Cebuano Translation #3

ceb/Economics and Ethics of Private Property Studies in Political Economy and Philosophy/03_p01_ch08.md

@@ -28,19 +28,19 @@ Sa laing bahin, ang pag-ila ni Hayek sa "mga presyo" ug "kahibalo" naglangkob sa
 
 [^3]: Ibid., p. 80.
 
-While it is certainly true that such knowledge exists, and while it is also true that uniquely private knowledge can never be centralized (without information losses), it is just as certainly _not_ true that the knowledge of prices falls into this category of uniquely _private_ information. To be sure, prices are “prices paid at specific times and places,” but this does not make them private information in the Hayekian sense. To the contrary, the information conveyed by _prices_ is _public_ information, because prices—_qua_ objective exchange ratios—are _real_ events. It may be _difficult_ to know all of the prices paid at a specified date and location, just as it may be difficult to know every person’s physical location at any given time. Yet it is hardly _impossible_ to know either one, and with current computer technology it is probably easy. In any case, while I may never know everything that you know, and _vice versa_, it is no more problematic to assume that both of us can simultaneously possess the same _price_ information than that we can both simultaneously know the same baseball results. Hence, the knowledge conveyed by prices actually _can be centralized_. However, if price information is public information and thus can be centralized, then, according to Hayek’s thesis that socialism’s problem stems from the inefficiency of trying to centralize genuinely uncentralizable private knowledge, it would follow that the absence of prices, and hence of private property has _nothing to do_ with the plight of socialism. Otherwise, if one insists with Mises that the absence of private property, and prices _does_ have something to do with the plight of socialism, Hayek’s contribution to the socialism debate must be discarded as false, confusing, and irrelevant.
+Bisan tuod kini tinuod nga ang kahibalo anaa, ug bisan tinuod usab nga ang yunik nga pribadong kahibalo dili mahimong sentralisado (nga walay pagkawala sa kasayuran), kini ingon gayod nga _dili_ tinuod nga ang kahibalo sa mga presyo nahulog niining kategoriya sa talagsaong impormasyon nga _pribado_. Aron masiguro, ang mga presyo mao ang "mga presyo nga gibayad sa espesipiko nga panahon ug dapit," apan kini wala nahimong pribadong impormasyon sa Hayekian nga pagsabot. Sa kasukwahi, ang kasayuran nga gipahayag sa mga _presyo_ kay _pampubliko_ nga impormasyon, tungod kay ang mga presyo-_qua_ katuyoan nga pagbaylo sa mga ratios-kay _tinuod_ nga mga panghitabo. Mahimong _lisud_ mahibal-an ang tanan nga mga presyo nga gibayad sa gitakda nga petsa ug dapit, sama ra nga lisud mahibal-an ang pisikal nga lokasyon sa matag tawo sa bisan unsang panahon. Bisan pa nga kini halos dili _mahimo_ nga masayud ang bisan usa, ug sa kasamtangan nga teknolohiya sa kompyuter lagmit mahimong sayon. Sa bisan unsang kaso, samtang wala nako mahibal-an ang tanan nga imong nahibal-an, ug _vice versa_, kini mas problimatiko kung i-asyum nga kitang duha dungan nga makaangkon sama sa impormasyon sa _presyo_ kaysa nga mahimo natong dungan nga mahibal-an ang samang mga resulta sa baseball. Busa, sa tinood ang kahibalo nga gipahayag sa mga presyo _mahimo nga sentralisado_. Hinoon, kung ang impormasyon sa presyo kay pampublikong impormasyon ug sa ingon ani mahimo nga sentralisado ni,
+unya, sumala sa tesis ni Hayek nga ang problema sa sosyalismo naggikan sa kakulang sa pagsulay sa pagsentro sa tinuod nga dili hingpit nga pribadong kahibalo, kini mosunod nga ang pagkawala sa presyo, ug busa ang pribadong propedad wala'y buhaton sa kahimtang sa sosyalismo. Kon dili, ang usa nga moinsistir kay Mises nga ang pagkawala sa pribadong propedad, ug ang mga presyo nga _adunay_ kalabutan sa kahimtang sa sosyalismo, ang kontribusyon ni Hayek sa debate sa sosyalismo kinahanglan isalikway nga bakak, makalibog, ug dili angay.
 
-Hayek’s misconception of the nature of socialism is symptomatic of a fundamental flaw in his thinking, pervading not only his economics but in particular also his political philosophy: his ultra-subjectivism. Hayek, as noted and quoted _ad nauseam_ by his numerous followers, was convinced that “it is probably no exaggeration to say that every important advance in economic theory during the last hundred years was a further step in the consistent application of subjectivism.”[^4] While this may well be true, it does not logically follow that every further advance toward subjectivism must also lead to an advance in economic theory. However, Hayek seems to have drawn this conclusion and has thus become a prime example illustrating its falsehood.
+Ang sayup nga pagsabut ni Hayek sa kinaiya sa sosyalismo mao ang nagpakita sa pundamental nga depekto sa iyang panghunahuna, nga naglangkob dili lamang sa iyang ekonomiya apan ilabi na usab sa iyang politikal nga pilosopiya: ang iyang ultra-subjectivism. Si Hayek, ingon sa nahisgutan ug gikutlo nga _ad nauseam_ sa iyang daghang mga sumusunod, kombinsido nga “tingali dili pasobrahan sa pag-ingon sa matag hinungdanong pag-uswag sa teoriya sa ekonomiya sulod sa miaging gatusang katuigan mao ang dugang nga lakang sa makanunayon nga paggamit sa subjectivism.”[^4] Bisan tuod kini ang tinuod, kini dili makatarunganon nga nagsunod ang matag dugang nga pag-uswag ngadto sa subjectivism kinahanglan usab nga magdala ngadto sa pag-asdang sa teorya sa ekonomiya. Hinuon, si Hayek morag nakakuha niini nga konklusyon ug nahimong usa ka panig-ingnan nga nag-ilustrar sa iyang bakak.
 
 
 [^4]: F.A. Hayek, _The Counterrevolution of Science_ (New York: Free Press, 1955), p. 21.
 
+Si Mises, ug sa iyang mga lakang labi pa ka tin-aw nga Murray N. Rothbard, naglarawan sa ekonomiya ingon nga siyensiya sa tawhanong _kalihokan_. Ang kalihokan adunay duha ka bahin nga dili mabulag: sa ka subhetibo nga aspeto (aksyon nga makatarunganon, masabtan nga aksyon) ug usa ka obhetibo nga aspeto (ang paglihok kanunay nga naglihok uban sa tinuod nga mga butang ug pisikal nga butang). Tungod niini, ang ekonomiya ug politikal nga pilosopiya ni Mises ug Rothbard wala'y bisan unsa nga butang kondili malig-on, ug ang ilang mga kategoriya ug mga teoriya kanunay nga pag-angkon sa tinuod, kahulugan sa operasyon: pribadong propedad, dibisyon sa trabaho nga gibase sa pribadong propedad, produksyon, direkta ug dili direkta nga pagbinayloay, ug kinahanglan sa pagbabag sa pribadong propedad ug produksyon ug pagbayloay sama sa pagbuhis, pagpangilad, lehislasyon, ug regulasyon.
 
-Mises, and in his steps even more clearly Murray N. Rothbard, conceives of economics as the science of human _action_. Action has two inseparable aspects: a subjective aspect (action is rational, intelligible action) and an objective aspect (acting is always acting with real things and physical stuff). Accordingly, Mises’s and Rothbard’s economics and political philosophy is never anything but robust, and their categories and theories invariably possess real, operational meaning: private property, division of labor based on private property, production, direct and indirect exchange, and compulsory interference with private property and production and exchange such as taxation, counterfeiting, legislation, and regulation.
+Sa managlahi nga kalainan, si Hayek-ug nagpahisalaag kanila sa nagkalain-lain nga mga katagi usab ang Israel Kirzner ug Ludwig Lachmann-pagtan-aw sa ekonomiya ingon nga usa ka matang sa siyensya sa tawhanong _kinaadman_. Tungod niini, ang mga kategoriya ug teoriya ni Hayek nagtumong sa mga simetriko nga mga katingad-an ug dili mausab o gani dili maayo. Wala siya mabalaka mahitungod sa paglihok sa mga butang apan dako iyang kabalak-an mahitungod sa kahibalo ug pagkawalay alamag, pagbahinbahin, pagkatibulaag, ug pagsabwag sa kahibalo, pagkaalerto, pagkadiskobre, pagkat-on, ug ang koordinasyon ug paglainlain sa mga plano ug mga gilauman. Ang (pisikal) na eksternal nga kalibutan ug tinuod nga (materyal) na mga panghitabo nga halos hingpit nga nawala gikan sa iyang panglantaw. Ang mga kategoriya ni Hayek nagtumong sa _pangutok_ na estado sa mga kalihokan ug mga relasyon, nga hingpit nga nahimulag gikan ug nahiuyon _bisan_ sa tinuod nga pisikal nga kahimtang sa mga kalihokan ug mga panghitabo.
 
-In distinct contrast, Hayek—and misled by him to different degrees also Israel Kirzner and Ludwig Lachmann—views economics as some sort of science of human _knowledge_. Accordingly, Hayek’s categories and theories refer to purely subjective phenomena and are invariably elusive or even illusory. He is not concerned about acting with things but about knowledge and ignorance, the division, dispersion, and diffusion of knowledge, alertness, discovery, learning, and the coordination and divergence of plans and expectations. The external (physical) world and real (material) events have almost completely disappeared from his view. Hayek’s categories refer to _mental_ states of affairs and relationships, completely detached from and compatible with _any_ real physical state of affairs and events.
-
-Most notable and disturbing is the ultra-subjectivist turn in Hayek’s political philosophy. According to a long-standing tradition of political philosophy shared by Mises and Rothbard, freedom is defined as the freedom to privately own and control real property, and coercion is the initiation of physical damage upon the private property of others. In distinct contrast, Hayek defines freedom as “a state in which each can use his own _knowledge_ and for his own _purposes_,”[^5] and coercion means “such control of the environment or circumstances of a person by another that, in order to avoid greater evil, he is forced to act not according to a coherent plan of his own but to serve the _ends_ of another,”[^6] or alternatively, “coercion occurs when one man’s actions are made to serve another man’s will, not for his own but for the other’s _purpose_”[^7] (all emphases mine). Clearly, Hayek’s definition contains no reference to scarce goods and real tangible property, and provides no _physical_ criterion or indicator whatsoever for the existence or nonexistence of either state of affairs. Rather coercion and freedom refer to specific configurations of subjective wills, plans, thoughts, or expectations. As _mental_ predicates, Hayek’s definitions of freedom and coercion are compatible with every _real_, physical state of affairs.[^8]
+Ang labing halangdon ug nagtugaw mao ang ultra-subjectivist nagtukli sa politikal nga pilosopiya ni Hayek. Sumala sa usa ka dugay nang tradisyon sa politikal nga pilosopiya nga gipaambit ni Mises ug Rothbard, ang kagawasan gihulagway isip ang kagawasan sa pribado nga pagkalawat ug pagpugong sa tinuod nga kabtangan, ug pagpugos mao ang inisasyon sa pisikal nga kadaot sa pribadong kabtangan sa uban. Sa managlahi nga konteksto, gihubit ni Hayek ang kagawasan isip "usa ka estado diin ang matag usa makagamit sa iyang kaugalingong _kahibalo_ ug alang sa iyang kaugalingong _mga katuyoan_," [^5] ug ang pagpugos nagpasabut nga "ang pagkontrol sa kalikupan o kahimtang sa usa ka tawo sa lain nga, aron malikayan ang mas dako nga dautan, napugos siya sa paglihok dili sumala sa usa ka nagkahiusang plano sa iyang kaugalingon apan sa pag-alagad sa _katapusan_ sa lain,"[^6] o laing paagi, "ang pagpamugos mahitabo kon ang mga lihok sa usa ka tawo gihimo aron sa pag-alagad sa kabubut-on sa laing tawo, dili alang sa iyang kaugalingon apan alang sa laing _katoyuan_"[^7] (ang tanan nagpasabut sa ako). Sa pagkatinuod, ang depinisyon ni Hayek wala maghisgot sa nihit nga mga butang ug tinuod nga kabtangan, ug wala maghatag sa _pisikal_ nga sukdanan o nagpakita bisan unsa alang sa pagluntad o wala niluntad sa bisan unsang estado sa mga kalihokan. Nuon ang pagpamugos ug kagawasan nagpasabut sa ispisipiko na mga kompigurasyon sa suhetibo kabubut-on, mga plano, mga hunahuna, o mga gilauman. Ingon nga mga tambag sa panghunahuna, ang mga dipinasyon ni Hayek sa kagawasan ug pagpugos nahiuyon sa matag _tinood_, pisikal nga kahimtang sa mga kalihokan.[^8]
 
 [^5]: F.A. Hayek, _Law, Legislation, and Liberty_ (Chicago: University of Chicago Press, 1973), vol. 1, pp. 55–56.
 
@@ -50,13 +50,10 @@ Most notable and disturbing is the ultra-subjectivist turn in Hayek’s politica
 
 [^8]: See also Hans-Hermann Hoppe, “Hayek on Government and Social Evolution,” _Review of Austrian Economics_ 7, no. 1 (1994): esp. 70ff.
 
+Kini mao ang gikalangkuban sa maong tala aron sa paghatag sa usa ka detalyado nga kritik og ang reputasyon ni Hayek sa ultra-subjectivism. Bisan pa niana, ang adisyon sa pundamental na pangutana maski ang siyensya sa kahibalo ang gilantaw ni Hayek mahimo nga posible (hal., maski aduna laing siyensya sa kahibalo gawas sa lohika ug epistemolohiya sa usa ka laing daplin ug ang ideya sa kasaysayn sa pikas nga bahin),[^9] duha ka mga konklusyon nga klaro. Bisan ang kahibalo sa siyensya ni Hayek kay posible, kini makita sa pinakamaayo nga wala'y kalabutan tungod kay kini wala'y kahulogan nga praxeologically. Labing makadaut kini sa intelektwal nga pagpalambo sa relatibismo.
 
-It is beyond the scope of this note to offer a detailed critique and refutation of Hayek’s ultra-subjectivism. However, in addition to the fundamental question whether a science of knowledge as envisioned by Hayek is even possible (i.e., whether there can be any other science of knowledge apart from logic and epistemology on the one hand and the history of ideas on the other),[^9] two conclusions are painfully clear. Even if Hayek’s science of knowledge is possible, it appears at best irrelevant because it is praxeologically meaningless. At worst it is intellectually pernicious in promoting relativism.
-
-
-[^9]: For some serious doubts on this see Hans-Hermann Hoppe, _Kritik der kausalwissenschaftlichen Sozialforschung_ (Opladen: Westdeutscher Verlag, 1983).
-
+[^9]: Alang sa uban nga seryosong nagduha-duha niini tan-awa sa Hans-Hermann Hoppe, _Kritik der kausalwissenschaftlichen Sozialforschung_ (Opladen: Westdeutscher Verlag, 1983
 
-As for the real world of acting with physical property, of production and exchange, of money and markets, of profits and losses, of capital accumulation and of bankruptcies, there can be no lasting doubt about the existence of _laws_ and the ceaseless operation of a _tendency_ toward general equilibrium (action-coordination). Likewise, there can be no doubt about the existence of laws and the constant operation of dis-equilibrating tendencies within the world of actual taxation, counterfeiting, legislation, and regulation. Indeed, it would be extremely costly, even prohibitive, to not recognize such laws and tendencies and to adopt relativistic views. In contrast, in surreptitiously shifting attention from the tangible world of action and property to the ethereal world of knowledge, ideas, plans and expectations, relativistic views become attractive and cheap. There are no apparent regularities and tendencies in Hayek’s knowledge world. In fact, it is difficult to even imagine what “law” and “equilibrium” could possibly mean in the context of purely subjective phenomena. Instead there appears to exist nothing but constant kaleidoscopic change.
+Mahitungod sa tinuod nga kalibutan sa paglihok uban sa pisikal nga kabtangan, produksyon ug pagbaylo-ay, merkado og kwarta, ginansya og pagkalugi, pagdako sa puhunan og pagkalugi, wala'y malungtarong pagduhaduha mahitungod sa paglungtad sa mga _balaod_ ug walay hunong nga operasyon sa _kalagmitan_ ngadto sa kinatibuk-ang panimbang (aksyon-koordinasyon). Sa samang paagi, walay pagduhaduha mahitungod sa paglungtad sa mga balaod ug sa padayon nga paglihok sa tendensiyang walaon ang balanse sulod sa kalibutan sa aktwal nga buhis, pagpamakak, pamalaod, ug regulasyon. Sa pagkatinuod, dako kaayo kini nga gasto, bisan madilion, sa dili pag-ila sa mga balaod ug mga kalagmitan ug pagsagop sa relativistikong paglantaw. Sa kasukwahi, nga masulub-on sa pagbag-o sa atensyon gikan sa aksyong makita sa kalibutan ug kabtangan ngadto sa dyutay nga kalibutan sa kahibalo, mga ideya, mga plano ug mga gilauman, ang relativistikong panglantaw nahimong madanihon ug barato. Sa pagkatinuod, lisud nga mahanduraw kung unsa ang "balaod" ug "balanse" nga posible gipasabut sa konteksto sa purong subhetibo sa talagsqong panghitabo. Hinuon wala nay laing makita gawas sa kanunay nga kaleidoscopic nga kausaban.
 
-It is hardly surprising then that Hayek and his followers could proclaim such relativistic slogans as that we cannot do anything to improve our condition except rely on spontaneous evolution, that our future is completely unknowable, or that we cannot but participate in an endless and open-ended stream of conversation. As far as the realm of purely subjective phenomena is concerned and as addressed to a purely spiritual disembodied being, this may well be good advice. However, why would anyone with a bodily existence even care? As applied to the world of bodily action and property, such advice is self-destructive nonsense.
+Dili kini ikatingala nga si Hayek ug ang iyang mga sumusunod makapahayag sa ingon nga relativistikong mga slogan nga dili kami mahimo aron mapalambo ang among kahimtang gawas sa pagsalig sa pagpadayong ebolusyon, nga ang atong kaugmaon dili hingpit nga mahibal-an, o nga dili kita makahimo sa pag-apil sa walay katapusan ug walay limitasyon nga panag-istoryahanay. Kutob sa gingharian sa purong subhetibo nga talagsaon panghitabo nga nabalaka ug ug ingon nga gitumong ngadto sa usa lamang ka espirituhanon nga dili diosnon nga binuhat, tingali maayo ni nga tambag. Bisan pa, ngano nga ang usa ka tawo nga adunay lawasnon nga kinabuhi nag-atiman man? Bisan pa, ngano nga ang usa ka tawo nga adunay lawasnon nga kinabuhi nag-atiman man? Sama sa gipadapat ngadto sa kalibutanong aksyon ug kabtangan sa lawas, ang maong tambag makadaot sa kaugalingon og walay pulos.