-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 0
/
verse.json
8414 lines (8414 loc) · 642 KB
/
verse.json
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
587
588
589
590
591
592
593
594
595
596
597
598
599
600
601
602
603
604
605
606
607
608
609
610
611
612
613
614
615
616
617
618
619
620
621
622
623
624
625
626
627
628
629
630
631
632
633
634
635
636
637
638
639
640
641
642
643
644
645
646
647
648
649
650
651
652
653
654
655
656
657
658
659
660
661
662
663
664
665
666
667
668
669
670
671
672
673
674
675
676
677
678
679
680
681
682
683
684
685
686
687
688
689
690
691
692
693
694
695
696
697
698
699
700
701
702
703
704
705
706
707
708
709
710
711
712
713
714
715
716
717
718
719
720
721
722
723
724
725
726
727
728
729
730
731
732
733
734
735
736
737
738
739
740
741
742
743
744
745
746
747
748
749
750
751
752
753
754
755
756
757
758
759
760
761
762
763
764
765
766
767
768
769
770
771
772
773
774
775
776
777
778
779
780
781
782
783
784
785
786
787
788
789
790
791
792
793
794
795
796
797
798
799
800
801
802
803
804
805
806
807
808
809
810
811
812
813
814
815
816
817
818
819
820
821
822
823
824
825
826
827
828
829
830
831
832
833
834
835
836
837
838
839
840
841
842
843
844
845
846
847
848
849
850
851
852
853
854
855
856
857
858
859
860
861
862
863
864
865
866
867
868
869
870
871
872
873
874
875
876
877
878
879
880
881
882
883
884
885
886
887
888
889
890
891
892
893
894
895
896
897
898
899
900
901
902
903
904
905
906
907
908
909
910
911
912
913
914
915
916
917
918
919
920
921
922
923
924
925
926
927
928
929
930
931
932
933
934
935
936
937
938
939
940
941
942
943
944
945
946
947
948
949
950
951
952
953
954
955
956
957
958
959
960
961
962
963
964
965
966
967
968
969
970
971
972
973
974
975
976
977
978
979
980
981
982
983
984
985
986
987
988
989
990
991
992
993
994
995
996
997
998
999
1000
[
{
"chapter_id": 1,
"chapter_number": 1,
"externalId": 1,
"id": 1,
"text": "धृतराष्ट्र उवाच\n\nधर्मक्षेत्रे कुरुक्षेत्रे समवेता युयुत्सवः।\n\nमामकाः पाण्डवाश्चैव किमकुर्वत सञ्जय।।1.1।।\n ",
"title": "Verse 1",
"verse_number": 1,
"verse_id": 1,
"transliteration": "dhṛitarāśhtra uvācha\ndharma-kṣhetre kuru-kṣhetre samavetā yuyutsavaḥ\nmāmakāḥ pāṇḍavāśhchaiva kimakurvata sañjaya\n",
"word_meanings": "dhṛitarāśhtraḥ uvācha—Dhritarashtra said; dharma-kṣhetre—the land of dharma; kuru-kṣhetre—at Kurukshetra; samavetāḥ—having gathered; yuyutsavaḥ—desiring to fight; māmakāḥ—my sons; pāṇḍavāḥ—the sons of Pandu; cha—and; eva—certainly; kim—what; akurvata—did they do; sañjaya—Sanjay\n"
},
{
"chapter_id": 1,
"chapter_number": 1,
"externalId": 2,
"id": 2,
"text": "सञ्जय उवाच\n\nदृष्ट्वा तु पाण्डवानीकं व्यूढं दुर्योधनस्तदा।\n\nआचार्यमुपसङ्गम्य राजा वचनमब्रवीत्।।1.2।।\n ",
"title": "Verse 2",
"verse_number": 2,
"verse_id": 2,
"transliteration": "sañjaya uvācha\ndṛiṣhṭvā tu pāṇḍavānīkaṁ vyūḍhaṁ duryodhanastadā\nāchāryamupasaṅgamya rājā vachanamabravīt\n",
"word_meanings": "sanjayaḥ uvācha—Sanjay said; dṛiṣhṭvā—on observing; tu—but; pāṇḍava-anīkam—the Pandava army; vyūḍham—standing in a military formation; duryodhanaḥ—King Duryodhan; tadā—then; āchāryam—teacher; upasaṅgamya—approached; rājā—the king; vachanam—words; abravīt—spoke\n"
},
{
"chapter_id": 1,
"chapter_number": 1,
"externalId": 3,
"id": 3,
"text": "पश्यैतां पाण्डुपुत्राणामाचार्य महतीं चमूम्।\n\nव्यूढां द्रुपदपुत्रेण तव शिष्येण धीमता।।1.3।।\n ",
"title": "Verse 3",
"verse_number": 3,
"verse_id": 3,
"transliteration": "paśhyaitāṁ pāṇḍu-putrāṇām āchārya mahatīṁ chamūm\nvyūḍhāṁ drupada-putreṇa tava śhiṣhyeṇa dhīmatā\n",
"word_meanings": "paśhya—behold; etām—this; pāṇḍu-putrāṇām—of the sons of Pandu; āchārya—respected teacher; mahatīm—mighty; chamūm—army; vyūḍhām—arrayed in a military formation; drupada-putreṇa—son of Drupad, Dhrishtadyumna; tava—by your; śhiṣhyeṇa—disciple; dhī-matā—intelligent\n"
},
{
"chapter_id": 1,
"chapter_number": 1,
"externalId": 4,
"id": 4,
"text": "अत्र शूरा महेष्वासा भीमार्जुनसमा युधि।\n\nयुयुधानो विराटश्च द्रुपदश्च महारथः।।1.4।।\n ",
"title": "Verse 4",
"verse_number": 4,
"verse_id": 4,
"transliteration": "atra śhūrā maheṣhvāsā bhīmārjuna-samā yudhi\nyuyudhāno virāṭaśhcha drupadaśhcha mahā-rathaḥ\n",
"word_meanings": "atra—here; śhūrāḥ—powerful warriors; mahā-iṣhu-āsāḥ—great bowmen; bhīma-arjuna-samāḥ—equal to Bheem and Arjun; yudhi—in military prowess; yuyudhānaḥ—Yuyudhan; virāṭaḥ—Virat; cha—and; drupadaḥ—Drupad; cha—also; mahā-rathaḥ—warriors who could single handedly match the strength of ten thousand ordinary warriors;\n"
},
{
"chapter_id": 1,
"chapter_number": 1,
"externalId": 5,
"id": 5,
"text": "धृष्टकेतुश्चेकितानः काशिराजश्च वीर्यवान्।\n\nपुरुजित्कुन्तिभोजश्च शैब्यश्च नरपुङ्गवः।।1.5।।\n ",
"title": "Verse 5",
"verse_number": 5,
"verse_id": 5,
"transliteration": "dhṛiṣhṭaketuśhchekitānaḥ kāśhirājaśhcha vīryavān\npurujit kuntibhojaśhcha śhaibyaśhcha nara-puṅgavaḥ\nyudhāmanyuśhcha vikrānta uttamaujāśhcha vīryavān\n",
"word_meanings": "dhṛiṣhṭaketuḥ—Dhrishtaketu; chekitānaḥ—Chekitan; kāśhirājaḥ—Kashiraj; cha—and; vīrya-vān—heroic; purujit—Purujit; kuntibhojaḥ—Kuntibhoj; cha—and; śhaibyaḥ—Shaibya; cha—and; nara-puṅgavaḥ—best of men; yudhāmanyuḥ—Yudhamanyu; cha—and; vikrāntaḥ—courageous; uttamaujāḥ—Uttamauja; cha—and; vīrya-vān—gallant;\n"
},
{
"chapter_id": 1,
"chapter_number": 1,
"externalId": 6,
"id": 6,
"text": "युधामन्युश्च विक्रान्त उत्तमौजाश्च वीर्यवान्।\n\nसौभद्रो द्रौपदेयाश्च सर्व एव महारथाः।।1.6।।\n ",
"title": "Verse 6",
"verse_number": 6,
"verse_id": 6,
"transliteration": "saubhadro draupadeyāśhcha sarva eva mahā-rathāḥ\n",
"word_meanings": "saubhadraḥ—the son of Subhadra; draupadeyāḥ—the sons of Draupadi; cha—and; sarve—all; eva—indeed; mahā-rathāḥ—warriors who could single handedly match the strength of ten thousand ordinary warriors\n"
},
{
"chapter_id": 1,
"chapter_number": 1,
"externalId": 7,
"id": 7,
"text": "अस्माकं तु विशिष्टा ये तान्निबोध द्विजोत्तम।\n\nनायका मम सैन्यस्य संज्ञार्थं तान्ब्रवीमि ते।।1.7।।\n ",
"title": "Verse 7",
"verse_number": 7,
"verse_id": 7,
"transliteration": "asmākaṁ tu viśhiṣhṭā ye tānnibodha dwijottama\nnāyakā mama sainyasya sanjñārthaṁ tānbravīmi te\n",
"word_meanings": "asmākam—ours; tu—but; viśhiṣhṭāḥ—special; ye—who; tān—them; nibodha—be informed; dwija-uttama—best of Brahmnis; nāyakāḥ—principal generals; mama—our; sainyasya—of army; sanjñā-artham—for information; tān—them; bravīmi—I recount; te—unto you\n"
},
{
"chapter_id": 1,
"chapter_number": 1,
"externalId": 8,
"id": 8,
"text": "भवान्भीष्मश्च कर्णश्च कृपश्च समितिञ्जयः।\n\nअश्वत्थामा विकर्णश्च सौमदत्तिस्तथैव च।।1.8।।\n ",
"title": "Verse 8",
"verse_number": 8,
"verse_id": 8,
"transliteration": "bhavānbhīṣhmaśhcha karṇaśhcha kṛipaśhcha samitiñjayaḥ\naśhvatthāmā vikarṇaśhcha saumadattis tathaiva cha\n",
"word_meanings": "bhavān—yourself; bhīṣhmaḥ—Bheeshma; cha—and; karṇaḥ—Karna; cha—and; kṛipaḥ—Kripa; cha—and; samitim-jayaḥ—victorious in battle; aśhvatthāmā—Ashvatthama; vikarṇaḥ—Vikarna; cha—and; saumadattiḥ—Bhurishrava; tathā—thus; eva—even; cha—also\n"
},
{
"chapter_id": 1,
"chapter_number": 1,
"externalId": 9,
"id": 9,
"text": "अन्ये च बहवः शूरा मदर्थे त्यक्तजीविताः।\n\nनानाशस्त्रप्रहरणाः सर्वे युद्धविशारदाः।।1.9।।\n ",
"title": "Verse 9",
"verse_number": 9,
"verse_id": 9,
"transliteration": "anye cha bahavaḥ śhūrā madarthe tyaktajīvitāḥ\nnānā-śhastra-praharaṇāḥ sarve yuddha-viśhāradāḥ\n",
"word_meanings": "anye—others; cha—also; bahavaḥ—many; śhūrāḥ—heroic warriors; mat-arthe—for my sake; tyakta-jīvitāḥ—prepared to lay down their lives; nānā-śhastra-praharaṇāḥ—equipped with various kinds of weapons; sarve—all; yuddha-viśhāradāḥ—skilled in the art of warfare\n"
},
{
"chapter_id": 1,
"chapter_number": 1,
"externalId": 10,
"id": 10,
"text": "अपर्याप्तं तदस्माकं बलं भीष्माभिरक्षितम्।\n\nपर्याप्तं त्विदमेतेषां बलं भीमाभिरक्षितम्।।1.10।।\n ",
"title": "Verse 10",
"verse_number": 10,
"verse_id": 10,
"transliteration": "aparyāptaṁ tadasmākaṁ balaṁ bhīṣhmābhirakṣhitam\nparyāptaṁ tvidameteṣhāṁ balaṁ bhīmābhirakṣhitam\n",
"word_meanings": "aparyāptam—unlimited; tat—that; asmākam—ours; balam—strength; bhīṣhma—by Grandsire Bheeshma; abhirakṣhitam—safely marshalled; paryāptam—limited; tu—but; idam—this; eteṣhām—their; balam—strength; bhīma—Bheem; abhirakṣhitam—carefully marshalled\n"
},
{
"chapter_id": 1,
"chapter_number": 1,
"externalId": 11,
"id": 11,
"text": "अयनेषु च सर्वेषु यथाभागमवस्थिताः।\n\nभीष्ममेवाभिरक्षन्तु भवन्तः सर्व एव हि।।1.11।।\n ",
"title": "Verse 11",
"verse_number": 11,
"verse_id": 11,
"transliteration": "ayaneṣhu cha sarveṣhu yathā-bhāgamavasthitāḥ\nbhīṣhmamevābhirakṣhantu bhavantaḥ sarva eva hi\n",
"word_meanings": "ayaneṣhu—at the strategic points; cha—also; sarveṣhu—all; yathā-bhāgam—in respective position; avasthitāḥ—situated; bhīṣhmam—to Grandsire Bheeshma; eva—only; abhirakṣhantu—defend; bhavantaḥ—you; sarve—all; eva hi—even as\n"
},
{
"chapter_id": 1,
"chapter_number": 1,
"externalId": 12,
"id": 12,
"text": "तस्य संजनयन्हर्षं कुरुवृद्धः पितामहः।\n\nसिंहनादं विनद्योच्चैः शङ्खं दध्मौ प्रतापवान्।।1.12।।\n ",
"title": "Verse 12",
"verse_number": 12,
"verse_id": 12,
"transliteration": "tasya sañjanayan harṣhaṁ kuru-vṛiddhaḥ pitāmahaḥ\nsiṁha-nādaṁ vinadyochchaiḥ śhaṅkhaṁ dadhmau pratāpavān\n",
"word_meanings": "tasya—his; sañjanayan—causing; harṣham—joy; kuru-vṛiddhaḥ—the grand old man of the Kuru dynasty (Bheeshma); pitāmahaḥ—grandfather; sinha-nādam—lion’s roar; vinadya—sounding; uchchaiḥ—very loudly; śhaṅkham—conch shell; dadhmau—blew; pratāpa-vān—the glorious\n"
},
{
"chapter_id": 1,
"chapter_number": 1,
"externalId": 13,
"id": 13,
"text": "ततः शङ्खाश्च भेर्यश्च पणवानकगोमुखाः।\n\nसहसैवाभ्यहन्यन्त स शब्दस्तुमुलोऽभवत्।।1.13।।\n ",
"title": "Verse 13",
"verse_number": 13,
"verse_id": 13,
"transliteration": "tataḥ śhaṅkhāśhcha bheryaśhcha paṇavānaka-gomukhāḥ\nsahasaivābhyahanyanta sa śhabdastumulo ’bhavat\n",
"word_meanings": "tataḥ—thereafter; śhaṅkhāḥ—conches; cha—and; bheryaḥ—bugles; cha—and; paṇava-ānaka—drums and kettledrums; go-mukhāḥ—trumpets; sahasā—suddenly; eva—indeed; abhyahanyanta—blared forth; saḥ—that; śhabdaḥ—sound; tumulaḥ—overwhelming; abhavat—was\n"
},
{
"chapter_id": 1,
"chapter_number": 1,
"externalId": 14,
"id": 14,
"text": "ततः श्वेतैर्हयैर्युक्ते महति स्यन्दने स्थितौ।\n\nमाधवः पाण्डवश्चैव दिव्यौ शङ्खौ प्रदध्मतुः।।1.14।।\n ",
"title": "Verse 14",
"verse_number": 14,
"verse_id": 14,
"transliteration": "tataḥ śhvetairhayairyukte mahati syandane sthitau\nmādhavaḥ pāṇḍavaśhchaiva divyau śhaṅkhau pradadhmatuḥ\n",
"word_meanings": "tataḥ—then; śhvetaiḥ—by white; hayaiḥ—horses; yukte—yoked; mahati—glorious; syandane—chariot; sthitau—seated; mādhavaḥ—Shree Krishna, the husband of the goddess of fortune, Lakshmi; pāṇḍavaḥ—Arjun; cha—and; eva—also; divyau—Divine; śhaṅkhau—conch shells; pradadhmatuḥ—blew\n"
},
{
"chapter_id": 1,
"chapter_number": 1,
"externalId": 15,
"id": 15,
"text": "पाञ्चजन्यं हृषीकेशो देवदत्तं धनंजयः।\n\nपौण्ड्रं दध्मौ महाशङ्खं भीमकर्मा वृकोदरः।।1.15।।\n ",
"title": "Verse 15",
"verse_number": 15,
"verse_id": 15,
"transliteration": "pāñchajanyaṁ hṛiṣhīkeśho devadattaṁ dhanañjayaḥ\npauṇḍraṁ dadhmau mahā-śhaṅkhaṁ bhīma-karmā vṛikodaraḥ\n",
"word_meanings": "pāñchajanyam—the conch shell named Panchajanya; hṛiṣhīka-īśhaḥ—Shree Krishna, the Lord of the mind and senses; devadattam—the conch shell named Devadutta; dhanam-jayaḥ—Arjun, the winner of wealth; pauṇḍram—the conch named Paundra; dadhmau—blew; mahā-śhaṅkham—mighty conch; bhīma-karmā—one who performs herculean tasks; vṛika-udaraḥ—Bheem, the voracious eater\n"
},
{
"chapter_id": 1,
"chapter_number": 1,
"externalId": 16,
"id": 16,
"text": "अनन्तविजयं राजा कुन्तीपुत्रो युधिष्ठिरः।\n\nनकुलः सहदेवश्च सुघोषमणिपुष्पकौ।।1.16।।\n ",
"title": "Verse 16",
"verse_number": 16,
"verse_id": 16,
"transliteration": "anantavijayaṁ rājā kuntī-putro yudhiṣhṭhiraḥ\nnakulaḥ sahadevaśhcha sughoṣha-maṇipuṣhpakau\n",
"word_meanings": "ananta-vijayam—the conch named Anantavijay; rājā—king; kuntī-putraḥ—son of Kunti; yudhiṣhṭhiraḥ—Yudhishthir; nakulaḥ—Nakul; sahadevaḥ—Sahadev; cha—and; sughoṣha-maṇipuṣhpakau—the conche shells named Sughosh and Manipushpak;\n"
},
{
"chapter_id": 1,
"chapter_number": 1,
"externalId": 17,
"id": 17,
"text": "काश्यश्च परमेष्वासः शिखण्डी च महारथः।\n\nधृष्टद्युम्नो विराटश्च सात्यकिश्चापराजितः।।1.17।।\n ",
"title": "Verse 17",
"verse_number": 17,
"verse_id": 17,
"transliteration": "kāśhyaśhcha parameṣhvāsaḥ śhikhaṇḍī cha mahā-rathaḥ\ndhṛiṣhṭadyumno virāṭaśhcha sātyakiśh chāparājitaḥ\n",
"word_meanings": "kāśhyaḥ—King of Kashi; cha—and; parama-iṣhu-āsaḥ—the excellent archer; śhikhaṇḍī—Shikhandi; cha—also; mahā-rathaḥ—warriors who could single handedly match the strength of ten thousand ordinary warriors; dhṛiṣhṭadyumnaḥ—Dhrishtadyumna; virāṭaḥ—Virat; cha—and; sātyakiḥ—Satyaki; cha—and; aparājitaḥ—invincible;\n"
},
{
"chapter_id": 1,
"chapter_number": 1,
"externalId": 18,
"id": 18,
"text": "द्रुपदो द्रौपदेयाश्च सर्वशः पृथिवीपते।\n\nसौभद्रश्च महाबाहुः शङ्खान्दध्मुः पृथक्पृथक्।।1.18।।\n ",
"title": "Verse 18",
"verse_number": 18,
"verse_id": 18,
"transliteration": "drupado draupadeyāśhcha sarvaśhaḥ pṛithivī-pate\nsaubhadraśhcha mahā-bāhuḥ śhaṅkhāndadhmuḥ pṛithak pṛithak\n",
"word_meanings": "drupadaḥ—Drupad; draupadeyāḥ—the five sons of Draupadi; cha—and; sarvaśhaḥ—all; pṛithivī-pate—Ruler of the earth; saubhadraḥ—Abhimanyu, the son of Subhadra; cha—also; mahā-bāhuḥ—the mighty-armed; śhaṅkhān—conch shells; dadhmuḥ—blew; pṛithak pṛithak—individually\n"
},
{
"chapter_id": 1,
"chapter_number": 1,
"externalId": 19,
"id": 19,
"text": "स घोषो धार्तराष्ट्राणां हृदयानि व्यदारयत्।\n\nनभश्च पृथिवीं चैव तुमुलो व्यनुनादयन्।।1.19।।\n ",
"title": "Verse 19",
"verse_number": 19,
"verse_id": 19,
"transliteration": "sa ghoṣho dhārtarāṣhṭrāṇāṁ hṛidayāni vyadārayat\nnabhaśhcha pṛithivīṁ chaiva tumulo nunādayan\n",
"word_meanings": "saḥ—that; ghoṣhaḥ—sound; dhārtarāṣhṭrāṇām—of Dhritarashtra’s sons; hṛidayāni—hearts; vyadārayat—shattered; nabhaḥ—the sky; cha—and; pṛithivīm—the earth; cha—and; eva—certainly; tumulaḥ—terrific sound; abhyanunādayan—thundering\n"
},
{
"chapter_id": 1,
"chapter_number": 1,
"externalId": 20,
"id": 20,
"text": "अथ व्यवस्थितान् दृष्ट्वा धार्तराष्ट्रान्कपिध्वजः।\n\nप्रवृत्ते शस्त्रसंपाते धनुरुद्यम्य पाण्डवः।।1.20।।\n ",
"title": "Verse 20",
"verse_number": 20,
"verse_id": 20,
"transliteration": "atha vyavasthitān dṛiṣhṭvā dhārtarāṣhṭrān kapi-dhwajaḥ\npravṛitte śhastra-sampāte dhanurudyamya pāṇḍavaḥ\nhṛiṣhīkeśhaṁ tadā vākyam idam āha mahī-pate\n",
"word_meanings": "atha—thereupon; vyavasthitān—arrayed; dṛiṣhṭvā—seeing; dhārtarāṣhṭrān—Dhritarashtra’s sons; kapi-dwajaḥ—the Monkey Bannered; pravṛitte—about to commence; śhastra-sampāte—to use the weapons; dhanuḥ—bow; udyamya—taking up; pāṇḍavaḥ—Arjun, the son of Pandu; hṛiṣhīkeśham—to Shree Krishna; tadā—at that time; vākyam—words; idam—these; āha—said; mahī-pate—King\n"
},
{
"chapter_id": 1,
"chapter_number": 1,
"externalId": 21,
"id": 21,
"text": "अर्जुन उवाच\n\nहृषीकेशं तदा वाक्यमिदमाह महीपते।\n\nसेनयोरुभयोर्मध्ये रथं स्थापय मेऽच्युत।।1.21।।\n ",
"title": "Verse 21",
"verse_number": 21,
"verse_id": 21,
"transliteration": "arjuna uvācha\nsenayor ubhayor madhye rathaṁ sthāpaya me ’chyuta\n",
"word_meanings": "arjunaḥ uvācha—Arjun said; senayoḥ—armies; ubhayoḥ—both; madhye—in the middle; ratham—chariot; sthāpaya—place; me—my; achyuta—Shree Krishna, the infallible One;\n"
},
{
"chapter_id": 1,
"chapter_number": 1,
"externalId": 22,
"id": 22,
"text": "यावदेतान्निरीक्षेऽहं योद्धुकामानवस्थितान्।\n\nकैर्मया सह योद्धव्यमस्मिन्रणसमुद्यमे।।1.22।।\n ",
"title": "Verse 22",
"verse_number": 22,
"verse_id": 22,
"transliteration": "yāvadetān nirīkṣhe ’haṁ yoddhu-kāmān avasthitān\nkairmayā saha yoddhavyam asmin raṇa-samudyame\n",
"word_meanings": "yāvat—as many as; etān—these; nirīkṣhe—look; aham—I; yoddhu-kāmān—for the battle; avasthitān—arrayed; kaiḥ—with whom; mayā—by me; saha—together; yoddhavyam—must fight; asmin—in this; raṇa-samudyame—great combat\n"
},
{
"chapter_id": 1,
"chapter_number": 1,
"externalId": 23,
"id": 23,
"text": "योत्स्यमानानवेक्षेऽहं य एतेऽत्र समागताः।\n\nधार्तराष्ट्रस्य दुर्बुद्धेर्युद्धे प्रियचिकीर्षवः।।1.23।।\n ",
"title": "Verse 23",
"verse_number": 23,
"verse_id": 23,
"transliteration": "yotsyamānān avekṣhe ’haṁ ya ete ’tra samāgatāḥ\ndhārtarāṣhṭrasya durbuddher yuddhe priya-chikīrṣhavaḥ\n",
"word_meanings": "yotsyamānān—those who have come to fight; avekṣhe aham—I desire to see; ye—who; ete—those; atra—here; samāgatāḥ—assembled; dhārtarāṣhṭrasya—of Dhritarashtra’s son; durbuddheḥ—evil-minded; yuddhe—in the fight; priya-chikīrṣhavaḥ—wishing to please\n"
},
{
"chapter_id": 1,
"chapter_number": 1,
"externalId": 24,
"id": 24,
"text": "संजय उवाच\n\nएवमुक्तो हृषीकेशो गुडाकेशेन भारत।\n\nसेनयोरुभयोर्मध्ये स्थापयित्वा रथोत्तमम्।।1.24।।\n ",
"title": "Verse 24",
"verse_number": 24,
"verse_id": 24,
"transliteration": "sañjaya uvācha\nevam ukto hṛiṣhīkeśho guḍākeśhena bhārata\nsenayor ubhayor madhye sthāpayitvā rathottamam\n",
"word_meanings": "sañjayaḥ uvācha—Sanjay said; evam—thus; uktaḥ—addressed; hṛiṣhīkeśhaḥ—Shree Krishna, the Lord of the senses; guḍākeśhena—by Arjun, the conqueror of sleep; bhārata—descendant of Bharat; senayoḥ—armies; ubhayoḥ—the two; madhye—between; sthāpayitvā—having drawn; ratha-uttamam—magnificent chariot\n"
},
{
"chapter_id": 1,
"chapter_number": 1,
"externalId": 25,
"id": 25,
"text": "भीष्मद्रोणप्रमुखतः सर्वेषां च महीक्षिताम्।\n\nउवाच पार्थ पश्यैतान्समवेतान्कुरूनिति।।1.25।।\n ",
"title": "Verse 25",
"verse_number": 25,
"verse_id": 25,
"transliteration": "bhīṣhma-droṇa-pramukhataḥ sarveṣhāṁ cha mahī-kṣhitām\nuvācha pārtha paśhyaitān samavetān kurūn iti\n",
"word_meanings": "bhīṣhma—Grandsire Bheeshma; droṇa—Dronacharya; pramukhataḥ—in the presence; sarveṣhām—all; cha—and; mahī-kṣhitām—other kings; uvācha—said; pārtha—Arjun, the son of Pritha; paśhya—behold; etān—these; samavetān—gathered; kurūn—descendants of Kuru; iti—thus\n"
},
{
"chapter_id": 1,
"chapter_number": 1,
"externalId": 26,
"id": 26,
"text": "तत्रापश्यत्स्थितान्पार्थः पितृ़नथ पितामहान्।\n\nआचार्यान्मातुलान्भ्रातृ़न्पुत्रान्पौत्रान्सखींस्तथा।।1.26।।\n ",
"title": "Verse 26",
"verse_number": 26,
"verse_id": 26,
"transliteration": "tatrāpaśhyat sthitān pārthaḥ pitṝīn atha pitāmahān\nāchāryān mātulān bhrātṝīn putrān pautrān sakhīṁs tathā\nśhvaśhurān suhṛidaśh chaiva senayor ubhayor api\n",
"word_meanings": "tatra—there; apaśhyat—saw; sthitān—stationed; pārthaḥ—Arjun; pitṝīn—fathers; atha—thereafter; pitāmahān—grandfathers; āchāryān—teachers; mātulān—maternal uncles; bhrātṝīn—brothers; putrān—sons; pautrān—grandsons; sakhīn—friends; tathā—also; śhvaśhurān—fathers-in-law; suhṛidaḥ—well-wishers; cha—and; eva—indeed; senayoḥ—armies; ubhayoḥ—in both armies; api—also\n"
},
{
"chapter_id": 1,
"chapter_number": 1,
"externalId": 27,
"id": 27,
"text": "श्वशुरान्सुहृदश्चैव सेनयोरुभयोरपि।\n\nतान्समीक्ष्य स कौन्तेयः सर्वान्बन्धूनवस्थितान्।।1.27।।\n ",
"title": "Verse 27",
"verse_number": 27,
"verse_id": 27,
"transliteration": "tān samīkṣhya sa kaunteyaḥ sarvān bandhūn avasthitān\nkṛipayā parayāviṣhṭo viṣhīdann idam abravīt\n",
"word_meanings": "tān—these; samīkṣhya—on seeing; saḥ—they; kaunteyaḥ—Arjun, the son of Kunti; sarvān—all; bandhūn—relatives; avasthitān—present; kṛipayā—by compassion; parayā—great; āviṣhṭaḥ—overwhelmed; viṣhīdan—deep sorrow; idam—this; abravīt—spoke\n"
},
{
"chapter_id": 1,
"chapter_number": 1,
"externalId": 28,
"id": 28,
"text": "अर्जुन उवाच\n\nकृपया परयाऽऽविष्टो विषीदन्निदमब्रवीत्।\n\nदृष्ट्वेमं स्वजनं कृष्ण युयुत्सुं समुपस्थितम्।।1.28।।\n ",
"title": "Verse 28",
"verse_number": 28,
"verse_id": 28,
"transliteration": "arjuna uvācha\ndṛiṣhṭvemaṁ sva-janaṁ kṛiṣhṇa yuyutsuṁ samupasthitam\n",
"word_meanings": "arjunaḥ uvācha—Arjun said; dṛiṣhṭvā—on seeing; imam—these; sva-janam—kinsmen; kṛiṣhṇa—Krishna; yuyutsum—eager to fight; samupasthitam—present; \n"
},
{
"chapter_id": 1,
"chapter_number": 1,
"externalId": 29,
"id": 29,
"text": "सीदन्ति मम गात्राणि मुखं च परिशुष्यति।\n\nवेपथुश्च शरीरे मे रोमहर्षश्च जायते।।1.29।।\n ",
"title": "Verse 29",
"verse_number": 29,
"verse_id": 29,
"transliteration": "sīdanti mama gātrāṇi mukhaṁ cha pariśhuṣhyati\nvepathuśh cha śharīre me roma-harṣhaśh cha jāyate\n",
"word_meanings": "sīdanti—quivering; mama—my; gātrāṇi—limbs; mukham—mouth; cha—and; pariśhuṣhyati—is drying up\nvepathuḥ—shuddering; cha—and; śharīre—on the body; me—my; roma-harṣhaḥ—standing of bodily hair on end; cha—also; jāyate—is happening;\n"
},
{
"chapter_id": 1,
"chapter_number": 1,
"externalId": 30,
"id": 30,
"text": "गाण्डीवं स्रंसते हस्तात्त्वक्चैव परिदह्यते।\n\nन च शक्नोम्यवस्थातुं भ्रमतीव च मे मनः।।1.30।।\n ",
"title": "Verse 30",
"verse_number": 30,
"verse_id": 30,
"transliteration": "gāṇḍīvaṁ sraṁsate hastāt tvak chaiva paridahyate\nna cha śhaknomy avasthātuṁ bhramatīva cha me manaḥ\n",
"word_meanings": "gāṇḍīvam—Arjun’s bow; sraṁsate—is slipping; hastāt—from (my) hand; tvak—skin; cha—and; eva—indeed; paridahyate—is burning all over; na—not; cha—and; śhaknomi—am able; avasthātum—remain steady; bhramati iva—whirling like; cha—and; me—my; manaḥ—mind;\n"
},
{
"chapter_id": 1,
"chapter_number": 1,
"externalId": 31,
"id": 31,
"text": "निमित्तानि च पश्यामि विपरीतानि केशव।\n\nन च श्रेयोऽनुपश्यामि हत्वा स्वजनमाहवे।।1.31।।\n ",
"title": "Verse 31",
"verse_number": 31,
"verse_id": 31,
"transliteration": "nimittāni cha paśhyāmi viparītāni keśhava\nna cha śhreyo ’nupaśhyāmi hatvā sva-janam āhave\n",
"word_meanings": "nimittāni—omens; cha—and; paśhyāmi—I see; viparītāni—misfortune; keśhava—Shree Krishna, killer of the Keshi demon; na—not; cha—also; śhreyaḥ—good; anupaśhyāmi—I foresee; hatvā—from killing; sva-janam—kinsmen; āhave—in battle\n"
},
{
"chapter_id": 1,
"chapter_number": 1,
"externalId": 32,
"id": 32,
"text": "न काङ्क्षे विजयं कृष्ण न च राज्यं सुखानि च।\n\nकिं नो राज्येन गोविन्द किं भोगैर्जीवितेन वा।।1.32।।\n ",
"title": "Verse 32",
"verse_number": 32,
"verse_id": 32,
"transliteration": "na kāṅkṣhe vijayaṁ kṛiṣhṇa na cha rājyaṁ sukhāni cha\nkiṁ no rājyena govinda kiṁ bhogair jīvitena vā\n",
"word_meanings": "na—nor; kāṅkṣhe—do I desire; vijayam—victory; kṛiṣhṇa—Krishna; na—nor; cha—as well; rājyam—kingdom; sukhāni—happiness; cha—also; kim—what; naḥ—to us; rājyena—by kingdom; govinda—Krishna, he who gives pleasure to the senses, he who is fond of cows; kim—what?; bhogaiḥ—pleasures; jīvitena—life; vā—or;\n"
},
{
"chapter_id": 1,
"chapter_number": 1,
"externalId": 33,
"id": 33,
"text": "येषामर्थे काङ्क्षितं नो राज्यं भोगाः सुखानि च।\n\nत इमेऽवस्थिता युद्धे प्राणांस्त्यक्त्वा धनानि च।।1.33।।\n ",
"title": "Verse 33",
"verse_number": 33,
"verse_id": 33,
"transliteration": "yeṣhām arthe kāṅkṣhitaṁ no rājyaṁ bhogāḥ sukhāni cha\nta ime ’vasthitā yuddhe prāṇāṁs tyaktvā dhanāni cha\n",
"word_meanings": "yeṣhām—for whose; arthe—sake; kāṅkṣhitam—coveted for; naḥ—by us; rājyam—kingdom; bhogāḥ—pleasures; sukhāni—happiness; cha—also; te—they; ime—these; avasthitāḥ—situated; yuddhe—for battle; prāṇān—lives; tyaktvā—giving up; dhanāni—wealth; cha—also\n"
},
{
"chapter_id": 1,
"chapter_number": 1,
"externalId": 34,
"id": 34,
"text": "आचार्याः पितरः पुत्रास्तथैव च पितामहाः।\n\nमातुलाः श्चशुराः पौत्राः श्यालाः सम्बन्धिनस्तथा।।1.34।।\n ",
"title": "Verse 34",
"verse_number": 34,
"verse_id": 34,
"transliteration": "āchāryāḥ pitaraḥ putrās tathaiva cha pitāmahāḥ\nmātulāḥ śhvaśhurāḥ pautrāḥ śhyālāḥ sambandhinas tathā\n",
"word_meanings": "āchāryāḥ—teachers; pitaraḥ—fathers; putrāḥ—sons; tathā—as well; eva—indeed; cha—also; pitāmahāḥ—grandfathers; mātulāḥ—maternal uncles; śhvaśhurāḥ—fathers-in-law; pautrāḥ—grandsons; śhyālāḥ—brothers-in-law; sambandhinaḥ—kinsmen; tathā—as well; \n"
},
{
"chapter_id": 1,
"chapter_number": 1,
"externalId": 35,
"id": 35,
"text": "एतान्न हन्तुमिच्छामि घ्नतोऽपि मधुसूदन।\n\nअपि त्रैलोक्यराज्यस्य हेतोः किं नु महीकृते।।1.35।।\n ",
"title": "Verse 35",
"verse_number": 35,
"verse_id": 35,
"transliteration": "etān na hantum ichchhāmi ghnato ’pi madhusūdana\napi trailokya-rājyasya hetoḥ kiṁ nu mahī-kṛite\n",
"word_meanings": "etān—these; na—not; hantum—to slay; ichchhāmi—I wish; ghnataḥ—killed; api—even though; madhusūdana—Shree Krishna, killer of the demon Madhu; api—even though; trai-lokya-rājyasya—dominion over three worlds; hetoḥ—for the sake of; kim nu—what to speak of; mahī-kṛite—for the earth\n"
},
{
"chapter_id": 1,
"chapter_number": 1,
"externalId": 36,
"id": 36,
"text": "निहत्य धार्तराष्ट्रान्नः का प्रीतिः स्याज्जनार्दन।\n\nपापमेवाश्रयेदस्मान्हत्वैतानाततायिनः।।1.36।।\n ",
"title": "Verse 36",
"verse_number": 36,
"verse_id": 36,
"transliteration": "nihatya dhārtarāṣhṭrān naḥ kā prītiḥ syāj janārdana\npāpam evāśhrayed asmān hatvaitān ātatāyinaḥ\n",
"word_meanings": "nihatya—by killing; dhārtarāṣhṭrān—the sons of Dhritarashtra; naḥ—our; kā—what; prītiḥ—pleasure; syāt—will there be; janārdana—he who looks after the public, Shree Krishna; pāpam—vices; eva—certainly; āśhrayet—must come upon; asmān—us; hatvā—by killing; etān—all these; ātatāyinaḥ—aggressors;\n"
},
{
"chapter_id": 1,
"chapter_number": 1,
"externalId": 37,
"id": 37,
"text": "तस्मान्नार्हा वयं हन्तुं धार्तराष्ट्रान्स्वबान्धवान्।\n\nस्वजनं हि कथं हत्वा सुखिनः स्याम माधव।।1.37।।\n ",
"title": "Verse 37",
"verse_number": 37,
"verse_id": 37,
"transliteration": "tasmān nārhā vayaṁ hantuṁ dhārtarāṣhṭrān sa-bāndhavān \nsva-janaṁ hi kathaṁ hatvā sukhinaḥ syāma mādhava\n",
"word_meanings": "tasmāt—hence; na—never; arhāḥ—behoove; vayam—we; hantum—to kill; dhārtarāṣhṭrān—the sons of Dhritarashtra; sva-bāndhavān—along with friends; sva-janam—kinsmen; hi—certainly; katham—how; hatvā—by killing; sukhinaḥ—happy; syāma—will we become; mādhava—Shree Krishna, the husband of Yogmaya\n"
},
{
"chapter_id": 1,
"chapter_number": 1,
"externalId": 38,
"id": 38,
"text": "यद्यप्येते न पश्यन्ति लोभोपहतचेतसः।\n\nकुलक्षयकृतं दोषं मित्रद्रोहे च पातकम्।।1.38।।\n ",
"title": "Verse 38",
"verse_number": 38,
"verse_id": 38,
"transliteration": "yady apy ete na paśhyanti lobhopahata-chetasaḥ\nkula-kṣhaya-kṛitaṁ doṣhaṁ mitra-drohe cha pātakam\n",
"word_meanings": "yadi api—even though; ete—they; na—not; paśhyanti—see; lobha—greed; upahata—overpowered; chetasaḥ—thoughts; kula-kṣhaya-kṛitam—in annihilating their relatives; doṣham—fault; mitra-drohe—to wreak treachery upon friends; cha—and; pātakam—sin;\n"
},
{
"chapter_id": 1,
"chapter_number": 1,
"externalId": 39,
"id": 39,
"text": "कथं न ज्ञेयमस्माभिः पापादस्मान्निवर्तितुम्।\n\nकुलक्षयकृतं दोषं प्रपश्यद्भिर्जनार्दन।।1.39।।\n ",
"title": "Verse 39",
"verse_number": 39,
"verse_id": 39,
"transliteration": "kathaṁ na jñeyam asmābhiḥ pāpād asmān nivartitum\nkula-kṣhaya-kṛitaṁ doṣhaṁ prapaśhyadbhir janārdana\n",
"word_meanings": "katham—why; na—not; jñeyam—should be known; asmābhiḥ—we; pāpāt—from sin; asmāt—these; nivartitum—to turn away; kula-kṣhaya—killing the kindered; kṛitam—done; doṣham—crime; prapaśhyadbhiḥ—who can see; janārdana—he who looks after the public, Shree Krishna\n"
},
{
"chapter_id": 1,
"chapter_number": 1,
"externalId": 40,
"id": 40,
"text": "कुलक्षये प्रणश्यन्ति कुलधर्माः सनातनाः।\n\nधर्मे नष्टे कुलं कृत्स्नमधर्मोऽभिभवत्युत।।1.40।।\n ",
"title": "Verse 40",
"verse_number": 40,
"verse_id": 40,
"transliteration": "kula-kṣhaye praṇaśhyanti kula-dharmāḥ sanātanāḥ\ndharme naṣhṭe kulaṁ kṛitsnam adharmo ’bhibhavaty uta\n",
"word_meanings": "kula-kṣhaye—in the destruction of a dynasty; praṇaśhyanti—are vanquished; kula-dharmāḥ—family traditions; sanātanāḥ—eternal; dharme—religion; naṣhṭe—is destroyed; kulam—family; kṛitsnam—the whole; adharmaḥ—irreligion; abhibhavati—overcome; uta—indeed\n"
},
{
"chapter_id": 1,
"chapter_number": 1,
"externalId": 41,
"id": 41,
"text": "अधर्माभिभवात्कृष्ण प्रदुष्यन्ति कुलस्त्रियः।\n\nस्त्रीषु दुष्टासु वार्ष्णेय जायते वर्णसङ्करः।।1.41।।\n ",
"title": "Verse 41",
"verse_number": 41,
"verse_id": 41,
"transliteration": "adharmābhibhavāt kṛiṣhṇa praduṣhyanti kula-striyaḥ\nstrīṣhu duṣhṭāsu vārṣhṇeya jāyate varṇa-saṅkaraḥ\n",
"word_meanings": "adharma—irreligion; abhibhavāt—preponderance; kṛiṣhṇa—Shree Krishna; praduṣhyanti—become immoral; kula-striyaḥ—women of the family; strīṣhu—of women; duṣhṭāsu—become immoral; vārṣhṇeya—descendant of Vrishni; jāyate—are born; varṇa-saṅkaraḥ—unwanted progeny\n"
},
{
"chapter_id": 1,
"chapter_number": 1,
"externalId": 42,
"id": 42,
"text": "सङ्करो नरकायैव कुलघ्नानां कुलस्य च।\n\nपतन्ति पितरो ह्येषां लुप्तपिण्डोदकक्रियाः।।1.42।।\n ",
"title": "Verse 42",
"verse_number": 42,
"verse_id": 42,
"transliteration": "saṅkaro narakāyaiva kula-ghnānāṁ kulasya cha\npatanti pitaro hy eṣhāṁ lupta-piṇḍodaka-kriyāḥ\n",
"word_meanings": "saṅkaraḥ—unwanted children; narakāya—hellish; eva—indeed; kula-ghnānām—for those who destroy the family; kulasya—of the family; cha—also; patanti—fall; pitaraḥ—ancestors; hi—verily; eṣhām—their; lupta—deprived of; piṇḍodaka-kriyāḥ—performances of sacrificial offerings\n"
},
{
"chapter_id": 1,
"chapter_number": 1,
"externalId": 43,
"id": 43,
"text": "दोषैरेतैः कुलघ्नानां वर्णसङ्करकारकैः।\n\nउत्साद्यन्ते जातिधर्माः कुलधर्माश्च शाश्वताः।।1.43।।\n ",
"title": "Verse 43",
"verse_number": 43,
"verse_id": 43,
"transliteration": "doṣhair etaiḥ kula-ghnānāṁ varṇa-saṅkara-kārakaiḥ\nutsādyante jāti-dharmāḥ kula-dharmāśh cha śhāśhvatāḥ\n",
"word_meanings": "doṣhaiḥ—through evil deeds; etaiḥ—these; kula-ghnānām—of those who destroy the family; varṇa-saṅkara—unwanted progeny; kārakaiḥ—causing; utsādyante—are ruined; jāti-dharmāḥ—social and family welfare activities; kula-dharmāḥ—family traditions; cha—and; śhāśhvatāḥ—eternal\n"
},
{
"chapter_id": 1,
"chapter_number": 1,
"externalId": 44,
"id": 44,
"text": "उत्सन्नकुलधर्माणां मनुष्याणां जनार्दन।\n\nनरकेऽनियतं वासो भवतीत्यनुशुश्रुम।।1.44।।\n ",
"title": "Verse 44",
"verse_number": 44,
"verse_id": 44,
"transliteration": "utsanna-kula-dharmāṇāṁ manuṣhyāṇāṁ janārdana\nnarake ‘niyataṁ vāso bhavatītyanuśhuśhruma\n",
"word_meanings": "utsanna—destroyed; kula-dharmāṇām—whose family traditions; manuṣhyāṇām—of such human beings; janārdana—he who looks after the public, Shree Krishna; narake—in hell; aniyatam—indefinite; vāsaḥ—dwell; bhavati—is; iti—thus; anuśhuśhruma—I have heard from the learned\n"
},
{
"chapter_id": 1,
"chapter_number": 1,
"externalId": 45,
"id": 45,
"text": "अहो बत महत्पापं कर्तुं व्यवसिता वयम्।\n\nयद्राज्यसुखलोभेन हन्तुं स्वजनमुद्यताः।।1.45।।\n ",
"title": "Verse 45",
"verse_number": 45,
"verse_id": 45,
"transliteration": "aho bata mahat pāpaṁ kartuṁ vyavasitā vayam\nyad rājya-sukha-lobhena hantuṁ sva-janam udyatāḥ\n",
"word_meanings": "aho—alas; bata—how; mahat—great; pāpam—sins; kartum—to perform; vyavasitāḥ—have decided; vayam—we; yat—because; rājya-sukha-lobhena—driven by the desire for kingly pleasure; hantum—to kill; sva-janam—kinsmen; udyatāḥ—intending;\n"
},
{
"chapter_id": 1,
"chapter_number": 1,
"externalId": 46,
"id": 46,
"text": "यदि मामप्रतीकारमशस्त्रं शस्त्रपाणयः।\n\nधार्तराष्ट्रा रणे हन्युस्तन्मे क्षेमतरं भवेत्।।1.46।।\n ",
"title": "Verse 46",
"verse_number": 46,
"verse_id": 46,
"transliteration": "yadi mām apratīkāram aśhastraṁ śhastra-pāṇayaḥ\ndhārtarāṣhṭrā raṇe hanyus tan me kṣhemataraṁ bhavet\n",
"word_meanings": "yadi—if; mām—me; apratīkāram—unresisting; aśhastram—unarmed; śhastra-pāṇayaḥ—those with weapons in hand; dhārtarāṣhṭrāḥ—the sons of Dhritarashtra; raṇe—on the battlefield; hanyuḥ—shall kill; tat—that; me—to me; kṣhema-taram—better; bhavet—would be\n"
},
{
"chapter_id": 1,
"chapter_number": 1,
"externalId": 47,
"id": 47,
"text": "सञ्जय उवाच\n\nएवमुक्त्वाऽर्जुनः संख्ये रथोपस्थ उपाविशत्।\n\nविसृज्य सशरं चापं शोकसंविग्नमानसः।।1.47।।\n ",
"title": "Verse 47",
"verse_number": 47,
"verse_id": 47,
"transliteration": "sañjaya uvācha\nevam uktvārjunaḥ saṅkhye rathopastha upāviśhat\nvisṛijya sa-śharaṁ chāpaṁ śhoka-saṁvigna-mānasaḥ\n",
"word_meanings": "sañjayaḥ uvācha—Sanjay said; evam uktvā—speaking thus; arjunaḥ—Arjun; saṅkhye—in the battlefield; ratha upasthe—on the chariot; upāviśhat—sat; visṛijya—casting aside; sa-śharam—along with arrows; chāpam—the bow; śhoka—with grief; saṁvigna—distressed; mānasaḥ—mind\n"
},
{
"chapter_id": 2,
"chapter_number": 2,
"externalId": 48,
"id": 48,
"text": "सञ्जय उवाच\n\nतं तथा कृपयाऽविष्टमश्रुपूर्णाकुलेक्षणम्।\n\nविषीदन्तमिदं वाक्यमुवाच मधुसूदनः।।2.1।।\n ",
"title": "Verse 48",
"verse_number": 1,
"verse_id": 48,
"transliteration": "sañjaya uvācha\ntaṁ tathā kṛipayāviṣhṭamaśhru pūrṇākulekṣhaṇam\nviṣhīdantamidaṁ vākyam uvācha madhusūdanaḥ\n",
"word_meanings": "sañjayaḥ uvācha—Sanjay said; tam—to him (Arjun); tathā—thus; kṛipayā—with pity; āviṣhṭam—overwhelmed; aśhru-pūrṇa—full of tears; ākula—distressed; īkṣhaṇam—eyes; viṣhīdantam—grief-stricken; idam—these; vākyam—words; uvācha—said; madhusūdanaḥ—Shree Krishn, slayer of the Madhu demon\n"
},
{
"chapter_id": 2,
"chapter_number": 2,
"externalId": 49,
"id": 49,
"text": "श्री भगवानुवाच\n\nकुतस्त्वा कश्मलमिदं विषमे समुपस्थितम्।\n\nअनार्यजुष्टमस्वर्ग्यमकीर्तिकरमर्जुन।।2.2।।\n ",
"title": "Verse 49",
"verse_number": 2,
"verse_id": 49,
"transliteration": "śhrī bhagavān uvācha\nkutastvā kaśhmalamidaṁ viṣhame samupasthitam\nanārya-juṣhṭamaswargyam akīrti-karam arjuna\n",
"word_meanings": "śhrī-bhagavān uvācha—the Supreme Lord said; kutaḥ—wherefrom; tvā—to you; kaśhmalam—delusion; idam—this; viṣhame—in this hour of peril; samupasthitam—overcome; anārya—crude person; juṣhṭam—practiced; aswargyam—which does not lead to the higher abodes; akīrti-karam—leading to disgrace; arjuna—Arjun\n"
},
{
"chapter_id": 2,
"chapter_number": 2,
"externalId": 50,
"id": 50,
"text": "क्लैब्यं मा स्म गमः पार्थ नैतत्त्वय्युपपद्यते।\n\nक्षुद्रं हृदयदौर्बल्यं त्यक्त्वोत्तिष्ठ परन्तप।।2.3।।\n ",
"title": "Verse 50",
"verse_number": 3,
"verse_id": 50,
"transliteration": "klaibyaṁ mā sma gamaḥ pārtha naitat tvayyupapadyate\nkṣhudraṁ hṛidaya-daurbalyaṁ tyaktvottiṣhṭha parantapa\n",
"word_meanings": "klaibyam—unmanliness; mā sma—do not; gamaḥ—yield to; pārtha—Arjun, the son of Pritha; na—not; etat—this; tvayi—to you; upapadyate—befitting; kṣhudram—petty; hṛidaya—heart; daurbalyam—weakness; tyaktvā—giving up; uttiṣhṭha—arise; param-tapa—conqueror of enemies\n"
},
{
"chapter_id": 2,
"chapter_number": 2,
"externalId": 51,
"id": 51,
"text": "अर्जुन उवाच\n\nकथं भीष्ममहं संख्ये द्रोणं च मधुसूदन।\n\nइषुभिः प्रतियोत्स्यामि पूजार्हावरिसूदन।।2.4।।\n ",
"title": "Verse 51",
"verse_number": 4,
"verse_id": 51,
"transliteration": "arjuna uvācha\nkathaṁ bhīṣhmam ahaṁ sankhye droṇaṁ cha madhusūdana\niṣhubhiḥ pratiyotsyāmi pūjārhāvari-sūdana\n",
"word_meanings": "arjunaḥ uvācha—Arjun said; katham—how; bhīṣhmam—Bheeshma; aham—I; sankhye—in battle; droṇam—Dronacharya; cha—and; madhu-sūdana—Shree Krishn, slayer of the Madhu demon; iṣhubhiḥ—with arrows; pratiyotsyāmi—shall I shoot; pūjā-arhau—worthy of worship; ari-sūdana—destroyer of enemies\n"
},
{
"chapter_id": 2,
"chapter_number": 2,
"externalId": 52,
"id": 52,
"text": "गुरूनहत्वा हि महानुभावान्\n\nश्रेयो भोक्तुं भैक्ष्यमपीह लोके।\n\nहत्वार्थकामांस्तु गुरूनिहैव\n\nभुञ्जीय भोगान् रुधिरप्रदिग्धान्।।2.5।।\n ",
"title": "Verse 52",
"verse_number": 5,
"verse_id": 52,
"transliteration": "gurūnahatvā hi mahānubhāvān\nśhreyo bhoktuṁ bhaikṣhyamapīha loke\nhatvārtha-kāmāṁstu gurūnihaiva\nbhuñjīya bhogān rudhira-pradigdhān\n",
"word_meanings": "gurūn—teachers; ahatvā—not killing; hi—certainly; mahā-anubhāvān—noble elders; śhreyaḥ—better; bhoktum—to enjoy life; bhaikṣhyam—by begging; api—even; iha loke—in this world; hatvā—killing; artha—gain; kāmān—desiring; tu—but; gurūn—noble elders; iha—in this world; eva—certainly; bhuñjīya—enjoy; bhogān—pleasures; rudhira—blood; pradigdhān—tainted with\n"
},
{
"chapter_id": 2,
"chapter_number": 2,
"externalId": 53,
"id": 53,
"text": "न चैतद्विद्मः कतरन्नो गरीयो\n\nयद्वा जयेम यदि वा नो जयेयुः।\n\nयानेव हत्वा न जिजीविषाम\n\nस्तेऽवस्थिताः प्रमुखे धार्तराष्ट्राः।।2.6।।\n ",
"title": "Verse 53",
"verse_number": 6,
"verse_id": 53,
"transliteration": "na chaitadvidmaḥ kataranno garīyo\nyadvā jayema yadi vā no jayeyuḥ\nyāneva hatvā na jijīviṣhāmas\nte ’vasthitāḥ pramukhe dhārtarāṣhṭrāḥ\n",
"word_meanings": "na—not; cha—and; etat—this; vidmaḥ—we know; katarat—which; naḥ—for us; garīyaḥ—is preferable; yat vā—whether; jayema—we may conquer; yadi—if; vā—or; naḥ—us; jayeyuḥ—they may conquer; yān—whom; eva—certainly; hatvā—after killing; na—not; jijīviṣhāmaḥ—we desire to live; te—they; avasthitāḥ—are standing; pramukhe—before us; dhārtarāṣhṭrāḥ—the sons of Dhritarashtra\n"
},
{
"chapter_id": 2,
"chapter_number": 2,
"externalId": 54,
"id": 54,
"text": "कार्पण्यदोषोपहतस्वभावः\n\nपृच्छामि त्वां धर्मसंमूढचेताः।\n\nयच्छ्रेयः स्यान्निश्िचतं ब्रूहि तन्मे\n\nशिष्यस्तेऽहं शाधि मां त्वां प्रपन्नम्।।2.7।।\n ",
"title": "Verse 54",
"verse_number": 7,
"verse_id": 54,
"transliteration": "kārpaṇya-doṣhopahata-svabhāvaḥ\npṛichchhāmi tvāṁ dharma-sammūḍha-chetāḥ\nyach-chhreyaḥ syānniśhchitaṁ brūhi tanme\nśhiṣhyaste ’haṁ śhādhi māṁ tvāṁ prapannam\n",
"word_meanings": "kārpaṇya-doṣha—the flaw of cowardice; upahata—besieged; sva-bhāvaḥ—nature; pṛichchhāmi—I am asking; tvām—to you; dharma—duty; sammūḍha—confused; chetāḥ—in heart; yat—what; śhreyaḥ—best; syāt—may be; niśhchitam—decisively; brūhi—tell; tat—that; me—to me; śhiṣhyaḥ—disciple; te—your; aham—I; śhādhi—please instruct; mām—me; tvām—unto you; prapannam—surrendered\n"
},
{
"chapter_id": 2,
"chapter_number": 2,
"externalId": 55,
"id": 55,
"text": "न हि प्रपश्यामि ममापनुद्या\n\nद्यच्छोकमुच्छोषणमिन्द्रियाणाम्।\n\nअवाप्य भूमावसपत्नमृद्धम्\n\nराज्यं सुराणामपि चाधिपत्यम्।।2.8।।\n ",
"title": "Verse 55",
"verse_number": 8,
"verse_id": 55,
"transliteration": "na hi prapaśhyāmi mamāpanudyād\nyach-chhokam uchchhoṣhaṇam-indriyāṇām\navāpya bhūmāv-asapatnamṛiddhaṁ\nrājyaṁ surāṇāmapi chādhipatyam\n",
"word_meanings": "na—not; hi—certainly; prapaśhyāmi—I see; mama—my; apanudyāt—drive away; yat—which; śhokam—anguish; uchchhoṣhaṇam—is drying up; indriyāṇām—of the senses; avāpya—after achieving; bhūmau—on the earth; asapatnam—unrivalled; ṛiddham—prosperous; rājyam—kingdom; surāṇām—like the celestial gods; api—even; cha—also; ādhipatyam—sovereignty\n"
},
{
"chapter_id": 2,
"chapter_number": 2,
"externalId": 56,
"id": 56,
"text": "सञ्जय उवाच\n\nएवमुक्त्वा हृषीकेशं गुडाकेशः परन्तप।\n\nन योत्स्य इति गोविन्दमुक्त्वा तूष्णीं बभूव ह।।2.9।।\n ",
"title": "Verse 56",
"verse_number": 9,
"verse_id": 56,
"transliteration": "sañjaya uvācha\nevam-uktvā hṛiṣhīkeśhaṁ guḍākeśhaḥ parantapa\nna yotsya iti govindam uktvā tūṣhṇīṁ babhūva ha\n",
"word_meanings": "sañjayaḥ uvācha—Sanjay said; evam—thus; uktvā—having spoken; hṛiṣhīkeśham—to Shree Krishna, the master of the mind and senses; guḍākeśhaḥ—Arjun, the conquerer of sleep; parantapaḥ—Arjun, the chastiser of the enemies; na yotsye—I shall not fight; iti—thus; govindam—Krishna, the giver of pleasure to the senses; uktvā—having addressed; tūṣhṇīm—silent; babhūva—became ha\n"
},
{
"chapter_id": 2,
"chapter_number": 2,
"externalId": 57,
"id": 57,
"text": "तमुवाच हृषीकेशः प्रहसन्निव भारत।\n\nसेनयोरुभयोर्मध्ये विषीदन्तमिदं वचः।।2.10।।\n ",
"title": "Verse 57",
"verse_number": 10,
"verse_id": 57,
"transliteration": "tam-uvācha hṛiṣhīkeśhaḥ prahasanniva bhārata\nsenayorubhayor-madhye viṣhīdantam-idaṁ vachaḥ\n",
"word_meanings": "tam—to him; uvācha—said; hṛiṣhīkeśhaḥ—Shree Krishna, the master of mind and senses; prahasan—smilingly; iva—as if; bhārata—Dhritarashtra, descendant of Bharat; senayoḥ—of the armies; ubhayoḥ—of both; madhye—in the midst of; viṣhīdantam—to the grief-stricken; idam—this; vachaḥ—words\n"
},
{
"chapter_id": 2,
"chapter_number": 2,
"externalId": 58,
"id": 58,
"text": "श्री भगवानुवाच\n\nअशोच्यानन्वशोचस्त्वं प्रज्ञावादांश्च भाषसे।\n\nगतासूनगतासूंश्च नानुशोचन्ति पण्डिताः।।2.11।।\n ",
"title": "Verse 58",
"verse_number": 11,
"verse_id": 58,
"transliteration": "śhrī bhagavān uvācha\naśhochyān-anvaśhochas-tvaṁ prajñā-vādānśh cha bhāṣhase\ngatāsūn-agatāsūnśh-cha nānuśhochanti paṇḍitāḥ\n",
"word_meanings": "śhrī-bhagavān uvācha—the Supreme Lord said; aśhochyān—not worthy of grief; anvaśhochaḥ—are mourning; tvam—you; prajñā-vādān—words of wisdom; cha—and; bhāṣhase—speaking; gata āsūn—the dead; agata asūn—the living; cha—and; na—never; anuśhochanti—lament; paṇḍitāḥ—the wise\n"
},
{
"chapter_id": 2,
"chapter_number": 2,
"externalId": 59,
"id": 59,
"text": "न त्वेवाहं जातु नासं न त्वं नेमे जनाधिपाः।\n\nन चैव न भविष्यामः सर्वे वयमतः परम्।।2.12।।\n ",
"title": "Verse 59",
"verse_number": 12,
"verse_id": 59,
"transliteration": "na tvevāhaṁ jātu nāsaṁ na tvaṁ neme janādhipāḥ\nna chaiva na bhaviṣhyāmaḥ sarve vayamataḥ param\n",
"word_meanings": "na—never; tu—however; eva—certainly; aham—I; jātu—at any time; na—nor; āsam—exist; na—nor; tvam—you; na—nor; ime—these; jana-adhipāḥ—kings; na—never; cha—also; eva—indeed; na bhaviṣhyāmaḥ—shall not exist; sarve vayam—all of us; ataḥ—from now; param—after\n"
},
{
"chapter_id": 2,
"chapter_number": 2,
"externalId": 60,
"id": 60,
"text": "देहिनोऽस्मिन्यथा देहे कौमारं यौवनं जरा।\n\nतथा देहान्तरप्राप्तिर्धीरस्तत्र न मुह्यति।।2.13।।\n ",
"title": "Verse 60",
"verse_number": 13,
"verse_id": 60,
"transliteration": "dehino ’smin yathā dehe kaumāraṁ yauvanaṁ jarā\ntathā dehāntara-prāptir dhīras tatra na muhyati\n",
"word_meanings": "dehinaḥ—of the embodied; asmin—in this; yathā—as; dehe—in the body; kaumāram—childhood; yauvanam—youth; jarā—old age; tathā—similarly; deha-antara—another body; prāptiḥ—achieves; dhīraḥ—the wise; tatra—thereupon; na muhyati—are not deluded\n"
},
{
"chapter_id": 2,
"chapter_number": 2,
"externalId": 61,
"id": 61,
"text": "मात्रास्पर्शास्तु कौन्तेय शीतोष्णसुखदुःखदाः।\n\nआगमापायिनोऽनित्यास्तांस्तितिक्षस्व भारत।।2.14।।\n ",
"title": "Verse 61",
"verse_number": 14,
"verse_id": 61,
"transliteration": "mātrā-sparśhās tu kaunteya śhītoṣhṇa-sukha-duḥkha-dāḥ\nāgamāpāyino ’nityās tans-titikṣhasva bhārata\n",
"word_meanings": "mātrā-sparśhāḥ—contact of the senses with the sense objects; tu—indeed; kaunteya—Arjun, the son of Kunti; śhīta—winter; uṣhṇa—summer; sukha—happiness; duḥkha—distress; dāḥ—give; āgama—come; apāyinaḥ—go; anityāḥ—non-permanent; tān—them; titikṣhasva—tolerate; bhārata—descendant of the Bharat\n"
},
{
"chapter_id": 2,
"chapter_number": 2,
"externalId": 62,
"id": 62,
"text": "यं हि न व्यथयन्त्येते पुरुषं पुरुषर्षभ।\n\nसमदुःखसुखं धीरं सोऽमृतत्वाय कल्पते।।2.15।।\n ",
"title": "Verse 62",
"verse_number": 15,
"verse_id": 62,
"transliteration": "yaṁ hi na vyathayantyete puruṣhaṁ puruṣharṣhabha\nsama-duḥkha-sukhaṁ dhīraṁ so ’mṛitatvāya kalpate\n",
"word_meanings": "yam—whom; hi—verily; na—not; vyathayanti—distressed; ete—these; puruṣham—person; puruṣha-ṛiṣhabha—the noblest amongst men, Arjun; sama—equipoised; duḥkha—distress; sukham—happiness; dhīram—steady; saḥ—that person; amṛitatvāya—for liberation; kalpate—becomes eligible\n"
},
{
"chapter_id": 2,
"chapter_number": 2,
"externalId": 63,
"id": 63,
"text": "नासतो विद्यते भावो नाभावो विद्यते सतः।\n\nउभयोरपि दृष्टोऽन्तस्त्वनयोस्तत्त्वदर्शिभिः।।2.16।।\n ",
"title": "Verse 63",
"verse_number": 16,
"verse_id": 63,
"transliteration": "nāsato vidyate bhāvo nābhāvo vidyate sataḥ\nubhayorapi dṛiṣhṭo ’nta stvanayos tattva-darśhibhiḥ\n",
"word_meanings": "na—no; asataḥ—of the temporary; vidyate—there is; bhāvaḥ—is; na—no; abhāvaḥ—cessation; vidyate—is; sataḥ—of the eternal; ubhayoḥ—of the two; api—also; dṛiṣhṭaḥ—observed; antaḥ—conclusion; tu—verily; anayoḥ—of these; tattva—of the truth; darśhibhiḥ—by the seers\n"
},
{
"chapter_id": 2,
"chapter_number": 2,
"externalId": 64,
"id": 64,
"text": "अविनाशि तु तद्विद्धि येन सर्वमिदं ततम्।\n\nविनाशमव्ययस्यास्य न कश्चित् कर्तुमर्हति।।2.17।।\n ",
"title": "Verse 64",
"verse_number": 17,
"verse_id": 64,
"transliteration": "avināśhi tu tadviddhi yena sarvam idaṁ tatam\nvināśham avyayasyāsya na kaśhchit kartum arhati\n",
"word_meanings": "avināśhi—indestructible; tu—indeed; tat—that; viddhi—know; yena—by whom; sarvam—entire; idam—this; tatam—pervaded; vināśham—destruction; avyayasya—of the imperishable; asya—of it; na kaśhchit—no one; kartum—to cause; arhati—is able\n"
},
{
"chapter_id": 2,
"chapter_number": 2,
"externalId": 65,
"id": 65,
"text": "अन्तवन्त इमे देहा नित्यस्योक्ताः शरीरिणः।\n\nअनाशिनोऽप्रमेयस्य तस्माद्युध्यस्व भारत।।2.18।।\n ",
"title": "Verse 65",
"verse_number": 18,
"verse_id": 65,
"transliteration": "antavanta ime dehā nityasyoktāḥ śharīriṇaḥ\nanāśhino ’prameyasya tasmād yudhyasva bhārata\n",
"word_meanings": "anta-vantaḥ—having an end; ime—these; dehāḥ—material bodies; nityasya—eternally; uktāḥ—are said; śharīriṇaḥ—of the embodied soul; anāśhinaḥ—indestructible; aprameyasya—immeasurable; tasmāt—therefore; yudhyasva—fight; bhārata—descendant of Bharat, Arjun\n"
},
{
"chapter_id": 2,
"chapter_number": 2,
"externalId": 66,
"id": 66,
"text": "य एनं वेत्ति हन्तारं यश्चैनं मन्यते हतम्।\n\nउभौ तौ न विजानीतो नायं हन्ति न हन्यते।।2.19।।\n ",
"title": "Verse 66",
"verse_number": 19,
"verse_id": 66,
"transliteration": "ya enaṁ vetti hantāraṁ yaśh chainaṁ manyate hatam\nubhau tau na vijānīto nāyaṁ hanti na hanyate\n",
"word_meanings": "yaḥ—one who; enam—this; vetti—knows; hantāram—the slayer; yaḥ—one who; cha—and; enam—this; manyate—thinks; hatam—slain; ubhau—both; tau—they; na—not; vijānītaḥ—in knowledge; na—neither; ayam—this; hanti—slays; na—nor; hanyate—is killed\n"
},
{
"chapter_id": 2,
"chapter_number": 2,
"externalId": 67,
"id": 67,
"text": "न जायते म्रियते वा कदाचि\n\nन्नायं भूत्वा भविता वा न भूयः।\n\nअजो नित्यः शाश्वतोऽयं पुराणो\n\nन हन्यते हन्यमाने शरीरे।।2.20।।\n ",
"title": "Verse 67",
"verse_number": 20,
"verse_id": 67,
"transliteration": "na jāyate mriyate vā kadāchin\nnāyaṁ bhūtvā bhavitā vā na bhūyaḥ\najo nityaḥ śhāśhvato ’yaṁ purāṇo\nna hanyate hanyamāne śharīre\n",
"word_meanings": "na jāyate—is not born; mriyate—dies; vā—or; kadāchit—at any time; na—not; ayam—this; bhūtvā—having once existed; bhavitā—will be; vā—or; na—not; bhūyaḥ—further; ajaḥ—unborn; nityaḥ—eternal; śhāśhvataḥ—immortal; ayam—this; purāṇaḥ—the ancient; na hanyate—is not destroyed; hanyamāne—is destroyed; śharīre—when the body\n"
},
{
"chapter_id": 2,
"chapter_number": 2,
"externalId": 68,
"id": 68,
"text": "वेदाविनाशिनं नित्यं य एनमजमव्ययम्।\n\nकथं स पुरुषः पार्थ कं घातयति हन्ति कम्।।2.21।।\n ",
"title": "Verse 68",
"verse_number": 21,
"verse_id": 68,
"transliteration": "vedāvināśhinaṁ nityaṁ ya enam ajam avyayam\nkathaṁ sa puruṣhaḥ pārtha kaṁ ghātayati hanti kam\n",
"word_meanings": "veda—knows; avināśhinam—imperishable; nityam—eternal; yaḥ—who; enam—this; ajam—unborn; avyayam—immutable; katham—how; saḥ—that; puruṣhaḥ—person; pārtha—Parth; kam—whom; ghātayati—causes to be killed; hanti—kills; kam—whom\n"
},
{
"chapter_id": 2,
"chapter_number": 2,
"externalId": 69,
"id": 69,
"text": "वासांसि जीर्णानि यथा विहाय\n\nनवानि गृह्णाति नरोऽपराणि।\n\nतथा शरीराणि विहाय जीर्णा\n\nन्यन्यानि संयाति नवानि देही।।2.22।।\n ",
"title": "Verse 69",
"verse_number": 22,
"verse_id": 69,
"transliteration": "vāsānsi jīrṇāni yathā vihāya\nnavāni gṛihṇāti naro ’parāṇi\ntathā śharīrāṇi vihāya jīrṇānya\nnyāni sanyāti navāni dehī\n",
"word_meanings": "vāsānsi—garments; jīrṇāni—worn-out; yathā—as; vihāya—sheds; navāni—new; gṛihṇāti—accepts; naraḥ—a person; aparāṇi—others; tathā—likewise; śharīrāṇi—bodies; vihāya—casting off; jirṇāni—worn-out; anyāni—other; sanyāti—enters; navāni—new; dehī—the embodied soul\n"
},
{
"chapter_id": 2,
"chapter_number": 2,
"externalId": 70,
"id": 70,
"text": "नैनं छिन्दन्ति शस्त्राणि नैनं दहति पावकः।\n\nन चैनं क्लेदयन्त्यापो न शोषयति मारुतः।।2.23।।\n ",
"title": "Verse 70",
"verse_number": 23,
"verse_id": 70,
"transliteration": "nainaṁ chhindanti śhastrāṇi nainaṁ dahati pāvakaḥ\nna chainaṁ kledayantyāpo na śhoṣhayati mārutaḥ\n",
"word_meanings": "na—not; enam—this soul; chhindanti—shred; śhastrāṇi—weapons; na—nor; enam—this soul; dahati—burns; pāvakaḥ—fire; na—not; cha—and; enam—this soul; kledayanti—moisten; āpaḥ—water; na—nor; śhoṣhayati—dry; mārutaḥ—wind\n"
},
{
"chapter_id": 2,
"chapter_number": 2,
"externalId": 71,
"id": 71,
"text": "अच्छेद्योऽयमदाह्योऽयमक्लेद्योऽशोष्य एव च।\n\nनित्यः सर्वगतः स्थाणुरचलोऽयं सनातनः।।2.24।।\n ",
"title": "Verse 71",
"verse_number": 24,
"verse_id": 71,
"transliteration": "achchhedyo ’yam adāhyo ’yam akledyo ’śhoṣhya eva cha\nnityaḥ sarva-gataḥ sthāṇur achalo ’yaṁ sanātanaḥ\n",
"word_meanings": "achchhedyaḥ—unbreakable; ayam—this soul; adāhyaḥ—incombustible; ayam—this soul; akledyaḥ—cannot be dampened; aśhoṣhyaḥ—cannot be dried; eva—indeed; cha—and; nityaḥ—everlasting; sarva-gataḥ—all-pervading; sthāṇuḥ—unalterable; achalaḥ—immutable; ayam—this soul; sanātanaḥ—primordial\n"
},
{
"chapter_id": 2,
"chapter_number": 2,
"externalId": 72,
"id": 72,
"text": "अव्यक्तोऽयमचिन्त्योऽयमविकार्योऽयमुच्यते।\n\nतस्मादेवं विदित्वैनं नानुशोचितुमर्हसि।।2.25।।\n ",
"title": "Verse 72",
"verse_number": 25,
"verse_id": 72,
"transliteration": "avyakto ’yam achintyo ’yam avikāryo ’yam uchyate\ntasmādevaṁ viditvainaṁ nānuśhochitum arhasi\n",
"word_meanings": "avyaktaḥ—unmanifested; ayam—this soul; achintyaḥ—inconceivable; ayam—this soul; avikāryaḥ—unchangeable; ayam—this soul; uchyate—is said; tasmāt—therefore; evam—thus; viditvā—having known; enam—this soul; na—not; anuśhochitum—to grieve; arhasi—befitting\n"
},
{
"chapter_id": 2,
"chapter_number": 2,
"externalId": 73,
"id": 73,
"text": "अथ चैनं नित्यजातं नित्यं वा मन्यसे मृतम्।\n\nतथापि त्वं महाबाहो नैवं शोचितुमर्हसि।।2.26।।\n ",
"title": "Verse 73",
"verse_number": 26,
"verse_id": 73,
"transliteration": "atha chainaṁ nitya-jātaṁ nityaṁ vā manyase mṛitam\ntathāpi tvaṁ mahā-bāho naivaṁ śhochitum arhasi\n",
"word_meanings": "atha—if, however; cha—and; enam—this soul; nitya-jātam—taking constant birth; nityam—always; vā—or; manyase—you think; mṛitam—dead; tathā api—even then; tvam—you; mahā-bāho—mighty-armed one, Arjun; na—not; evam—like this; śhochitum—grieve; arhasi—befitting\n"
},
{
"chapter_id": 2,
"chapter_number": 2,
"externalId": 74,
"id": 74,
"text": "जातस्य हि ध्रुवो मृत्युर्ध्रुवं जन्म मृतस्य च।\n\nतस्मादपरिहार्येऽर्थे न त्वं शोचितुमर्हसि।।2.27।।\n ",
"title": "Verse 74",
"verse_number": 27,
"verse_id": 74,
"transliteration": "jātasya hi dhruvo mṛityur dhruvaṁ janma mṛitasya cha\ntasmād aparihārye ’rthe na tvaṁ śhochitum arhasi\n",
"word_meanings": "jātasya—for one who has been born; hi—for; dhruvaḥ—certain; mṛityuḥ—death; dhruvam—certain; janma—birth; mṛitasya—for the dead; cha—and; tasmāt—therefore; aparihārye arthe—in this inevitable situation; na—not; tvam—you; śhochitum—lament; arhasi—befitting\n"
},
{
"chapter_id": 2,
"chapter_number": 2,
"externalId": 75,
"id": 75,
"text": "अव्यक्तादीनि भूतानि व्यक्तमध्यानि भारत।\n\nअव्यक्तनिधनान्येव तत्र का परिदेवना।।2.28।।\n ",
"title": "Verse 75",
"verse_number": 28,
"verse_id": 75,
"transliteration": "avyaktādīni bhūtāni vyakta-madhyāni bhārata\navyakta-nidhanānyeva tatra kā paridevanā\n",
"word_meanings": "avyakta-ādīni—unmanifest before birth; bhūtāni—created beings; vyakta—manifest; madhyāni—in the middle; bhārata—Arjun, scion of Bharat; avyakta—unmanifest; nidhanāni—on death; eva—indeed; tatra—therefore; kā—why; paridevanā—grieve\n"
},
{
"chapter_id": 2,
"chapter_number": 2,
"externalId": 76,
"id": 76,
"text": "आश्चर्यवत्पश्यति कश्चिदेन\n\nमाश्चर्यवद्वदति तथैव चान्यः।\n\nआश्चर्यवच्चैनमन्यः श्रृणोति\n\nश्रुत्वाप्येनं वेद न चैव कश्चित्।।2.29।।\n ",
"title": "Verse 76",
"verse_number": 29,
"verse_id": 76,
"transliteration": "āśhcharya-vat paśhyati kaśhchid enan\nāśhcharya-vad vadati tathaiva chānyaḥ\nāśhcharya-vach chainam anyaḥ śhṛiṇoti\nśhrutvāpyenaṁ veda na chaiva kaśhchit\n",
"word_meanings": "āśhcharya-vat—as amazing; paśhyati—see; kaśhchit—someone; enam—this soul; āśhcharya-vat—as amazing; vadati—speak of; tathā—thus; eva—indeed; cha—and; anyaḥ—other; āśhcharya-vat—similarly amazing; cha—also; enam—this soul; anyaḥ—others; śhṛiṇoti—hear; śhrutvā—having heard; api—even; enam—this soul; veda—understand; na—not; cha—and; eva—even; kaśhchit—some\n"
},
{
"chapter_id": 2,
"chapter_number": 2,
"externalId": 77,
"id": 77,
"text": "देही नित्यमवध्योऽयं देहे सर्वस्य भारत।\n\nतस्मात्सर्वाणि भूतानि न त्वं शोचितुमर्हसि।।2.30।।\n ",
"title": "Verse 77",
"verse_number": 30,
"verse_id": 77,
"transliteration": "dehī nityam avadhyo ’yaṁ dehe sarvasya bhārata\ntasmāt sarvāṇi bhūtāni na tvaṁ śhochitum arhasi\n",
"word_meanings": "dehī—the soul that dwells within the body; nityam—always; avadhyaḥ—immortal; ayam—this soul; dehe—in the body; sarvasya—of everyone; bhārata—descendant of Bharat, Arjun; tasmāt—therefore; sarvāṇi—for all; bhūtāni—living entities; na—not; tvam—you; śhochitum—mourn; arhasi—should\n"
},
{
"chapter_id": 2,
"chapter_number": 2,
"externalId": 78,
"id": 78,
"text": "स्वधर्ममपि चावेक्ष्य न विकम्पितुमर्हसि।\n\nधर्म्याद्धि युद्धाछ्रेयोऽन्यत्क्षत्रियस्य न विद्यते।।2.31।।\n ",
"title": "Verse 78",
"verse_number": 31,
"verse_id": 78,
"transliteration": "swa-dharmam api chāvekṣhya na vikampitum arhasi\ndharmyāddhi yuddhāch chhreyo ’nyat kṣhatriyasya na vidyate\n",
"word_meanings": "swa-dharmam—one’s duty in accordance with the Vedas; api—also; cha—and; avekṣhya—considering; na—not; vikampitum—to waver; arhasi—should; dharmyāt—for righteousness; hi—indeed; yuddhāt—than fighting; śhreyaḥ—better; anyat—another; kṣhatriyasya—of a warrior; na—not; vidyate—exists\n"
},
{
"chapter_id": 2,
"chapter_number": 2,
"externalId": 79,
"id": 79,
"text": "यदृच्छया चोपपन्नं स्वर्गद्वारमपावृतम्।\n\nसुखिनः क्षत्रियाः पार्थ लभन्ते युद्धमीदृशम्।।2.32।।\n ",
"title": "Verse 79",
"verse_number": 32,
"verse_id": 79,
"transliteration": "yadṛichchhayā chopapannaṁ swarga-dvāram apāvṛitam\nsukhinaḥ kṣhatriyāḥ pārtha labhante yuddham īdṛiśham\n",
"word_meanings": "yadṛichchhayā—unsought; cha—and; upapannam—come; swarga—celestial abodes; dvāram—door; apāvṛitam—wide open; sukhinaḥ—happy; kṣhatriyāḥ—warriors; pārtha—Arjun, the son of Pritha; labhante—obtain; yuddham—war; īdṛiśham—such\n"
},
{
"chapter_id": 2,
"chapter_number": 2,
"externalId": 80,
"id": 80,
"text": "अथ चैत्त्वमिमं धर्म्यं संग्रामं न करिष्यसि।\n\nततः स्वधर्मं कीर्तिं च हित्वा पापमवाप्स्यसि।।2.33।।\n ",
"title": "Verse 80",
"verse_number": 33,
"verse_id": 80,
"transliteration": "atha chet tvam imaṁ dharmyaṁ saṅgrāmaṁ na kariṣhyasi\ntataḥ sva-dharmaṁ kīrtiṁ cha hitvā pāpam avāpsyasi\n",
"word_meanings": "atha chet—if, however; tvam—you; imam—this; dharmyam saṅgrāmam—righteous war; na—not; kariṣhyasi—act; tataḥ—then; sva-dharmam—one’s duty in accordance with the Vedas; kīrtim—reputation; cha—and; hitvā—abandoning; pāpam—sin; avāpsyasi—will incur\n"
},
{
"chapter_id": 2,
"chapter_number": 2,
"externalId": 81,
"id": 81,
"text": "अकीर्तिं चापि भूतानि कथयिष्यन्ति तेऽव्ययाम्।\n\nसंभावितस्य चाकीर्तिर्मरणादतिरिच्यते।।2.34।।\n ",
"title": "Verse 81",
"verse_number": 34,
"verse_id": 81,
"transliteration": "akīrtiṁ chāpi bhūtāni\nkathayiṣhyanti te ’vyayām\nsambhāvitasya chākīrtir\nmaraṇād atirichyate\n",
"word_meanings": "akīrtim—infamy; cha—and; api—also; bhūtāni—people; kathayiṣhyanti—will speak; te—of your; avyayām—everlasting; sambhāvitasya—of a respectable person; cha—and; akīrtiḥ—infamy; maraṇāt—than death; atirichyate—is greater\n"
},
{
"chapter_id": 2,
"chapter_number": 2,
"externalId": 82,
"id": 82,
"text": "भयाद्रणादुपरतं मंस्यन्ते त्वां महारथाः।\n\nयेषां च त्वं बहुमतो भूत्वा यास्यसि लाघवम्।।2.35।।\n ",
"title": "Verse 82",
"verse_number": 35,
"verse_id": 82,
"transliteration": "bhayād raṇād uparataṁ mansyante tvāṁ mahā-rathāḥ\nyeṣhāṁ cha tvaṁ bahu-mato bhūtvā yāsyasi lāghavam\n",
"word_meanings": "bhayāt—out of fear; raṇāt—from the battlefield; uparatam—have fled; maṁsyante—will think; tvām—you; mahā-rathāḥ—warriors who could single handedly match the strength of ten thousand ordinary warriors; yeṣhām—for whom; cha—and; tvam—you; bahu-mataḥ—high esteemed; bhūtvā—having been; yāsyasi—you will loose; lāghavam—decreased in value\n"
},
{
"chapter_id": 2,
"chapter_number": 2,
"externalId": 83,
"id": 83,
"text": "अवाच्यवादांश्च बहून् वदिष्यन्ति तवाहिताः।\n\nनिन्दन्तस्तव सामर्थ्यं ततो दुःखतरं नु किम्।।2.36।।\n ",
"title": "Verse 83",
"verse_number": 36,
"verse_id": 83,
"transliteration": "avāchya-vādānśh cha bahūn vadiṣhyanti tavāhitāḥ\nnindantastava sāmarthyaṁ tato duḥkhataraṁ nu kim\n",
"word_meanings": "avāchya-vādān—using harsh words; cha—and; bahūn—many; vadiṣhyanti—will say; tava—your; ahitāḥ—enemies; nindantaḥ—defame; tava—your; sāmarthyam—might; tataḥ—than that; duḥkha-taram—more painful; nu—indeed; kim—what\n"
},
{
"chapter_id": 2,
"chapter_number": 2,