-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 1
/
cod-LyXLXy_wo8uy7-d1e2167.xml
1566 lines (1566 loc) · 106 KB
/
cod-LyXLXy_wo8uy7-d1e2167.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
587
588
589
590
591
592
593
594
595
596
597
598
599
600
601
602
603
604
605
606
607
608
609
610
611
612
613
614
615
616
617
618
619
620
621
622
623
624
625
626
627
628
629
630
631
632
633
634
635
636
637
638
639
640
641
642
643
644
645
646
647
648
649
650
651
652
653
654
655
656
657
658
659
660
661
662
663
664
665
666
667
668
669
670
671
672
673
674
675
676
677
678
679
680
681
682
683
684
685
686
687
688
689
690
691
692
693
694
695
696
697
698
699
700
701
702
703
704
705
706
707
708
709
710
711
712
713
714
715
716
717
718
719
720
721
722
723
724
725
726
727
728
729
730
731
732
733
734
735
736
737
738
739
740
741
742
743
744
745
746
747
748
749
750
751
752
753
754
755
756
757
758
759
760
761
762
763
764
765
766
767
768
769
770
771
772
773
774
775
776
777
778
779
780
781
782
783
784
785
786
787
788
789
790
791
792
793
794
795
796
797
798
799
800
801
802
803
804
805
806
807
808
809
810
811
812
813
814
815
816
817
818
819
820
821
822
823
824
825
826
827
828
829
830
831
832
833
834
835
836
837
838
839
840
841
842
843
844
845
846
847
848
849
850
851
852
853
854
855
856
857
858
859
860
861
862
863
864
865
866
867
868
869
870
871
872
873
874
875
876
877
878
879
880
881
882
883
884
885
886
887
888
889
890
891
892
893
894
895
896
897
898
899
900
901
902
903
904
905
906
907
908
909
910
911
912
913
914
915
916
917
918
919
920
921
922
923
924
925
926
927
928
929
930
931
932
933
934
935
936
937
938
939
940
941
942
943
944
945
946
947
948
949
950
951
952
953
954
955
956
957
958
959
960
961
962
963
964
965
966
967
968
969
970
971
972
973
974
975
976
977
978
979
980
981
982
983
984
985
986
987
988
989
990
991
992
993
994
995
996
997
998
999
1000
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>Quaestio (18)</title>
<author ref="#Ockham">Ockham</author>
<respStmt>
<name ref="#jeffreycwitt">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>Transcription Editor</resp>
<resp>TEI Encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>Quaestio (18)</title>
<date when="2020-09-10">September 10, 2020</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority>SCTA</authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/">Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="L" n="cod-LyXLXy">Lyon 1495</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-diplomatic-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a diplomatic edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2020-09-10" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on">
<pb ed="#L" n="318-v"/>
<cb ed="#L" n="b"/>
</div>
</front>
<body>
<div xml:id="wo8uy7-d1e2167"><!-- b3q2(l2q18) -->
<head xml:id="wo8uy7-d1e2167-Hd1e108">Quaestio (18)</head>
<p xml:id="wo8uy7-d1e2167-d1e111">
Questio. xviii.
<lb ed="#L" n="73"/>UTrum sensibile
im<lb ed="#L" n="74"/>primat speciem suam in medio:
distin<lb ed="#L" n="75" break="no"/>tam ab eo realiter.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e2167-d1e120">
Quod sic probatur
<lb ed="#L" n="76"/>per commentatorem secundo de anima commento. lc vii. vbi
<lb ed="#L" n="77"/>dicit quod visibile scilicet color est mouens
dyapha<lb ed="#L" n="78" break="no"/>num in actu. hoc autem non est nisi imprimendo
<lb ed="#L" n="79"/>speciem suam. ergo etc.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e2167-d1e131">
Ad oppositum. ista species si
<lb ed="#L" n="80"/>esset: esset in aliquo predicamento: et non nisi in
<lb ed="#L" n="81"/>predicamento qualitatis: sed hoc est falsum: quia
<lb ed="#L" n="82"/>non est in prima specie: quia nec habitus: nec dispositio
<lb ed="#L" n="83"/>nec in secunda: quia nec est potentia nec impotentia
<lb ed="#L" n="84"/>nec in tertia: quia tunc esset passio vel passibilis
<lb ed="#L" n="85"/>qualitas: quod est manifeste falsum. ergo etc.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e2167-d1e147">
⁋ hic
<lb ed="#L" n="86"/>dicitur communiter quod species sunt ponende in
me<lb ed="#L" n="87" break="no"/>dio. et hoc probatur per rationem per experientiam
<lb ed="#L" n="88"/>et per auctoritatem.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e2167-d1e157">
⁋ Per rationem primo sic. Ni
<lb ed="#L" n="89"/>hil agit in distans nisi prius agat in medium:
<lb ed="#L" n="90"/>sed sensibile distans a sensu agit in sensum.
er<lb ed="#L" n="91" break="no"/>go prius agit in medium: illud autem quod causat in
<lb ed="#L" n="92"/>medio est species. ergo etc. Minor patet per
<lb ed="#L" n="93"/>Aristotelem et Augustinum quae dicunt quod sensibile
<lb ed="#L" n="94"/>agit in sensum: et hoc concedo: quia agit in
sen<lb ed="#L" n="95" break="no"/>sum sicut in intellectum. maior patet per
commen<lb ed="#L" n="96" break="no"/>tatorem septimo phisicorum commeto nono. vbi
di<lb ed="#L" n="97" break="no"/>cit illud: quod mouens et motum sunt simul et idem
<lb ed="#L" n="98"/>intendit commentator declarare in tertio libro
<lb ed="#L" n="99"/>quod medium est inter motorem propinquum et
il<lb ed="#L" n="100" break="no"/>lud quod mouetur ab eo: neque plenum neque
va<lb ed="#L" n="101" break="no"/>cuum. illud probat inductiue in commentis
mul<lb ed="#L" n="102" break="no"/>tis. Idem dicit commentator secundo de anima
con<lb ed="#L" n="103" break="no"/>mento. lxxiiii. quod visio nullo modo potest fieri
<lb ed="#L" n="104"/>per vacuum: sed hoc non est nisi quia medium pati.
<lb ed="#L" n="105"/>tur ab obiecto. ergo etc.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e2167-d1e196">
⁋ Ite color existit in
ob<lb ed="#L" n="106" break="no"/>ecto visibili pure materialiter. in oculo autem exim
<lb ed="#L" n="107"/>stit immaterialiter et spiritualiter: tunc sic natura
pro<lb ed="#L" n="108" break="no"/>cedit per media determinata. Et purum materiale
<lb ed="#L" n="109"/>non agit in immateriale. ergo obiectum sensibile¬
<!--640.xml-->
<pb ed="#L" n="319-r"/>
<cb ed="#L" n="a"/>
<lb ed="#L" n="1"/>al
<!--640.xml-->
<cb ed="#L" n="b"/>
<!-- 319-r -->
<lb ed="#L" n="2"/>sin
<lb ed="#L" n="3"/>in
<!--640.xml-->
<pb ed="#L" n="319-r"/>
<cb ed="#L" n="c"/>
<lb ed="#L" n="4"/>es
<lb ed="#L" n="5"/>lla
<!--640.xml-->
<pb ed="#L" n="319-r"/>
<cb ed="#L" n="a"/>
<lb ed="#L" n="6"/>si
<lb ed="#L" n="7"/>
<!--640.xml-->
<pb ed="#L" n="319-r"/>
<cb ed="#L" n="a"/>
<lb ed="#L" n="8"/>materiale non immediate agit in sensum: sed species in me
<lb ed="#L" n="9"/>dio: et potentia visiua cognoscit immaterialiter. et
<lb ed="#L" n="10"/>per consequens nihil materiale potest eam immediate immutare
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e2167-d1e261">
<lb ed="#L" n="11"/>⁋ Item commentator secundo de anima commento. ex. dicit
<lb ed="#L" n="12"/>quod sicut color habet duplex esse scilicet esse in corpore
<lb ed="#L" n="13"/>colorato. et hoc est esse corporale et esse in dyapha
<lb ed="#L" n="14"/>non. et hoc est esse spirituale. ita et odor etc.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e2167-d1e272">
⁋ Secundo
pro<lb ed="#L" n="15" break="no"/>batur ista conclusio per tres experientias
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e2167-d1e277">
⁋ Prima est. si
<lb ed="#L" n="16"/>radius solaris transeat per vitrum rubeum tunc in
pari<lb ed="#L" n="17" break="no"/>ete opposito illi vitro apparet species coloris ru
<lb ed="#L" n="18"/>bei et non vera rubedo. quia illa rubedo non esset in
<lb ed="#L" n="19"/>medio: eo quod medium non est susceptiuum eius: nec in
<lb ed="#L" n="20"/>pariete. quia color parietis non semper variatur ad
va<lb ed="#L" n="21" break="no"/>riationem radii solaris
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e2167-d1e293">
⁋ Et similiter si vitrum sit
al<lb ed="#L" n="22" break="no"/>bum et paries sit niger: tunc non potest ille color
ap<lb ed="#L" n="23" break="no"/>parere esse in pariete. quia tunc in eadem parte essent
<lb ed="#L" n="24"/>simul forme contrarie.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e2167-d1e303">
⁋ Secunda experientia est spe
<lb ed="#L" n="25"/>culum representans aliquod visibile sibi oppositum
<lb ed="#L" n="26"/>aliquid recipit ab opposito. sed non recipit ipsum
<lb ed="#L" n="27"/>obiectum. patet. ergo eius speciem.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e2167-d1e312">
⁋ Tertia experien
<lb ed="#L" n="28"/>tia est quod mulier menstruosa inficit speculum.
er<lb ed="#L" n="29" break="no"/>go aliquid causat in speculo: nihil autem nisi speciem
<lb ed="#L" n="30"/>ergo etc. Per auctoritates arguitur. per commetato
<lb ed="#L" n="31"/>rem secundo de anima commento. xxii. Ubi dicit aliquid pa
<lb ed="#L" n="32"/>titur a colore sono et odore: quod non est natum senti
<lb ed="#L" n="33"/>re ea. sed nihil est huiusmodi nisi medium. ergo etc.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e2167-d1e328">
⁋ Ite
<lb ed="#L" n="34"/>tertio de anima commento. lxv. dicit quod sensibile est mo
<lb ed="#L" n="35"/>uens non motum. medium est moues motum. et sensus
<lb ed="#L" n="36"/>est motum non mouens. ergo medium aliquid recipit
<lb ed="#L" n="37"/>aliud a sensibili ratione cuius est motum.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e2167-d1e339">
⁋ Item de som
<lb ed="#L" n="38"/>non et vigilia dicitur. quod medium aliquando inficitur per insen
<lb ed="#L" n="39"/>sibilia. puta per odores. ergo recipit aliquid.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e2167-d1e346">
⁋ Item in
<lb ed="#L" n="40"/>de sensu et sensato dicitur. incogruum est praeterire quin
<lb ed="#L" n="41"/>faciamus obiectionem quare solus oculus videt.
nul<lb ed="#L" n="42" break="no"/>lum autem aliorum in quibus apparent ydola.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e2167-d1e355">
⁋ Proprter
<lb ed="#L" n="43"/>ista et alia ponitur quod sensibile imprimit speciem in me
<lb ed="#L" n="44"/>dio. aliqua tamen dicunt quod est eiusdem rationis cum obiecto
<lb ed="#L" n="45"/>a quo causatur. aliquai dicunt quod alterius rationis.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e2167-d1e365">
⁋ Con
<lb ed="#L" n="46"/>tra istam opinionem. et primo contra conclusionem. secundo
<lb ed="#L" n="47"/>contra rationem. quia non concludit. Quero enim an illa spe
<lb ed="#L" n="48"/>cies est eiusdem rationis cum obiecto a quo causatur: an
<lb ed="#L" n="49"/>alterius. Si eiusdem rationis sit: tunc nulla indiuidua
<lb ed="#L" n="50"/>formaliter contraria et repugnantia possunt se compati in
eo<lb ed="#L" n="51" break="no"/>dem subiecto. sed respectu eiusdem partis medii potest
<lb ed="#L" n="52"/>albedo a nigredo equaliter approximari. et per consequens
<lb ed="#L" n="53"/>in nulla parte recipitur equaliter species vnius et alterius
<lb ed="#L" n="54"/>ergo ille species si sint eiusdem speciei cum albedine et
<lb ed="#L" n="55"/>nigredine: ille due species formaliter repugnabunt.
<lb ed="#L" n="56"/>sicut albedo et nigredo. et per consequens si essent in eadem
<lb ed="#L" n="57"/>parte medii sequeretur quod forme contrarie et sibi
re<lb ed="#L" n="58" break="no"/>pugnantes essent in eodem subiecto.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e2167-d1e396">
⁋ Item si sic.
<lb ed="#L" n="59"/>tunc species coloris non esset plus ratio videndi
quanco<lb ed="#L" n="60" break="no"/>lor cum sint eiusdem rationis et eiusdem speciei per te. er
<lb ed="#L" n="61"/>go non est ponenda species secundum istam viam propter ra
<lb ed="#L" n="62"/>tionem videndi.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e2167-d1e407">
⁋ Istem quando sunt aliqua eiusdem rationis
<!--640.xml-->
<pb ed="#L" n="319-r"/>
<cb ed="#L" n="a"/>
<lb ed="#L" n="63"/>illud quod immediatius causat visionem: immediatius
<lb ed="#L" n="64"/>videtur. ergo si species albedinis sit eiusdem rationis
<lb ed="#L" n="65"/>cum albedine: et immediatius causat actum videndi
<lb ed="#L" n="66"/>per te: ergo species immediatius videtur quod est
mani<lb ed="#L" n="67" break="no"/>feste falsum. Si sit alterius rationis: tunc esset
<lb ed="#L" n="68"/>in genere qualitatis: et patet inductiue quod in nul
<lb ed="#L" n="69"/>la eius specie sicut prius dictum est.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e2167-d1e431">
⁋ Contra primam
<lb ed="#L" n="70"/>rationem probo quod non semper mouens immediatum est
<lb ed="#L" n="71"/>simul cum moto: sed quod potest distare probo: quia sol causat
<lb ed="#L" n="72"/>lumen hic inferius iuxta terram: et non medium
illumi<lb ed="#L" n="73" break="no"/>natum quod est. inter solem et lunam causantem lumen hoc
<lb ed="#L" n="74"/>inferius propre terram: ergo sol potest agem per medium
di<lb ed="#L" n="75" break="no"/>stans immediate ex parte solis. et per consequens eodem
<lb ed="#L" n="76"/>modo potest agere in diuersis mediis immediate.
<lb ed="#L" n="77"/>Assumptum patet: quia omne actiuum naturale equaliter appro
<lb ed="#L" n="78"/>ximatum multis passiuis et dispositis equalem effe
<lb ed="#L" n="79"/>ctum causat in illis passiuis: sed illud lumen in me
<lb ed="#L" n="80"/>dio illuminato quod magis appropinquat soli est
<lb ed="#L" n="81"/>agens naturale et equaliter approximatur vni me
<lb ed="#L" n="82"/>dio magis remoto et alteri. et vnum medium
equali<lb ed="#L" n="83" break="no"/>ter est receptiuum luminis: sicut aliud: et non est
<lb ed="#L" n="84"/>obstaculum. ergo illud lumen equaliter causabit aliud
<lb ed="#L" n="85"/>in vno medio et aliud in alio. hoc falsum est et
<lb ed="#L" n="86"/>contra experientiam. nam si sit obstaculum inter
solem<lb ed="#L" n="87" break="no"/>et vnam partem medii: et non inter solem et aliam partem
<lb ed="#L" n="88"/>medii. et loquor de medio remoto a sole quod est
<lb ed="#L" n="89"/>propie terram: quia ibi magis apparet licet verum
<lb ed="#L" n="90"/>sit: ita de medio propinquo sicut de remoto: et hoc
<lb ed="#L" n="91"/>siue illud obstaculum sit properie solem siue multum
di<lb ed="#L" n="92" break="no"/>stans. Exemplum primi si vna pars solis operia
<lb ed="#L" n="93"/>tur nube et alia non. Exemplum secundi quando radius
<lb ed="#L" n="94"/>solis vel aliud lumen transit per fenestram aper
<lb ed="#L" n="95"/>tam: tunc paries fenestre est obstaculum inter
so<lb ed="#L" n="96" break="no"/>lem et etiam inter vnam partem: et medii in domo et
<lb ed="#L" n="97"/>non inter aliam. Istis positis patet assumptum: quia
<lb ed="#L" n="98"/>vnum medium intense illuminatur et aliud non: sicut
<lb ed="#L" n="99"/>apparet in motibus: quando vna pars solis te
<lb ed="#L" n="100"/>gitur nube alia non quod in vna parte montis siue
<lb ed="#L" n="101"/>medii iuxta vnam partem montis causatur
lumen<lb ed="#L" n="102" break="no"/>intensum: quia ibi reflectuntur radii solares et in
<lb ed="#L" n="103"/>alia parte est ymbra: et eodem modo est de
ra<lb ed="#L" n="104" break="no"/>dio transeunte per fenestram quia in vna parte
me<lb ed="#L" n="105" break="no"/>dii iuxta pariete oppositum causatur lumen
inten<lb ed="#L" n="106" break="no"/>sum in alia parte non: ergo istud lumen inten
<lb ed="#L" n="107"/>sum non immediate causatur ab alio medio illu
<lb ed="#L" n="108"/>minato. ergo immediate causatur a sole: et per
<lb ed="#L" n="109"/>consequens potest sol immediate agere in distans
<lb ed="#L" n="110"/>Si dicas quod medium illuminatum potest causare
<lb ed="#L" n="111"/>lumen in alio medio quod distat secundum lineam rectam
<lb ed="#L" n="112"/>et non si distet secundum lineam lateralem. Contra. si
<lb ed="#L" n="113"/>lumen in medio causet secundum lineam rectam: tunc
<lb ed="#L" n="114"/>ab illo medio ad omnem partem potest trahi
<lb ed="#L" n="115"/>linea recta. ergo equaliter causabit in omni par
<lb ed="#L" n="116"/>te medii ab ea distante: quod est contra
sen<lb ed="#L" n="117" break="no"/>sum. Si autem dicas quod lumen in medio causat
<!--641.xml-->
<pb ed="#L" n="319-v"/>
<cb ed="#L" n="a"/>
<lb ed="#L" n="1"/>aliud lumen in virtute solis: et ideo non potest
cau<lb ed="#L" n="2" break="no"/>sare lumen in aliquo: nisi in illo quod distat a sole
<lb ed="#L" n="3"/>secundum lineam rectam: hoc modo accidens agit in vir
<lb ed="#L" n="4"/>tute substantie: quia est causa partialis concurrens cum
<lb ed="#L" n="5"/>natura ad agendum. Contra. quaero quid est causare i
<lb ed="#L" n="6"/>virtute solis: aut quia sol concurrit cum eo ad causam
<lb ed="#L" n="7"/>dum effectum immediate puta lumen: aut quia sol
imme<lb ed="#L" n="8" break="no"/>diate causat lumen in illo medio et conseruat
il<lb ed="#L" n="9" break="no"/>lud si primo modo habetur propositu: quia sol
immedi<lb ed="#L" n="10" break="no"/>ate agit in distans licet partialiter. i secundo modo tunc
<lb ed="#L" n="11"/>sol tantum est causa medii luminis: quia est causa alterius
lu<lb ed="#L" n="12" break="no"/>minis. et consequens sequitur sicut prius quod omnis pars me
<lb ed="#L" n="13"/>dii distans a primo medio secundum lineam rectam et
equa<lb ed="#L" n="14" break="no"/>liter equale lumen recipiet quod est contra sensum
<lb ed="#L" n="15"/>ergo oportet necessario quod lumen intensum causatum in
<lb ed="#L" n="16"/>vna parte medii inter aquam et solem vbi non est ob
<lb ed="#L" n="17"/>staculum causetur immediate a sole. Secunda
experien<lb ed="#L" n="18" break="no"/>tia. si due candele distincte secundum situm ponantur re
<lb ed="#L" n="19"/>spectu eiusdem foraminis causabunt distinctos
ra<lb ed="#L" n="20" break="no"/>dios secundum situm in pariete opposito: sicut ad
sen<lb ed="#L" n="21" break="no"/>sum patet. sed isti radii non causantur a lumine in fora
<lb ed="#L" n="22"/>mine: quia illud lumen equaliter respicit omnem par
<lb ed="#L" n="23"/>tem parietis etiam secundum lineam rectam: et quaelibet pars me
<lb ed="#L" n="24"/>dii iuxta parietem est equaliter receptiua luminis.
<lb ed="#L" n="25"/>ergo vel equaliter causabit in qualibet parte vel in nul
<lb ed="#L" n="26"/>la. ergo isti radii distincti causantur immediate ab
<lb ed="#L" n="27"/>istis. Et si quaeras ex quo non tantum causatur lumen in
<lb ed="#L" n="28"/>vna parte medii inter quam et corpus luminosum
<lb ed="#L" n="29"/>non est obstaculum: sed etiam in illa parte inter quam et
<lb ed="#L" n="30"/>corpus luminosum est obstaculum sicut ad sensum
<lb ed="#L" n="31"/>apparet: licet non ita intensum lumen causetur in vna
<lb ed="#L" n="32"/>parte sicut in alia: quia illud non potest causari a
so<lb ed="#L" n="33" break="no"/>le immediate propter obstaculum. Respondeo. lumen
<lb ed="#L" n="34"/>causatum sic lateraliter secundum casum positum causa
<lb ed="#L" n="35"/>tur ab alio medio illuminato quod equaliter distat
<lb ed="#L" n="36"/>a parte medii recipiente lumen intensum et remis
<lb ed="#L" n="37"/>sum. Et si dicas quare ergo non potest illud lumen
<lb ed="#L" n="38"/>intensum causare aliud lumen iuxta parietem. Respon
<lb ed="#L" n="39"/>deo quod illud lumen non potest causare ita perfectum
ef<lb ed="#L" n="40" break="no"/>fectu: sed imperfectiorem potest etiam si suspenderet deus
<lb ed="#L" n="41"/>actum simul respectu medii distantis
nihilomi<lb ed="#L" n="42" break="no"/>nus posset lumen in medio iuxta parietem
causa<lb ed="#L" n="43" break="no"/>re: et per consequens ista duo lumina sunt effectus
sub<lb ed="#L" n="44" break="no"/>ordinati respectu eiusdem cause quorum neutrum
<lb ed="#L" n="45"/>est causa alterius. Et si dicas quod subordinatio
<lb ed="#L" n="46"/>effectuum improbatur in primo libro. Quia quando aliquis
<lb ed="#L" n="47"/>effectus praesupponit aliquid necessario illud pre
<lb ed="#L" n="48"/>suppositum habet causalitatem respectu illius effectus
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e2167-d1e648">
<lb ed="#L" n="49"/>⁋ Respondeo quod quando necessario presupponit sic quod et
<lb ed="#L" n="50"/>fectus non poest aliquo modo causari nraturaliter ni
<lb ed="#L" n="51"/>si illo praesupposito: tunc verum est quod sic improbatur
sub<lb ed="#L" n="52" break="no"/>ordinatio effectuum: sed in proposito posito quod sol vel
<lb ed="#L" n="53"/>candela non causet lume in medio propinquo per
<lb ed="#L" n="54"/>quancunque potentiam hoc ponatur nihilominus causa
<lb ed="#L" n="55"/>bit lumen in medio remoto. Tertia experientia est
<!--641.xml-->
<cb ed="#L" n="b"/>
<!-- 319-v -->
<lb ed="#L" n="56"/>de magnete quae secundum commentatorem. vii. phi. trahit
<lb ed="#L" n="57"/>ferrum distans ab eo localiter trahit dico immedia
<lb ed="#L" n="58"/>te et non virtute aliqua existente in medio vel ferro
<lb ed="#L" n="59"/>ergo lapis ille immediate agit in distans non agen
<lb ed="#L" n="60"/>do in medium. consequentia partet ad sensum: quia si virtus aliqua
<lb ed="#L" n="61"/>causata in ferro a magnente moueret ferrum effe
<lb ed="#L" n="62"/>ctiue: tunc sic vbi agens est vnum et idem est passum
<lb ed="#L" n="63"/>semper sequitur idem effectus ceteris paribus. si ergo
vir<lb ed="#L" n="64" break="no"/>tus in ferro moueat ferrum et non magnes: ergo
de<lb ed="#L" n="65" break="no"/>structo magnente per potentiam diuinam adhuc
fer<lb ed="#L" n="66" break="no"/>rum ibi moueretur per potentiam sibi impressam. et tunc
<lb ed="#L" n="67"/>quaero ad quam parte mundi aut superius aut secundum lineam
<lb ed="#L" n="68"/>rectam etc. nec sic nec sic. probatur: quia illa virtus non mo
<lb ed="#L" n="69"/>uet sursum nisi lapis sit versus sursum. et sic de
<lb ed="#L" n="70"/>aliis differentiis loci: sed annihilato lapide per
po<lb ed="#L" n="71" break="no"/>tentiam dei et conseruata virtute in ferro: tunc la
<lb ed="#L" n="72"/>pis non est sursum etc. ergo virtus existens in ferro
<lb ed="#L" n="73"/>non est principium mouens ferrum: sed ipse lapis et eodem
<lb ed="#L" n="74"/>modo probatur quod nulla virtus lapidis moueret
<lb ed="#L" n="75"/>ferrum: quia si deus destrueret lapide et conseruaret
<lb ed="#L" n="76"/>virtute in medio non moueret ad aliquam
diffe<lb ed="#L" n="77" break="no"/>rentiam loci: quia non potest moueri ad alique locum ni
<lb ed="#L" n="78"/>si ibi sit lapis. Si dicas quod ista ratio concludit quod nec
<lb ed="#L" n="79"/>virtus in medio nec in ferro mouet ferrum vt
cau<lb ed="#L" n="80" break="no"/>sa totalis: sed quin moueat vt causa partialis non
pro<lb ed="#L" n="81" break="no"/>bat. Respondeo quod potest mouere vt causa partialis si po
<lb ed="#L" n="82"/>natur et lapis similiter vt causa partialis principalis im
<lb ed="#L" n="83"/>mediate mouet: et hoc est propositum quod lapis potest imme
<lb ed="#L" n="84"/>diate in distans: et eodem modo potest concedi quod lum in vno
<lb ed="#L" n="85"/>medio potest esse causa partialis concurrens cum corpore lu
<lb ed="#L" n="86"/>minoso puta sole vel causadela ad causandum lumen
<lb ed="#L" n="87"/>intensum in alio medio iuxta parietem: sed non potest esse
<lb ed="#L" n="88"/>causa totalis. et tunc esset dicendum consequenter quod si deus sul
<lb ed="#L" n="89"/>penderet actionem solis respectu illius medii quod
<lb ed="#L" n="90"/>est causa partialis illius lunis intensi: tunc sol non causa
<lb ed="#L" n="91"/>ret lumen ita intensum sicut prius: licet posset causa
<lb ed="#L" n="92"/>re lumen multum intensum. Si dicas quod virtus in fer
<lb ed="#L" n="93"/>ro est causa totalis moues ferrum: sed non agit illa vir
<lb ed="#L" n="94"/>tus: nisi virtute lapidis illius. tunc queritur sicut prius
<lb ed="#L" n="95"/>quid est agere virtute respectu alterius. Item agens
<lb ed="#L" n="96"/>potest agere in distans non agendo in medium quando est
<lb ed="#L" n="97"/>medium susceptiuum effectuum eiusdem rationis.
<lb ed="#L" n="98"/>igitur eodem modo quando medium non est susceptiuum effe
<lb ed="#L" n="99"/>ctuum eiusdem rationis. assumptum patet quia sol causat
<lb ed="#L" n="100"/>calorem in terra et prope terram immediate: et tamen non
<lb ed="#L" n="101"/>causat calorem in media regione aeris: quia ibi est
<lb ed="#L" n="102"/>maximum frigus: et tamen aer est susceptiuus
ca<lb ed="#L" n="103" break="no"/>loris cum sit naturaliter calidus. Si dicas quod
<lb ed="#L" n="104"/>medium illuminatum appropinquans soli causat
<lb ed="#L" n="105"/>immediate lumen et calorem im aere prope ter
<lb ed="#L" n="106"/>ram: et non sol. Contra. si deus suspenderet
a<lb ed="#L" n="107" break="no"/>ctionem suam respectu illius luminis medii:
<lb ed="#L" n="108"/>adhuc causaret lumen: et calorem in medio
<lb ed="#L" n="109"/>iuxta et non in medio sibi propinquiori: er
<lb ed="#L" n="110"/>go calor non causatur ab illo medio illuminato
<!--642.xml-->
<pb ed="#L" n="320-r"/>
<cb ed="#L" n="a"/>
<lb ed="#L" n="1"/>Si dicas quod si deus causaret lumen in medio iuxta
<lb ed="#L" n="2"/>terram: et non in medio sibi propinquiori deus dico
<lb ed="#L" n="3"/>coagens cum sole: adhuc sol non causaret calorem
<lb ed="#L" n="4"/>immediate: sed causatur ab illo lumine existente in
ae<lb ed="#L" n="5" break="no"/>re iuxta terram immediate. et si deus suspenderet
a<lb ed="#L" n="6" break="no"/>ctionem solis respectu luminis: tunc non posset sol
<lb ed="#L" n="7"/>causare calorem: quia non potest illum causare nisi medi
<lb ed="#L" n="8"/>ante lumine. Item lapis mouet ferrum et non
mo<lb ed="#L" n="9" break="no"/>uet seipsum. nec medium: quia licet ponatur virtus in
me<lb ed="#L" n="10" break="no"/>dio: tamen illa virtus non mouet medium: ergo non causat
<lb ed="#L" n="11"/>effectum eiusdem rationis in medio et in distans. Item
<lb ed="#L" n="12"/>vnus angelus causat aliquid in alio distante mul
<lb ed="#L" n="13"/>tum nihil causando in medio etiam secundum Ioh. Item
<lb ed="#L" n="14"/>obiectum distans ab angelo et a me potest intuitiue
<lb ed="#L" n="15"/>videri ab angelo et a me etiam si per potentiam diui
<lb ed="#L" n="16"/>nam obiectum nihil causet in me: nec speciem: nec co
<lb ed="#L" n="17"/>gnitionem. Ite conclusi hoc quod ponitur quod nihil materia
<lb ed="#L" n="18"/>le potest agere in immateriale: patet falsum de
obie<lb ed="#L" n="19" break="no"/>cto materiali sicut probatum est. Item agens non potest
<lb ed="#L" n="20"/>agere in distans non agendo in medium. probatur.
<lb ed="#L" n="21"/>si medium sit in summo gradu. Item conclusio primam experi
<lb ed="#L" n="22"/>entiam probatur quod non causatur ibi species coloris quando ra
<lb ed="#L" n="23"/>dius transit per vitrum rubeum: sed causatur verus color
<lb ed="#L" n="24"/>qui omne quod videtur ab oculo corporali per se est lux
<lb ed="#L" n="25"/>vel verus color: secundum philosophum. sed illud sic causatum in
<lb ed="#L" n="26"/>pariete opposito vero videtur: et vere teriat actu
<lb ed="#L" n="27"/>videndi. ergo cum non sit lux necessario erit verus
co<lb ed="#L" n="28" break="no"/>lor. Si dicas quod omne quod videtur per se habet esse reale
<lb ed="#L" n="29"/>est lux vel color: sed si habeat esse intetionale non
<lb ed="#L" n="30"/>oportet: sic est in proposito: ergo etc. Contra. hoc species
<lb ed="#L" n="31"/>est in genere qualitatis. aut ergo per se: aut per reductio
<lb ed="#L" n="32"/>nem. non per reductionem: quia non est pars essentialis
<lb ed="#L" n="33"/>alicuius quod sit per se in genere: ergo est per se in genere et in ter
<lb ed="#L" n="34"/>tia specie. et per consequens est passio vel passibilis qualitas.
<lb ed="#L" n="35"/>ergo habet verum esse reale: mirum est quo illud quod
<lb ed="#L" n="36"/>est vera qualitas materialis et corporalis: et ve
<lb ed="#L" n="37"/>re extensum in materia habet esse spirituale siue inten
<lb ed="#L" n="38"/>tionale. Item sensus bene dispositus et debito
<lb ed="#L" n="39"/>modo approximatus si medium disponatur non de
<lb ed="#L" n="40"/>cipitur circa proprium obiectum secundo de anima sed sensus
<lb ed="#L" n="41"/>bene dispositus iudicat causatum habere verum co
<lb ed="#L" n="42"/>lorem. ergo etc. Item aliquis lapis generat colores
<lb ed="#L" n="43"/>pridis: sed illud generatum non est species coloris: sed
<lb ed="#L" n="44"/>verus color. Item insensu tactus non videtur
ali<lb ed="#L" n="45" break="no"/>quid necessario ponendum nisi verus calor vel alia
<lb ed="#L" n="46"/>qualitas: ergo nec in sensu visus nisi verus co
<lb ed="#L" n="47"/>lor. Item lux causata a luce est eiusdem speciei
<lb ed="#L" n="48"/>cum ea: ergo non est intentio lucis. Assumptum patet
<lb ed="#L" n="49"/>quia aliter non posset probari quod lux esset forma
<lb ed="#L" n="50"/>accidentalis.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e2167-d1e906">
⁋ Item contra secundam experientiam
<lb ed="#L" n="51"/>de speculo non est ibi species aliqua: sed totum
ob<lb ed="#L" n="52" break="no"/>iectum videtur ibi per lineam reflexam quod autem ibi non
<lb ed="#L" n="53"/>sit species. probatur: quia quando idem est obiectum
<lb ed="#L" n="54"/>vel speculum inuariatum omnino: et idem inspiciens
in<lb ed="#L" n="55" break="no"/>uariatum quanino tunc omnia imprimuntur huic specu¬
<!--642.xml-->
<cb ed="#L" n="b"/>
<!-- 320-r -->
<lb ed="#L" n="56"/>lo subiectiue sunt inuariata: sed oppositum
vi<lb ed="#L" n="57" break="no"/>demus si speculum quiescat omnino: et ego etiam qui
<lb ed="#L" n="58"/>escam omnino: et illa res visa in speculo moueatur:
<lb ed="#L" n="59"/>tunc videtur nunc in vna parte nunc in alia quod
<lb ed="#L" n="60"/>non esset verum si ymago rei imprimeretur in specu
<lb ed="#L" n="61"/>lo sicut accidens in subiecto: quia cum accidens
<lb ed="#L" n="62"/>non possit transire de subiecto in subiectum: illa
<lb ed="#L" n="63"/>ymago impressa et extensa in speculo non
trans<lb ed="#L" n="64" break="no"/>iret de vna parte speculi ad aliam.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e2167-d1e946">
⁋ S dicans
<lb ed="#L" n="65"/>quod sicut res visa in speculo mouetur: ita generatur
<lb ed="#L" n="66"/>noua ymago in speculo: et corrumpitur
prece<lb ed="#L" n="67" break="no"/>dens: et non est est aliqua vna quae sic transeat de
<lb ed="#L" n="68"/>vna parte ad aliam. Contra. quando aliquod
acci<lb ed="#L" n="69" break="no"/>dens extensum informat aliquod subiectum si sub
<lb ed="#L" n="70"/>iectum diuidatur potest vna pars accidentis con
<lb ed="#L" n="71"/>seruari in vna parte subiecti: et alia pars in alia
<lb ed="#L" n="72"/>parte. patet de albedine et aliis formis
exten<lb ed="#L" n="73" break="no"/>sis: sed in speculo quando est integrum non
appa<lb ed="#L" n="74" break="no"/>ret nisi vna ymago vnius rei. si autem frangatur
<lb ed="#L" n="75"/>non apparet vna pars istius ymaginis in vna
<lb ed="#L" n="76"/>parte fracta: et alia pars in alia parte sed
appa<lb ed="#L" n="77" break="no"/>rent distincte ymagines et tot ymagines quot
<lb ed="#L" n="78"/>sunt partes speculi fracte. ergo non est aliqua
<lb ed="#L" n="79"/>ymago talis in speculo.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e2167-d1e981">
⁋ Ite illud de muliere
<lb ed="#L" n="80"/>menstruosa non est ad propositum. quia in illo
specu<lb ed="#L" n="81" break="no"/>lo causatur vera qualitas et vera res manens
<lb ed="#L" n="82"/>in absentia mulieris. Ideo potest dici ad quaestio
<lb ed="#L" n="83"/>nem quod maior difficultas videtur de visibili quam in
<lb ed="#L" n="84"/>aliis obiectis sensuum: quia ab obiecto visibili non
<lb ed="#L" n="85"/>causatur aliquid in medio alterius rationis ab
ip<lb ed="#L" n="86" break="no"/>so. Secundo quod frequenter causatur in medio
ali<lb ed="#L" n="87" break="no"/>quid eiusdem rationis cum visibili. Tertio quando et
<lb ed="#L" n="88"/>vbi. Quarto mouebuntur dubia et soluetur.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e2167-d1e1003">
⁋
Pri<lb ed="#L" n="89" break="no"/>mum probatur: scilicet quod a visibili puta corpore non cau
<lb ed="#L" n="90"/>satur aliquid alterius rationis: sed eiusdem puta
<lb ed="#L" n="91"/>color causatur in medio a colore in obiecto
li<lb ed="#L" n="92" break="no"/>cet imperfectior: quia pluralitas non est ponenda
<lb ed="#L" n="93"/>sine necessitate: sed non apparet necessitas
po<lb ed="#L" n="94" break="no"/>nendi tales species productas in medio
alte<lb ed="#L" n="95" break="no"/>rius rationis ab obiectis a quibus causantur: quia
<lb ed="#L" n="96"/>omns iste species non possunt sentiri ab aliquo
<lb ed="#L" n="97"/>sensu: sed cum iste species non possint sentiri ab
<lb ed="#L" n="98"/>aliquo semsu non pdount poni nisi propter rationem deductam
<lb ed="#L" n="99"/>ex principiis per se notis vel experimento: sed si
<lb ed="#L" n="100"/>esset aliqua ratio ad hoc videretur esse hec quod mo
<lb ed="#L" n="101"/>uens et motum sunt simul secundum contactum: quia hoc est
<lb ed="#L" n="102"/>ratio vbique commentatoris ad probandum speciem
<lb ed="#L" n="103"/>esse: sed probatum est supra quod aliquid potest agere
<lb ed="#L" n="104"/>in extremum distans nihil agendo in medio.
<lb ed="#L" n="105"/>Item illa species non habet esse
intentiona<lb ed="#L" n="106" break="no"/>le et spirituale: quia hoc dicere includit contradictio
<lb ed="#L" n="107"/>nem: quia omne ens extra animam est vera res et verum
<lb ed="#L" n="108"/>reale habet esse: et vere producitur de potentia
me<lb ed="#L" n="109" break="no"/>dii: licet non ita perfectum sit sicut vnum castrum vel domus
<lb ed="#L" n="110"/>et per consequens est vere substantia vel accidens. et si sit
<!--643.xml-->
<pb ed="#L" n="320-v"/>
<cb ed="#L" n="a"/>
<lb ed="#L" n="1"/>accidens vere informat subiectum. ergo dicere quod
<lb ed="#L" n="2"/>est res extra animam. et cum hoc quod tantum habet esse spirituale et
<lb ed="#L" n="3"/>intentionale est dicere opposita: nisi per esse spiritua
<lb ed="#L" n="4"/>le intelligatur esseimperfectum respectu alterius perfe
<lb ed="#L" n="5"/>ctioris. sed hoc est metaphorice loqui. si ergo est vera res
<lb ed="#L" n="6"/>est in aliquo praedicamento: et non potest poni in ali
<lb ed="#L" n="7"/>quo nisi in qualitate et in nulla specie qualitatis potest
<lb ed="#L" n="8"/>poni nisi in tertia. patet discurrendo per singulas
<lb ed="#L" n="9"/>species: sed in illa non ponuntur nisi passibiles qualita
<lb ed="#L" n="10"/>tes et passiones. si autem sint passibiles qualitates
<lb ed="#L" n="11"/>et sensibiles qualitates: tunc non sunt alterius rationis
<lb ed="#L" n="12"/>ab obiectis a quaibus causantur. necessario enim omnis
<lb ed="#L" n="13"/>qualitas visibilis corporaliter est color vel lux: erge
<lb ed="#L" n="14"/>tales vel sunt color vel lux. Nec sunt passiones
<lb ed="#L" n="15"/>qui iste vere sunt qualitates sensibiles. patet de
ru<lb ed="#L" n="16" break="no"/>bore et calore quae causantur ex passione: et ita vere
<lb ed="#L" n="17"/>sunt colores: licet non ita diu permanentes. Item
re<lb ed="#L" n="18" break="no"/>spectu sensus tactus quando obiectum distat non poni
<lb ed="#L" n="19"/>tur aliqua talis species in medio distincta ab obie
<lb ed="#L" n="20"/>cto secundum speciem: ergo nec in aliis sensibus
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e2167-d1e1103">
⁋ Secundo
di<lb ed="#L" n="21" break="no"/>co quod aliquid eiusdem rationis cum obiecto causatur in
<lb ed="#L" n="22"/>medio. quod probatur per experimenta de radio
trans<lb ed="#L" n="23" break="no"/>eunte per vitrum rubeum vel viride: etc. sicut prius pa
<lb ed="#L" n="24"/>tuit: quia radius transiens per vitrum causat verum co
<lb ed="#L" n="25"/>lorem in pariete opposito mediante colore in vitro
<lb ed="#L" n="26"/>tanquam mediante causa partiali. et ille color est eiusdem
<lb ed="#L" n="27"/>speciei cum colore rubeo in vitro. quod probatur: tum quia ali
<lb ed="#L" n="28"/>ter inter illum colorem et colorem in vtro non esset tam
<lb ed="#L" n="29"/>ta conuenientia sicut est. tum quia sensus magis discer
<lb ed="#L" n="30"/>nit indiuidua alterius speciei abinuicem quod indiu
<lb ed="#L" n="31"/>dua eiusdem speciei propter conuenientiam maiorem inter
<lb ed="#L" n="32"/>hec quam inter illa: sed inter duo indiuidua eiusdem:
<lb ed="#L" n="33"/>speciei potest discernere puta inter album magis in
<lb ed="#L" n="34"/>tensum et minus intensum. ergo multomagis ibi: sed
<lb ed="#L" n="35"/>consequens est falsum: quia deus potest destruere illum colo
<lb ed="#L" n="36"/>rem causatum per radium transeuntem per vitrum et cau
<lb ed="#L" n="37"/>sare alium colorem in pariete consimilem sibi per omnia. et
<lb ed="#L" n="38"/>hisubito: et tunc sensus non discerneret inter
co<lb ed="#L" n="39" break="no"/>lorem destructum et creatum a deo de nouo. et per consequens
<lb ed="#L" n="40"/>illi colores sunt eiusdem speciei: quia si essent alterius
<lb ed="#L" n="41"/>speciei posset tunc sensus discernere inter illos quod
<lb ed="#L" n="42"/>est manifeste falsum: cum ergo color causatus a deo
<lb ed="#L" n="43"/>in pariete vel im aere codensato sit eiusdem speciei
<lb ed="#L" n="44"/>cum rubeo in vitro: quia vterque color est rubeus: licet
<lb ed="#L" n="45"/>forte non est eque intensus. ergo eodem modo alius co
<lb ed="#L" n="46"/>lor causatus in pariete per transitum radii per vitrum
<lb ed="#L" n="47"/>rubeum esset eiusdem speciei cum rubeo in vitro.
<lb ed="#L" n="48"/>Eodem modo modo potest argui ponendo quod deus conseruet
<lb ed="#L" n="49"/>illam speciem causatam in pariete per transitum radii
de<lb ed="#L" n="50" break="no"/>struendo radium vel non destruendo: et causaret
<lb ed="#L" n="51"/>in alia parte parietis aliam rubedinem per omnia
si<lb ed="#L" n="52" break="no"/>milem illi speciei: et tunc sensus non iudicaret
a<lb ed="#L" n="53" break="no"/>liquam dissimilitudinem inter illos. et tamen si essent
<lb ed="#L" n="54"/>alterius speciei cito iudicaret. ergo sunt eiusdem spe
<lb ed="#L" n="55"/>ciei et non alterius. Si dicas quod aer non potest recipere
<!--643.xml-->
<cb ed="#L" n="b"/>
<!-- 320-v -->
<lb ed="#L" n="56"/>verum colorem. Contra quandocumque aliquid est
recepti<lb ed="#L" n="57" break="no"/>uum qualitatis augmentabilis in gradu intenso quando
<lb ed="#L" n="58"/>est condensatum illud idem rarefactum potest recipere
<lb ed="#L" n="59"/>illam qualitatem secundum gradum remissum: sed aer sic potest
<lb ed="#L" n="60"/>condensari: quia potest verum colorem recipere et intensum
<lb ed="#L" n="61"/>ergo rarus saltem potest recipere remissum propter hoc
<lb ed="#L" n="62"/>dicit philosophus quod parietes et terra colorantur colore
<lb ed="#L" n="63"/>herbarum et plantarum pertransitum nubium: et eodem
<lb ed="#L" n="64"/>modo dicit de aere quod est coloratus. et si aer non colo
<lb ed="#L" n="65"/>ratur per colorem illarum plantarum non colorantur paris
<lb ed="#L" n="66"/>tes et terra. hoc etiam patet per commentatorem secundo de
<lb ed="#L" n="67"/>anima commento. lcviii. vbi sic dicit. dyaphanum est
<lb ed="#L" n="68"/>illud quod non est visibile per se et per colore naturalem
<lb ed="#L" n="69"/>existentem in eo: sed illud quod est visibile per accidens
<lb ed="#L" n="70"/>id est per colorem extraneum. et post. et ideo natum est
<lb ed="#L" n="71"/>recipere colores cum nullum proprium habeat in se. Item
<lb ed="#L" n="72"/>commento. lxxi. omne quod videtur in luce est color
<lb ed="#L" n="73"/>Item commento. lxx vi. receptiuum colorum non est
<lb ed="#L" n="74"/>aer secundum quod aer: nec aqua secundum quod aqua: sed secundum
natu<lb ed="#L" n="75" break="no"/>turam communem eis: et illa natura nata est recipere
co<lb ed="#L" n="76" break="no"/>lores extraneos et hoc est: quia non habet colorem in se
<lb ed="#L" n="77"/>omnino: quemadmodum dyaphanum est natura quae reci
<lb ed="#L" n="78"/>pit colores extraneos secundum quod habet colorem proprium
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e2167-d1e1238">
<lb ed="#L" n="79"/>⁋ Ex istis patet quod aer potest recipere verum colorem
<lb ed="#L" n="80"/>eiusdem rationis cum colore a quo causatur. Qutum ad
<lb ed="#L" n="81"/>tertium scilicet quando causatur color in medio: et quando non
di<lb ed="#L" n="82" break="no"/>co quod forme contrarie secundum quemlibet gradum sunt
<lb ed="#L" n="83"/>incompossibiles: et ideo quando vna forma habens contrarium cau
<lb ed="#L" n="84"/>satur in medio alia forma sibi contraria in eadem parte
<lb ed="#L" n="85"/>medii non potest causari propter formalem repugnam
<lb ed="#L" n="86"/>tiam inter illa: puta si albedo causetur in medio in
<lb ed="#L" n="87"/>tense vel remisse non potest nigredo in eadem parte
<lb ed="#L" n="88"/>causari nisi causans nigredinem in medio
pos<lb ed="#L" n="89" break="no"/>set vincere et repellere albedinem iam causatam: et
<lb ed="#L" n="90"/>ideo generaliter medio iam illuminato causantur
colo<lb ed="#L" n="91" break="no"/>res in medio quando non praexistunt colores contrai: sed quan
<lb ed="#L" n="92"/>do praexistunt: tunc non causantur propter
repugnan<lb ed="#L" n="93" break="no"/>tiam: sed huiusmodi color causatus in medio aliquando
causa<lb ed="#L" n="94" break="no"/>tur in gradu intenso: et tunc potest videri: et ideo dicit
<lb ed="#L" n="95"/>commentator secundo de anima. quod sunt aliqua sensibilia
<lb ed="#L" n="96"/>quae propter sui debilitatem a sensu non possunt com
<lb ed="#L" n="97"/>prehendi
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e2167-d1e1282">
⁋ Ad motiua alterius opinionis. Ad
<lb ed="#L" n="98"/>primum dico quod non est vniuersalitur verum quod mouens
<lb ed="#L" n="99"/>et motum sint simul secundum contactum mathematicum: quia
<lb ed="#L" n="100"/>obiectum sensibile extra mouet immediate sensim
<lb ed="#L" n="101"/>et intellectum ad actum intuitiuum: ita quod primum
cau<lb ed="#L" n="102" break="no"/>satum in intellectu ab obiecto est actus intuitiuus
<lb ed="#L" n="103"/>ita quod iste est ordo naturaliter procedendo quod pri
<lb ed="#L" n="104"/>mo sensibile quamuis aliter posset fieri per potentiam
<lb ed="#L" n="105"/>diuinam causat actum sentiendi intuitiuum. Secundo
<lb ed="#L" n="106"/>illud idem obiectum causat et terminat actum intui
<lb ed="#L" n="107"/>tiuum intellectus: et post intellectus sine causatione
<lb ed="#L" n="108"/>immediata rei potest habere cognitionem abstractiuam
<lb ed="#L" n="109"/>eiusdem rei stante cognitione intuitiua respectu
<lb ed="#L" n="110"/>sui. et tandem potest abstrahere intellectiones vniversales
<!--644.xml-->
<pb ed="#L" n="321-r"/>
<cb ed="#L" n="a"/>
<lb ed="#L" n="1"/>et componere eas ita quod respectu complexi est prino
<lb ed="#L" n="2"/>actus apphensiuus et post sequitur actus iudicatius
<lb ed="#L" n="3"/>et in isto processu non est mouens et motum simul contactu
<lb ed="#L" n="4"/>aliquo: quia potest dici quod non est verum nisi quando medium
<lb ed="#L" n="5"/>est receptiuum effectus eiusdem rationis ab eodem
agen<lb ed="#L" n="6" break="no"/>te: vel requiritur simltas virtualis: ita quod mouens
<lb ed="#L" n="7"/>sit in debita approximatione ad hoc quod moueat pas
<lb ed="#L" n="8"/>sum et quod non sit aliquod medium impediens actionem
<lb ed="#L" n="9"/>mouentis quin illud possit agere et illud pati. vnde
<lb ed="#L" n="10"/>de motu proiectionis videtur dubium quo mouens et
<lb ed="#L" n="11"/>motum sunt simul et proiiciens non est semper simul cum proie
<lb ed="#L" n="12"/>cto: quia proiiciens potest annihilari quando motus est nec
<lb ed="#L" n="13"/>potest dici quod aer mouet sagittam. primo vna pars
<lb ed="#L" n="14"/>et post alia pars: quia aliquis potest econuerso sagitta
<lb ed="#L" n="15"/>re: ita quod ista corpora proiecta possunt sibi mutuo
<lb ed="#L" n="16"/>obuiare: et tunc si aer motus moueret sagittam
<lb ed="#L" n="17"/>idem aer simul et semel moueretur motibus contraris: quod est
<lb ed="#L" n="18"/>falsum non videtur quod mouens potest distare a moto
<lb ed="#L" n="19"/>loco et situ. Et tunc ad philosophum et commentatorem.
di<lb ed="#L" n="20" break="no"/>co quod intelligunt quod sint simul simultate virtuali vel
<lb ed="#L" n="21"/>naturali modo prius exposito.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e2167-d1e1366">
⁋ Ad aliud dico quod
<lb ed="#L" n="22"/>color non existit in potentia immaterialiter: quia si ibi
<lb ed="#L" n="23"/>reciperetur ita reciperetur in materia et extederetur
<lb ed="#L" n="24"/>sicut in obiecto. et eodem modo est de colore in me
<lb ed="#L" n="25"/>dio: quia ibi existit pure materialiter sicut in
obie<lb ed="#L" n="26" break="no"/>cto et non intentionaliter nec spiritualiter. Unde potest dici
<lb ed="#L" n="27"/>quod in potentia existit immaterialiter: vel quia forma re
<lb ed="#L" n="28"/>cepta in potentia est alterius rationis a forma existen
<lb ed="#L" n="29"/>te in obiecto: puta si albedo videatur: tunc in visu
<lb ed="#L" n="30"/>recipitur forma alterius rationis: quia visio ab albedi
<lb ed="#L" n="31"/>ne vel etiam aliqua alia forma alterius rationis
impri<lb ed="#L" n="32" break="no"/>mitur in organo simul cum actu videndi: sicut post
di<lb ed="#L" n="33" break="no"/>cetur. vel quia subiecta immediate recipientia tales
<lb ed="#L" n="34"/>formas sunt alterius rationis: puta potentia visiua
<lb ed="#L" n="35"/>a subiecto albedinis: vel etiam quia illud quod causa
<lb ed="#L" n="36"/>tur a corpore in medio: vel potentia non habet ita perfe
<lb ed="#L" n="37"/>ctum esse: sed debilius quam forma in obiecto. Et propter
<lb ed="#L" n="38"/>istam rationem potest dici quod color vt recipitur in
poten<lb ed="#L" n="39" break="no"/>tia habet esse materiale: et similiter in medio propter
se<lb ed="#L" n="40" break="no"/>cundam et tertiam rationem: licet non propter primam. quia
sem<lb ed="#L" n="41" break="no"/>per illud quod recipitur in medio est eiusdem rationis cum
<lb ed="#L" n="42"/>obiecto: et aliter non potest dici vere quod est in
poten<lb ed="#L" n="43" break="no"/>tia immaterialiter: quia ita vere extenditur illa forma
<lb ed="#L" n="44"/>recepta in organo potentie et in medio ad
exten<lb ed="#L" n="45" break="no"/>sione materie et quantitatis: et vere informat. sub
<lb ed="#L" n="46"/>stantiam materialem sicut in obiecto.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e2167-d1e1423">
⁋ Ad aliud
<lb ed="#L" n="47"/>dico quod materiale potest immediate agere in
imma<lb ed="#L" n="48" break="no"/>teriale: sicut patet in angelo: sic est in proposito.
<lb ed="#L" n="49"/>Nec valet: quia forma tam in medio quam in potentia
<lb ed="#L" n="50"/>habet esse materiale et extensum sicut in obiecto:
<lb ed="#L" n="51"/>ideo non valet⁋ Ad aliud dicitur quod ex hoc non habetur
<lb ed="#L" n="52"/>quod color in dyaphano habeat esse spirituale vt pa
<lb ed="#L" n="53"/>tebit infra.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e2167-d1e1441">
⁋ Ad aliud dico quod radius transiens
<lb ed="#L" n="54"/>per vitrum mediante colore in vitro causat verum
<lb ed="#L" n="55"/>colorem rubeum in pariete opposito: licet forte non
<!--644.xml-->
<cb ed="#L" n="b"/>
<!-- 321-r -->
<lb ed="#L" n="56"/>ita intensum sicut in vitro: sicut prius dictum est
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e2167-d1e1457">
<lb ed="#L" n="57"/>⁋ Ad aliud dico quod in speculo vel aqua: et gene
<lb ed="#L" n="58"/>raliter in quocumque tali corpore perspicuo non
ap<lb ed="#L" n="59" break="no"/>paret nec est species aliqua: sed ipsamet res videtur
<lb ed="#L" n="60"/>per lineam reflexam.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e2167-d1e1468">
⁋ Ad aliud dico quod mulier
infi<lb ed="#L" n="61" break="no"/>cit speculum causando qualitatem in eo manentem
<lb ed="#L" n="62"/>in eius absentia
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e2167-d1e1475">
⁋ Contra ista sunt aliqua dubia
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e2167-d1e1479">
<lb ed="#L" n="63"/>⁋ Primo videtur quod aliquid recipitur generaliter in me
<lb ed="#L" n="64"/>dio a colore. Quia commentator secundo de anima commen
<lb ed="#L" n="65"/>to. lxx. dicit quod lux est necessaria in videndo secundum
<lb ed="#L" n="66"/>quod colores existunt in obscuro in potentia: et secundum
<lb ed="#L" n="67"/>quod dyaphanum indiget in recipiendo colorem vt
<lb ed="#L" n="68"/>dyaphanum sit in actu. Item post. Et cum fuerit
<lb ed="#L" n="69"/>possibile quod dyaphanum in actu moueatur a
colo<lb ed="#L" n="70" break="no"/>re. necesse est vt hoc sit essentialiter vel accidentali
<lb ed="#L" n="71"/>ter: scilicet aut secundum quod est dyaphanum actu: aut secundum
<lb ed="#L" n="72"/>quod est dyaphanum in potentia: sed sibi contingit quod
<lb ed="#L" n="73"/>non mouetur a coloribus nisi essendo dyaphanum in
<lb ed="#L" n="74"/>actu. Item post. Necesse est vt lux non sic intra
co<lb ed="#L" n="75" break="no"/>lores mouentes dyaphanum: nisi secundum quod dyapha
<lb ed="#L" n="76"/>non formam quae recipit motum a colore: scilicet
illumina<lb ed="#L" n="77" break="no"/>tionem. Item post. Tux non est necessaria in
causan<lb ed="#L" n="78" break="no"/>do colorem mouendo actu nisi secundum quod dat subiecto
<lb ed="#L" n="79"/>sibi proprio receptionem motus a se. Item post.
Con<lb ed="#L" n="80" break="no"/>lor secundum quod est visibilis mouet dyaphanum in actu
<lb ed="#L" n="81"/>et ista est natura eius propter hoc quod est visibilis per
<lb ed="#L" n="82"/>se. Item commento. lxxi. Color est mouens
dyapha<lb ed="#L" n="83" break="no"/>num: quia recipiens colorem debet carere colore. et quod
ca<lb ed="#L" n="84" break="no"/>ret colore est dyaphanum. Item commento. lxxii.
<lb ed="#L" n="85"/>Tux intrat visionem secundum quod largitur dyaphano
<lb ed="#L" n="86"/>preparationem vt moueatur a coloribus: non quia lar
<lb ed="#L" n="87"/>gitur coloribus habitum. Item post. Necesse est vt
vi<lb ed="#L" n="88" break="no"/>sio coloris non compleatur nisi color moueat dya
<lb ed="#L" n="89"/>phanum secundum quod est medium inter ipsmmet videns
<lb ed="#L" n="90"/>et medium moueat per suam continuationem cum visibili
<lb ed="#L" n="91"/>tate. vt aer quando compulatur cum visibilitate mouetur
<lb ed="#L" n="92"/>a colore quando illuminatur. deinde ipse mouet visum.
<lb ed="#L" n="93"/>Iutem commeto. lxxiiii. Ignis videtur in obscuro et
<lb ed="#L" n="94"/>luce: quia aggregatum est in eo vtrumque: scilicet quia facit
<lb ed="#L" n="95"/>medium dyaphanum in actu secundum quod est lucidum: et
<lb ed="#L" n="96"/>mouet ipsum secundum quod est color in corpore. Item
com<lb ed="#L" n="97" break="no"/>mento. lxx vii. Sis percussio habet spheram
determi<lb ed="#L" n="98" break="no"/>natam. sic est de odore et colore secundum quod mouent aerem
<lb ed="#L" n="99"/>ex omnibus partibus secundum istam formam sphericam.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e2167-d1e1562">
⁋ Ex
omni<lb ed="#L" n="100" break="no"/>bus istis apparet quod postquam est medium illumina
<lb ed="#L" n="101"/>tum in actu mouetur a colore: et prius non mouebatur.
<lb ed="#L" n="102"/>Et ita aliquid recipit a colore praeter lucem. Unde quando
<lb ed="#L" n="103"/>dicit quod lux est necessaria in medio etc. aut
intel<lb ed="#L" n="104" break="no"/>ligit quod lux aliquid confert colori vt moueat visum
<lb ed="#L" n="105"/>in actu: aut quod lux informans medium disponit ad
<lb ed="#L" n="106"/>recipiendum illud quod causatur a colore. Non primo modo
<lb ed="#L" n="107"/>quia philosophus et commentator expresse dicunt oppositum: quia
<lb ed="#L" n="108"/>color est per se secundo modo dicendi per se visibilis et mo
<lb ed="#L" n="109"/>tiuus lucidi. ergo intelligit secundo modo: scilicet quod lux
dispo<lb ed="#L" n="110" break="no"/>nit medium ad recipiendum naturalit effectum co¬
<!--645.xml-->
<pb ed="#L" n="321-v"/>
<cb ed="#L" n="a"/>
<lb ed="#L" n="1"/>loris.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e2167-d1e1597">
⁋ Secundum dubium est: quia videtur quod causatum
a<lb ed="#L" n="2" break="no"/>sensibili in medio non sit eiusdem rationis cum
sensi<lb ed="#L" n="3" break="no"/>bili: nam per commentatorem secundo de anima commento
<lb ed="#L" n="4"/>xxvi. sicut color habet duplex esse quorum vnum est in
<lb ed="#L" n="5"/>corpore terminato: et illud est naturale et aliud
<lb ed="#L" n="6"/>in dyapbono non terminato: et est illud in quo
<lb ed="#L" n="7"/>est extraneo modo. sic similiter sapor habet duo esse: scilicet esse
<lb ed="#L" n="8"/>in humido saporali: et est esse naturale et esse in
<lb ed="#L" n="9"/>humido non saporali: et est esse extraneum. Item con
<lb ed="#L" n="10"/>mento. exvi. sicut color habet duplex esse scilicet in
cor<lb ed="#L" n="11" break="no"/>pore colorato: et hac est esse corporale et esse in
<lb ed="#L" n="12"/>dyaphano et hoc esse est spirituale. ita odor habet duplex
<lb ed="#L" n="13"/>esse in corpore odorabili: et esse in medio. illud
<lb ed="#L" n="14"/>autem corporale: istud autem spirituale. illud naturale
<lb ed="#L" n="15"/>et hoc extraneum. Item ibidem. impossibile est quod odor
<lb ed="#L" n="16"/>sit im aere sicut in corpore composito: simplicia enim
<lb ed="#L" n="17"/>non recipiunt odores remanent ergo vt sit in ipso
<lb ed="#L" n="18"/>sicut color in dyaphano. Ex istis arguitur corpo
<lb ed="#L" n="19"/>rale et incorporale differunt specie: sed color in corpo
<lb ed="#L" n="20"/>re terminato habet esse corporale: in medio esse
<lb ed="#L" n="21"/>spirituale. ergo etc
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e2167-d1e1643">
⁋ Item si essent eiusdem speciei: tunc non
<lb ed="#L" n="22"/>diceretur quod color habet duplex esse in corpore et
me<lb ed="#L" n="23" break="no"/>dio: sicut nec dicitur quod albedo habeat duplex est
<lb ed="#L" n="24"/>se: quia habet esse in ligno et lapide
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e2167-d1e1652">
⁋ Ite commen
<lb ed="#L" n="25"/>to. c. gustus non indiget medio extraneo: ideo cum
<lb ed="#L" n="26"/>fuerimus in aqua in quam mittitur aliquod dulce
no<lb ed="#L" n="27" break="no"/>bis admiscendo cum aqua ad hoc: quia aqua non
reci<lb ed="#L" n="28" break="no"/>bit saporem abstractum a materia: et reddit eum isti
<lb ed="#L" n="29"/>sensui sicut est de mediis extraneis quae reddunt
<lb ed="#L" n="30"/>sensibilia sensibus: illa enim non recipiunt
sensibi<lb ed="#L" n="31" break="no"/>lia cum corporibus in quibus existunt: sed abstractum a
<lb ed="#L" n="32"/>materia. Item post. color non videtur ita quod aliquid
<lb ed="#L" n="33"/>ex eo admisceatur cum aqua aut aere: nec quod aliquid
<lb ed="#L" n="34"/>ab eo currat in aquam aut aerem: sed tantum recipiunt ab
<lb ed="#L" n="35"/>eo intentionem coloris abstractam a materia. Ex
<lb ed="#L" n="36"/>istis arguitur. abstractum a materia et non
abstra<lb ed="#L" n="37" break="no"/>ctum a materia differunt specie: sed color in obiecto
<lb ed="#L" n="38"/>non est abstractus a materia: in medio vero est ab
<lb ed="#L" n="39"/>stractus a materia. ergo etc.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e2167-d1e1687">
⁋ Item probatur ratione
pri<lb ed="#L" n="40" break="no"/>mo sic. quaecunque sunt eiusdem rationis habent effectus
<lb ed="#L" n="41"/>eiusdem rationis: sed color in obiecto et in medio non
<lb ed="#L" n="42"/>sunt huiusmodi. ergo etc. maior patet: minor probatur. tum quia
<lb ed="#L" n="43"/>color in corpore et lux in corpore luminoso
super<lb ed="#L" n="44" break="no"/>positi visui impediunt visionem: sed color in medio
<lb ed="#L" n="45"/>et lumen. similiter quando superponuntur visui vt quando tangunt
<lb ed="#L" n="46"/>pupillam oculi impediunt visum: quia color in
me<lb ed="#L" n="47" break="no"/>dio causat visionem et non in corpore colorato. Et
<lb ed="#L" n="48"/>similiter est de luce et lumine quod tamen non oportet esse ve
<lb ed="#L" n="49"/>rum si essent eiusdem rationis: et quando aliqua sunt
eius<lb ed="#L" n="50" break="no"/>dem rationis et differunt solum secundum magis perfectum et mi
<lb ed="#L" n="51"/>nus perfectum. si imperfectum approximatum passo po
<lb ed="#L" n="52"/>test causare aliquem effectum: multomagis perfe
<lb ed="#L" n="53"/>ctius si approximetur passo potest causare illum effe
<lb ed="#L" n="54"/>ctum. si ergo color in corpore et in medio essent
<lb ed="#L" n="55"/>eiusdem rationis et color in medio siue species colo
<!--645.xml-->
<cb ed="#L" n="b"/>
<!-- 321-v -->
<lb ed="#L" n="56"/>ris in medio tangens passum causat visionem:
<lb ed="#L" n="57"/>multomagis color in corpore superpositus visui
<lb ed="#L" n="58"/>causaret visionem: quod est contra sensum
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e2167-d1e1738">
⁋ Item quando
ali<lb ed="#L" n="59" break="no"/>qua forma augmentabilis causatur ab aliqua causa
<lb ed="#L" n="60"/>eiusdem rationis per eandem rationem causa potest augeri si ap
<lb ed="#L" n="61"/>proximetur patet de colore quae potest augeri per alium
co<lb ed="#L" n="62" break="no"/>lore siue generari. si ergo albedo in medio sit
eius<lb ed="#L" n="63" break="no"/>dem rationis cum albedine in corpore albo: ergo
al<lb ed="#L" n="64" break="no"/>bedo in medio causata ab albedine in
corpo<lb ed="#L" n="65" break="no"/>re albo potest augeri per eandem vel per similem. et per
<lb ed="#L" n="66"/>consequens posset tantum augeri quod esset tam albus aer sicut
<lb ed="#L" n="67"/>nix.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e2167-d1e1760">
⁋ Item quae sunt eiusdem rationis causantur et
corrum<lb ed="#L" n="68" break="no"/>puntur saltem possunt a causis eiusdem rationis: sed
<lb ed="#L" n="69"/>illud quod causatur in medio corrumpitur per absenti
<lb ed="#L" n="70"/>am lucis: nec manet in eius absentia color non
<lb ed="#L" n="71"/>corrumpitur in absentia lucis sed in absentia
ma<lb ed="#L" n="72" break="no"/>net sicut in presentia.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e2167-d1e1773">
⁋ Item si sic: tunc albedo
<lb ed="#L" n="73"/>esset causa efficiens vniuoca: quia quandocunque est
a<lb ed="#L" n="74" break="no"/>liqua res absoluta necessario requisita ad
exi<lb ed="#L" n="75" break="no"/>stentiam alterius rei naturaliter. dico sine qua
<lb ed="#L" n="76"/>res non potest esse: et ipsa posita potest alia res esse:
il<lb ed="#L" n="77" break="no"/>la res vel est causa illius effectus vel causa cause vel
di<lb ed="#L" n="78" break="no"/>sponsitio necessario requisita: sed albedo in medio
<lb ed="#L" n="79"/>non potest naturaliter causari nisi existente et pre
<lb ed="#L" n="80"/>sente albedine in corpore quantumcunque lux sit pre
<lb ed="#L" n="81"/>sens in medio: et ipsa posita cum luce potest causari
<lb ed="#L" n="82"/>albedo in medio per te: et non est causa cause: quia nec
<lb ed="#L" n="83"/>lucis nec alterius nec dispositio cause: quia non
<lb ed="#L" n="84"/>approximatio alicuius cause etc. ergo est vere cau
<lb ed="#L" n="85"/>sa efficiens respectu illius causati in medio et
<lb ed="#L" n="86"/>causa dico vniuocat⁋s Item si duo alba videantur per
<lb ed="#L" n="87"/>idem medium sicut est possibile: tunc in eadem parte
<lb ed="#L" n="88"/>medii vel essent due albedines causate a
dua<lb ed="#L" n="89" break="no"/>bus albedinibus in obiectis visis: vel si faciani
<lb ed="#L" n="90"/>albedinem vnam faciunt albedinem intentiorem. quam
<lb ed="#L" n="91"/>prius: quod videtur falsum et contra sensum.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e2167-d1e1817">
⁋
Ter<lb ed="#L" n="92" break="no"/>tium dubium est de hoc quod videtur quod eadem pars non
<lb ed="#L" n="93"/>potest simul a diuersis coloribus contrariis
infor<lb ed="#L" n="94" break="no"/>mari siue illi effectus causati in medio sint eius
<lb ed="#L" n="95"/>dem rationis cum coloribus a quibus causantur siue non
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e2167-d1e1828">
<lb ed="#L" n="96"/>⁋ Contra aliquid est natum agere in distans et in
me<lb ed="#L" n="97" break="no"/>dium: et omne medium quod non est receptiuum actionis
<lb ed="#L" n="98"/>agentis impedit ipsum agens agere in distans.
<lb ed="#L" n="99"/>Istud patet: quia si vnus angelus agat in alium
di<lb ed="#L" n="100" break="no"/>stantem et non in medium: tunc medium quodcunque fue
<lb ed="#L" n="101"/>rit siue corpus rarum siue corpus densum: siue sit
<lb ed="#L" n="102"/>proportio inter vnum agentem et alium non impedit
<lb ed="#L" n="103"/>actionem vnius angeli in alium: licet non agat in me
<lb ed="#L" n="104"/>dium: quia medium non est natum recipere effectus illi
<lb ed="#L" n="105"/>us agentis: ergo ex opposito si agens sit natum
age<lb ed="#L" n="106" break="no"/>re in terminum distantem et in medium. si medium non
<lb ed="#L" n="107"/>recipiat effectum agentis impedit: sed si album et ni
<lb ed="#L" n="108"/>grum equaliter approximentur visui per idem medium
<lb ed="#L" n="109"/>si in eodem medio non potest esse effectus albedinis
<lb ed="#L" n="110"/>et nigredinis propter repugnantiam. ergo si in eodem
<!--646.xml-->
<pb ed="#L" n="322-r"/>
<cb ed="#L" n="a"/>
<lb ed="#L" n="1"/>medio recipitur effectus albedinis impediret
vi<lb ed="#L" n="2" break="no"/>sionem nigredinis: quod est falsum et cotra sensum
<lb ed="#L" n="3"/>ergo videtur quod medium impedit visionem tam corpo
<lb ed="#L" n="4"/>ralem quam intellectualem pro statu isto: licet non sit natum
<lb ed="#L" n="5"/>pati ab agente tali. Exemplum. si lapis vel mu
<lb ed="#L" n="6"/>rus ponatur inter me et corpus coloratum
simpli<lb ed="#L" n="7" break="no"/>citer impedit visionem mediam: et tamen non est na
<lb ed="#L" n="8"/>tum pati a tali corpore colorato.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e2167-d1e1887">
⁋ Quartum dubi
<lb ed="#L" n="9"/>um. quia videtur quod medium agat in visum non in
ob<lb ed="#L" n="10" break="no"/>iectum. commentator secundo de anima. commento. cxiiii.
<lb ed="#L" n="11"/>opinandum est quod actio medii in hoc sensu scilicet in
<lb ed="#L" n="12"/>sensu tactus non sit sicut actio medii in aliis: sed
<lb ed="#L" n="13"/>tangibilia differunt a coloribus et sonis in hoc quod
<lb ed="#L" n="14"/>indigent medio: sed sensibilia in illis tribus pri
<lb ed="#L" n="15"/>mo agunt in medium quam in nos. tangibilia autem
<lb ed="#L" n="16"/>insimul agunt in nos et in medium: et sic debet
in<lb ed="#L" n="17" break="no"/>telligere hoc pro simul non quia in eodem tempore patiuntur
<lb ed="#L" n="18"/>medium et sensus a tangibilibus et in illis
duo<lb ed="#L" n="19" break="no"/>bus temporibus. estimatur enim quod visus et aer alte
<lb ed="#L" n="20"/>rantur a corpore in eodem instanti: sed intelligit
<lb ed="#L" n="21"/>hoc per prioritatem et posterioritatem in illis propter
<lb ed="#L" n="22"/>prioritatem secundum causam: scilicet quod sensibile est causa
<lb ed="#L" n="23"/>remota in motione sensus et medium est causa
pro<lb ed="#L" n="24" break="no"/>pinqua. Ex istis patet quod prius natura patitur
<lb ed="#L" n="25"/>medium ab obiecto quam sensus: licet non prius tem
<lb ed="#L" n="26"/>pore et quod medium in sensum agat.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e2167-d1e1930">
⁋ Quintum
du<lb ed="#L" n="27" break="no"/>bium est. quia videtur quod in medio non possit causari
<lb ed="#L" n="28"/>verus color: quia quero in quo est subiectiue non
<lb ed="#L" n="29"/>in pariete: quia ille aliunde est coloratus: scilicet
co<lb ed="#L" n="30" break="no"/>lore contrario colori apparenti iuxta parietem:
<lb ed="#L" n="31"/>sed contraria non possunt simul esse. nec im aere:
<lb ed="#L" n="32"/>qui aer non est receptiuus coloris. ergo etc.
Se<lb ed="#L" n="33" break="no"/>xtum dubium est: quia videtur quod speculum recipiat
spe<lb ed="#L" n="34" break="no"/>ciem et nihil videtur nisi per lineam rectam et
breuissi<lb ed="#L" n="35" break="no"/>mam: nunc autem aliqua res videtur per breuiorem line
<lb ed="#L" n="36"/>am. quia eadem res visa in speculo puta si res
po<lb ed="#L" n="37" break="no"/>natur iuxta speculum et citra: ita quod posset
vide<lb ed="#L" n="38" break="no"/>ri in se et in speculo: tunc res visa in se videtur
<lb ed="#L" n="39"/>per lineam breuiorem quam in speculo. ergo res non vi
<lb ed="#L" n="40"/>detur iu speculo: sed species rei. Item si denarius
<lb ed="#L" n="41"/>vel lapis ponatur in disco vacuo si post repleatur
<lb ed="#L" n="42"/>aqua post repletionem aque videtur et ante non
<lb ed="#L" n="43"/>sed hoc non esset nisi species denarii videretur
<lb ed="#L" n="44"/>Item si res in speculo videtur aut intuitine aut
<lb ed="#L" n="45"/>abstractiue non primo. quia per cognitionem intuiti
<lb ed="#L" n="46"/>uam potest intellectus iudicare de situ et
distan<lb ed="#L" n="47" break="no"/>tia rei: sed per visionem in speculo non: quia illud quod
<lb ed="#L" n="48"/>est multum citra speculum apparet multum vltra
<lb ed="#L" n="49"/>speculum. ergo etc. Nec secundo modo: quia per
cogni<lb ed="#L" n="50" break="no"/>tionem abstractiuam non potest intellectus iudi
<lb ed="#L" n="51"/>care rem esse vel non esse: sed per speciem cogno
<lb ed="#L" n="52"/>scere potest. ergo etc. Item idem visus
respectu<lb ed="#L" n="53" break="no"/>eiusdem obiecti non potest simul habere duas vi
<lb ed="#L" n="54"/>siones: quia duo accidentia eiusdem speciei non pos
<lb ed="#L" n="55"/>sunt esse imul in eodem subiecto. si res superponatur