-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 1
/
cod-LyXLXy_wo8uy7-d1e409.xml
677 lines (677 loc) · 44.5 KB
/
cod-LyXLXy_wo8uy7-d1e409.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
587
588
589
590
591
592
593
594
595
596
597
598
599
600
601
602
603
604
605
606
607
608
609
610
611
612
613
614
615
616
617
618
619
620
621
622
623
624
625
626
627
628
629
630
631
632
633
634
635
636
637
638
639
640
641
642
643
644
645
646
647
648
649
650
651
652
653
654
655
656
657
658
659
660
661
662
663
664
665
666
667
668
669
670
671
672
673
674
675
676
677
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>Quaestio 10</title>
<author ref="#Ockham">Ockham</author>
<respStmt>
<name ref="#jeffreycwitt">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>Transcription Editor</resp>
<resp>TEI Encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>Quaestio 10</title>
<date when="2020-09-10">September 10, 2020</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority>SCTA</authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/">Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="L" n="cod-LyXLXy">Lyon 1495</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-diplomatic-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a diplomatic edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2020-09-10" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on">
<pb ed="#L" n="113-v"/>
<cb ed="#L" n="a"/>
</div>
</front>
<body>
<div xml:id="wo8uy7-d1e409"><!-- l1d2q10 -->
<head xml:id="wo8uy7-d1e409-Hd1e108">Quaestio 10</head>
<p xml:id="wo8uy7-d1e409-d1e111">
Questio. x. dis ii.
<lb ed="#L" n="29"/>CIrca istam partem
<lb ed="#L" n="30"/>istius distin. vltimo quero. Utrum
<lb ed="#L" n="31"/>tantum sit vnus deus.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e409-d1e120">
Quod non. quia ens sim
<lb ed="#L" n="32"/>pliter primum est deus. sed non est tantum vnum
<lb ed="#L" n="33"/>ens simpliciter primum. ergo non est tantum vnus deus.
ma<lb ed="#L" n="34" break="no"/>ior patet. minor probo. quia non magis est vnum simpliciter
<lb ed="#L" n="35"/>primum in toto ordine entium quam in aliquo ordine en
<lb ed="#L" n="36"/>tium determinato. sed in multis ordinibus entium.
<lb ed="#L" n="37"/>non est aliquod vnum primum: sed est processus in
infini<lb ed="#L" n="38" break="no"/>tum. sicut patet in numeris et figuris et intellectio
<lb ed="#L" n="39"/>nibus. ergo etc. Ad oppositum. Exodi. iii. Audi isra
<lb ed="#L" n="40"/>el domins deus tuus vnus est.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e409-d1e142">
⁋ Circa istam. q. quia
<lb ed="#L" n="41"/>poasequens intelligunt deum esse ens simpliciter primum.
<lb ed="#L" n="42"/>ideo primo videndum est. Utrum sit aliquod ens
<lb ed="#L" n="43"/>simpliciter primum: ita quod nihil sit prius eo. Secundo
<lb ed="#L" n="44"/>an tale ens primum sit precise vnum sine talium
plu<lb ed="#L" n="45" break="no"/>ralitate.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e409-d1e155">
⁋ Circa primum dicitur: quod potest probari quod est
<lb ed="#L" n="46"/>aliquod ens primum primitate causalitatis
effes<lb ed="#L" n="47" break="no"/>ctiue et finalis et primitate eminentie. Primum
<lb ed="#L" n="48"/>probatur sic: aliquod est effectibile. aut ergo a se. aut
<lb ed="#L" n="49"/>a nullo. aut ab aliquo alio. Non alse. nec est a
nul<lb ed="#L" n="50" break="no"/>lo. patet. ergo ab alio. sit illud. a. tunc quero. aut. a. est
<lb ed="#L" n="51"/>simpliciter primum. et habetur propositum. Aut non
<lb ed="#L" n="52"/>et tunc est ab alio effectibile. sit illud. b. et quero
<lb ed="#L" n="53"/>de. b. sicut prius. et ita vel erit processus in
infini<lb ed="#L" n="54" break="no"/>tum. vel stabitur ad aliquid simpliciter primum.
<!--229.xml-->
<cb ed="#L" n="b"/>
<!-- 113-v -->
<lb ed="#L" n="55"/>sed impossibile est ponere processum in infinitum. ergo
<lb ed="#L" n="56"/>est status ad aliquid simpliciter primum.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e409-d1e189">
⁋ Et si instetur
<lb ed="#L" n="57"/>quod secundum philosophum in generationibus est ponere
proces<lb ed="#L" n="58" break="no"/>sum in infinitum. dicitur quod ista instantia non valet
<lb ed="#L" n="59"/>qui philosophi non posuerunt processum in infinitum in cau
<lb ed="#L" n="60"/>sis essentialiter ordinatis. sed tantum in accidentaliter
<lb ed="#L" n="61"/>ordinatis. Circa quod dicunt esse sciendum quod aliud
<lb ed="#L" n="62"/>est loqui de causis per se et per accidens. et aliud est
<lb ed="#L" n="63"/>loqui de causis per se siue essentialiter et
accidenta<lb ed="#L" n="64" break="no"/>liter ordinatis. Nam in primo tantum est comperatio vnius
<lb ed="#L" n="65"/>ad vnum. cause scilicet ad effectum. Et est causa per se quae secundum
<lb ed="#L" n="66"/>naturam propriam et non secundum aliquid sibi accidens
cau<lb ed="#L" n="67" break="no"/>sat. et causa per accidens econuerso. In secundo autem
<lb ed="#L" n="68"/>est compatio duarum causarum inter se inquantum est ab
<lb ed="#L" n="69"/>eis causatum. Et differunt causae per se siue essentialiter
<lb ed="#L" n="70"/>ordinate et per accidens siue accidentaliter ordinate
<lb ed="#L" n="71"/>in tribus.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e409-d1e224">
⁋ Prima differentia est. in perse ordinatis. Se
<lb ed="#L" n="72"/>cunda inquantum causa dependet a prima. in pracci
<lb ed="#L" n="73"/>dens non: licet in esse vel in aliquo alio depedeat
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e409-d1e231">
<lb ed="#L" n="74"/>⁋ Secunda differentia est. quod in perse ordinatis est causalitas
<lb ed="#L" n="75"/>alterius rationis. quia superior est perfectior. in
acci<lb ed="#L" n="76" break="no"/>dentaliter ordinatis non. hec sequitur ex prima. nam
<lb ed="#L" n="77"/>nulla causa a causa eiusdem rationis dependet essentialie
<lb ed="#L" n="78"/>in causando. et in causatione alicuius sufficit vnum
<lb ed="#L" n="79"/>vnius rationis.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e409-d1e247">
⁋ Tertia differentia est. quod omnes cause
essen<lb ed="#L" n="80" break="no"/>tialiter ordinate neccessario simul requiruntur ad
cau<lb ed="#L" n="81" break="no"/>sandum. alioquin aliqua per se causalitas deesset
<lb ed="#L" n="82"/>effectui. In accidentaliter autem ordinatis non est
<lb ed="#L" n="83"/>sic. quia non requiritur simultas earum in causando.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e409-d1e258">
<lb ed="#L" n="84"/>⁋ Ex istis ostenditur. quod infinitas causarum
essen<lb ed="#L" n="85" break="no"/>tialiter ordinatarum est impossibilis. Secundo quod
infi<lb ed="#L" n="86" break="no"/>nitas accidentaliter ordinatarum est impossibilis
<lb ed="#L" n="87"/>nisi ponatur status in essentialiter ordinatis.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e409-d1e269">
⁋ Prim
<lb ed="#L" n="88"/>mum probatur primo. quia vniuersitas causatorum essen
<lb ed="#L" n="89"/>tialiter ordinatorum est causata. ergo ab aliqua
cau<lb ed="#L" n="90" break="no"/>sa que non est aliquid vniuersitatis. quia tunc esset causa
<lb ed="#L" n="91"/>suiipsius. tota enim vniuersitas dependentium de
<lb ed="#L" n="92"/>pendet et a nullo illius vniuersitatis.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e409-d1e283">
⁋ Secundo quia
<lb ed="#L" n="93"/>cause infinite essent simul in actu ex tertia dif
<lb ed="#L" n="94"/>ferentia.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e409-d1e290">
⁋ Tertio. quia prius est quod est principio
pro<lb ed="#L" n="95" break="no"/>pinquius. ex. iii. metha. ergo vbi non est principium
<lb ed="#L" n="96"/>nihil est essentialiter prius.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e409-d1e297">
⁋ Quarto. quia causa
su<lb ed="#L" n="97" break="no"/>perior est perfectior in causando. ex tertia differentia erg
<lb ed="#L" n="98"/>in infinitum superior est in infinitum perfectior. et ita
<lb ed="#L" n="99"/>erit infinite perfectionis in causando. et per consequens
<lb ed="#L" n="100"/>nihil causabit in virtute alterius.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e409-d1e308">
⁋ Quinto. quia
<lb ed="#L" n="101"/>effectiuum nullam imperfectionem ponit necessario.
<lb ed="#L" n="102"/>ergo potest esse in aliquo sine imperfectione. ergo si
<lb ed="#L" n="103"/>ne dependentia ad aliquid prius. ergo etc.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e409-d1e317">
⁋
Consi<lb ed="#L" n="104" break="no"/>militer probat quod est aliquid primum primitate cau
<lb ed="#L" n="105"/>salitatis finalis et eminentie. et quod ista triplex
pri<lb ed="#L" n="106" break="no"/>mitas in eodem inuenitur
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e409-d1e326">
⁋ Ex istis respondet ad
<lb ed="#L" n="107"/>secundum articulum quod tale principium est tantum vnum.
Cir<lb ed="#L" n="108" break="no"/>ca quod probandum primo probat quod tale principium eft
<lb ed="#L" n="109"/>necesse esse. Secundo ex hoc arguit quod est tantum vnum
<!--230.xml-->
<pb ed="#L" n="114-r"/>
<cb ed="#L" n="a"/>
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e409-d1e343">
<lb ed="#L" n="1"/>⁋ Primum sic. quia si due nature sint necesse esse
<lb ed="#L" n="2"/>aliquibus propriis realitatibus vel rationibus realibus
<lb ed="#L" n="3"/>distinguuntur: et dicantur. a. et. b. Tunc arguo sic.
<lb ed="#L" n="4"/>iste rationes reales scilicet a. et b. aut sunt rationes
for<lb ed="#L" n="5" break="no"/>maliter necessario essendi. Aut non. si sic. et pre
<lb ed="#L" n="6"/>ter hoc ista duo per illud in quo conueniunt sunt ne
<lb ed="#L" n="7"/>cesse esse formaliter. ergo vtrumque duabus rationibus
for<lb ed="#L" n="8" break="no"/>malibus erit necesse esse quod est impossibile. quia
<lb ed="#L" n="9"/>cum neutra illarum rationum includat alteram. vtra
<lb ed="#L" n="10"/>que illarum circumscripta erit necesse esse per aliam. et
<lb ed="#L" n="11"/>ita erit aliquid necesse esse per aliquid. quo circumscri
<lb ed="#L" n="12"/>pto: nihil minus esset necesse esse. Si vero per
il<lb ed="#L" n="13" break="no"/>las rationes quibus differunt. neutrum sit formaliter
<lb ed="#L" n="14"/>necesse esse. ergo ille rationes non sunt rationes necessario
<lb ed="#L" n="15"/>essendi. et ita sequitur: quod neutra includitur in ne
<lb ed="#L" n="16"/>cesse esse. quia quaecumque entitas non est necesse esse est
<lb ed="#L" n="17"/>de se possibilis. sed nihil possibile includitur in
<lb ed="#L" n="18"/>necesse esse. quia necesse esse nihil includit quod non sit
<lb ed="#L" n="19"/>necesse esse. vel ratio necessario essendi.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e409-d1e387">
⁋ Secundo
<lb ed="#L" n="20"/>probatur idem. quia due nature eminentissime non possunt
<lb ed="#L" n="21"/>esse in vniuerso. ergo nec duo effectiua. probatio anecent
<lb ed="#L" n="22"/>qui species se habet sicut numeri. ex. viii. metha. et
<lb ed="#L" n="23"/>per consequens due non possunt esse in eodem ordine. ergo nec
<lb ed="#L" n="24"/>due prime possunt esse nec due eminentissime.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e409-d1e400">
⁋ hoc
<lb ed="#L" n="25"/>etiam probatur tertio per rationem de ratione finis. quia due
<lb ed="#L" n="26"/>species vltime si essent haberent duas coordina
<lb ed="#L" n="27"/>tiones entium ad se. ita quod ista entia ad illa
nul<lb ed="#L" n="28" break="no"/>lum ordinem haberent quia nec ad finem illorum. nam quae o
<lb ed="#L" n="29"/>dinarentur ad vnum finem vltimum non possent ordi
<lb ed="#L" n="30"/>nari ad alium. quia eiusdem causati duas esse causat
<lb ed="#L" n="31"/>totales vel perfectas in eodem ordine est impossi
<lb ed="#L" n="32"/>bile. tunc enim aliquid esset in aliquo ordine causa
<lb ed="#L" n="33"/>quo non posito. nihil minus esset causatum perfecte
<lb ed="#L" n="34"/>ordinata ergo ad vnum finem vltimum nullo modo or
<lb ed="#L" n="35"/>dinarentur ad alium. et ita ex hiis et ex illis
nul<lb ed="#L" n="36" break="no"/>lo modo fieret vnum vniuersum.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e409-d1e429">
⁋ hoc confirma
<lb ed="#L" n="37"/>tur in communi. quia nulla duo terminatia possunt
termi<lb ed="#L" n="38" break="no"/>nare totaliter dependentiam alicuius vnius eiusdem
<lb ed="#L" n="39"/>qui tunc illud terminaret dependentiam quo subtra
<lb ed="#L" n="40"/>cto nihil minus terminaretur illa dependentia.
<lb ed="#L" n="41"/>ita non esset dependentia ad illud. sed ad efficiens et
<lb ed="#L" n="42"/>eminens et finem dependent alia essentialiter. ergo nul
<lb ed="#L" n="43"/>le due nature possunt esse primo terminantes alia en
<lb ed="#L" n="44"/>tia secundum istam dependentiam triplicem praecise. est ergo
ali<lb ed="#L" n="45" break="no"/>qua vna natura terminans entia secundum illam tripli
<lb ed="#L" n="46"/>cem dependentiam. et ita habens istam triplicem
pri<lb ed="#L" n="47" break="no"/>mitatem.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e409-d1e455">
⁋ Sed contra praedicta sunt aliqua
du<lb ed="#L" n="48" break="no"/>bia. Primum quod diciter de causa per se et causa per
ac<lb ed="#L" n="49" break="no"/>cidens. si enim intelligat sicut communter intelligitur
<lb ed="#L" n="50"/>quod hec sit vera. calidum per se calefacit. et hec non
<lb ed="#L" n="51"/>album per se calefacit. sed quod hec sit vera. album per acci
<lb ed="#L" n="52"/>dens calefacit. hoc non est verum. quia quandocunque
ali<lb ed="#L" n="53" break="no"/>quod praedicatum inest illi pro quo subiectum
suppo<lb ed="#L" n="54" break="no"/>nit. vel pronomini demonstranti praecise illud pro quo
<lb ed="#L" n="55"/>subiectum supponit. et tali modo quo denotatur sibi
<!--230.xml-->
<cb ed="#L" n="b"/>
<!-- 114-r -->
<lb ed="#L" n="56"/>inesse: illa propositio est simpliciter vera. sed in
<lb ed="#L" n="57"/>istis duabus propositionibus. calidum per se
calefa<lb ed="#L" n="58" break="no"/>cit et album per se calefacit si idem sit album et calidum
<lb ed="#L" n="59"/>subiecta supponunt pro eodem. ergo si vna sit
ve<lb ed="#L" n="60" break="no"/>ra. reliqua erit vera.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e409-d1e492">
⁋ Si dicatur quod tunc ita esset
<lb ed="#L" n="61"/>hec per se album calefacit. sicut hec est per se. ca
<lb ed="#L" n="62"/>lidum calefacit. Dico quod siue aliqua istarum sit per
<lb ed="#L" n="63"/>se siue non. consequentia non valet. quia possibile est aliquod per
<lb ed="#L" n="64"/>dicatum inesse aliquibus cum nota perseitatis: ita quod
<lb ed="#L" n="65"/>vtraque illarum propositionum sumatur in sensu diui
<lb ed="#L" n="66"/>so. vel vtraque propositio sit equipollens sensui diui
<lb ed="#L" n="67"/>so. et tamen quod vna propositio praedicas praedicatum de sub
<lb ed="#L" n="68"/>iecto sit possibilis et alia impossibilis. Uerbi gratia
<lb ed="#L" n="69"/>ponatur quod idem homo sit gramaticus et albus. tunc
<lb ed="#L" n="70"/>vtraque istarum est vera. gramaticum potest esse nigrum
<lb ed="#L" n="71"/>et album potest esse nigrum. Et causa est. quia per istam proposi
<lb ed="#L" n="72"/>tionem album potest esse nigrum. non denotatur plus
ni<lb ed="#L" n="73" break="no"/>si quod de subiecto vel de pronomine demonstrante
il<lb ed="#L" n="74" break="no"/>lud pro quo subiectum supponit possit praedicari.
<lb ed="#L" n="75"/>praedicatum. et hoc nihil aliud est. nisi quod propositio
<lb ed="#L" n="76"/>in qua praedicatum praedicatur de illo pro quo modo album
<lb ed="#L" n="77"/>supponit sit possibilis. et non denotatur quod proposi
<lb ed="#L" n="78"/>tio in qua praedicatur hoc praedicatum de isto subiecto
<lb ed="#L" n="79"/>sit possibilis. et bene stant simul. quod propositio in
<lb ed="#L" n="80"/>qua praedicatum praedicatur de subiecto sit
impossibi<lb ed="#L" n="81" break="no"/>lis. et tamen quod propositio in qua idem praedicatum praedicatur
<lb ed="#L" n="82"/>de illo pro quo hoc subiectum supponit vel de
pro<lb ed="#L" n="83" break="no"/>nomine demonstrante illud sit possibilis. Et ratio est
<lb ed="#L" n="84"/>qui subiectum contingentur supponit pro quo suppo
<lb ed="#L" n="85"/>nit. quia in ista propositione. album potest esse nigrum
<lb ed="#L" n="86"/>subiectum supponit pro sorte: si sortes sit albus. si
<lb ed="#L" n="87"/>autem fiat niger: tunc hoc subiectum non supponit pro
<lb ed="#L" n="88"/>sorte. quia hoc subiectum album non supponit in pro
<lb ed="#L" n="89"/>positione mere de inesse. mere de possunti. nisi pro
il<lb ed="#L" n="90" break="no"/>lis quae sunt alba: et praecise dum sunt alba. et ita est in
<lb ed="#L" n="91"/>proposito. quod si hec sit vera. calidum per se calefacit.
<lb ed="#L" n="92"/>hec erit etiam vera. album per se calefacit: si idem sit
<lb ed="#L" n="93"/>calidum et album. et tamen ex hoc non sequitur consequentia forma
<lb ed="#L" n="94"/>li. quod si hec sit per se. calidum calefacit. quod hec sit per
<lb ed="#L" n="95"/>se album calefacit. Nec credo aliter istum doctorem
<lb ed="#L" n="96"/>sensisse. propter magnam notitiam quam habuit in
<lb ed="#L" n="97"/>logica. Et ideo potest dici quod causa per accidens est il
<lb ed="#L" n="98"/>lud quod agit per aliquid aliud ab eo. sed tale non est
<lb ed="#L" n="99"/>nisi subiectum. vel totum habens partem qua agit. Et
<lb ed="#L" n="100"/>isto modo potest dici quod ignis per accidens calefacit.
<lb ed="#L" n="101"/>et eodem modo quod calidum per accidens calefacit. Et
il<lb ed="#L" n="102" break="no"/>lo modo potest dici quod homo per accidens ratiocina
<lb ed="#L" n="103"/>tur. et similiter totum per accidens agit quando actio sibi non
<lb ed="#L" n="104"/>conuenit nisi mediante parte sua. et ratio huius est. quia
<lb ed="#L" n="105"/>illud dic tur per accidens alicui competere. quo amo
<lb ed="#L" n="106"/>to nihil minus potest esse. sed igne destructo et resdu
<lb ed="#L" n="107"/>uato calore nihilominus poterit sequi calefactio.
<lb ed="#L" n="108"/>quia sicut ostendetur in quarto. accidens actu
sepa<lb ed="#L" n="109" break="no"/>ratum ita potest agere sicut coniunctum. Eodem modo
<lb ed="#L" n="110"/>illa actio quae competit homi mediante anima intellectiua
<!--231.xml-->
<pb ed="#L" n="114-v"/>
<cb ed="#L" n="a"/>
<lb ed="#L" n="1"/>poterit ita elici ab anima separata sicut a contriuncta. et
<lb ed="#L" n="2"/>ideo quia primo conuenit parti. dicitur conuenire to
<lb ed="#L" n="3"/>ti per accidens. quia couenit sibi per aliud Similier
<lb ed="#L" n="4"/>actio primo competens accidenti dicitur conuenire
<lb ed="#L" n="5"/>suo subiecto per accidens. quia per aliud. et ita
lar<lb ed="#L" n="6" break="no"/>ge accipiendo per accidens: secundum quod est idem quod per
<lb ed="#L" n="7"/>aliud realiter distinctum. sic potest concedi tam de
sub<lb ed="#L" n="8" break="no"/>iecto accidentis quam de toto cuius parti primo
con<lb ed="#L" n="9" break="no"/>uenit actio. quod est actio per accidens. et eodem mo
<lb ed="#L" n="10"/>quod est causa per accidens
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e409-d1e632">
⁋ Sed causa per se est illud
<lb ed="#L" n="11"/>quod causat non per aliquid aliud realiter distinctum:
<lb ed="#L" n="12"/>sed per se: ita quod ipso posito. alio circunscripto
<lb ed="#L" n="13"/>quod non est causa in aliquo genere cause. poterit se
<lb ed="#L" n="14"/>qui effectus. et isto modo calor est per se causa calo
<lb ed="#L" n="15"/>ris. quia ipso posito et omni alio amoto quod non ha
<lb ed="#L" n="16"/>bet rationem cause. poterit sequi calor in passo dis
<lb ed="#L" n="17"/>posito et approximato. et ita calor per se causat
<lb ed="#L" n="18"/>calorem. quia non per aliud. Et illo modo anima
intel<lb ed="#L" n="19" break="no"/>lectiua per se causat intellectionem et volitionem
<lb ed="#L" n="20"/>qui non per aliud nisi secundum quod lod per notat circumstantiam
<lb ed="#L" n="21"/>cause partialis concurrentis.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e409-d1e658">
⁋ Si dicatur quod ari.
<lb ed="#L" n="22"/>ii. phi. dicit quod edificator per se edificat et album per
<lb ed="#L" n="23"/>accidens. Similiter quod policletus est causa
sta<lb ed="#L" n="24" break="no"/>tue per accidens. sed statuam faciens est causa per se. ergo eo
<lb ed="#L" n="25"/>dem modo quamuis lignum per accidens calefaciat. tamen
<lb ed="#L" n="26"/>calidum per se calefacit.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e409-d1e671">
⁋ Dico quod intentio
phi<lb ed="#L" n="27" break="no"/>est dicere: quod de aliquo praedicatur per se praedicatum
ali<lb ed="#L" n="28" break="no"/>quod. quando oppositum praedicati sibi non potest inesse.
<lb ed="#L" n="29"/>Et ideo quia hec potest esse vera. policletus non faci
<lb ed="#L" n="30"/>statuam posita etiam constantia subiecti et hoc non potest
<lb ed="#L" n="31"/>esse vera posita constantia subiecti statuam faciens
<lb ed="#L" n="32"/>non facit statuam. Similiter quantum est ex forma
pro<lb ed="#L" n="33" break="no"/>positionis: hec potest esse vera posita constantia subie
<lb ed="#L" n="34"/>cti. ignis non calefacit. et hec non: calefaciens non
<lb ed="#L" n="35"/>calefacit. Similiter quia in aliqua propositione semper
<lb ed="#L" n="36"/>exprimitur causa rei et in aliqua non. et ideo dicit
<lb ed="#L" n="37"/>philosophus quod causa per se praedicatur de vno et non de
<lb ed="#L" n="38"/>alio. Unde per istam calidum calefacit expresse si
<lb ed="#L" n="39"/>gnificatur calor. qui est causa per se et non per aliud. et
<lb ed="#L" n="40"/>non per istam ignis calefacit. vel siccum calefacit. et
<lb ed="#L" n="41"/>sic de consimilibus. ideo dicit philosophus vnam esse per se
<lb ed="#L" n="42"/>et aliam per accidens. et hoc large accipiendo per
<lb ed="#L" n="43"/>se non stricte quomodo distinguit philosophus id est poste.
<lb ed="#L" n="44"/>duos modos dicendi per se. Nunc autem ita est quod
<lb ed="#L" n="45"/>ista stant simul. album per se calefacit. et hec est per
<lb ed="#L" n="46"/>accidens album calefacit. sicut ista stant simul.
al<lb ed="#L" n="47" break="no"/>bum potest esse nigrum. et hec est impossibilis: album
<lb ed="#L" n="48"/>est nigrum. et ideo vult philosophus quod hec est per se.
sta<lb ed="#L" n="49" break="no"/>tuam faciens est causa statue. et hec per accidens
<lb ed="#L" n="50"/>policletus est causa statue. et cum hoc stat quod vtra
<lb ed="#L" n="51"/>que istarum sit vera. statuam faciens per se est cau
<lb ed="#L" n="52"/>sa statue. et policletus per se est causa statue
ac<lb ed="#L" n="53" break="no"/>cipiendo vno modo per se. et accipiendo alio
<lb ed="#L" n="54"/>modo per accidens: cum predictis stant iste due.
<lb ed="#L" n="55"/>statuam faciens per accidens est causa statue. et
<!--231.xml-->
<cb ed="#L" n="b"/>
<!-- 114-v -->
<lb ed="#L" n="56"/>policletus per accidens est causa statue. et tamen quod
<lb ed="#L" n="57"/>vna illarum de in esse sit per se et alia per accidens.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e409-d1e747">
<lb ed="#L" n="58"/>⁋ Secundo non est bene dictum de differentiis inter
<lb ed="#L" n="59"/>causas essentialiter ordinatas et accidentaliter
ordi<lb ed="#L" n="60" break="no"/>natas.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e409-d1e756">
⁋ Prima differentia non est bene data. quia
<lb ed="#L" n="61"/>quaero quid est causam secundam dependere a prima
<lb ed="#L" n="62"/>in causando. aut hoc est requirere causam primam ad
<lb ed="#L" n="63"/>hoc quod causet. quia sine ea causare non poest. aut quia
<lb ed="#L" n="64"/>in suo esse dependet a prima. vel quia recipit
virtu<lb ed="#L" n="65" break="no"/>tem actiuam. vel aliquam influentiam a prima. sic enim
ar<lb ed="#L" n="66" break="no"/>guit iste doctor cotra vnum alium. ostendens quod
in<lb ed="#L" n="67" break="no"/>telligentia secunda si mouet sicut secundum mouens cau
<lb ed="#L" n="68"/>satur a prima intelligentia. Primum non potest dari. quia
<lb ed="#L" n="69"/>in multis sicut causa secunda non potest causare sine
<lb ed="#L" n="70"/>prima. ita nec econuerso. ergo non plus isto modo de
<lb ed="#L" n="71"/>pendet causa secunda a prima in causando quam
econ<lb ed="#L" n="72" break="no"/>uerso. Assumptum patet. quia sicut in istis inferioribus
<lb ed="#L" n="73"/>multa agentia particularia non possunt causare
effe<lb ed="#L" n="74" break="no"/>ctus suos sine sole. ita sol non potest in multos effe
<lb ed="#L" n="75"/>ctus sine causis secundis. Nec potest dari secundum. tum
<lb ed="#L" n="76"/>qui ita contingit in causis accidentaliter ordinatis.
<lb ed="#L" n="77"/>tum quia tunc vniversaliter quicquid est causa cause. erit
cau<lb ed="#L" n="78" break="no"/>sa per se et essentialis causati. quod negat iste do
<lb ed="#L" n="79"/>ctor et bene. cuius ratio est. quia aliquando causa depen
<lb ed="#L" n="80"/>det in esse et conseruari ab aliquo alio. sine quo tamen
<lb ed="#L" n="81"/>si causa conseruaretur a deo sine eo. nihilominus
<lb ed="#L" n="82"/>posset effectus esse. et ipso posito et alio amoto
<lb ed="#L" n="83"/>non posset esse effectus. ergo illud non habet
ra<lb ed="#L" n="84" break="no"/>tionem cause respectu illius effectus. Nec potest
da<lb ed="#L" n="85" break="no"/>ri tertium. quia talis influentia vel motio non posset
<lb ed="#L" n="86"/>estse. nisi sit vel motus localis. vel ad aliquam formam
<lb ed="#L" n="87"/>ubstantialem vel accidentalem. sed patet quod frequen
<lb ed="#L" n="88"/>ter causa secunda in agendo. nec motum localem. nec
<lb ed="#L" n="89"/>formam absolutam aliquam recipit a prima.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e409-d1e821">
⁋ Preter
<lb ed="#L" n="90"/>ea. secundum istum doctorem alibi. obiectum et intellectus
<lb ed="#L" n="91"/>sunt due cause partiales respectu intellectionis
<lb ed="#L" n="92"/>et tamen secundum eundem neutra dependet ab alia in
cau<lb ed="#L" n="93" break="no"/>sando. sed vtraque agit virtute propria. Tunc quaero
<lb ed="#L" n="94"/>Aut iste sunt cause essentialiter ordinate. aut ad
<lb ed="#L" n="95"/>cidentaliter. si essentialiter. habeo propositum quod non semper
<lb ed="#L" n="96"/>secunda dependet a prima in causando. quia vtraque
v<lb ed="#L" n="97" break="no"/>tute propria causat. si sint accidentaliter ordinate
<lb ed="#L" n="98"/>ergo vna posset agere sine alia. quod negat et est
<lb ed="#L" n="99"/>manifeste falsum.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e409-d1e846">
⁋ Confirmatur. quia secundum eum alibi
<lb ed="#L" n="100"/>intellectus respectu intellectionis est causa prin
<lb ed="#L" n="101"/>cipalis et vniversalis et illimitata. et tamen obiectum in cau
<lb ed="#L" n="102"/>sando non dependet ab eo.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e409-d1e855">
⁋ Contra secundam
diffe<lb ed="#L" n="103" break="no"/>rentiam. quando accipit quod causae essentialiter ordinate sunt
<lb ed="#L" n="104"/>alterius rationis et alterius ordinis. quia superior est
<lb ed="#L" n="105"/>perfectior. Aut accipitur superioritas pro prioritate
<lb ed="#L" n="106"/>secundum perfectionem. aut pro prioritate secundum illimita
<lb ed="#L" n="107"/>tionem. si primo modo hoc est petere principium quod
<lb ed="#L" n="108"/>cause essent alterius ordinis. quia perfectior est per
<lb ed="#L" n="109"/>fectior. ergo oportet quod accipiat secundo modo. et
<lb ed="#L" n="110"/>dicat quod omnis causa illimitatior est perfectior
<!--232.xml-->
<pb ed="#L" n="115-r"/>
<cb ed="#L" n="a"/>
<lb ed="#L" n="1"/>causa magis limitata. sed hoc est simpliciter fal
<lb ed="#L" n="2"/>sum. quia aliquando causa illimitatior est simpliciter
<lb ed="#L" n="3"/>imperfectior et aliquando perfectior. Exemplum pri
<lb ed="#L" n="4"/>mi secundum istum doctorem corpus celeste quia non est viuum
<lb ed="#L" n="5"/>est imperfectius animali perfecto viuo. et tamen cum asino
<lb ed="#L" n="6"/>et alio animali concurrit sicut causa illimitatior ad
<lb ed="#L" n="7"/>producendum aliud animal. ergo ibi causa illimitatior
<lb ed="#L" n="8"/>est imperfectior. Similiter si intellectus huma
<lb ed="#L" n="9"/>nus intelligat essentiam angeli: causa
illimita<lb ed="#L" n="10" break="no"/>tior illius intellectionis est intellectus humanus.
<lb ed="#L" n="11"/>et causa limitatior est essentia angeli. et tamen intel
<lb ed="#L" n="12"/>lectus humanus est imperfectior essentia ange
<lb ed="#L" n="13"/>li. Similiter calor cum anima vegentatiua concurrit:
<lb ed="#L" n="14"/>sicut causa illimitatior ad aliquem effectum producen
<lb ed="#L" n="15"/>dum: sicut post ostendetur. et tamen calor est
imperfe<lb ed="#L" n="16" break="no"/>ctior. Exemplum secundi celum sicut causa
illimi<lb ed="#L" n="17" break="no"/>tatior concurrit cum elementis ad aliquos effectus
<lb ed="#L" n="18"/>producendos. et voluntas sicut causa illimitatior
<lb ed="#L" n="19"/>concurrit cum sensibilibus. vel cum intelligibilibus
<lb ed="#L" n="20"/>ad producendum volitiones. et voluntas est
cau<lb ed="#L" n="21" break="no"/>sa perfectior. et similiter celum est perfectius
ele<lb ed="#L" n="22" break="no"/>mentis.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e409-d1e929">
⁋ Contra tertiam differentiam. si
intelli<lb ed="#L" n="23" break="no"/>gat quod numquam in causis essentialiter ordinatis potest
<lb ed="#L" n="24"/>vna agere sine alia. hoc non videtur verum. tum quia secundum
<lb ed="#L" n="25"/>eum et secundum veritatem aliqua animalia generata per
pro<lb ed="#L" n="26" break="no"/>pagationem. vbi concurrunt corpus celeste et agens
<lb ed="#L" n="27"/>particulare: possunt produci per
putrefactio<lb ed="#L" n="28" break="no"/>nem. vbi agens producens particulare non
concur<lb ed="#L" n="29" break="no"/>rit. ergo ibi agit causa vniversalis sine particulari. Et si
<lb ed="#L" n="30"/>dicatur quod tunc causa particularis superflueret. Dico quod
<lb ed="#L" n="31"/>non: sed causa quare non superfiuit dicitur in ii lib. Tum quia
<lb ed="#L" n="32"/>secundum istum doc. alibi: idem filius potuit habuisse
di<lb ed="#L" n="33" break="no"/>uersos patres. ergo multo fortius diuersas causas
<lb ed="#L" n="34"/>equiuocas: ita quod sine vlla illarum posset produci.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e409-d1e958">
<lb ed="#L" n="35"/>⁋ Contra dicta in secundo articulo: quamuis conclusio
<lb ed="#L" n="36"/>sit concedenda. et tres vltime rationes sint probabi
<lb ed="#L" n="37"/>les tamen prima ratio simpliciter non valet. quia fundatur
<lb ed="#L" n="38"/>in ista propositione. quandocumque aliqua conueniunt et
<lb ed="#L" n="39"/>differunt: per aliud conueniunt: et per aliud differunt
<lb ed="#L" n="40"/>et per consequens vtrumque includit ratione communem in qua con
<lb ed="#L" n="41"/>ueniunt. et propriam per quam distinguuntur. et ista
propo<lb ed="#L" n="42" break="no"/>sitio ostensa est simpliciter falsa. quia duo
indi<lb ed="#L" n="43" break="no"/>uidua simplicia: se ipsis sine omni distinctione con
<lb ed="#L" n="44"/>ueniunt et differunt.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e409-d1e982">
⁋ Preterea sicut illi duo dii
<lb ed="#L" n="45"/>conuenirent in necesse esse et differrent suis propriis
<lb ed="#L" n="46"/>rationibus: eodem modo quo hoc conceditur
conceden<lb ed="#L" n="47" break="no"/>dum est quod deus et creatura conueniunt in entitate
<lb ed="#L" n="48"/>et differunt suis propriis rationibus realiter. et per consequens
<lb ed="#L" n="49"/>si illa ratio sit bona deus includeret duas rationes
<lb ed="#L" n="50"/>et quero sicut ipse querit: aut vtraque illarum est
<lb ed="#L" n="51"/>ratio formaliter necessario essendi: aut non. et
pro<lb ed="#L" n="52" break="no"/>cedo sicut ipse procedit.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e409-d1e1002">
⁋ Preterea si oportet talia
<lb ed="#L" n="53"/>includere duo: aut neccesse est quod illa sunt distincta
<lb ed="#L" n="54"/>realiter aut formaliter: aut tantum secundum rationem. Non
<lb ed="#L" n="55"/>primo modo. quia ipse dicit quod natura contracta per
<!--232.xml-->
<cb ed="#L" n="b"/>
<!-- 115-r -->
<lb ed="#L" n="56"/>differentiam realem non distinguitur realiter a differen
<lb ed="#L" n="57"/>tia contrabente. si secundo modo. hoc modo de facto reper
<lb ed="#L" n="58"/>tur in deo quod sunt ibi aliqua distincta formaliter tantum
<lb ed="#L" n="59"/>Unde et tunc quero et arguo sicut ipse arguit. Aut
<lb ed="#L" n="60"/>vtraque illarum est ratio necessario essendi. aut non
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e409-d1e1029">
<lb ed="#L" n="61"/>⁋ Ad istud respondetur. quod quando aliquid diuiditur. tunc ex
<lb ed="#L" n="62"/>se non habet vltimam actualitatem essendi. sed
ex<lb ed="#L" n="63" break="no"/>pectat eam ab illis in que diuiditur. et ideo si essen i
<lb ed="#L" n="64"/>plura necesse esse: tunc necesse esse diuideretur per
<lb ed="#L" n="65"/>rationes proprias illis necesse esse: et ita esset iu po
<lb ed="#L" n="66"/>tentia. et non haberet ex se vltimam actualitatem
<lb ed="#L" n="67"/>essendi. Non sic autem est in diuinis. quia essentia no
<lb ed="#L" n="68"/>diuiditur. nec est in potentia ad alias rationes proprias
<lb ed="#L" n="69"/>personis. et ita essentia ex se habet vltimam
actua<lb ed="#L" n="70" break="no"/>litatem necessario essendi. quia iste rationes proprie non
<lb ed="#L" n="71"/>sunt formaliter rationes necessario essendi.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e409-d1e1055">
⁋ Contra
<lb ed="#L" n="72"/>hoc arguitur dupliciter. Primo quia aliquid potest esse commune
<lb ed="#L" n="73"/>ad multa: quod non diuiditur in illo: immo vniversaliter nullum
<lb ed="#L" n="74"/>commune diuiditur in illo quibus est commune. quia nec est in
il<lb ed="#L" n="75" break="no"/>lis. sed ipsum manens vnum nihil penitus recipiens
<lb ed="#L" n="76"/>nec aliquo sibi addito diuiditur in illa quibus est
<lb ed="#L" n="77"/>commune proportionaliter voci que diuiditur in sua
signi<lb ed="#L" n="78" break="no"/>ficata: quae tamen vox non est in suis significatis
diui<lb ed="#L" n="79" break="no"/>sa. nec aliquid sibi aduenit propter hoc quod diuiditur
<lb ed="#L" n="80"/>et ita quantumcunque essent plura necesse esse: non
opor<lb ed="#L" n="81" break="no"/>teret quod vnum illorum includeret aliqua distincta
<lb ed="#L" n="82"/>siue realiter siue formaliter.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e409-d1e1081">
⁋ Preterea. non est maior
<lb ed="#L" n="83"/>ratio. quod ista formaliter distincta componant quam illa. et
<lb ed="#L" n="84"/>ideo vel omnia distincta formaliter constituentia per se
<lb ed="#L" n="85"/>vnum componunt vel nulla. sicut omnes res facientes
<lb ed="#L" n="86"/>per se vnum componunt essentialiter vel nulle. ergo eadem
<lb ed="#L" n="87"/>ratione omnia distincta formaliter. quorum vnum est
ali<lb ed="#L" n="88" break="no"/>quo modo prius alio. sic se habent quod vnum illorum est in
<lb ed="#L" n="89"/>potentia ad reliquum. vel nullum. ergo si essent plu
<lb ed="#L" n="90"/>ra necesse vtrumque includeret rationes distinctas
<lb ed="#L" n="91"/>quarum vna esset in potentia ad aliam distinctam tantum.
<lb ed="#L" n="92"/>formaliter. eadem ratione cum de facto in deo
pona<lb ed="#L" n="93" break="no"/>mus essentiam et relationem distingui formaliter.
<lb ed="#L" n="94"/>et essentia est aliqua prioritate prior relatione.
sequi<lb ed="#L" n="95" break="no"/>tur quod essentia sit in potentia ad relationem.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e409-d1e1112">
⁋
Con<lb ed="#L" n="96" break="no"/>tra secundam rationem quamuis non accipiat ita manife
<lb ed="#L" n="97"/>ste falsum sicut ista. tamen oporteret probare quod omnes
<lb ed="#L" n="98"/>forme se habent sicut numeri. ita scilicet quod semper vna
<lb ed="#L" n="99"/>esset perfectior et alia imperfectior. quod non
sufficien<lb ed="#L" n="100" break="no"/>ter probatur. Nec illa propositio quae accipitur in istis
<lb ed="#L" n="101"/>duabus rationibus est vniversaliter vera scilicet quod nulla duo possunt
<lb ed="#L" n="102"/>esse totaliter terminantia dependentiam alicuius vnius.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e409-d1e1130">
<lb ed="#L" n="103"/>⁋ Dico ergo quod quantum ad primum articulum. quod ratio.
<lb ed="#L" n="104"/>probans primitatem efficientis est sufficiens. et est ratio
<lb ed="#L" n="105"/>omnium philosophiorum. Uidetur tamen quod euidentius posset proba
<lb ed="#L" n="106"/>ri primitas efficientis. per conseruationem rei a sua
<lb ed="#L" n="107"/>causa quam per productionem. secundum quod dicit rem
acci<lb ed="#L" n="108" break="no"/>pere esse immediate post non esse. Cuius ratio est
<lb ed="#L" n="109"/>qui difficile est vel impossibile probare contra philosophos
<lb ed="#L" n="110"/>quod non sit processus in infinitum in causis eiusdem
<!--233.xml-->
<pb ed="#L" n="115-v"/>
<cb ed="#L" n="a"/>
<lb ed="#L" n="1"/>rationis: quarum vna potest esse sine alia. sicut po
<lb ed="#L" n="2"/>fuerunt hominem generantem ante hominem
gene<lb ed="#L" n="3" break="no"/>ratum in infinitum. et difficile est probare per
productio<lb ed="#L" n="4" break="no"/>nem quod vnus homo non possit produci ab alio sicut a
<lb ed="#L" n="5"/>causa totali. Et si ista duo essent vera.
diffici<lb ed="#L" n="6" break="no"/>le esset probare: quod iste processus non esset possibilis:
<lb ed="#L" n="7"/>nisi esset vnum sempermanens: a quo tota infinitas
<lb ed="#L" n="8"/>dependeret. Et ideo argumentum potest sic
forma<lb ed="#L" n="9" break="no"/>ri. quicqud realiter producitur: ab aliquo conser
<lb ed="#L" n="10"/>uatur quandiu manet in esse reali. sed iste effectus
<lb ed="#L" n="11"/>producitur. ergo ab aliquo conseruatur quandiu manet
<lb ed="#L" n="12"/>BDe illo conseruante quero. aut producitur ab alio.
<lb ed="#L" n="13"/>aut non. si non est efficiens primum: sicut est conser
<lb ed="#L" n="14"/>uans primum. quia omne conseruans est efficiens. sicut
<lb ed="#L" n="15"/>patebit in secundo. Si autem producitur ab aliquo. ergo
<lb ed="#L" n="16"/>conseruatur ab alio. et de illo alio quero sicut prius
<lb ed="#L" n="17"/>et ita vel oportet ponere processum in infinitum
<lb ed="#L" n="18"/>vel stare ad aliquod primum: quod est conseruans
<lb ed="#L" n="19"/>et nullo modo conseruatum. et tale erit primum
effi<lb ed="#L" n="20" break="no"/>ciens: sed non est processus in infinitum in conseruam
<lb ed="#L" n="21"/>tibus: quia tunc aliqua infinita essent in actu: quod
<lb ed="#L" n="22"/>est impossibile. sicut patet per rationes philosophi. et aliorum
<lb ed="#L" n="23"/>quae sunt satis rationabiles. sic ergo videtur per istam
<lb ed="#L" n="24"/>rationem: quod est dare primum conseruans. et per consequens primum
<lb ed="#L" n="25"/>efficiens. Et differt ista ratio ab illa ratione
fa<lb ed="#L" n="26" break="no"/>cta sub forma priori. quia ista accipit conseruans. et
<lb ed="#L" n="27"/>semper omne conseruans aliud siue mediate siue
im<lb ed="#L" n="28" break="no"/>mediate est cum conseruato. non autem omne productum
<lb ed="#L" n="29"/>ab alio requirit omne producens esse mediate vel
<lb ed="#L" n="30"/>immediate cum producto. et ideo quamuis posset
po<lb ed="#L" n="31" break="no"/>ni processus in infinitum in producentibus sine
infi<lb ed="#L" n="32" break="no"/>nitate actuali. non tamen in conseruantibus cum actua
<lb ed="#L" n="33"/>li. De causis essentialiter et accidentaliter ordinatis
<lb ed="#L" n="34"/>alias patebit.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e409-d1e1230">
⁋ Quantum ad secundum articulum
di<lb ed="#L" n="35" break="no"/>co. quod est tantum vnum ens simpliciter primum. et probo
<lb ed="#L" n="36"/>per rationem istius doc. ad hanc conclusionem.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e409-d1e1238">
⁋ Quia
<lb ed="#L" n="37"/>quandocumque est aliquod commune habens plura
con<lb ed="#L" n="38" break="no"/>tenta. aut illa contenta distinguuntur specie: aut
<lb ed="#L" n="39"/>solo numero. et ita si essent duo dii. sic distingue
<lb ed="#L" n="40"/>rentur sed non specie. quia tunc esset verisimile.
<lb ed="#L" n="41"/>qui vnus esset perfectior alio. et per consequens
<lb ed="#L" n="42"/>non esset ille deus Si autem distinguerentur solo
<lb ed="#L" n="43"/>numero. hoc non videtur probabile. quia quando sunt plu
<lb ed="#L" n="44"/>ra indiuidua distincta solo numero. non videtur in
<lb ed="#L" n="45"/>cludere contradictionem quin sint plura quam duo.
<lb ed="#L" n="46"/>nec potest dari certus numerus talium indiuiduo
<lb ed="#L" n="47"/>rum. et per consequens possent esse plures dii quam sint. et per
<lb ed="#L" n="48"/>consequens essent plures quia nihil potest esse deus
<lb ed="#L" n="49"/>quin necessario sit deus. hec ratio est
probabi<lb ed="#L" n="50" break="no"/>lis: quamuis non demonstret sufficienter.
</p>
<p xml:id="wo8uy7-d1e409-d1e1271">
⁋ Ad
ar<lb ed="#L" n="51" break="no"/>gumentum principale dico quod quamuis non est
sta<lb ed="#L" n="52" break="no"/>tus in aliquo determinato ordine: sicut in intel
<lb ed="#L" n="53"/>lectionibus et volitionibus. tamen in toto ordine
en<lb ed="#L" n="54" break="no"/>tium oportet ponere statum. quia aliter vt probatum est esset
<lb ed="#L" n="55"/>infinitas in actu: non autem si poneretur alius proces
<!--233.xml-->
<cb ed="#L" n="b"/>
<!-- 115-v -->
<lb ed="#L" n="56"/>sus in infinitum. oporteret ponere infinitatem
<lb ed="#L" n="57"/>actualem. quia vna species posset esse sine alia. tamen
<lb ed="#L" n="58"/>in praemissis suppositum est quod primum efficiens est sim
<lb ed="#L" n="59"/>pliciter primum ens. circa quod sunt opinioneo
<lb ed="#L" n="60"/>diuerse.
</p>
</div>
</body>
</text>
</TEI>