B07_Zinsontleding.bc3

1000 A=500:GOTO20:REM === Zinsontleding ===
1010 DIMZ$(3),W$(10),NR(10):FT=0:GOSUB100
1020 D=0:REM --- data tellen ---
1030 READD$:IFD$="*" THEN1060
1040 IFD$="." THEND=D+1
1050 GOTO1030
1060 DIMS(D+1)
1070 PRINT"ZINSONTLEDING VOOR BEGINNERS"
1080 PRINT"----------------------------":PRINT
1090 PRINT"We maken het niet te moeilijk,"
1100 PRINT"maar een paar zaken moeten we toch"
1110 PRINT"even grondig bekijken:":PRINT
1120 PRINT"EEN ZIN is een groep woorden,"
1130 PRINT"die met elkaar iets betekenen"
1140 PRINT"(anders is het ONZIN).":PRINT
1150 PRINT"Je kunt heel veel zinnen bedenken,"
1160 PRINT"maar die zitten toch op dezelfde"
1170 PRINT"manier in elkaar.":PRINT
1180 PRINT"Om dat te begrijpen, gaan we zinnen"
1190 PRINT"ONTLEDEN, dat wil zeggen:"
1200 PRINT"we gaan bekijken uit welke delen"
1210 PRINT"de zin bestaat, en wat ze doen."
1220 GOSUB5070
1230 PRINT"Het ONDERWERP":PRINT"-------------":PRINT
1240 PRINT"Laat je niet in de war brengen."
1250 PRINT"Neem nou deze zin:":PRINT
1260 PRINT"  De krant vermeldt de uitslagen van"
1270 PRINT"  alle voetbalwedstrijden.":PRINT
1280 PRINT"Je zou denken dat hier die uitslagen"
1290 PRINT"het onderwerp zijn? Mis!":PRINT
1300 PRINT"Bij zinsontleding is 'het onderwerp'"
1310 PRINT"van deze zin DE KRANT. Hoe dat zit?"
1320 PRINT"Daarvoor moet je het GEZEGDE zoeken!":PRINT
1330 GOSUB5070
1340 PRINT"In de meeste zinnen wordt iets"
1350 PRINT"gedaan, er gebeurt iets. Hier ook:":PRINT
1360 PRINT"  De krant VERMELDT...":PRINT
1370 PRINT"De krant DOET het, en daarom is"
1380 PRINT"'de krant' het ONDERWERP van de zin.":PRINT
1390 PRINT"WAT de krant doet, kun je zien"
1400 PRINT"aan 'vermeldt' - dat is het GEZEGDE.":PRINT
1410 PRINT"Dus:":PRINT
1420 PRINT"ONDERWERP = WIE HET DOET"
1430 PRINT"------------------------":PRINT
1440 PRINT"GEZEGDE = WAT GEDAAN WORDT"
1450 PRINT"--------------------------":PRINT
1460 GOSUB5070
1470 PRINT"Het GEZEGDE is altijd een WERKWOORD"
1480 PRINT"(soms met nog iets er bij), en dat"
1490 PRINT"gezegde verandert als je de zin in"
1500 PRINT"een andere tijd zet.":PRINT
1510 PRINT"  De krant VERMELDT de uitslagen."
1520 PRINT"  De krant VERMELDDE de uitslagen.":PRINT
1530 PRINT"Ook als je de zin in het meervoud"
1540 PRINT"zet, verandert het gezegde:":PRINT
1550 PRINT"  De kranten VERMELDEN de uitslagen.":PRINT
1560 PRINT"Het gezegde kun je dus makkelijk"
1570 PRINT"vinden. En dan hoef je alleen maar"
1580 PRINT"te vragen 'WIE doet het' en je hebt"
1590 PRINT"het ONDERWERP van de zin te pakken."
1600 GOSUB5070
1610 REM --- oefeningen onderwerp ---
1620 GOSUB5010:FORK=1 TOD:P=S(K)
1630 PRINT"Bekijk deze zin:":PRINT
1640 GOSUB5140:GOSUB5290:PRINT
1650 PRINT"Tik nu het ONDERWERP van de zin:":PRINT
1660 INPUTSR$:PRINT
1670 GOSUB5100:X$=I$:SR$=W$(1):GOSUB5100
1680 IFX$=I$ THENPRINT"Dat is goed":GOTO1740
1690 PRINT"Het onderwerp is: ";W$(1):PRINT:FT=FT+1
1700 PRINT"want het gezegde is: ";W$(2):PRINT
1710 PRINTW$(1);W$(2)
1720 FORN=1 TOLEN(W$(1))-1:PRINT"-";:NEXTN:PRINT
1730 PRINT
1740 GOSUB5070:NEXTK
1750 GOSUB5320:ONIN-48 GOTO1070,1620,2000
2000 PRINT"Het LIJDEND VOORWERP"
2010 PRINT"--------------------":PRINT
2020 PRINT"'Jan geeft Kees een schop.'":PRINT
2030 PRINT"Wat is het lijdend voorwerp? Nee,"
2040 PRINT"NIET Kees, al zou je dat denken!":PRINT
2050 PRINT"Het LIJDEND VOORWERP kun je vinden,"
2060 PRINT"door ook weer eerst het gezegde te"
2070 PRINT"zoeken. En dan vraag je:":PRINT
2080 PRINT"WIE of WAT  WORDT GE.....?":PRINT
2090 PRINT"Het gezegde is hier 'geeft' en als"
2100 PRINT"je vraagt WAT er gegeven wordt, dan"
2110 PRINT"is dat natuurlijk die schop."
2120 GOSUB5070
2130 PRINT"In een zin zit lang niet altijd"
2140 PRINT"een lijdend voorwerp.":PRINT
2150 PRINT"Als je vindt dat in een van de"
2160 PRINT"volgende zinnen  G E E N  lijdend"
2170 PRINT"voorwerp zit, dan tik je gewoon"
2180 PRINT"op de RETURN toets als antwoord":PRINT
2190 PRINT"Dan weet de computer wat je bedoelt!"
2200 GOSUB5070
2210 REM --- oefeningen lijdend voorwerp ---
2220 GOSUB5010:FORK=1 TOD:P=S(K)
2230 PRINT"Bekijk deze zin:":PRINT
2240 GOSUB5140:GOSUB5290:PRINT
2250 PRINT"Tik nu het LIJDEND VOORWERP"
2260 PRINT"(als het er niet is alleen RETURN):":PRINT
2270 INPUTI$:SR$=I$:PRINT:FT=FT+1
2280 IF(SR$<>"")AND(W$(4)<>"")THEN2330
2290 IF(SR$="")AND(W$(4)="")THENX$=I$:GOTO2340
2300 IF(W$(4)<>"")THEN2350
2310 PRINT"Dit is niet goed, want"
2320 PRINT"er is geen lijdend voorwerp":GOTO2390
2330 GOSUB5100:X$=I$:SR$=W$(4):GOSUB5100
2340 IFX$=I$ THENPRINT"Dat is goed":FT=FT-1:GOTO2390
2350 PRINT"Lijdend voorwerp is: ";W$(4):PRINT
2360 PRINT"want het gezegde is: ";W$(2):PRINT
2370 PRINTW$(4);W$(0)
2380 FORN=1 TOLEN(W$(4))-1:PRINT"-";:NEXTN:PRINT
2390 GOSUB5070:NEXTK
2400 GOSUB5320:ONIN-48 GOTO1070,2220,3000
3000 PRINT"Het MEEWERKEND VOORWERP"
3010 PRINT"-----------------------":PRINT
3020 PRINT"'Ik geef (aan) HEM een appel'":PRINT
3030 PRINT"'Ik koop (voor) HEM een appel'":PRINT
3040 PRINT"In deze twee zinnen is HEM het"
3050 PRINT"MEEWERKEND VOORWERP":PRINT
3060 PRINT"In de zinnen gaat 'een appel' van"
3070 PRINT"het onderwerp (ik) naar iemand toe,"
3080 PRINT"of is voor hem bestemd.":PRINT
3090 PRINT"Je kunt voor het meewerkend voorwerp"
3100 PRINT"AAN of VOOR zetten, of het weglaten.":PRINT
3110 PRINT"In 'Jan geeft (aan) Piet een klap' is"
3120 PRINT"Piet dus het MEEWERKEND VOORWERP en"
3130 PRINT"niet het lijdend voorwerp!"
3140 GOSUB5070
3150 REM --- oefeningen meewerkend voorwerp ---
3160 GOSUB5010:FORK=1 TOD:P=S(K)
3170 PRINT"Bekijk deze zin:":PRINT
3180 GOSUB5140:GOSUB5290:PRINT
3190 PRINT"Tik het MEEWERKEND VOORWERP"
3200 PRINT"(als het er niet is alleen RETURN):":PRINT
3210 INPUTI$:SR$=I$:PRINT:FT=FT+1
3220 IF(SR$<>"")AND(W$(3)<>"")THEN3270
3230 IF(SR$="")AND(W$(3)="")THENX$=I$:GOTO3280
3240 IF(W$(3)<>"")THEN3290
3250 PRINT"Dit is niet goed, want"
3260 PRINT"er is geen meewerkend voorwerp":GOTO3320
3270 GOSUB5100:X$=I$:SR$=W$(3):GOSUB5100
3280 IFX$=I$ THENPRINT"Dat is goed":FT=FT-1:GOTO3320
3290 PRINT"Meewerkend voorwerp is: ";W$(3)
3300 PRINT"want je kunt er 'aan' voor denken"
3310 PRINT:PRINT"aan ";W$(3):PRINT"---"
3320 GOSUB5070:NEXTK
3330 GOSUB5320:ONIN-48 GOTO1070,3160,4000
4000 PRINT"BEPALINGEN":PRINT"----------":PRINT
4010 PRINT"Behalve onderwerp, gezegde, lijdend"
4020 PRINT"voorwerp en meewerkend voorwerp kun"
4030 PRINT"je in een zin BEPALINGEN vinden.":PRINT
4040 PRINT"  Op het dak zit een ooievaar":PRINT
4050 PRINT"  een ooievaar - onderwerp"
4060 PRINT"  zit          - gezegde"
4070 PRINT"  op het dak   - bepaling":PRINT
4080 PRINT"Een BEPALING zegt wat over de"
4090 PRINT"plaats, over de tijd of over de"
4100 PRINT"manier waarop iets gebeurt."
4110 GOSUB5070
4120 PRINT"Een ooievaar kan overal zitten,"
4130 PRINT"'Een ooievaar zit' zegt niet"
4140 PRINT"zo veel. De BEPALING zegt hier"
4150 PRINT"iets over de plaats waar de"
4160 PRINT"ooievaar zit":PRINT
4170 PRINT"We onderscheiden de bepalingen"
4180 PRINT"vaak nog als"
4190 PRINT"BEPALING VAN PLAATS,"
4200 PRINT"BEPALING VAN TIJD enzovoort,"
4210 PRINT"maar dat laten we hier maar zitten."
4220 GOSUB5070
4230 PRINT"In lang niet iedere zin zit een"
4240 PRINT"bepaling, maar in een zin kunnen"
4250 PRINT"ook best meerdere bepalingen"
4260 PRINT"voorkomen.":PRINT
4270 PRINT"Maar je kunt ze nu vast wel vinden."
4280 PRINT"Als oefening krijg je telkens een"
4290 PRINT"zin - en daaruit een zinsdeel:":PRINT
4300 PRINT"Je mag dan dat zinsdeel 'benoemen'"
4310 PRINT"Het kan van alles zijn wat we tot"
4320 PRINT"nu toe behandeld hebben."
4330 GOSUB5070
4340 REM --- oefening zinsdelen benoemen ---
4350 GOSUB5010:FORK=1 TOD:P=S(K)
4360 PRINT"Bekijk deze zin:":PRINT
4370 GOSUB5140:GOSUB5290:PRINT
4380 GOSUB260:Q=INT(RV*2+1):ONQ GOTO4390,4400
4390 Q=5:IFW$(Q)<>"" THEN4410
4400 GOSUB260:Q=INT(RV*8)+1:IFW$(Q)="" THEN4400
4410 PRINT" === ";W$(Q);" ===":PRINT
4420 PRINT"Hoe heet dit zinsdeel?":PRINT
4430 PRINT" 1 = onderwerp"
4440 PRINT" 2 = gezegde"
4450 PRINT" 3 = meewerkend voorwerp"
4460 PRINT" 4 = lijdend voorwerp"
4470 PRINT" 5 = bepaling":PRINT
4480 PRINT" Tik 1, 2, 3, 4 of 5:  ";
4490 GOSUB210:IF(IN$<"1")OR(IN$>"5")THEN4490
4500 PRINTIN$:PRINT:H=VAL(IN$)
4510 IFH=Q THENPRINT" Dat is goed":GOTO4530
4520 FT=FT+1:PRINT" Dat is niet goed, het is nr ";Q
4530 GOSUB5070
4540 NEXTK
4550 GOSUB5320:ONIN-48 GOTO1070,4350,4560
4560 PRINT"EINDE VAN DIT PROGRAMMA"
4570 PRINT"_______________________":PRINT
4580 GOSUB5070:GOTO950
5000 REM --- schudroutine ---
5010 FORN=2 TOD+1:S(N)=N-1:NEXTN
5020 FORN=1 TOD-1:GOSUB260
5030 X=N+1+INT(RV*(D+1-N))
5040 S(N)=S(X):S(X)=S(N+1)
5050 NEXTN:S(D)=S(D+1):RETURN
5060 REM --- tik op een toets ---
5070 PRINT:PRINT"   Tik op een toets ";
5080 GOSUB210:GOSUB100:RETURN
5090 REM--- maak hoofdletters, strip spaties ---
5100 GOSUB330:H$=SR$:I$="":SR$=" ":FORM=1 TOLEN(H$)
5110 Q$=MID$(H$,M,1):IFQ$<>" " THENI$=I$+Q$
5120 NEXTM:RETURN
5130 REM --- zin behandelen ---
5140 V=0:RESTORE
5150 IFV=P-1 THEN5180
5160 READD$:IFD$<>"." THEN5160
5170 V=V+1:GOTO5150
5180 FORN=0 TO9:W$(N)="":NEXTN:Z$="":I$="":T=1:U=1:Z$(U)=""
5190 READD$:IFD$="." THENRETURN
5200 A=VAL(LEFT$(D$,1)):L=LEN(D$)
5210 IFA=0 THENW$(0)=RIGHT$(D$,L-1):GOTO5190
5220 IFL=1 THENE$="":GOTO5240
5230 E$=RIGHT$(D$,L-1)+" "
5240 W$(A)=W$(A)+E$:NR(T)=A::T=T+1
5250 IFLEN(Z$(U))+LEN(E$)>38 THENU=U+1:Z$(U)=""
5260 Z$(U)=Z$(U)+E$
5270 GOTO5190
5280 REM --- zin afdrukken ---
5290 FORN=1 TOU:PRINTZ$(N):NEXTN:PRINT:PRINT
5300 RETURN
5310 REM --- beoordeling oefening ---
5320 PRINT"EINDE VAN DEZE OEFENING"
5330 PRINT"-----------------------":PRINT
5340 PRINT"Je hebt ";D;" zinnen gedaan.":PRINT
5350 IFFT=0 THENPRINT"Je had ze ALLEMAAL GOED !":GOTO5370
5360 PRINT"Je hebt je ";FT;" keer vergist"
5370 PRINT:PRINT"Wil je:":PRINT
5380 PRINT"  1 Opnieuw vooraan beginnen":PRINT
5390 PRINT"  2 Deze oefening herhalen":PRINT
5400 PRINT"  3 Verder gaan ...":PRINT
5410 PRINT"  4 Stoppen":PRINT
5420 PRINT"             Tik 1, 2, 3 of 4:  ";
5430 GOSUB210:IF(IN$<"1")OR(IN$>"4")THEN5430
5440 PRINTIN$:FORN=1 TO200:NEXTN
5450 IFIN$="4" THEN950
5460 GOSUB100:FT=0:RETURN
25000 DATA"1Het paard","2springt"
25010 DATA"5over de hindernis","."
25020 DATA"1De jongen","2kust","4het meisje"
25030 DATA"0WORDT gekust","."
25040 DATA"3De burgemeester","2werd","1een schilderij"
25050 DATA"2aangeboden","5door de burgerij","."
25060 DATA"5Op de hoogste verdieping","2woont"
25070 DATA"1mijn vriend","."
25080 DATA"5Waarom","2moet","1Noortje","4de zolder"
25090 DATA"2opruimen","9?","0WORDT opgeruimd","."
25100 DATA"1De hond","2beet","4de postbode"
25110 DATA"5in zijn broek","0WORDT gebeten","."
25120 DATA"1Ik","2breng","3mijn zieke tante"
25130 DATA"5morgenmiddag","4een bos bloemen"
25140 DATA"0WORDT gebracht","."
25150 DATA"1Jan","2kreeg","5van Karel","4een klap"
25160 DATA"0WORDT gekregen","."
25170 DATA"1Ik","2gaf","3hem","5in de pauze"
25180 DATA"4een sinaasappel","0WORDT gegeven","."
25190 DATA"5Er","2was","1niemand","2op straat","."
25200 DATA"5Gisteren","2bracht","1hij","4de boeken"
25210 DATA"2terug","6naar de bibliotheek"
25220 DATA"0WERDEN terug gebracht","."
25230 DATA"5Over drie dagen","2moet","1ik","3mijn broer"
25240 DATA"4de fiets","2terug geven"
25250 DATA"0WORDT terug gegeven","."
25260 DATA"1Hij","2was er","5als de kippen","2bij","."
25270 DATA"5Morgen","2krijg","1ik","4mijn zakgeld"
25280 DATA"0WORDT gekregen","."
25290 DATA"5Heel snel","2schroefde","1de monteur"
25300 DATA"4de nieuwe pomp","6aan de wasmachine"
25310 DATA"0WORDT geschroefd","."
25320 DATA"*"
30000 REM----------------------------------------------
30010 REM Het aantal DATA zinnen is vrij, het programma
30020 REM telt ze zelf.
30030 REM De volgorde van de zinnen wordt voor ieder
30040 REM programmadeel opnieuw geschud.
30050 REM De zinsdelen staan in afzonderlijke strings,
30060 REM voorafgegaan door het code-nummer
30070 REM 1 = onderwerp
30080 REM 2 = gezegde (meerdere delen, zelfde nummer!)
30090 REM 3 = meewerkend voorwerp
30100 REM 4 = lijdend voorwerp
30110 REM 5, evt 6,7,8 bepalingen
30120 REM 9 = vraagteken, uitroepteken
30130 REM 0 = WORDT/WORDEN ge... (bij lijd.vw)
30140 REM De laatste string van een zin bevat een punt
30150 REM (dit is de DATA -telstring)
30160 REM De DATA worden afgesloten met een sluitstring
30170 REM die alleen een * bevat
30180 REM----------------------------------------------
32000 REM  Ch.W.Brederode
32010 REM  Von Bonninghausenlaan 33
32020 REM  2161 ES  LISSE
32030 REM
32040 REM TROS-RADIO dd 901017