>nis quod scientia speculatiua et practica distinguunt
<lb ed="#L" n="110"/>per fines vel per finem causaliter. quia semper fines vel finis
<!--120.xml-->
<pb ed="#L" n="59-r"/>
<cb ed="#L" n="a"/>
<lb ed="#L" n="1"/>est causa distinctionis istarum scientiarum sicut est causa scientia
<lb ed="#L" n="2"/>rum istarum. accipiendo autem finem proprie sed pro illo quod secundum
<lb ed="#L" n="3"/>rectam rationem debet esse finis. sic distinguuntur per fines
<lb ed="#L" n="4"/>tanquam per aliqua sibi propria. hoc est distinctarum scientiarum
<lb ed="#L" n="5"/>sunt distincti tales fines. sed scientie neutro modo
di<lb ed="#L" n="6" break="no"/>stinguuntur per subiecta. sed secundo modo distinguuntur per
<lb ed="#L" n="7"/>pbiecta. Ad rationes alterius opinionis patet per dicta
<lb ed="#L" n="8"/>Ad primam patet quod scientia speculatiua distinguitur a pra
<lb ed="#L" n="9"/>ctica causaliter per finem tanquam per causam. et hoc siue sit idem
<lb ed="#L" n="10"/>finis siue alius. sed per distinctum finem secundo modo dictantum
<lb ed="#L" n="11"/>distinguitur tanquam per aliquid sibi proprium.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e191-d1e1224">
⁋ Ad secundam
<lb ed="#L" n="12"/>patet quod scientia speculatiua et practica distinguuntur per
<lb ed="#L" n="13"/>pbiecta. hoc est per conclusiones scitas. Ad tertia quod scien
<lb ed="#L" n="14"/>speculatiue distinguuntur per seipsas. tamen per principia. sua
<lb ed="#L" n="15"/>distinguuntur tanquam per propria. et quantum ad hoc non est simile
<lb ed="#L" n="16"/>de principiis respectu conclusionum speculabilium. et de
<lb ed="#L" n="17"/>fine respectu eoclusionum practicarum. et hoc maxi
<lb ed="#L" n="18"/>me accipiendo finem pro causa finali proprie dicta. Ad
<lb ed="#L" n="19"/>auctoritatem aristotel patet prius quod philosophus loquitur de
<lb ed="#L" n="20"/>sine qui secundum rectam rationem debet intendi: et tunc scientiam
<lb ed="#L" n="21"/>practicam distingui a speculatiua fine non est aliud
<lb ed="#L" n="22"/>nisi quod scientia practica habet alium finem talem quam scientia
spe<lb ed="#L" n="23" break="no"/>culatiua. Unde sciendum est quod proprie loquendo ni
<lb ed="#L" n="24"/>hil distinguitur ab alio nisi per seiprtet vel per aliquid si
<lb ed="#L" n="25"/>bi intrinlecum. quia sicut vnumquodque seipo est vnum
<lb ed="#L" n="26"/>et non per aliquod sibi additum. nec per aliquid
<lb ed="#L" n="27"/>sibi extrinsecum. ita vnumquodque seipso vel per
<lb ed="#L" n="28"/>sibi intrinsecum distinguitur a quocuque
distin<lb ed="#L" n="29" break="no"/>guitur. tamen dicitur distingui per aliquid ab aliquos quando
<lb ed="#L" n="30"/>illud est proprium vni et non potest competere alteri. ita
<lb ed="#L" n="31"/>iet quod ex distinctione aliquorum contingit inferre
distin<lb ed="#L" n="32" break="no"/>ctionem aliorum. sicut sequitur. qualitas corporalis et
<lb ed="#L" n="33"/>spiritualis distinguuntur. ergo subiecta earum distinguunt
<lb ed="#L" n="34"/>et ita non sequitur. albedo et dulcedo distinguuntur
<lb ed="#L" n="35"/>ergo subiecta earum distinguuntur. et ita improprie
po<lb ed="#L" n="36" break="no"/>test dici quod substantia spiritualis distinguitur a subiecta corporea per
<lb ed="#L" n="37"/>ilitatem suam. et tamen lac non distinguitur a cigno per
al<lb ed="#L" n="38" break="no"/>pedinem.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e191-d1e1286">
⁋ Ad primum principale patet. quod finis practi
<lb ed="#L" n="39"/>ce quae secundum rectam rationem debet intendi est opus natum dirigi
<lb ed="#L" n="40"/>per scientiam practicam. non tamen semper tale opus est causa finalis pro
<lb ed="#L" n="41"/>prie dcam. Tame pro intentione philosophi sciendum quod finis quae debet
<lb ed="#L" n="42"/>ecundum rectam rationem intendi scientie practice non est veritas
<lb ed="#L" n="43"/>sicut est finis scientie speculatiue. sed finis vltimus
<lb ed="#L" n="44"/>scientie speculatiue est veritas. finis autem vltimus scientie
<lb ed="#L" n="45"/>practice non est veritas: sed opus.
</p>
</div>
</body>
</text>
</TEI>