evenredige vertegenwoordiging in stemmingen: 2de / 3de keus

[KiaraGrouwstra]

dit heeft ook betrekking op onze statuten.

opzet nu

er staat nu vaak niet precies hoe we stemmen, maar er staat onder meer wel iets over kies drempels.
we maken nu gebruik van besluiten via (>50% of >=2/3) drempels van meerderheid van stemmen.
zo'n drempel van minstens een meerderheid (>50%) spreekt voor zich bij keuzen van twee opties.

nu gebruiken we zulke drempels ook bij bij voorbeeld het kiezen van kandidaten, wat je kunt zien als een probleem waarin je uit potentieel meerdere opties kunt kiezen.
met andere woorden, we kiezen dan alsnog voor een opzet waarin de meerderheid regeert.
zo los voor of tegen elke kandidaat stemmen staat ookwel bekend als multiple non-transferable vote (MNTV), aka approval voting.

probleem

die opzet is erg simpel analoog te tellen, en zo denk ik om historische redenen veelgebruikt.
het nadeel van deze opzet is dat niet het beste zorgt dat een zo groot mogelijk deel van de kiezers zich vertegenwoordigd voelen in het resultaat.

stel je het volgende scenario voor:

• 2 te vullen posities
• 3 kandidaten: A, B, C
• 100 kiezers, waarbij:
  • 51 kiezers stemmen voor A, voor B, tegen C
  • 1 stemmer stemt voor A, tegen B, tegen C
  • 48 kiezers stemmen tegen A, tegen B, voor C
• hiermee zijn de resultaten:
  • A: 52% voor
  • B: 51% voor
  • C: 48% voor

in onze opzet krijgen kandidaten A en B een positie, C niet.
de meerderheid regeert hier inderdaad, en kiest de kandidaten.

probleem hier is dat uiteindelijk bijna de helft van de kiezers zich niet in de uitkomst vertegenwoordigd voelt:
de tweede keus van 51% van de leden ging boven hun eerste keus, waarmee een kleine meerderheid beide posities kon verdelen, zij niets.
het zou juist mooi zijn als zoveel mogelijk kiezers zich vertegenwoordigd kunnen voelen in het resultaat, b.v. doordat hier A en C winnen.
dit principe van meer kiezers tevreden houden heet evenredige vertegenwoordiging.

alternatieve stem methode

dit kan je bereiken via stem-methoden als de enkelvoudige overdraagbare stem,
ookwel afgekort als STV vanuit het engelse single transferable vote.
hierin kunnen kiezers hun favoriete kandidaat kiezen, en als ze willen een tweede of derde keus, enzovoorts.
in ons voorbeeld zal de eerste groep kiezers hun voorkeur verdelen tussen A en B,
waardoor naast de meer populaire hiervan C er ook door komt.
STV bereikt zo evenredige vertegenwoordiging, wat het prettiger maakt dan ons voor/tegen stemmen per kandidaat.

een nadeel van STV is dat het berekenen van de uitslag hierbij makkelijker digitaal gaat dan op papier.
daarom is deze ook nog minder gebruikt. voor ons maakt dit minder uit, want wij stemden al digitaal.

implicatie voor onze regels

je zult merken dat STV een prettigere uitkomst brengt, maar niet de >50% ('meerderheid regeert') volgt.
om deze te kunnen gebruiken moeten we dus onze regels aanpassen om stem systemen die anders werken toe te staan.
het lijkt beter om ook in het reglement aan te geven dat we de voorkeur geven aan stem methoden met proportionele representatie wanneer praktisch uitvoerbaar.

[KiaraGrouwstra]

heb hierover ook een voorstel ingediend bij Socialisten (18.02B)

[KiaraGrouwstra]

de Amerikaanse DSA doet ook (secret-ballot) STV, en regelt transparantie door de geanonimiseerde ballots te publiceren 😮

[KiaraGrouwstra]

voorstel bij De Socialisten lijkt er door.
D66 lijkt STV+IRV te hebben uitgespeld in hun huishoudelijk reglement.
ik geloof dat Rood ook al iets in hun reglement had.