-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 3
/
apertium-tat.tat.twol
480 lines (354 loc) · 25.7 KB
/
apertium-tat.tat.twol
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
Alphabet
А Ә Б В Г Д Е Ё Ж Җ З И Й К Л М Н Ң О Ө П Р С Т У Ү Ф Х Һ Ц Ч Ш Щ Ъ Ы Ь Э Ю Я
а ә б в г д е ё ж җ з и й к л м н ң о ө п р с т у ү ф х һ ц ч ш щ ъ ы ь э ю я
%0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
%{A%}:а %{I%}:ы %{E%}:а %{U%}:у
%{L%}:л %{G%}:г %{D%}:д %{K%}:к
%{s%}:с %{j%}:0 %{w%}:0 %{n%}:0 %{l%}:л %{ъ%}:0 %{т%}:0 %{д%}:0 %{е%}:ы %{ь%}:0
%>:0 %
!!! These are needed for the phonology of numbers, alphabetisms, and acronyms
!!! They trigger relevant phonology and disappear
%{а%}:0 %{э%}:0
%{й%}:0 %{л%}:0 %{н%}:0 %{з%}:0 %{с%}:0
!!! And this is currently only for Russian nouns with affixes containing back vowels
%{☭%}:0 ;
Sets
BackVow = А О Ы У
а о ы у ;
FrontVow = Ә Е Э И Ө Ү
ә е э и ө ү ;
UnambigFrontVow = Ә Э Ө Ү
ә э ө ү ;
AmbigVow = Я Е Ю
я е ю ;
Vow = А О Ы У Я Ю Ә Е Э И Ө Ү
а о ы у я ю ә е э и ө ү ;
BeginVow = А О Ы У Ә Э И Ө Ү
а о ы у ә э и ө ү ;
Cns = Б В Г Д Ж Җ З Й К Л М Н Ң П Р С Т Ф Х Һ Ц Ч Ш Щ
б в г д ж җ з й к л м н ң п р с т ф х һ ц ч ш щ %
ү Ү у У ю Ю ;
NasalCns = М Н Ң
м н ң ;
VoicedCns = Б Д Г В З Ж
б д г в з ж ;
CnsVoiceless = К П Т Ф Х Һ Ц Ч С Ш Щ
к п т ф х һ ц ч с ш щ ;
RusVclsCns = Б Д Г В ! Жж and Зз keep voiceless consonants after them
б д г в ;
Rules
!------------------------------------------------------------------------------------------------------------
"A Vowel Harmony"
%{A%}:ә <=> [ :FrontVow [ :Cns | :AmbigVow ]* :Cns ]/[ %>: | % | [ :0 - [ %{ъ%}: | %{☭%}: ] ] ] _ ;
[ :Cns ь: %>: :Cns* ]/[ :0 - [ %>: | %{ъ%}: | %{☭%}: ] ] _ ; ! stems ending in e.g. ль
[ [ :и | :UnambigFrontVow | :ь ] :AmbigVow :Cns+ ]/[ %>: | % | [ :0 - [ %{ъ%}: | %{☭%}: ] ] ] _ ;
[ :BackVow %{ь%}: ]/[ %>: | %{I%}: | %{G%}: | %{D%}: | %{L%}: | :л | :ч | :р | :м | :ң | :т | :д | :к | :г ] _ ;
[ :FrontVow :Cns+ ъ:* %{ь%}: ]/[ %>: ] :Cns+ _ ; ! шәрекъкә
except
[ .#. :е :Cns+ ]/[ %>: | %{ъ%}: | %{☭%}: ] _ ;
[ %{ъ%}: | %{☭%}: ] %>: ?* _ ;
:BackVow [ ? - [ :FrontVow | %{ь%}: | ь: ] ]* _ ;
[ :BackVow (й:0) :AmbigVow :Cns+ ]/[ [ %>: | :0 ] - [ ь: | %{ь%}: ] ] _ ;
[ %{ъ%}: | %{☭%}: ] %>: ?* :Cns+ _ ; ! повестенда
_ (%>:) %{E%}:и ;
_ %>: %{E%}: ;
[ [ :Vow %{j%}: ] | й: ]/%>: _ ;
:Vow/:0 _ %{E%}:/:0 ;
[ :BackVow :Cns+ ]/[ %>: | :0 ] _ (%>:) %{E%}: ;
.#. [ :AmbigVow :Cns+ ]/[ %>: | :0 ] _ (%>:) %{E%}: ;
[ [ %{ъ%}: | %{☭%}: ] %{I%}:е :Cns+ ]/[ :0 - ь: ] _ ; ! фасолена
.#. [ :AmbigVow [ :Cns - [ :ү | :Ү ] ]+ ]/[ %>: | %{ъ%}: | %{☭%}: ] [ :Cns - [ :ү | :Ү ] ]* _ ; ! ермас
:BackVow е %>: %{j%}: %{A%}: ч _ к ; ! баеячак, оеячак
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
[ :BackVow :Cns+ ]/[ %>: | :0 ] _ (%>:) [ %{E%}: - :и ] ;
[ :Cns+ [ %{ъ%}: | %{☭%}: ] ]/[ %>: | :0 ] _ (%>:) [ %{E%}: - :и ] ;
.#. [ :AmbigVow :Cns+ ]/[ %>: | :0 ] _ (%>:) [ %{E%}: - :и ] ;
[ :BackVow :AmbigVow :Cns+ ]/[ %>: | :0 ] _ (%>:) [ %{E%}: - :и ] ;
.#. [ :AmbigVow :Cns+ ]/[ %>: | %{ъ%}: | %{☭%}: | :0 ] :м _ (%>:) %{E%}:й ; ! ермый
[ :BackVow :AmbigVow :Cns+ ]/[ %>: | %{ъ%}: | %{☭%}: | :0 ] :м _ (%>:) %{E%}:й ; ! аермый
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
[ [ :Vow - [ :у | :У | :ү | :Ү ] ] | й: | Й: | и: | И: ]/[ %>: | %{j%}: ] _ ;
.#. :д :и %>: _ ;
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
:Vow/:0 _ %{E%}:/:0 ;
:Cns/:0 _ [ %{E%}:и | %{E%}:й ]/:0 ;
%>: м: _ %>: %{A%}:ы %{E%}:й к: ; ! булдыр+ма+ыйк
%>: м: _ %>: %{A%}:? %{E%}:и к: ; ! кил+мә+ик
%>: м: %{A%}:? %>: _ %{E%}:и к: ; ! кил+мә+ик
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
"Turn {A} to ы before E:й"
%{A%}:ы <=> [ :BackVow :Cns+ ]/[ %>: | :0 ] _ (%>:) [ %{E%}: - :и ] ;
[ :Cns+ [ %{ъ%}: | %{☭%}: ] ]/[ %>: | :0 ] _ (%>:) [ %{E%}: - :и ] ;
.#. [ :AmbigVow :Cns+ ]/[ %>: | :0 ] _ (%>:) [ %{E%}: - :и ] ;
[ :BackVow :AmbigVow :Cns+ ]/[ %>: | :0 ] _ (%>:) [ %{E%}: - :и ] ;
.#. [ :AmbigVow :Cns+ ]/[ %>: | %{ъ%}: | %{☭%}: | :0 ] :м _ (%>:) %{E%}:й ; ! ермый
[ :BackVow :AmbigVow :Cns+ ]/[ %>: | %{ъ%}: | %{☭%}: | :0 ] :м _ (%>:) %{E%}:й ; ! аермый
except
.#. [ :AmbigVow :Cns+ ]/[ %>: | %{ъ%}: | %{☭%}: | :0 ] :м _ (%>:) [ :с ] ; ! ерачак, ермас
"Convert {A} to я after й, и and {j}"
%{A%}:я <=> [ [ :Vow - [ :у | :У | :ү | :Ү ] ] | й: | Й: | и: | И: ]/[ %>: | %{j%}: ] _ ;
.#. :д :и %>: _ ;
except
_ ( %>: ) %{E%}: ;
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
:Vow/:0 _ %{E%}:/:0 ;
:Cns/:0 _ [ %{E%}:и | %{E%}:й ]/:0 ;
%>: м: _ %>: %{A%}:ы %{E%}:й к: ; ! булдыр+ма+ыйк
%>: м: _ %>: %{A%}:? %{E%}:и к: ; ! кил+мә+ик
%>: м: %{A%}:? %>: _ %{E%}:и к: ; ! кил+мә+ик
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
"Delete {A} before E:и"
%{A%}:0 <=> :Vow/:0 _ %{E%}:/:0 ;
:Cns/:0 _ [ %{E%}:и | %{E%}:й ]/:0 ;
%>: м: _ %>: %{A%}:ы %{E%}:й к: ; ! булдыр+ма+ыйк
%>: м: _ %>: %{A%}:? %{E%}:и к: ; ! кил+мә+ик
%>: м: %{A%}:? %>: _ %{E%}:и к: ; ! кил+мә+ик
except
.#. [ :AmbigVow :Cns+ %{A%}:* ]/[ %>: | [ :0 - [ %{A%}: | FrontVow: ] ] ] _ ; ! ермыйк
[ :BackVow :AmbigVow :Cns+ ]/[ %>: | :0 ] _ (%>:) [ %{E%}: - :и ] ;
[ :BackVow :Cns* [ :Cns - й: ] ]/[ %>: | :0 ] _ ( %>: ) %{E%}: ;
.#. [ :AmbigVow :Cns* [ :Cns - й: ] ]/[ %>: ] _ ( %>: ) %{E%}: ;
[ [ :Vow %{j%}: ] | й: ]/%>: _ ;
.#. :д :и %>: _ ;
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
[ :BackVow :Cns+ ]/[ %>: | :0 ] _ (%>:) [ %{E%}: - :и ] ;
[ :Cns+ [ %{ъ%}: | %{☭%}: ] ]/[ %>: | :0 ] _ (%>:) [ %{E%}: - :и ] ;
.#. [ :AmbigVow :Cns+ ]/[ %>: | :0 ] _ (%>:) [ %{E%}: - :и ] ;
[ :BackVow :AmbigVow :Cns+ ]/[ %>: | :0 ] _ (%>:) [ %{E%}: - :и ] ;
.#. [ :AmbigVow :Cns+ ]/[ %>: | %{ъ%}: | %{☭%}: | :0 ] :м _ (%>:) %{E%}:й ; ! ермый
[ :BackVow :AmbigVow :Cns+ ]/[ %>: | %{ъ%}: | %{☭%}: | :0 ] :м _ (%>:) %{E%}:й ; ! аермый
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
"Turn а to ы before E:й"
а:ы <=> _ [ %>: | %{A%}:0 ]* %{E%}:й ;
except
[ %{ь%}: ] %>: ?* _ ;
"Delete ә before E:и"
ә:0 <=> _ [ %>: | %{A%}:0 ]* %{E%}:и ;
!------------------------------------------------------------------------------------------------------------
"Turn {E} into й after a vowel"
%{E%}:й <=> [ :Vow - :FrontVow ]/[ %>: | :0 ] _ ;
[ [ :Vow - :FrontVow ] я:й 0:ы ]/[ %>: | :0 ] _ ; ! буя -> буйый, ая -> айый
except
[ [ :FrontVow - :е ] :Cns+ %{A%}: ]/[ %>: | [ :0 - [ %{A%}: | FrontVow: ] ] ] _ ;
[ :FrontVow :AmbigVow :Cns+ %{A%}: ]/[ %>: | [ :0 - [ %{A%}: | FrontVow: ] ] ] _ ; ! иярмик
[ [ е: | ә: ] [ %{ь%}: | %{ъ%}: | %{☭%}: ]* ]/[ %>: | :0 | [ %>: | %{A%}: ] ] _ ;
FrontVow:0 %>: _ ;
[ [ :Vow %{j%}: ] | й: ]/%>: _ ;
[ :у | :У ] %>: _ ;
"Turn {E} into и to combine with ә and е" ! сөйлә>{E}:сөйли
! төзе>{E}:төзи
%{E%}:и <=> [ [ е: | ә: ] [ %{ь%}: ]* ]/[ %>: | :0 | [ %>: | %{A%}: ] ] _ ;
[ :FrontVow :Cns+ %{A%}: ]/[ %>: | [ :0 - [ %{A%}: | FrontVow: ] ] ] _ ;
:FrontVow :й %>: %{A%}:0 _ [ :м | :к ] ; ! җәйик
:и %>: %{A%}:0 _ ; ! киик
%>: м: %{A%}:0 %>: %{A%}:0 _ [ :к | :м ] ; ! кил+мә+ик
:FrontVow я:й %>: _ [ %>: | .#. ] ; ! төя -> төйи
except
[ %{ъ%}: | %{☭%}: ] %>: ?* _ ;
:BackVow [ ? - [ :FrontVow | %{ь%}: | ь: | ә:0 ] ]* _ ;
[ [ :Vow %{j%}: ] | й: ]/%>: _ ;
.#. :д :и %>: _ ;
[ :FrontVow Cns:Cns+ ]/[ %>: | [ :0 - [ %{A%}: | FrontVow: ] ] ] _ ;
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
[ :Vow - :FrontVow ]/[ %>: | :0 ] _ ;
[ [ :Vow - :FrontVow ] я:й 0:ы ]/[ %>: | :0 ] _ ; ! буя -> буйый, ая -> айый
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
"E Vowel Harmony"
%{E%}:ә <=> [ :FrontVow :AmbigVow* :Cns+ ]/[ %>: | [ :0 - [ %{A%}: | %{ъ%}: | %{☭%}: ] ] ] _ ;
except
[ %{ъ%}: | %{☭%}: ] %>: ?* _ ;
:BackVow [ ? - [ :FrontVow | %{ь%}: | ь: ] ]* _ ;
[ :Vow ]/[ %>: | :0 ] _ ;
%{A%}:/[ %>: | :0 ] _ ;
[ [ е: | ә: ] [ %{ь%}: ]* ]/[ %>: | :0 | [ %>: | %{A%}: ] ] _ ;
[ [ :Vow %{j%}: ] | й: ]/%>: _ ;
[ :BackVow (й:0) :AmbigVow :Cns+ ]/[ %>: | :0 ] _ ;
.#. [ :AmbigVow [ :Cns - [ :ү | :Ү ] ]+ ]/[ %>: | %{ъ%}: | %{☭%}: ] [ :Cns - [ :ү | :Ү ] ]* _ ; ! ера
:FrontVow я:й %>: _ [ %>: | .#. ] ; ! төя -> төйи
"Convert {E} to я after й, и and {j}"
%{E%}:я <=> [ [ :FrontVow %{j%}: ] | й: | и: ]/%>: _ ;
"Epenthetic {e} Vowel Harmony"
%{е%}:е <=> [ :FrontVow :Cns+ ]/[ %>: | % | [ :0 - [ %{ъ%}: | %{☭%}: ] ] ] _ ;
_ %>: %{s%}: ;
except
_ :Cns %>: :0* :Vow ;
_ :Cns %>: %{s%}: ;
_ :Cns %{е%}: %>: %{s%}: ;
_ :Cns %{е%}: %>: %{I%}: ;
_ .#. ;
_ %>: [ ? - %{s%}: ] ;
"Epenthetic {е} Deletion"
%{е%}:0 <=> _ :Cns %>: :0* :Vow ; ! ур{e}н>{s}{I}{n}:урны
_ :Cns %>: %{s%}: ; ! ур{e}н>{s}{I}{n}>{D}{A}н:урныннан
_ :Cns %{е%}: %>: (%{s%}:) %{I%}: ; ! сең{е}л{е}>{I}м:сеңлем
_ .#. ; ! сең{е}л{е}:сеңел
_ %>: [ ? - %{s%}: ] ; ! сең{е}л{е}>{G}{A}:сеңелгә
except
_ %>: %{s%}: ;
"Delete е before E:и"
е:0 <=> _ [ %>: | %{A%}:0 ]* %{E%}:и ;
except
.#. б: а: _ %>: [ %{E%}: | %{A%}: ] ;
!------------------------------------------------------------------------------------------------------------
"I Vowel Harmony"
%{I%}:е <=> [ :Cns ь:0 [ %{ъ%}: | %{☭%}: ] ]/[ %>: | :0 ] _ ; ! повесте
[ :FrontVow [ :Cns - [ :у | :У ] ]+ ]/[ %>: | % | [ :0 - [ %{ъ%}: | %{☭%}: | ъ:0 ] ] ] _ ;
[ й: | и:и ]/[ %>: | :0 ] _ ;
[ :Cns ь: %>: :Cns* ]/[ :0 - [ %>: | %{ъ%}: | %{☭%}: ] ] _ ;
[ [ :и | :UnambigFrontVow | :ь ] :AmbigVow :Cns+ ]/[ %>: | % | [ :0 - [ %{ъ%}:0 | %{☭%}: ] ] ] _ ;
[ %{ь%}:0 :Cns* ]/[ [ :0 - [ %{ъ%}:0 | %{☭%}: ] ] ] _ ;
:FrontVow :AmbigVow :Cns+ %>: %{s%}:0 _ ; ! Хәяте
[ :Vow %{j%}: ] %>: [ :0 - %{j%}: ]* _ ; ! ай>{s}{I}:ае
! ди{j}>{I}п:дип
! ди{j}>{I}{l}>{G}{A}н:диелгән
.#. :д :и %>: _ %>:* [ :ш | :л | :р | :г ] ;
except
.#. [ :AmbigVow [ :Cns - [ :ү | :Ү ] ]+ ]/[ %>: | %{ъ%}: | %{☭%}: ] [ :Cns - [ :ү | :Ү ] ]* _ ; ! ерсын
[ :BackVow (й:0) :AmbigVow :Cns+ ]/[ [ %>: | :0 ] - [ ь: | %{ь%}: ] ] _ ; ! муены, but not җәмгыяте
[ %{ъ%}: | %{☭%}: ] %>: ?* :Cns+ _ ; ! повестеның
[ ъ:0 ] %>: _ ; ! шәфәгы
%{n%}: %>: н:0 _ .#. ;
[? - :д ] [ :Vow - [ :Cns | :и ] ]/[ [ :0 - й: ] | %>: ] _ ; ! avoid conflict with {I} deletion
.#. :д :и %>: _ [ :п | :ң ] ;
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
[ :Vow - [ :у | :У | :ү | :Ү | :и | :И | :ю | :Ю ] ] [ %{ь%}: | %{ъ%}: | %{☭%}: ]* %>: _ [ р: | п: | г: | %{l%}: | ш: | м: | ң: | б: | н: ] ;
.#. һ: ә: р: б: е: р: %>: %{I%}: %{n%}: %>: _ [ б: | г: | ң: ] ;
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
"Delete accusative {I} after px3"
%{I%}:0 <=> %{n%}: %>: н:0 _ .#. ;
"Deletion of {I} after vowels"
%{I%}:0 <=> [ :Vow - [ :у | :У | :ү | :Ү | :и | :И | :ю | :Ю ] ] [ %{ь%}: | %{ъ%}: | %{☭%}: ]* %>: _ [ р: | п: | г: | %{l%}: | ш: | м: | ң: | б: | н: ] ;
.#. һ: ә: р: б: е: р: %>: %{I%}: %{n%}: %>: _ [ б: | г: | ң: ] ;
.#. :д :и %>: _ [ :п | :ң ] ;
except
%{n%}: %>: н:0 _ .#. ;
[ й:0 ]/[ %>: | :0 ] _ ;
!------------------------------------------------------------------------------------------------------------
"Fronting of U"
! кайт>{U}:кайту
%{U%}:ү <=> [ :FrontVow :Cns+ ]/[ %>: | :0 ] _ ; ! бел>{U}:белү
[ :FrontVow ]/[ %>: | :0 ] _ ; ! сөйлә>{U}:сөйләү
except
.#. [ :AmbigVow [ :Cns - [ :ү | :Ү ] ]+ ]/[ %>: | %{ъ%}: | %{☭%}: ] [ :Cns - [ :ү | :Ү ] ]* _ ; ! еру
[ %{ъ%}: | %{☭%}: | ъ: ] %>: ?* _ ;
:BackVow [ ? - [ :FrontVow | %{ь%}: | ь: ] ]* _ ;
[ :Vow ]/[ %>: | :0 ] _ [ :Vow ]/[ %>: | :0 ] ;
[ :BackVow :AmbigVow :Cns+ ]/[ %>: | :0 ] _ ; ! җыел>{U}>{s}{I}:җыелуы
[ й: | и: ] %>: _ ;
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
[ й: | и: ] %>: _ ; ! сөй+у:сөю, куй+у:кую, ти+ү:тию
:Vow е:0 %>: _ ; ! бае+у:баю
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
"U > в between vowels"
! сөйлә>{U}>{s}{I}н:сөйләвен
! уйна>{U}>{s}{I}н:уйнавы
! but not ту:тууы
%{U%}:в <=> [ :Vow - [ :у | :У | :ү | :Ү ] ]/[ %>: | :0 ] _ [ :Vow ]/[ %>: | :0 ] ;
except
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
[ й: | и: ] %>: _ ; ! сөй+у:сөю, куй+у:кую, ти+ү:тию
:Vow е:0 %>: _ ; ! бае+у:баю
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
"U > ю after й"
%{U%}:ю <=> [ й: | и: ] %>: _ ; ! сөй+у:сөю, куй+у:кую, ти+ү:тию
:Vow е:0 %>: _ ; ! бае+у:баю
"word-final у or ү becomes в when a vowel-initial suffix follows and a vowel precedes"
! яу, яварга, яву
! but not суы:свы, тууы:тувы !!
Vu:в <=> [ :Vow - [ :у | :У | :ү | :Ү ] ]/:0 _ %>: [ :Vow | %{U%}: ]/[ :0 ] ;
where Vu in ( у ү ) matched ;
"Deletion of high vowels before {U}"
! укы>{U}>{s}{I}{n}:укуы
! төзе>{U}>{s}{I}{n}:төзүе
Vi:0 <=> _ ( %>: ) %{U%}: ;
where Vi in ( е ы ) matched ;
!------------------------------------------------------------------------------------------------------------
"Voicing of к/п"
! intervocalic: ! before -рак/-рәк
!! китап>{c}{I} !! кызык>рак !! кысып>рак
!! китабы !! кызыграк !! кысыбрак
Cx:Cy <=> :Vow _ [ %{ь%}: | %{ъ%}: | %{☭%}: | ь: | ъ: ]* %>: ( :0 ) :Vow ;
_ %>: :р ;
except
.#. х: а: _ %>: %{s%}:0* %{I%}:ы :* ; ! хакы, хакын
.#. х: о: к: у: _ %>: %{s%}:0* %{I%}:ы :* ; ! хокукы, хокукын
! %>: м: %{A%}: _ %>: ( :0 ) :Vow ; ! ашамак, килмәк, бармак, but not ашамагы, килмәген, бармагын
where Cx in ( п к %{K%} )
Cy in ( б г г)
matched ;
"Forward voicing assimilation"
Cx:Cy <=> :CnsVoiceless/[ %>: | % | :0 | :ь | :ъ ] _ ;
[ :RusVclsCns ]/[ :0 | % | :ь | :ъ ] _ ;
where Cx in ( %{G%} %{D%} )
Cy in ( к т )
matched ;
!------------------------------------------------------------------------------------------------------------
"Deletion of {s} after a consonant"
%{s%}:0 <=> [ :Cns | %{j%}:0 | %{w%}:0 | ь: | ъ: | й:0 | и: ]/[ %>: | :0 ] _ ;
except
%{е%}: %>: _ ;
!------------------------------------------------------------------------------------------------------------
!!!! possessive+case phonology !!!!
"extra n appears before locative, dative, ablative, accusative"
!елында, елына, елыннан, елын
%{n%}:н <=> _ [ [ %{D%}: | %{G%}: ] %{A%}: ]/[ %>: | :0 ] ;
_ %>: н: %{I%}: .#. ;
"ablative D to н between nasal codas"
!елыннан, елымнан, елыңнан
%{D%}:н <=> :NasalCns [ %{ь%}: | %{ъ%}: | %{☭%}: | ъ: | ь: ]* %>:0 _ %{A%}: :н ;
"delete accusative н after px3"
н:0 <=> %{n%}: %>: _ %{I%}: .#. ;
!------------------------------------------------------------------------------------------------------------
"Plural alternation after nasal"
%{L%}:н <=> :NasalCns/[ %>: | :0 ] _ %{A%}: р ;
"Passive {l} becomes n after verb stem ending in /l/"
%{l%}:н <=> [ л :Vow ]/[ %>: | :0 ] _ ;
!------------------------------------------------------------------------------------------------------------
"Delete й in й>е and й>я and й>ю"
й:0 <=> _ [ %{ъ%}: | %{☭%}: ]* %>: :AmbigVow/:0 ;
!------------------------------------------------------------------------------------------------------------
"я to й before {E} and {A}"
я:й <=> _ %>: [ %{E%}:й | %{A%}: ] ;
!------------------------------------------------------------------------------------------------------------
!!!! Special archiphonemes !!!!
"Deletion of dative {G} after px1sg, px2sg"
%{G%}:0 <=> %{I%}: :NasalCns %>: _ %{A%}: .#. ;
%{n%}:н %>: _ %{A%}: ; ! берсенә
!------------------------------------------------------------------------------------------------------------
!!!!!!!! To be improved !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
! allow analysis of "дусы", "асы" etc !!!!!
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
"{д} surfaces before vowels"
! ал%{д%}+{D}{A}н ал%{д%}+{I}
! ал-дан алд-ы
%{д%}:д <=> _ :Vow/[ %>: | :0 ] ;
"{т} surfaces before vowels"
! ас%{т%}+{D}{A}н ас%{т%}+{I}
! ас-тан аст-ы
%{т%}:т <=> _ :Vow/[ %>: | :0 ] ;
"Soft sign deletion before suffix starting with a vowel"
ь:0 <=> _ [ %{ь%}: | %{ъ%}: | %{☭%}: ]* %>: :Vow/[ :0 - %>: ] ;
"Hard sign deletion before suffix starting with a vowel"
ъ:0 <=> _ [ %{ь%}: | %{ъ%}: | %{☭%}: ]* %>: :Vow/[ :0 - %>: ] ;
!------------------------------------------------------------------------------------------------------------
! Some exceptions
"Insert ы after final е in some verbs"
0:ы <=> .#. б: а: е:й _ %>: [ %{E%}:й | %{A%}: ] [ %{E%}: | %>: | .#. ] ; ! бае -> байый, байыйк
.#. о: е:й _ %>: [ %{E%}:й | %{A%}: ] [ %{E%}: | %>: | .#. ] ; ! ое -> ойый, ойыйк
.#. б: у: я:й _ %>: [ %{E%}:й | %{A%}: ] [ %{E%}: | %>: | .#. ] ; ! буя -> буйый, буйыйк
.#. а: я:й _ %>: [ %{E%}:й | %{A%}: ] [ %{E%}: | %>: | .#. ] ; ! ая -> айый, айыйк
"Convert е to й in some verbs"
е:й <=> .#. б: а: _ 0:ы %>: [ %{E%}:й | %{A%}: ] [ %{E%}: | %>: | .#. ] ; ! бае -> байый, байыйк
.#. о: _ 0:ы %>: [ %{E%}:й | %{A%}: ] [ %{E%}: | %>: | .#. ] ; ! ое -> ойый, ойыйк
"Convert я to й in some verbs"
я:й <=> .#. б: у: _ 0:ы %>: [ %{E%}:й | %{A%}: ] [ %{E%}: | %>: | .#. ] ; ! буя -> буйый, буйыйк
.#. а: _ 0:ы %>: [ %{E%}:й | %{A%}: ] [ %{E%}: | %>: | .#. ] ; ! ая -> айый, айыйк
.#. т: ө: _ %>: [ %{E%}:и | %{A%}: ] [ %{E%}: | %>: | .#. ] ; ! төя -> төйи, төйик
.#. с: ө: _ %>: [ %{E%}:и | %{A%}: ] [ %{E%}: | %>: | .#. ] ; ! сөя -> сөйи, сөйик
except
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
_ %>: [ %{E%}:й | %{A%}: ] ;
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
!------------------------------------------------------------------------------------------------------------
!"good epenthesis rule"
!0:i <=> c k _ [ \0:i | .#. ] ;