Eerst even dit: ik ga bij dit stukje uit van de GEN80 assembler en de L80 linker. Omdat deze programma's onder DOS draaien, gaat het hier dus ook automatisch over '.COM'-files als resultaat.
Naast GEN80 kun je bijvoorbeeld ook met M80 en RMAC reloca- table assembleren.
Veel mensen die wel eens iets in machinetaal doen, schrijven hun listing als een lange lijst met instructies. Het assembleren kan, vooral bij de wat grotere programma's, best lang duren. De assembler moet immers die hele lap tekst van een schijf lezen.
Na het testen kom je er nog wel eens achter dat iets niet helemaal goed werkt, en je gaat aan het foutzoeken... Na lang zwoegen is de plaats waar de fout zich bevindt waar- schijnlijk gevonden. Verandering aanbrengen en opnieuw assembleren.
De assembler moet nu die hele lap tekst (ook de foutloze delen) opnieuw verwerken. Dit kost weer een hoop tijd.
Dit proces herhaalt zich tot het moment dat de programmeur denkt dat alle fouten uit het programma zijn verwijderd.
Doordat iedere keer dat je de listing assembleert de hele programmatekst moet worden verwerkt kan dit, vooral bij lange listings, enorm veel tijd kosten.
Maar het kan ook anders, en dat anders heet 'relocatable' assembleren.
Hierbij maak je gebruik van korte deelprogramma's waarin allerlei subroutines staan. Die losse delen kun je dan apart van elkaar assembleren en later aan elkaar plakken met een linker (dit is een apart verkrijgbaar programma).
In die losse delen zit de grote kracht van het relocatable assembleren. Als je bij het foutzoeken een fout ontdekt, dan hoef je niet weer die hele lijst door te spitten en te assembleren, maar slechts een klein stukje van het hele programma. Omdat je nu maar een stukje van het geheel door de assembler haalt, bespaar je veel tijd (de andere modules zijn immers niet veranderd, dus die hoef je nu dan ook niet opnieuw te assembleren).
Ook kun je met deze modulaire opzet modules die je eerder hebt geschreven opnieuw gebruiken in je volgende program- ma's. Je kunt zo dus een bibliotheek van kant en klare modules opbouwen.
Bij relocatable assembleren ga je er van uit dat een lang programma op te splitsen valt in kortere delen, die als het even kan ook nog min of meer iets met elkaar te maken hebben (een soort van bibliotheek-bestanden dus).
Als je een zo'n module geschreven hebt, dan kun je hem as- sembleren.
In de relocatable mode gaat een assembler heel anders om met adressen. Hij ziet de adressen nu niet als een echt getal, maar als een offset. De echte adressen worden pas later ingevuld.
Je krijgt nu ook geen '.COM'-files, maar '.REL'-files, wat staat voor 'relocatable'.
Na het schrijven van de modules en het assembleren ervan, kun je alles aan elkaar gaan knopen, het 'linken'. Dit linken gebeurt met een apart programma, de linker (bij- voorbeeld LINK.COM of L80.COM).
Bij dit 'linken' geef je op welke modules je aan elkaar wilt koppelen. Daarna geef je de naam van het uiteindelijke programma op et voila! Je hebt je programma....
Met l80 gaat dit linken als volgt:
A>l80 module1,module2,module3,prognaam/n/e
De linker laadt nu de bestanden module1.rel, module2.rel en module3.rel van disk. Ze komen ook in die volgorde in het uiteindelijke programma te staan, dus je kunt niet zomaar bij een module beginnen! In dit geval begint de programma- uitvoer dus met module1.
Hierna worden deze modules 'gelinkt'. Dit linken wil zoveel zeggen als 'zet de genoemde bestanden achter elkaar en vul waar dat nodig is de juiste adressen in'. Bij het invullen van adressen worden al de 'offset' adressen vervangen door absolute adressen.
Na het linken wordt het gevormde programma op disk gezet. In het voorbeeld is die naam 'prognaam.com'. Als er '/n' achter achter een naam staat, gaat de linker er van uit dat dat de naam van het programma moet worden.
De '/e' wil zeggen dat de linker na het wegschrijven van prognaam.com moet stoppen, zodat je weer in DOS zit.
Nu heb je een programma op disk staan met de naam prognaam.com. Het testen kan beginnen. Dit testen bestaat meestal uit het opstarten van dat programma en proberen of je je geesteskindje vast kunt laten lopen.
Als er nu een fout wordt gevonden die bijvoorbeeld in module2 zit, dan hoef je alleen module2 te veranderen en opnieuw te assembleren. Bij het linken moet je (uiteraard) wel weer alle modules opgeven.
Het is trouwens handig als je de assembleeren link-opdracht in een batchfile zet. Dat kan veel tikwerk schelen (en het werkt wat vriendelijker).
Zo'n batch ziet er dan bijvoorbeeld zo uit:
gen80 %1 l80 init,commando,diversen,edit,drawscr,getconv,monitor/n/e
Een assembler die in een relocatable mode kan worden gezet, kent een aantal speciaal op die mode gerichte opdrachten.
Zo heb je bij GEN80 o.a. de directives external en public. Er zijn er nog wel meer die met de relocatable mode te maken hebben, maar dat staat allemaal in de handleiding van je assembler.
Je kunt GEN80 laten weten dat je in relocatable mode wilt assembleren door op de eerste regel van je programma * R+ te zetten.
Het kan natuurlijk ook door gen80ins op te starten en die relmode vast in het programma te zetten. Als je nu iets in de absolute mode wilt assembleren, dan kun je dat doen door op de eerste regel * R- te zetten.
Op deze disk staan als voorbeeld 3 modules (.GEN) en hun ge- assembleerde vorm (.REL en .SYM). De listings bevatten volop commentaar, dus bekijk ze eens...
Ik heb ook het gelinkte programma bijgevoegd (RELADEMO.COM). Het programma geeft een piepje, wacht op een toetsdruk en drukt als laatste 20 keer het ingedrukte teken af. Op zich niet echt nuttig, maar het gaat dan eigenlijk ook om de listings.
Rudy Oppers